Τζερμιάδο Λασιθίου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στην περιοχή του χωριού υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τη [[νεολιθική εποχή]]. Το σπήλαιο της Τραπέζας, γνωστό και ως Κρόνιον, ανατολικά του χωριού, θεωρείται ότι κατοικείται από την υπονεολιθική-πρωτομινωική περίοδο. Στη θέση Κάστελος, ανατολικά του χωριού, έχουν βρεθεί ταφές και κατοικίες που χρονολογούνται από την νεολιθική εποχή μέχρι τη [[μινωικός πολιτισμός|μεσομινωική]]. Όστρακα νεολιθικής έως υστερομινωικής εποχής έχουν βρεθεί στο σπήλαιο στη συνοικία Αργουλιάς. Ταφές νεολιθικής εποχής έχουν βρεθεί και στο σπήλαιο στη θέση Σκαφίδια. Θεωρείται ότι με την κατοίκηση στον Κάστελο, το σπήλαιο της Τράπεζας μετατράπηκε σε χώρο ταφής και ως ιερό και σε αυτό έχω βρεθεί προσφορές και αναθήματα, όπως πρωτομινωικά ειδώλια από [[ελεφαντόδοντο]]. Πριν το τέλος της μεσομινωικής εποχής, όμως εγκαταλήφθηκεεγκαταλείφθηκε και τη θέση του ως ιερό πήρε το [[Δικταίο Άντρο|Δικταίον Άντρο]]<nowiki/>ν, κοντά στο χωριό Ψυχρό. Στη θέση Πόντα Αγία Άννα έχουν υστερομινωικά όστρακα και στην επιφάνεια του εδάφους αρχαϊκά και ελληνιστικά μπρούτζινα αντικείμενα και ρωμαϊκά νομίσματα.<ref name=Spanakis/>

Στην απογραφή του Καστροφύλακα (Κ105), το 1583, αναφέρονται οι οικισμοί Αλογόσπηλιο, Γαϊτανού και Σκαφίντια, τοπωνύμια τα οποία σήμερα σώζονται ως συνοικίες του χωριού. Η παλαιότερη μνεία στην ονομασία Τζερμιάδο γίνεται από τον [[Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα]], ο οποίος το αναφέρει το 1630 ως Zermiades, και το οποίο ήταν το μεγαλύτερο χωριό της επαρχίας. Το όνομα Τζερμιάδο θεωρεί ο Στέργιος Σπανάκης ότι προέρχεται από το επώνυμο των πρώτων οικιστών του χωριού, των Τζερμιάδων.<ref name=Spanakis/> Στην τουρκική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Cermyado. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, απεγράφησαν 100 χριστιανικές οικογένειες. Κατά την [[Κρητική Επανάσταση (1866-1869)|επανάσταση του 1866]], το 1867, οι Τούρκοι είχαν περικυκλώσει τον [[Μιχαήλ Κόρακας|Κόρακα]] στο Τζερμιάδο και στη μάχη που ακολούθησε, καταστράφηκε και το Τζερμιάδο.<ref name=Spanakis/> Το 1879, δημιουργήθηκε ο δήμος Τζερμιάδου (ΠέραΠόδε Δήμος) με έδρα το ομώνυμο οικισμό, που περιλάμβανε τα μισά χωριά του Οροπεδίου από Πινακιανό έως Άγιο Κωνσταντίνο, ενώ τα υπόλοιπα χωριά από τον Άγιο Γεώργιο έως Κάτω Μετόχι αποτέλεσαν τον ΠόδεΠέρα Δήμο. Έως τότε πρωτεύουσα του Οροπεδίου Λασιθίου κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν το Μέσα Λασίθι.<ref name=Spanakis/> Στην απογραφή του 1881, είχε 894 χριστιανούς κατοίκους και 4 Τούρκους, οι οποίοι ήταν οι φοροεισπράκτορες.<ref name=Spanakis/>