Βικιπαίδεια

Μεγάλη Σφίγγα της Γκίζας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μ προσθ. συνδ.
Γραμμή 1:
{{Πηγές|27|02|2012}}<br />
 
 
 
{{coord|29|58|31|N|31|8|15|E|format=dms|display=title}}
[[Αρχείο:Great Sphinx of Giza - 20080716a.jpg|thumb|right|350px|Η μεγάλη σφίγγα της Γκίζας]]
Η '''Μεγάλη Σφίγγα της Γκίζας''', συχνά αναφερόμαστε σε αυτή απλώς ως η '''Σφίγγα''', είναι ένα [[άγαλμα]] το οποίο απεικονίζει μια [[Σφίγγα (μυθολογία)|σφίγγα]] (μυθολογικό πλάσμα με σώμα [[Λιοντάρι|λιονταριού]] και κεφάλι ανθρώπου) σε καθήμενη στάση. Το άγαλμα αυτό βρίσκεται στο οροπέδιο της Γκίζα στην [[Αίγυπτο]] και μέσα στη διάσημη [[Νεκρόπολη της Γκίζα|Νεκρόπολή]] της.
 
Με μήκος 73,5 μέτρα, πλάτος 6 και ύψος 20.22 μέτρα, αποτελεί το μεγαλύτερο μονολιθικό άγαλμα στον κόσμο. Είναι επίσης το αρχαιότερο γνωστό άγαλμα μνημειακού τύπου, και θεωρείται ότι κτίστηκε από τους [[Αρχαία Αίγυπτος|αρχαίους Αιγύπτιους]] του [[Παλαιό Βασίλειο|Παλαιού Βασιλείου]], κατά τη διάρκεια της βασιλείας του [[Φαραώ]] [[Χεφρήν|Χεφρήνου]]ου (2558 - 2532 π.Χ.).
 
== Ετυμολογία ==
Γραμμή 16 ⟶ 14 :
== Προέλευση και ταυτότητα ==
Η Μεγάλη Σφίγγα αποτελεί ίσως το πιο αρχαίο άγαλμα στον κόσμο, και ως εκ τούτου παραμένουν μέχρι και σήμερα ανεπιβεβαίωτα, ποίον απεικονίζει η προτομή της και από ποιόν χτίστηκε.
[[Αρχείο:'Le Sphinx Armachis, Caire' (The Sphinx Armachis, Cairo).jpg|thumb|350px|right|Η Σφίγγα μισοθαμένη στην άμμο, 1880.]]
[[Αρχείο:ابو الهول - الجيزه.JPG|thumb|right|350px|Η Σφίγγα με φόντο τη πυραμίδα του Χεφρήνου.]]
 
=== Ονομασίες της Σφίγγας ===
Δεν είναι γνωστό με τι όνομα αποκαλούσαν τη Σφίγγα, οι δημιουργοί της, καθώς το ίδιο το άγαλμα δεν αναφέρεται σε καμιά επιγραφή του Παλαιού Βασιλείου. Επίσης, δεν αναφέρεται πουθενά ο τρόπος κατασκευής και ο αρχικός σκοπός ανέγερσης του αγάλματος. Κατά το [[Νέο Βασίλειο]], αποκαλούσαν τη Σφίγγα ''Hor-em-akhet'' (στα ελληνικά, Χάρμακις) και με αυτό το όνομα αναφέρεται στη [[Στήλη του Ονείρου]] του [[φαραώ]] Τουτμώση[[Τούθμωσις Δ'Δ΄|Τουθμώση Δ΄]].
 
Η ονομασία ''Σφίγγα'' δόθηκε στο άγαλμα κατά την [[Κλασική εποχή]] της αρχαιότητας, δηλαδή περίπου 2000 χρόνια μετά την θεωρητική χρονολογία κατασκευής της. Αιτία ήταν τα κοινά χαρακτηριστικά του αγάλματος με τη σφίγγα, ενός μυθολογικού πλάσματος της [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαίας Ελλάδας]] με σώμα [[Λιοντάρι|λιονταριού]], κεφάλι γυναίκας και φτερά αετού. Ωστόσο η Σφίγγα της Γκίζα διαφέρει λίγο από τη περιγραφή του μυθολογικού αυτού πλάσματος, καθώς δεν διαθέτει φτερά.
Γραμμή 28 ⟶ 26 :
Παρά τα αντικρουόμενα στοιχεία και απόψεις στο πέρασμα των χρόνων και σύμφωνα με την επίσημη σκοπιά των σύγχρονων Αιγυπτιολόγων, η Σφίγγα χτίστηκε γύρω στο 2500 π.Χ. από τον φαραώ [[Χεφρήν|Χεφρήνο]], στον οποίο πιστώνεται επίσης και η δεύτερη μεγάλη [[Πυραμίδα του Χεφρήνου|πυραμίδα]]. Η Σφίγγα συνδέεται με την Πυραμίδα του Χεφρήνου με μια καλυπτόμενη ανυψωμένη Οδό ενώ το γύρω συγκρότημα περιλαμβάνει επίσης τον Ναό της Σφίγγας και έναν Ναό μέσα στη κοιλάδα. Και οι δυο αυτοί ναοί παρουσιάζουν ίδιο αρχιτεκτονικό στυλ, φτιαγμένα από λίθους συνολικού βάρους 200 τόνων.
 
Εύρημα που ισχυροποιεί την θεωρία του κτισίματος της Σφίγγας από τον Χεφρήνο είναι ένα άγαλμα του φαραώ, φτιαγμένο από [[διορίτης|διορίτη]], το οποίο βρέθηκε εκεί κοντά. Επίσης στη [[Στήλη του Ονείρου]] η οποία αποδίδεται στον φαραώ ΤουτμώσηΤουθμώση Δ'Δ΄, η Σφίγγα συνδέεται με τον Χεφρήνο.
 
 
Γραμμή 37 ⟶ 35 :
Οι πρώτοι Αιγυπτιολόγοι και εκσκαφείς του [[Νεκρόπολη της Γκίζα|συγκροτήματος της Γκίζα]] πίστευαν ότι τόσο η Σφίγγα όσο και τα υπόλοιπα οικοδομήματα στη περιφέρειά της, ήταν προγενέστερα της θεωρούμενης χρονολογίας κατασκευής τους.
 
Ο ιδρυτής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου, Αύγουστος[[Ογκίστ Μαριέτ]], το 1857 έφερε στο φως μια στήλη απογραφής εμπορευμάτων. Ανάμεσα στα υπόλοιπα, αναφέρεται ότι ο φαραώ [[Χέωψ|Χέοπας]] βρήκε τυχαία το άγαλμα το οποίο ήταν ήδη μισοθαμμένο στην άμμο.
 
Ο [[Γκαστόν ΜασπέροΜασπερό]], Γάλλος αιγυπτιολόγος, αποτέλεσε τον δεύτερο διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου. Σε μια εργασία του που έγραψε το 1886 αναφέρει ότι πάνω στην επιγραφή της στήλης της Σφίγγας αναγράφεται ότι ο φαραώ Χέοπας είχε ξεκινήσει ανασκαφές έτσι ώστε να ξεθάψει τη μισοθαμμένη Σφίγγα, και άρα ήταν ήδη εκεί στα χρόνια του Χεφρήνου (γιος του Χέοπα).
 
Ο Άγγλος αιγυπτιολόγος ΓουόλυΓουόλις ΜπάτζΜπατζ στο βιβλίο του ''The Gods of the Egyptians'' του 1904, αναφέρει επίσης, ότι το άγαλμα της Σφίγγας προϋπήρχε της βασιλείας του Χεφρήνου και τοποθετεί την ανέγερσή του στα τέλη της [[Αρχαϊκή περίοδος (αρχαία Αίγυπτος)|αρχαϊκής περιόδου]].
[[Αρχείο:The Great Sphinx, Pyramids of Gizeh-1839) by David Roberts, RA.jpg|thumb|300px|left|Σκίτσο της Σφίγγας του 1839 από τον David Roberts, ο οποίος σε αντίθεση με άλλους καλλιτέχνες, την είχε δει από κοντά.]]
 
==== Πρόσφατες θεωρίες ====
Ο πρώην διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του ΚαίρουΚαΐρου, [[Ράινερ Στάντελμαν]], εξετάζοντας προσεκτικά τα χαρακτηριστικά του προσώπου (στέμμα, μύτη και την γενειάδα η οποία έχει αποκολληθεί) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τον φαραώ [[Χέωψ|Χέοπα]].
 
Ο Κόλιν Ρίντερ, Άγγλος αιγυπτιολόγος πραγματοποίησε ανεξάρτητη έρευνα στο συγκρότημα. Σύμφωνα με αυτήν, τα διάφορα λατομεία για την εξόρυξη των δομικών στοιχείων του αγάλματος δημιουργήθηκαν γύρω από τη μεγάλη Οδό, η οποία μάλιστα είναι γνωστό ότι ήδη χρησιμοποιούνταν από τον φαραώ Χέοπα και επομένως είναι παλαιότερη των χρόνων του. Δεν μπόρεσε ωστόσο να καταλήξει σε κάποια ακριβή χρονολογία.
 
Ο Βασίλ Ντόμπρεφ, του Γαλλικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Καΐρου, ανακοίνωσε το 2004 ότι ανακάλυψε νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Σφίγγα είναι έργο του λιγότερο γνωστού Φαραώ Djedefre (2528 - 2520 π.Χ.), γιου του Χέοπα και ετεροθαλή αδερφού του Χεφρήνου. Υποστηρίζει ότι ο Djedefre[[Ρετζεντέφ]] έχτισε τη Σφίγγα με γνώμονα τη προτομή του πατέρα του Χέοπα, δίνοντάς του το προσωνύμιο του θεού-ήλιου [[ΡάΡα]], έτσι ώστε να αποκατασταθεί ο σεβασμός της δυναστείας του. Συμφωνεί μάλιστα με τη θεωρία του Στάντελμαν.
 
Ο Φράνκ Ντομίνγκο, ιατροδικαστής του αστυνομικού τμήματος Νέας Υόρκης και ειδικός ιατροδικαστικός ανθρωπολόγος, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικές επιστημονικές μεθόδους με τη βοήθεια υπολογιστών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προτομή της Σφίγγας σίγουρα δεν απεικονίζει τη μορφή του Χεφρήνου.
 
Ο συγγραφέας Ρόμπερτ Τέμπλ, υποστήριξε ότι η Σφίγγα ήταν αρχικώς ένα άγαλμα αφιερωμένο στον θεό [[Άνουβις|Άνουβι]], προστάτη της [[Νεκρόπολη της Γκίζα|Νεκρόπολης]]. Το πρόσωπο της Σφίγγας στη συνέχεια, σκαλίστηκε εκ νέου έτσι ώστε να μοιάζει με τη μορφή του [[Αμενχοτέπ Β'Β΄]], φαραώ του [[Μέσο Βασίλειο|Μέσου Βασιλείου]].
 
== Αποκατάσταση ==
[[Αρχείο:Sphinx_of_Giza_9059.jpg|thumb|left|Προφίλ της Σφίγγας, 2010.]]
Μετά την εγκατάλειψη της Νεκρόπολης, η Σφίγγα σταδιακά θάφτηκε στην άμμο, σχεδόν μέχρι τους ώμους. Η πρώτη καταγεγραμμένη προσπάθεια εκσκαφής της χρονολογείται το 1400 π.Χ., όταν ο νεαρός (πρίγκιπας ακόμα) [[Τούθμωσις Δ'Δ΄]] μαζεύοντας μια ομάδα εργατών και μετά από πολύ κόπο, ξέθαψε το μπροστινό μέρος της. Εκεί, τοποθέτησε μια γρανιτένια πλάκα, γνωστή ως η [[Στήλη του Ονείρου]]. Πάνω σε αυτήν, αναγράφεται το όνειρο που είδε ο νεαρός πρίγκιπας και το οποίο αποτέλεσε το κίνητρό του για τις εργασίες ανασκαφής της Σφίγγας.
 
Πιθανώς μια δεύτερη προσπάθεια εκσκαφής, έλαβε χώρα από τον [[Ραμσής Β΄|Ραμσή Β΄]] (1279 - 1213 π.Χ.).
Γραμμή 64 ⟶ 62 :
 
== Μύτη και γενειάδα ==
[[Αρχείο:Beard of the sphinx.jpg|thumb|upright|Τμήμα της γενειάδας της Σφίγγας.]]
Από το άγαλμα λείπει η μύτη, μήκους ενός μέτρου. Ενδελεχής εξέταση του προσώπου της Σφίγγας δείχνει ότι η μύτη σφυροκοπήθηκε με μακριές βέργες ή σμίλες. Ο αιγύπτιος ιστορικός του 15ου αιώνα μ.Χ., al-Maqrizi, αναφέρει ότι η καταστροφή της μύτης οφείλεται στον μουσουλμάνο [[Εικονομαχία|εικονομάχο]] Muhhamad Sa'im al-Dahr. Το 1378, ο Muhhamad βλέποντας ντόπιους Αιγύπτιους να προσφέρουν δωρεές στο άγαλμα έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγή των καλλιεργειών τους, εξοργίστηκε καταστρέφοντας τη μύτη του αγάλματος. Για το λόγο αυτό, κρίθηκε ένοχος για βανδαλισμό αρχαιοτήτων και καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμού.
 
Μια άλλη ιστορία λέει ότι η μύτη του αγάλματος καταστράφηκε από κανονιοβολισμό του στρατού του [[Ναπολέων Α' της ΓαλλίαςΑ΄|Ναπολέοντα]]. Ωστόσο, σκίτσα που απεικονίζουν τη Σφίγγα χωρίς τη μύτη της έκαναν την εμφάνισή τους ήδη από το 1737.
 
Μαζί με τη χαμένη μύτη, λείπει επίσης και η τελετουργική φαραωνική γενειάδα αν και θεωρείται ότι δεν αποτελούσε τμήμα του αγάλματος εξ αρχής. Ο αιγυπτιολόγος Vassil Dobrev υποστήριξε ότι εάν αποτελούσε εξ αρχής τμήμα του αγάλματος τότε με τη πτώση θα είχε "«τραυματιστεί"» και το πηγούνι του προσώπου. Η εμφανής απουσία τέτοιου τραύματος ενισχύει τη θεωρία ότι η γενειάδα αποτέλεσε μεταγενέστερη προσθήκη.
 
 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Μεγάλη_Σφίγγα_της_Γκίζας"