Μεσόγειος Θάλασσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
olla Ετικέτες: Αντικατάσταση μεγάλη αφαίρεση άδειασμα Οπτική επεξεργασία |
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 176.58.225.233 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Kotzampasis Ετικέτα: Επαναφορά |
||
Γραμμή 3:
{{coord|35.00|18.00|type:waterbody|format=dms|display=title}}
[[Αρχείο:Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|thumb|250px|right|Η Μεσόγειος από το διάστημα]]
Ως '''Μεσόγειος''' είναι γνωστή από τα αρχαιότατα χρόνια μεγάλη κλειστή θάλασσα, που βρίσκεται ανάμεσα σε τρεις ηπείρους: την [[Ευρώπη]],την [[Ασία]] και την [[Αφρική]]. Στα δυτικά συνδέεται με τον [[Ατλαντικός Ωκεανός|Ατλαντικό Ωκεανό]], δια του [[Στενό του Γιβραλτάρ|πορθμού του Γιβραλτάρ]] και στα ανατολικά με την [[Ερυθρά θάλασσα]] δια της [[διώρυγα Σουέζ|διώρυγας του Σουέζ]].
Μαζί με την [[Προποντίδα]], τον [[Εύξεινος Πόντος|Εύξεινο Πόντο]] και την [[Αζοφική θάλασσα]] που κατά την αντίληψη των Γάλλων γεωγράφων θεωρούνται εσωτερικά μέρη, παραρτήματά της, αλλά κατά την αντίληψη των Άγγλων γεωγράφων θα πρέπει να θεωρούνται ως άσχετα με τη Μεσόγειο, άποψη που έχει επικρατήσει ως πρακτικότερη επί της περιγραφής, έχει έκταση 2.500.000 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] ή περίπου 800.000 τετρ. [[μίλι]]α. Το μέγιστο μήκος της, από το [[Γιβραλτάρ]] μέχρι τις ακτές της [[Συρία]]ς, είναι 2.100 [[Ναυτικό μίλι|ν. μίλια]] ή 3.860 [[Χιλιόμετρο|χλμ.]], το μέγιστο πλάτος 1.800 χλμ., ενώ το μέγιστο βάθος είναι 5.121 μέτρα σε απόσταση 62 μιλίων νοτιοδυτικά από το ακρωτήριο [[Ταίναρο]]. Το μέσο πλάτος είναι 600 χλμ. και το μέσο βάθος 1.500 μέτρα. Γενικά η Μεσόγειος Θάλασσα είναι η μεγαλύτερη κλειστή θάλασσα της [[Γη]]ς και μοιάζει με [[λίμνη]].
Υπήρξε σημαντικό εμπορικό και ταξιδιωτικό πέρασμα από τα αρχαία χρόνια, καθώς στην ευρύτερη περιοχή της αναπτύχθηκαν πολλοί σημαντικοί πολιτισμοί.
== Προέλευση ονόματος ==
Παρά το πλήθος των παράκτιων λαών εκ των οποίων αναπτύχθηκαν με τη σειρά τους διάφοροι αρχαίοι πολιτισμοί, πρώτα εκ του Αιγαίου και της ανατολικής λεκάνης και μέχρι της δυτικής (που εξαπλώθηκαν στη συνέχεια με ενδιάμεσες αποικίες) περιέργως δεν είχε εξ αρχής και επί αιώνες ιδιαίτερο όνομα.
Ο [[Ηρόδοτος]] π.χ. χρησιμοποιεί επί μέρους ονόματα θαλασσών και κολπώσεών της αντί ενιαίου ονόματος (Α 163). Άλλοι αρχαίοι [[Έλληνες]] αναφέρονται σε αυτήν περιφραστικά, είτε προς τον έξω από τις [[Ηράκλειες στήλες]] απλωμένο ωκεανό, είτε ως γνωστότερη την έσω από τις εν λόγω στήλες. Π.χ. ο [[Στράβων]] την ονομάζει: «η εντός και καθ΄ ημάς λεγομένη θάλασσα», προσδιορισμό που πιστά μιμήθηκαν αργότερα οι [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαίοι]] και τον μετέφρασαν ως '''«Μare Νostrum»''' (= ημέτερη θάλασσα). Ο [[Διόδωρος ο Σικελιώτης]] την ονομάζει «θάλασσα» έναντι εκείνου του ωκεανού. Το αυτό και ο [[Πολύβιος]], ενώ άλλοι Ρωμαίοι χρησιμοποιούν τον όρο «mare internum» ή «mare insentinum» (= εσωτερική θάλασσα) καθώς και «Μare magnum» (=Μεγάλη θάλασσα).
Η πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει ιστορικά στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του [[3ος αιώνας|3ου αιώνα]], οπότε πρώτος ο [[Σολίνος]] τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων θάλασσα, καθιστάμενος ιστορικός ανάδοχος του ονόματος αυτής.
Ο [[16ος αιώνας|16ος]] και [[17ος αιώνας]] βρίσκει τη θάλασσα αυτή να ονομάζεται: Λευκή θάλασσα, ή θάλασσα των Ελλήνων (έτσι την ονόμαζαν και οι Τούρκοι σε αντιδιαστολή με το Αιγαίο και τον Εύξεινο Πόντο). Η πατρότητα του ελληνικού όρου «Μεσόγειος» οφείλεται στον γεωγράφο - επίσκοπο Αθηνών [[Επίσκοπος Αθηνών Μελέτιος Β΄|Μελέτιο]] (''Γεωγραφία παλαιά και Νέα'', Α 80 - [[1707]]) με τον επιπρόσθετο χαρακτηρισμό ως «δεύτερο κόλπο του ωκεανού», εννοώντας ως πρώτο τον [[Βισκαϊκός κόλπος|Βισκαϊκό]].
Ιστορικά ονόματα που έχουν δοθεί για επιμέρους περιοχές της Μεσογείου είναι: Σαρδώο πέλαγος, Ιβηρικό π., Γαλλικό π., Ταρτησσός κόλπος, Βαλεαρικό π., Λυγουρικό, Λιγυστικό, Αυσώνιο, Τυρρηνό, Σικελικό, Ιωνικό, Αιγαίο, Αδρίας, Ρόδιο, Κύπριο, Κιλικίας αυλών κ.ά.
== Γεωγραφική θέση ==
Η γεωγραφική θέση της Μεσογείου στον παγκόσμιο χάρτη της [[Γη]]ς προσδιορίζεται από τους [[Ισημερινός|γεωγραφικούς παραλλήλους]] και [[μεσημβρινός|μεσημβρινούς]] που την πλαισιώνουν, δηλαδή από το [[γεωγραφικό πλάτος]] 30° 15’ Β. έως 45° 50’ Β. και από το [[γεωγραφικό μήκος]] 05° 21’ Δ. μέχρι 36° 10’ Α.
Η Μεσόγειος Θάλασσα βρίσκεται λοιπόν στο Βόρειο, στο Ανατολικό και στο Δυτικό ημισφαίριο της Γης.
== Γεωμορφολογία ==
Η Μεσόγειος έχει μέσο βάθος 1500 μέτρα και το βαθύτερο σημείο της είναι το «[[φρέαρ των Οινουσσών]]» στο Ιόνιο πέλαγος, νοτιοδυτικά της Πύλου, κοντά στο νησιωτικό σύμπλεγμα των [[Μεσσηνιακές Οινούσσες|Μεσσηνιακών Οινουσσών]] με βάθος 5120 μ. Μερικά νησιά της μεσογείου από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο είναι:
* [[Κρήτη]], [[Εύβοια]], [[Λέσβος]], [[Ρόδος]], [[Χίος]], [[Κεφαλλονιά]], [[Κέρκυρα]], [[Λήμνος]], [[Σάμος]], [[Νάξος]], [[Ζάκυνθος]], [[Άνδρος]], [[Θάσος]], [[Λευκάδα]], [[Κάρπαθος]], [[Κως]], [[Ίμβρος]], [[Κύθηρα]], [[Ικαρία]] και [[Σκύρος]] στην ανατολική Μεσόγειο και [[Κύπρος]] στην απώτερη ανατολική Μεσόγειο.
* [[Σικελία]], [[Σαρδηνία]], [[Κορσική]], [[Τζέρμπα]], [[Κρες]], [[Κρκ]], [[Μπρατς]], [[Χβαρ]], [[Παγκ]], [[Κόρτσουλα]], [[Μάλτα]] και [[Έλβα (νήσος)|Έλβα]] στη κεντρική Μεσόγειο.
* [[Μαγιόρκα]], [[Μινόρκα]] και [[Ίμπιζα]] στη δυτική Μεσόγειο.
== Σεισμικές και ηφαιστειακές διεγέρσεις ==
[[Αρχείο:Mediterranean Sea surface.jpg|thumb|297x297px|Δορυφορική εικόνα της βυθομετρικής μορφολογίας της Μεσογείου]]Στην Μεσόγειο γίνονται καθημερινά σεισμοί αλλά δρουν και αρκετά ηφαίστεια, καθώς η Μεσόγειος βρίσκεται στο σημείο σύγκλισης (σύγκρουσης) των λιθοσφαιρικών πλακών της Ευρασίας και της Αφρικής. Η Ελλάδα είναι η πρώτη σε σεισμικότητα στην Μεσόγειο. {{επέκταση ενότητας}}
== Κλίμα ==
Λόγω της θέσης της και του ότι είναι μία κλειστή θάλασσα με μόνο δύο εξόδους στις ακτές της επικρατεί γενικά ήπιο κλίμα, το οποίο ονομάζεται [[μεσογειακό κλίμα|μεσογειακό]] και επικρατεί και στη χώρα μας.
== Πολιτική γεωγραφία ==
Η Μεσόγειος θάλασσα βρέχει την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική.
Στην Ευρώπη βρέχει τις εξής χώρες:
[[Ισπανία]], [[Γαλλία]], [[Μονακό]], [[Ιταλία]], [[Μάλτα]], [[Σλοβενία]], [[Κροατία]], [[Βοσνία - Ερζεγοβίνη]],[[Μαυροβούνιο]], [[Αλβανία]], [[Ελλάδα]], [[Κύπρος]], [[Γιβραλτάρ]]
Στον Εύξεινο Πόντο:
[[Βουλγαρία]], [[Ρουμανία]], [[Ουκρανία]], [[Ρωσία]], [[Γεωργία]]
Στην Ασία βρέχει τις εξής χώρες:
[[Τουρκία]], [[Συρία]], [[Λίβανος]], [[Ισραήλ]], [[Κράτος της Παλαιστίνης|Παλαιστίνη]]
Στην Αφρική βρέχει τις εξής χώρες:
[[Μαρόκο]], [[Αλγερία]], [[Τυνησία]], [[Λιβύη]], [[Αίγυπτος]].
Στις ακτές της Μεσογείου βρίσκονται μεγάλες πόλεις όπου βρίσκονται και τα μεγάλα λιμάνια της.
Μεγάλες πόλεις και λιμάνια της Μεσογείου είναι: [[Μάλαγα]], [[Αλμερία]], [[Καρθαγένη]], [[Αλικάντε]], [[Βαλένθια]], [[Πάλμα ντε Μαγιόρκα]], [[Ίμπιζα (πόλη)|Ίμπιζα]], [[Ταρραγόνα]], [[Βαρκελώνη]], [[Μασσαλία]], [[Τουλόν]], [[Κάννες]], [[Νίκαια (Γαλλία)|Νίκαια]], [[Μονακό]], [[Γένοβα]], [[Λιβόρνο]], [[Ρώμη]], [[Νάπολη]], [[Κάλιαρι]], [[Παλέρμο]], [[Γέλα]], [[Συρακούσες]], [[Κατάνη]], [[Μεσσήνη (Ιταλία)|Μεσσήνη]], [[Βαλέτα]], [[Κρότωνας]], [[Τάραντας]], [[Μπρίντιζι]], [[Μπάρι]], [[Πεσκάρα]], [[Ανκόνα]], [[Ρίμινι]], [[Βενετία]], [[Τεργέστη]], [[Πούλα (Κροατία)|Πούλα]], [[Ριέκα]] (Φιούμε), [[Ζαντάρ]], [[Σπλιτ]], [[Ντουμπρόβνικ]], [[Δυρράχιο]], [[Αυλώνας]], [[Κέρκυρα (πόλη)|Κέρκυρα]], [[Πάτρα]], [[Καλαμάτα]], [[Αθήνα]], [[Πειραιάς]], [[Χανιά]], [[Ηράκλειο]], [[Χαλκίδα]], [[Βόλος]], [[Θεσσαλονίκη]], [[Καβάλα]], [[Αλεξανδρούπολη]], [[Κωνσταντινούπολη]], [[Σμύρνη]], [[Αλικαρνασσός]], [[Ρόδος (πόλη)|Ρόδος]], [[Αττάλεια]], [[Μερσίνη]], [[Άδανα]], [[Αλεξανδρέττα]] (Ισκεντερούν), [[Λατάκεια]], [[Πάφος]], [[Λεμεσός]], [[Λάρνακα]], [[Τρίπολη (Λίβανος)]], [[Βηρυττός]], [[Σιδώνα]], [[Χάιφα]], [[Τελ Αβίβ]], [[Ασντόντ]], [[Γάζα]], [[Πορτ Σάιντ]], [[Αλεξάνδρεια]], [[Βεγγάζη]], [[Τρίπολη (Λιβύη)]], [[Σφαξ]], [[Τύνιδα]], [[Αλγέρι]], [[Οράν]], [[Μελίγια]], [[Τετουάν]], [[Θέουτα]].
===10 μεγαλύτερη νησιά===
[[File:Tunisia - Sicily - South Italy.jpg|thumb|Τα 2 μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου είναι η [[Σικελία]] και η [[Σαρδηνία]]]]
{{κύριο|Κατάλογος μεσογειακών νησιών ανά έκταση}}
{| class="wikitable" style="width:40%; text-align:center; font-size:90%; margin-left:1em;"
|- style="background:#efefef;"
!Χώρα
!Νησί
!Έκταση σε χλμ<sup>2</sup>
!Πληθυσμός
|-
|Ιταλία
|[[Σικελία]]
|25.460
|5.048.995
|-
|Ιταλία
|[[Σαρδηνία]]
|23.821
|1.672.804
|-
|Κύπρος
|[[Κύπρος]]
|9.251
|1.088.503
|-
|Γαλλία
|[[Κορσική]]
|8.680
|299.209
|-
|Ελλάδα
|[[Κρήτη]]
|8.336
|623.666
|-
|Ελλάδα
|[[Εύβοια]]
|3.655
|218.000
|-
|Ισπανία
|[[Μαγιόρκα]]
|3.640
|869.067
|-
|Ελλάδα
|[[Λέσβος]]
|1.632
|90.643
|-
|Ελλάδα
|[[Ρόδος]]
|1.400
|117.007
|-
|Ελλάδα
|[[Χίος]]
|842
|51.936
|}
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{commons|Mediterranean Sea}}
* [http://www.greenpeace.org/greece/press/118523/481128 Έκθεση της Greenpeace (Ελλάς) για τη Μεσόγειο θάλασσα]
* [http://www.nestor.noa.gr/map/map.html Βυθομετρικός χάρτης με το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου]
* [http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231072765 «Σούπα με ψιλοκομμένα πλαστικά ολόκληρη η Μεσόγειος»], άρθρο στον ιστότοπο In.gr, 30 Δεκεμβρίου 2010.
* [https://sites.google.com/site/mousikistinmesogeio/home/-1 Μουσική σε χώρες της Μεσογείου] (Δημιουργία ιστότοπου στο πλαίσιο εργασίας)
==Βιβλιογραφία==
* Αδακτύλου, Νεκταρία: «Μεσόγειος: Μια θάλασσα σε κατάσταση πολιορκίας», ''[[Περισκόπιο της Επιστήμης]]'', τεύχ. 204 (Μάρτιος 1997), σελ. 26
* Μπρωντέλ, Φερνάν: ''Μεσόγειος'' (3 τόμοι), ΜΙΕΤ.
* Φερνάν Μπρωντέλ - Ζωρζ Ντυμπί - Ροζέ Αρναλντέζ κ.ά.: ''Η Μεσόγειος - Άνθρωποι και πολιτισμική κληρονομιά'', εκδ. «Αλεξάνδρεια», Αθήνα 1991, μετάφραση Κώστας Αντύπας.
* Τάγαρης, Αχιλέας: «Μεσόγειος: Το μεγάλο σταυροδρόμι του κόσμου», ''Ιστορία Εικονογραφημένη'', τεύχ. 75 (Σεπτέμβριος 1974), σελ. 12-18-19-46-54.
| |||