243 Ίδη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο αστεροειδής ανακαλύφθηκε στις [[29 Σεπτεμβρίου]] [[1884]] από τον [[Γιόχαν Παλίζα|Παλίζα]], ο οποίος παρατηρούσε από το [[Αστεροσκοπείο της Βιέννης]], και ήταν ο 45ος αστεροειδής που ανακάλυψε ο συγκεκριμένος αστρονόμος.<ref name=aab200/><ref name="Ridpath1897">{{cite book|last=Ridpath|first=John Clark|title=The Standard American Encyclopedia of Arts, Sciences, History, Biography, Geography, Statistics, and General Knowledge|publisher=Έκδοση Εγκυκλοπαίδειας|year=1897|url=http://books.google.com/books?id=1GMMAAAAYAAJ}}</ref> Το όνομα δόθηκε, κατά παραχώρηση του Παλίζα, με επιλογή από τον [[Μόριτς φον Κούφνερ]] (Moriz von Kuffner), ένα Βιεννέζο ζυθοποιό και ερασιτέχνη αστρονόμο.<ref name="Schmadel2003">{{cite book|last=Schmadel|first=Lutz D.|chapter=Catalogue of Minor Planet Names and Discovery Circumstances|title=Dictionary of minor planet names|series=επιτροπή IAU|volume=20|publisher=Springer|year=2003|chapterurl=http://books.google.com/books?id=KWrB1jPCa8AC&printsec=frontcover#PPA13,M1|isbn=9783540002383}}</ref><ref name="Berger2003">{{cite book|last=Berger|first=Peter|editor-last=Gourvish|editor-first=Terry|year=2003|title=Business and Politics in Europe, 1900–1970|publisher=Εφημερίδα Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ|location=Κέιμπριτζ, ΗΒ|url=http://books.google.com/books?id=uK99Gg2zBRQC|isbn=0521823447}}</ref> Στην [[ελληνική μυθολογία]] η ομώνυμη [[Ίδη (αποσαφήνιση)|Ιδαία]] Νύμφη ή Κρητικοπούλα πριγκίπισσα ήταν μια από τις τροφούς του θεού [[Δίας (μυθολογία)|Δία]].<ref name="NASA2005">{{cite web|url=http://neo.jpl.nasa.gov/images/ida.html|title=Images of Asteroids Ida & Dactyl|last=|first=|date=23 Αυγούστου 2005|website=|publisher=[[NASA|ΝΑΣΑ]]|datearchiveurl=23 Αυγούτου 2005|urlarchivedate=http://neo.jpl.nasa.gov/images/ida.html|accessdate=04-12-4 Δεκεμβρίου 2008}}</ref> Ο 243ος αστεροειδής αναγνωρίσθηκε ως μέλος της [[Οικογένεια της Κορωνίδος|Οικογένειας αστεροειδών της Κορωνίδος]] από τον [[Κιγιοτσούγκου Χιραγιάμα]], που πρότεινε το 1918 ότι η ομάδα αυτή ήταν τα υπολείμματα ενός πρόδρομου ουράνιου σώματος που καταστράφηκε.<ref name="Chapman1996">{{cite journal|last=Chapman|first=Clark R.|title=S-Type Asteroids, Ordinary Chondrites, and Space Weathering: The Evidence from Galileo's Fly-bys of Gaspra and Ida|journal=Meteoritics|volume=31|pages=699–725|year=1996|month=Οκτώβριος|url=http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1996M%26PS...31..699C&amp;data_type=PDF_HIGH&amp;whole_paper=YES&amp;type=PRINTER&amp;filetype=.pdf|format=PDF|accessdate=27-10-2008|bibcode=1996M&PS...31..699C}}</ref>

Το [[φάσμα]] ανακλάσεως της Ίδης λήφθηκε στις [[16 Σεπτεμβρίου]] [[1980]] από τους αστρονόμους David J. Tholen και Edward F. Tedesco ως μέρος της οκτάχρωμηςοκτάχρονης επισκοπήσεως αστεροειδών ECAS.<ref>Zellner, Tholen & Tedesco 1985, σσ. 357, 373</ref> Το φάσμα ταίριαζε με αυτά των αστεροειδών τύπου S.<ref name="ZellnerTholenTedesco1985">{{cite journal|last=Zellner|first=Ben|coauthors=Tholen, David J.; Tedesco, Edward F.|title=The eight-color asteroid survey: Results for 589 minor planets|journal=Icarus|year=1985|month=Μάρτιος|volume=61|issue=3|pages=355–416|doi=10.1016/0019-1035(85)90133-2|bibcode=1985Icar...61..355Z}}</ref> Πολλές παρατηρήσεις της Ίδης έγιναν στις αρχές του [[1993]] από τον Αστρονομικό Σταθμό Φλάγκσταφ του [[Ναυτικό Αστεροσκοπείο των ΗΠΑ|Ναυτικού Αστεροσκοπείου των ΗΠΑ]] και από το [[Αστεροσκοπείο του Όουκ Ριτζ]]. Αυτές βελτίωσαν την ακρίβεια με την οποία ήταν γνωστή η τροχιά της, ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα της θέσεώς της κατά την προσέγγιση του διαστημοπλοίου ''Γκαλιλέο''.<ref name="OwenYeomans1994">{{cite journal|last=Owen|first=W. M., Jr.|coauthors=Yeomans, D. K.|title=The overlapping plates method applied to CCD observations of 243 Ida|journal=The Astronomical Journal|volume=107|issue=6|pages=2295–2298|year=1994|month=Ιούνιος|url=http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1994AJ....107.2295O&amp;data_type=PDF_HIGH&amp;whole_paper=YES&amp;type=PRINTER&amp;filetype=.pdf|accessdate=03-04-2009|doi=10.1086/117037|bibcode=1994AJ....107.2295O}}</ref>

Η Ίδη είχε ταξινομηθεί ως πυριτούχος αστεροειδής (S) με βάση γήινων [[φασματοσκόπιο απορρόφησης|φασματογράφων]].<ref name="ByrnesD'Amario1994">{{cite journal|last=Byrnes|first=Dennis V.|coauthors=D'Amario, Louis A.; Galileo Navigation Team|title=Solving for Dactyl's Orbit and Ida's Density|journal=The Galileo Messenger|publisher=NASA|issue=35|year=1994|month=Δεκέμβριος|url=http://www2.jpl.nasa.gov/galileo/mess35/DACTYL.html|accessdate=23-10-2008}}</ref> Η σύσταση των αστεροειδών φασματικού τύπου S ήταν αβέβαιη πριν τη διέλευση του ''Γκαλιλέο'' από την Ίδη, αλλά θεωρούσαν ότι είναι είτε ανάλογη των συνηθισμένων [[χονδρίτες|χονδριτών]] μετεωριτών (ordinary chondrites, OC), είτε μίγμαμείγμα πυριτικών ορυκτών και σιδήρου.<ref name="WilsonKeilLove1999"/> Οι εκτιμήσεις της μέσης πυκνότητας της Ίδης με βάση την τροχιά του Δακτύλου γύρω της δίνουν άνω όριο 3,2&nbsp;gr/cm³,<ref name="ByrnesD'Amario1994"/> κάτι που σχεδόν αποκλείει την παρουσία σιδήρου.<ref name="Chapman1996"/>

Η Περιοχή 2 επιδεικνύει αρκετές ομάδες αυλάκωναυλακιών, συνήθως με πλάτος μέχρι 100 μέτρα και μήκος μέχρι 4 χλμ.<ref name="Chapman1996"/> Βρίσκονται κοντά στους κρατήρες Λασκώ, Μαμμούθ και Κάρτσνερ (Kartchner), αλλά δεν συνδέονται με αυτούς.<ref name="SullivanGreeleyPappalardoAsphaug1996"/>

Η επιφάνεια της Ίδης φέρει πολλούς κρατήρες (μία από τις μεγαλύτερες πυκνότητες κρατήρων για σώμα του Ηλιακού Συστήματος),<ref name="Chapman1994"/><ref name="ChapmanBeltonVeverkaNeukum1994"/> που εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία διαστάσεων και ηλικιών.<ref name="Chapman1996"/><ref name="Chapman1994"/> Οι προσκρούσεις μικρότερων αστεροειδών και μετεωροειδών υπήρξαν η κύρια διαδικασία που διαμόρφωσε την επιφάνειά της.<ref name="GeisslerPetitGreenberg1996"/> Η δημιουργία κρατήρων έχει φθάσει το σημείο κορεσμού, δηλαδή οι νέες προσκρούσεις εξαλείφουν τα σημάδια των παλαιότερων, αφήνοντας τον συνολικό αριθμό κρατήρων σταθερό.<ref name="Chapman1996"/> Οι αρχαιότεροι κρατήρες έχουν ηλικίες συγκρίσιμες με την ηλικία του ίδιου του αστεροειδούς, έχοντας ίσως σχηματισθεί κατά τη διάσπαση του πρωταρχικού σώματος που δημιούργησε την ''Οικογένεια της Κορωνίδος''.<ref name="Chapman1995"/> Ο μεγαλύτερος κρατήρας, ο ''Λασκώ'', έχει διάμετρο σχεδόν 12 χλμ.<ref name="BottkeCellinoPaolicchiBinzel2002"/><ref name="USGS">{{cite web|title=Gazetteer of Planetary Nomenclature: Ida|publisher=United States Geological Survey Astrogeology Research Program|url= http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/FeatureTypes2.jsp?system=Asteroid%20Belt&body=Ida&systemID=12&bodyID=51&sort=AName&show=Fname&show=Lat&show=Long&show=Diam&show=Stat&show=Orig|title=Gazetteer of Planetary Nomenclature: Ida|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=United States Geological Survey Astrogeology Research Program|archiveurl=|archivedate=|accessdate=15-04- Απριλίου 2009}}</ref> Η Περιοχή 2 περιέχει όλους σχεδόν τους κρατήρες που είναι μεγαλύτεροι από 6 χιλιόμετρα.<ref name="Chapman1996"/> Κάποιοι κρατήρες σχηματίζουν αλυσίδες κρατήρων.<ref name="GreeleySullivanPappalardoVeverka1994"/>

Οι κρατήρες έχουν απλή δομή, με σχήμα μπολ, χωρίς επίπεδους πυθμένες ή κεντρικές κορυφές. Η κατανομή τους στην ιδαίαΙδαία επιφάνεια είναι ομοιόμορφη, εκτός από ένα έξαρμα βόρεια του κρατήρα ''Τσουκουτιέν'', που έχει λιγότερους κρατήρες ανά μονάδα επιφάνειας.<ref name="SullivanGreeleyPappalardoAsphaug1996"/> Τα συντρίμματα που εκτοξεύουν οι προσκρούσεις αποτίθενται διαφορετικά στην Ίδη από τη Σελήνη ή τους πλανήτες, εξαιτίας της ταχύτερης περιστροφής, της πολύ μικρής βαρύτητας και του ακανόνιστου σχήματος.<ref name="GeisslerPetitGreenberg1996"/> Οι στρώσεις των συντριμμάτων είναι άνισες γύρω από τους κρατήρες τους, ενώ τα περισσότερα θραύσματα διαφεύγουν για πάντα από τον αστεροειδή.<ref name="GeisslerPetitDurdaGreenberg1996"/>

Η σύσταση του ιδαίουΙδαίου εσωτερικού δεν έχει αναλυθεί άμεσα, αλλά πρέπει να είναι παρόμοια με το υλικό των χονδριτικών μετεωριτών, σύμφωνα με τις παρατηρούμενες μεταβολές του χρώματος της επιφάνειας και τη μέση [[πυκνότητα]] του αστεροειδούς των 2,27 ως 3,10 gr/cm³.<ref name="WilsonKeilLove1999"/><ref name="Chapman1995"/> Τα πυριτικά ορυκτά [[ολιβίνης]] και [[πυρόξενος]] ανιχνεύθηκαν στην επιφάνεια από το ''Γκαλιλέο''.<ref name="Holm1994"/><ref name="Lewis1996">{{cite book|last=Lewis|first=John S.|year=1996|title=Mining the Sky: Untold Riches from the Asteroids, Comets, and Planets|publisher=Addison-Wesley|location=Ρέντινγ, MA|isbn=0201479591}}</ref> Η περιεκτικότητα σε ορυκτά φαίνεται να είναι ομογενής σε όλη την έκταση του αστεροειδούς: Το ''Γκαλιλέο'' βρήκε ελάχιστες μεταβολές στην επιφάνεια, ενώ η περιστροφή του αστεροειδούς υποδηλώνει σταθερή πυκνότητα.<ref name="SullivanGreeleyPappalardoAsphaug1996"/><ref name="ThomasProckter2004"/> Αν η σύστασή της είναι παρόμοια με εκείνη των μετεωριτών OC, οι οποίοι έχουν πυκνότητες από 3,48 ως 3,64 gr/cm³, η Ίδη είναι πορώδης σε ποσοστό 11–42%.<ref name="WilsonKeilLove1999"/>

Το εσωτερικό του αστεροειδή πιθανώς περιέχει ποσότητες θραυσμάτων από προσκρούσεις που ονομάζονται «μεγαρηγόλιθος». Το ιδαίοΙδαίο στρώμα μεγαρηγόλιθου θα πρέπει να εκτείνεται από λίγες εκατοντάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια μέχρι βάθους λίγων χιλιομέτρων. Ακόμα και στον πυρήνα του αστεροειδούς, το συμπαγές πέτρωμα ίσως έχει μερικώς ρηγματωθεί κάτω από τους μεγάλους κρατήρες Μαμμούθ, Λασκώ και Ουντάρα.<ref name="SullivanGreeleyPappalardoAsphaug1996"/>

Η Ίδη προήλθε από τη διάσπαση του πρόδρομου ουράνιου σώματος της Οικογένειας αστεροειδών της Κορωνίδος, διαμέτρου περίπου 120 χλμ.<ref name="VokrouhlickyNesvornyBottke2003"/> Αυτός ο «προγεννήτωρ» είχε ήδη μερικώς διαφοροποιημένο εσωτερικό, με τα βαρύτερα στοιχεία (μέταλλα) καταβυθισμένα στον πυρήνα του. Η Ίδη κληρονόμησε αμελητέες ποσότητες αυτού του υλικού του αρχικού πυρήνα. Δεν είναι γνωστό πότε διασπάσθηκε αυτό το αρχικό σώμα, αλλά σύμφωνα με μία ανάλυση του αριθμού ιδαίωνΙδαίων κρατήρων, η επιφάνεια της Ίδης έχει ηλικία πάνω από 1 δισεκατομμύριο χρόνια.<ref name="GreenbergBottkeNolanGeissler1996"/> Ωστόσο, το σύστημα Ίδης-Δακτύλου εκτιμάται ότι δεν μπορεί να έχει επιζήσει πάνω από 100 εκατομμύρια χρόνια.<ref name="HurfordGreenberg2000">{{cite journal|last=Hurford|first=Terry A.|coauthors=Greenberg, Richard|title=Tidal Evolution by Elongated Primaries: Implications for the Ida/Dactyl System|journal=Geophysical Research Letters|volume=27|issue=11|pages=1595–1598|year=2000|month=Ιούνιος|url=http://www.lpl.arizona.edu/~hurfordt/research/papers/grl00.pdf|accessdate=25-10-2008|doi=10.1029/1999GL010956|bibcode=2000GeoRL..27.1595H}}</ref>

Ένας μικρός δορυφόρος με το όνομα ''[[Δάκτυλος (δορυφόρος)|Δάκτυλος]]'' περιφέρταιπεριφέρεται γύρω από την Ίδη. Ο Δάκτυλος — πλήρης ονομασία ''(243) Ίδη I Δάκτυλος'' — ανακαλύφθηκε σε εικόνες που έλαβε το διαστημόπλοιο ''Γκαλιλέο'' στο ταξίδι του προς τον Δία, κατά την προσέγγισή του στην Ίδη το 1993. Ο Δάκτυλος ήταν ο πρώτος δορυφόρος αστεροειδούς που ανακαλύφθηκε με βεβαιότητα στην Ιστορία (απευθείας απεικόνιση).<ref name="Chapman1996"/> Η επιφάνειά του φέρει πολλούς κρατήρες (όπως και της Ίδης). Η προέλευσή του δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα, αλλά πιθανολογείται ότι είναι απλώς ένα θραύσμα από τη διάσπαση του πρόδρομου ουράνιου σώματος της [[Οικογένεια της Κορωνίδος|Οικογένειας αστεροειδών της Κορωνίδος]].