Μπεράτ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
{{πηγές|30|12|2011}}{{ανακατεύθυνση|Βεράτι|για το σουλτανικό διάταγμα|Βεράτιον}}▼
Το '''Μπεράτ''', γνωστό και ως '''Βεράτιο''' ή '''Βεράτι''' ([[
| Εικόνα = [[File:Berat Albania bridge.jpg|Berat Albania bridge|200px]]
| Έμβλημα =
| Χάρτης =
| Χώρα = Αλβανία
| Περιφέρεια = Μπεράτ
| Δήμος = Μπεράτ
| Δήμαρχος = Petrit Sinaj
| Έκταση =
| Υψόμετρο =
| Πληθυσμός = 36,496
| Απογραφή =
| ΤαχυδρομικόςΚωδικός = 5001
| Ιστοσελίδα = [http://bashkiaberat.gov.al/]
}}Σύμφωνα με ένα αλβανικό θρύλο, το βουνό Τομόρ ήταν κάποτε ένας γίγαντας, που πάλεψε με έναν άλλο γίγαντα, τον Σφίραγκ, (το βουνό στην αριστερή όχθη, στην επαρχία Γκόριτσα) διεκδικώντας μια νέα κοπέλα.
| ΜΠΚ = Ιστορικό Κέντρο του Μπεράτ
| Εικόνα = [[Αρχείο:Berat_Unesco_2016_Albania.jpg|250px]]
Γραμμή 13 ⟶ 28 :
| Επεκτάσεις = 2008
| Σύνδεσμος = http://whc.unesco.org/en/list/569
}}Σκοτώθηκαν και οι δύο, και τα δάκρυα της κοπέλας σχημάτισαν τον ποταμό Οσουμ.
▲{{ανακατεύθυνση|Βεράτι|για το σουλτανικό διάταγμα|Βεράτιον}}
▲Το '''Μπεράτ''', γνωστό και ως '''Βεράτιο''' ή '''Βεράτι''' ([[αλβανική γλώσσα|αλβανικά]]: ''Berati''), είναι πόλη της νοτιοκεντρικής [[Αλβανία]]ς, πρωτεύουσα τόσο της Επαρχίας όσο και του [[Νομός Μπεράτ|Νομού Μπεράτ]]. Ο πληθυσμός της πόλης είναι περίπου 71.000 (εκτίμηση 2009). Toν Ιούλιο του 2008 η παλιά πόλη (συνοικία Μάγκαλεμ) κατεγράφη εντός του [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς|Καταλόγου Παγκόσμιας Κληρονομιάς]] της ΟΥΝΕΣΚΟ.
==
Το όνομα της πόλης στα Αλβανικά είναι Berat ή Berati, που προέρχεται από την ονομασία '''Бѣлградъ''' ('''Bel(i)grad, Βελιγράδι)''' που έδωσαν οι Βούλγαροι στην πόλη τον 9<sup>ος</sup> αιν. εκ των λέξεων βιέρο & γράδ ή γρόδ (=λευκή πόλη, ωραία πόλη), όνομα με το οποίο ήταν γνωστή σε Ελληνικά, Λατινικά και Σλαβικά έγγραφα κατά το Μέσο και Ύστερο Μεσαίωνα.
Γραμμή 33 ⟶ 45 :
[[File:Berat Albania 17.jpg|thumb|left|250px|Ο ποταμός Οσουμ, διασχίζοντας το Μπεράτ, με το λόφο της ακρόπολης στα αριστερά.]]
Το Μπεράτ είναι χτισμένο στη δεξιά όχθη του ποταμού Όσουμ, λίγο πριν την ένωσή του με τον ποταμό Μολίστ. Εχει πολλά όμορφα οικοδομήματα αρχιτεκτονικού και ιστορικού ενδιαφέροντος. Το πευκοδάσος πάνω από την πόλη, στις πλαγιές των βουνών Τομόρ, ομορφαίνει την περιοχή, ενώ ο ποταμός Οσουμ έχει ανοίξει ένα [[φαράγγι]] μέγιστου βάθους 915 μέτρων στα ασβεστολιθικά πετρώματα στα δυτικά της κοιλάδας, δημιουργώντας έτσι φυσικό φρούριο γύρω από το οποίο χτίστηκε η πόλη σε διαφορετικά επίπεδα.
▲Σύμφωνα με ένα αλβανικό θρύλο, το βουνό Τομόρ ήταν κάποτε ένας γίγαντας, που πάλεψε με έναν άλλο γίγαντα, τον Σφίραγκ, (το βουνό στην αριστερή όχθη, στην επαρχία Γκόριτσα) διεκδικώντας μια νέα κοπέλα. Σκοτώθηκαν και οι δύο, και τα δάκρυα της κοπέλας σχημάτισαν τον ποταμό Οσουμ.
Το Βεράτιο είναι γνωστό στους Αλβανούς ως ''Πόλη των Χιλίων Παραθύρων'' (ένα όμοιο επίθετο χρησιμοποιείται μερικές φορές και για το [[Αργυρόκαστρο]]. Ανακηρύχθηκε «Πόλη-Μουσείο» από τον [[Ενβέρ Χότζα]] τον Ιούνιο 1961.
Γραμμή 46 ⟶ 56 :
Η πόλη έγινε μέρος των ασταθών συνόρων της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]], μετά την πτώση της [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], και, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης [[Βαλκάνια|Βαλκανικής]], υπέφερε από επανειλημμένες εισβολές [[Σλάβοι|Σλάβων]]. Κατά τη Ρωμαϊκή και πρώιμη Βυζαντινή περίοδο η πόλη ήταν γνωστή ως ''Πουλχεριόπολις''.
Η [[Βουλγαρία|Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία]] υπό τον Πρεσιάν Α΄ κατέλαβε την πόλη τον 9ο αιώνα, που έλαβε το σλαβικό όνομα ''Μπελ(ι)γκράντ'' («Ασπρη Πόλη»), στα ελληνικά Βελλέγραδα, που διατηρήθηκε καθόλη τη μεσαιωνική περίοδο, για να αλλάξει σε ''Μπεράτ'' υπό την Οθωμανική κυριαρχία.
Η πόλη έγινε μια από τις σημαντικότερες της Βουλγαρικής περιοχής Κουτμιτσέβιτσα. Ο Βούλγαρος κυβερνήτης Ελεμάγος παρέδωσε την πόλη στον αυτοκράτορα [[Βασίλειος Β´|Βασίλειο Β´]] το 1018 και η πόλη παρέμεινε στα χέρια των Βυζαντινών μέχρι που η [[Βουλγαρία|Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία]] την κατέλαβε το 1203, επί της βασιλείας του [[Καλογιάν της Βουλγαρίας|Καλογιάν]]. Το 13ο αιώνα ανήκε στο [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]], στο οποίο την προσάρτησε ο [[Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας|Μιχαήλ Α΄ Δούκας]]. [[File:Berat Albania 15.jpg|thumb|left|250px|Η είσοδος της ακρόπολης του Μπεράτ, με τη 13ου αιώνα Βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Τριάδας.]]
Γραμμή 52 ⟶ 64 :
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας [[Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος]] έστειλε επιστολές στους Αλβανούς ηγεμόνες του Βερατίου και του [[Δυρράχιο|Δυρραχίου]] το 1272 ζητώντας τους να εγκαταλείψουν τη συμμαχία τους με τον [[Κάρολος ο Ανδεγαυός|Κάρολο Α΄ της Νεάπολης]], ηγεμόνα του Βασιλείου της Αλβανίας, που τα είχε καταλάβει και τα είχε ενσωματώσει εκείνη την περίοδο στο Βασίλειο της Αλβανίας. Εκείνοι όμως έστειλαν τις επιστολές στον Κάρολο ως δείγμα της αφοσίωσής τους σ' αυτόν. Το 1274 ο Μιχαήλ Η΄ ανακατέλαβε το Βεράτιο και, αφού ενισχύθηκε από Αλβανούς που υποστήριζαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, βάδισε ανεπιτυχώς κατά του Δυρραχίου, πρωτεύουσας των Ανδεγαυών. Το 1280-81 οι Σικελικές δυνάμεις υπό τον Ούγο Κόκκινο του Συλί πολιόρκησαν το Βεράτιο. Το 1281 μια ανακουφιστική δύναμη από την [[Κωνσταντινούπολη]], υπό τη διοίκηση του Μιχαήλ Ταρχανειώτη, κατάφερε να εκδιώξει τον πολιορκούντα Σικελικό στρατό. Το 1345 η πόλη πέρασε στους [[Σέρβοι|Σέρβους]]. Το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα η οικογένεια Αλβανών ευγενών Μουζάκα ίδρυσε το Πριγκιπάτο του Βερατίου.
Το 1417 καταλήφθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ το 1455 ο [[Σκεντέρμπεης]] προσπάθησε να καταλάβει την πόλη χωρίς επιτυχία. Κατά την πρώιμη Τουρκοκρατία το Μπεράτ παρήκμασε: στα τέλη του 16ου αιώνα είχε μόλις 710 σπίτια.
===Νεότερη===
Στην πόλη λειτουργούσε ήδη ένα Ελληνικό σχολείο από το 1835. Το 19ο αιώνα, το Βεράτι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση του αλβανικού έθνους. Εγινε σημαντική βάση υποστήριξης της [[Πρίζρεν|Λίγκας του Πρίζρεν]], μιας Αλβανικής εθνικής συμμαχίας στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ η πόλη εκπροσωπήθηκε επίσης στη δημιουργία του νότιου τομέα της λίγκας στο Αργυρόκαστρο. Το 1914 περιήλθε για λίγες ημέρες [[Κατάληψη του Βερατίου|στον έλεγχο των βοειοηπειρωτικών δυνάμεων]]. Το [[αυτοκέφαλο]] της [[Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας|Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας]] ανακηρύχθηκε εδώ το [[1922]]. Από τις 23 ως τις 30 Οκτωβρίου 1944 συνήλθε στο Βεράτι η δεύτερη σύνοδος του Συμβουλίου Εθνικής Απελευθέρωσης της Αλβανίας, κατά την οποία η ελεγχόμενη από το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα Αντιφασιστική Εθνική Επιτροπή Απελευθέρωσης έγινε η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Αλβανίας, με τον [[Ενβέρ Χότζα]] πρωθυπουργό της και υπουργό άμυνας.
Γραμμή 64 ⟶ 77 :
Το [[Κάστρο του Βερατίου]], κτισμένο σε βραχώδη λόφο στη δεξιά όχθη του ποταμού Όσουμ, είναι προσβάσιμο μόνο από τον νότο. Μετά την πυρπόληση από τους Ρωμαίους το 200 π.Χ. τα τείχη ενισχύθηκαν τον 5ο αιώνα μ.Χ. από το Βυζαντινό [[Θεοδόσιος Β´|Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄]], ξαναχτίστηκαν τον 6ο αιώνα επί [[Ιουστινιανός Α´|Αυτοκράτορα Ιουστινιανού]] και πάλι τον 13ο αιώνα από τον Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Α΄ Κομνηνό Δούκα, εξάδελφο του βυζαντινού Αυτοκράτορα. Η κύρια είσοδος, στη βόρεια πλετρά, προστατεύεται από ένα οχυρωμένο προαύλιο και υπάρχουν τρεις μικρότερες είσοδοι. Παρότι έχει υποστεί αρκετή φθορά, το φρούριο του Βερατίου παραμένει ένα μεγαλόπρεπο θέαμα. Η έκτασή του είναι αρκετή ώστε μπορούσε να φιλοξενήσει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της πόλης. Τα κτήρια που υπάρχουν σήμερα μέσα του είναι του 13ου αιώνα και ανακηρύχθηκαν διατηρητέα μνημεία εξαιτίας της χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής τους. Ο πληθυσμός του φρούριου ήταν Χριστιανικός και είχε περί τις 20 εκκλησίες, κυρίως του 13ου αιώνα, και μόνο ένα τζαμί, για τη χρήση των μελών της τουρκικής φρουράς (από το οποίο απομένουν μόνο λίγα ερείπια και η βάση του μιναρέ). ΟΙ εκκλησίες του φρουρίου έχουν καταστραφεί με τα χρόνια και διατηρούνται μόνο μερικές.
[[Αρχείο:Kalaja_e_beratit.jpg|μικρογραφία|268x268εσ|Μια φωτογραφία του κάστρου του Μπεράτ.]]
Η εκκλησία της Παναγίας της Βλαχέρνας (13ος αιώνας) έχει αγιογραφίες του 16ου αιώνα από τον αγιογράφο Νικόλα, γιο του διασημότερου υστερομεσαιωνικού Αλβανού ζωγράφου, του Ονούφρι. Σε μια μικρή δενδροφυτευμένη πλατεία, σε μια λοφοπλαγιά, μέσα στα όρια των τειχών, υπάρχει και ο ναός της Αγίας Τριάδας του 14ου αιώνα. Είναι σταυροειδής με βυζαντινές τοιχογραφίες. Εκτός των τειχών του φρουρίου βρίσκεται ο ναός του Αγίου Μιχαήλ (Shen Mehill, 13ος αιώνας), με πρόσβαση από απότομο αλλά ασφαλές μονοπάτι. Κοντά στην είσοδο του φρουρίου, μετά από ένα φυλάκιο, είναι το παρεκκλήσιο του Αγίου Θεοδώρου (Shen Todher), αγιογραφημένο από τον ίδιο τον Ονούφρι. Ο πλέον ενδιαφέρων είναι ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου, που έχει αναστηλωθεί και αποτελεί τώρα μουσείο αφιερωμένο στον Ονούφρι. Ο Ονούφρι ήταν ο σημαντικότερος από τους ζωγράφους του 16ου αιώνα στην Αλβανία. Δεν ήταν απλώς δάσκαλος της τεχνικής της νωπογραφίας και των εικόνων, αλλά ήταν και ο πρώτος που εισήγαγε ένα νέο χρώμα στη ζωγραφική, το γυαλιστερό κόκκινο, που οι Γάλλοι ονομάζουν "Κόκκινο του Ονούφρι". Ο Ονούφρι εισήγαγε επίσης ένα κάποιο ρεαλισμό και ένα βαθμό ατομικότητας στην έκφραση των προσώπων.[[File:02Berat00060.JPG|thumb|right|250px|Η Συνοικία Γκοριτσά όπως φαίνεται από το Κάστρο.]]Το «Μολυβένιο Τζαμί» (Xhamia e Plumbit), χτισμένο το [[1555]] και επονομαζόμενο έτσι από την επένδυση του θόλου του (πρβλ. τη [[Μονή Μολυβδοσκεπάστου]]), βρίσκεται στο κέντρο του Μπεράτ
Η πρώτη γραπτή αναφορά του ονόματος του Ονούφρι βρέθηκε το 1951 σε εκκλησία της [[Καστοριά]]ς το 1951. Εκεί υπάρχει μια ημερομηνία 23 Ιουλίου 1547 και μια ναφορά στην καταγωγή του Ονούφρι : ''Είμαι ο Ονούφρι και κατάγομαι από την πόλη του Μπεράτ''. Το στυλ του Ονούφρι στη ζωγραφική κληρονομήθηκε από το γιο του νικόλα, αν και όχι με την ίδια επιτυχία.
Στον ναό-μουσείο υπάρχουν έργα δικά του, του γιου του Νικόλα, και άλλων ζωγράφων. Επίσης, φυλάσσονταιαρκετές εικόνες και εξαιρετικά δείγματα θρησκευτικής αργυροχοΐας (ιερά σκεύη, επενδύσεις εικονισμάτων, καλύμματα Ευαγγελίων, κλπ.). Τα Ευαγγέλια του Βερατίου που βρίσκονται εδώ είναι αντίγραφα (τα πρωτότυπα, που χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα, φυλάσσονται στα Εθνικά Αρχεία στα Τίρανα). Ο ίδιος ο ναός έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο [[τέμπλο]] με δύο πολύ καλές εικόνες του Χριστού και της Παναγίας. Ο επισκοπικός θρόνος και ο άμβωνας είναι επίσης εξαιρετικής ποιότητας.
Γραμμή 80 ⟶ 91 :
== Αξιοθέατα ==
[[File:Berat Albania 5.jpg|thumb|left|250px|Χαρακτηριστικό σοκάκι στο Μπεράτ.]]Η πόλη είναι ακόμα γνωστή για την ομορφιά και την ιστορική αρχιτεκτονική της. Η προσωνυμία «Πόλη των Χιλίων Παραθύρων» οφείλεται στα πολλά μεγάλα παράθυρα των παλαιών διακοσμημένων σπιτιών που κοιτούν από ψηλά την πόλη. Ωστόσο είναι αβέβαιο αν πράγματι σημαίνει «χίλια» (një mijë) ή «το ένα πάνω στο άλλο» (një mbi një) παράθυρα. Πραγματικά, εξαιτίας της μεγάλης κλίσεως του εδάφους, τα παράθυρα μοιάζουν να είναι το ένα πάνω στο άλλο. Παρόμοιες εικόνες μπορούμε να δούμε στο Αργυρόκαστρο, καθώς και στο [[Καταντζάρο]] στην Ιταλία, όπου ζούσε κάποτε μια Αλβανική μειονότητα.[[File:Mangalem.jpg|thumb|right|250px|Κοντινότερο πλάνο στη Συνοικία Μαγκαλέμι.]]▼
Η Ακρόπολη δεσπόζει πάνω από τον ποταμό και τη σύγχρονη πόλη, καθώς και την παλιά Χριστιανική συνοικία κατά μήκος του ποταμού. Είναι μια καλά διατηρημένη περιοχή με στενά δρομάκια, Τουρκικά σπίτια και Ορθόδοξες εκκλησίες.
▲Η πόλη είναι ακόμα γνωστή για την ομορφιά και την ιστορική αρχιτεκτονική της. Η προσωνυμία «Πόλη των Χιλίων Παραθύρων» οφείλεται στα πολλά μεγάλα παράθυρα των παλαιών διακοσμημένων σπιτιών που κοιτούν από ψηλά την πόλη. Ωστόσο είναι αβέβαιο αν πράγματι σημαίνει «χίλια» (një mijë) ή «το ένα πάνω στο άλλο» (një mbi një) παράθυρα. Πραγματικά, εξαιτίας της μεγάλης κλίσεως του εδάφους, τα παράθυρα μοιάζουν να είναι το ένα πάνω στο άλλο. Παρόμοιες εικόνες μπορούμε να δούμε στο Αργυρόκαστρο, καθώς και στο [[Καταντζάρο]] στην Ιταλία, όπου ζούσε κάποτε μια Αλβανική μειονότητα.
▲Η Ακρόπολη δεσπόζει πάνω από τον ποταμό και τη σύγχρονη πόλη, καθώς και την παλιά Χριστιανική συνοικία κατά μήκος του ποταμού. Είναι μια καλά διατηρημένη περιοχή με στενά δρομάκια, Τουρκικά σπίτια και Ορθόδοξες εκκλησίες.
Το [[Κάστρο του Βερατίου|Κάστρο του Μπεράτ]] είναι βυζαντινό κάστρο που χρονολογείται κυρίως από τον 13ο αιώνα και περιέχει πολλές βυζαντινές εκκλησίες και οθωμανικά τζαμιά. Είναι χτισμένο πάνω σε ένα βραχώδη λόφο, στην αριστερή όχθη του ποταμού Οσούμ και είναι προσβάσιμο μόνο από το νότο.
Το σημερινό Μπεράτ αποτελείται από τρία τμήματα διαχωριζόμενα από τον ποταμό Οσούμ: την Γκορίτσα («βουναλάκι» στην [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβονική]]), το Mαγκαλέμ και το Kαλάγια, περιοχή κατοικίας μέσα στην παλαιά βυζαντινή [[Ακρόπολις|ακρόπολη]], που δεσπόζει πάνω από την πόλη.
▲* Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα είναι η [[ΦΚ Τομόρι Μπεράτ|KS Tomori Berat]].
== Υποσημειώσεις ==
| |||