Καστελλόριζο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| σύμπλεγμα = [[Δωδεκάνησα]] 14 νησιά συμπλέγματος Καστελορίζου–ΜεγίστηςΚαστελλορίζου–Μεγίστης.

| διαίρεση3 = [[ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο (χωριό)|ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο]]

Η νήσος '''Μεγίστη''' είναι ένα από τα [[Δωδεκάνησα]]. Το σύμπλεγμα ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου ή Μεγίστης αποτελείται από 14 νησιά το ανατολικότερο από όλα και το ανατολικότερο άκρο της [[Ελλάδα|Ελλάδας]]. Η νήσος Μεγίστη ή ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο απέχει 1,25 [[Ναυτικό μίλι|ναυτικά μίλια]] από τις νοτιοδυτικές [[τουρκία|τουρκικές]] ακτές και 72 ν.μ. από τη [[Ρόδος|Ρόδο]]. Από τον [[Πειραιάς|Πειραιά]] απέχει 328 ν.μ. και 150 ν.μ. από την [[Κύπρος|Κύπρο]].

Το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο ή Μεγίστη συνδέεται ακτοπλοϊκώς (2-4 ώρες) και αεροπορικώς (45 λεπτά) με τη [[Ρόδος|Ρόδο]].

Το υπόλοιπο νησί εξερευνάται με τα πόδια, μέσω ενός δικτύου φυσικών μονοπατιών. Για τα σκάφη, λειτουργεί σταθμός ανεφοδιασμού στο λιμάνι του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου. Υπάρχει επίσης ταχυδρομείο, τράπεζα, ιατρείο και διάφορα μικρά καταστήματα για τις βασικές ανάγκες.

Ο μοναδικός οικισμός του νησιού, το ομώνυμο ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο, βρίσκεται γύρω από το φυσικό λιμάνι και αποτελείται από τις συνοικίες Πηγάδια, Χωράφια και Μανδράκι. Στον οικισμό υπάρχουν πολλά παλιά αρχοντικά, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ερημώσει, αφού οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν μεταναστεύσει εδώ και χρόνια στην [[Αυστραλία]].

Εντυπωσιακά βαμμένα, δίπατα ή τρίπατα, τα αρχοντικά βρίσκονται κατά μήκος της ακτογραμμής, μπροστά από έναν επιβλητικό κόκκινο βράχο. Στην κορυφή, το ερειπωμένο πια [[μεσαίωνας|μεσαιωνικό]] [[Κάστρο (οχύρωση)|κάστρο]], χτισμένο πάνω στα αρχαία [[ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικά]] κρηπιδώματα της εποχής του [[Σωσικλής Νικαγόρας|Σωσικλή Νικαγόρα]], είναι αυτό που έδωσε και το όνομά του στο νησί ('''Castello Rosso''', δηλ. το ''Κόκκινο Κάστρο''). Επιπρόσθετα, ο Ιωάννης Χατζηφώτης, στο βιβλίο του "Ο Λαϊκός Πολιτισμός του Καστελλορίζου" (1982, σελίδες 9-13) πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη έρευνα που έγινε ποτέ για το όνομα και την ετυμολογία του νησιού, καταλήγει στο συμπέρασμα πως το δεύτερο συνθετικό του ΚαστελορίζουΚαστελλορίζου προέρχεται από τη δωδεκανησιακή λέξη "'''ριζοβούνι'''" (καθώς όλα τα σπίτια χτίστηκαν στους πρόποδες, δηλαδή στις ρίζες του βουνού). Ο παραδοσιακός οικισμός του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος.

Αν και μικρό νησί, το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο ή Μεγίστη έχει μεγάλη ιστορία, αφού είχε κατοικηθεί ήδη από τη [[νεολιθική εποχή]], ενώ στη συνέχεια αποικίστηκε από τους [[Δωριείς]], όπως και όλα τα [[Δωδεκάνησα]]. Αυτοί έδωσαν στο νησί και το όνομα '''Μεγίστη''', όπως ακόμα ονομάζεται επίσημα ο Δήμος. Ένας θρύλος αποδίδει τη βάπτιση στον πρώτο οικιστή που λεγόταν [[Μεγιστέας]], όμως μάλλον οφείλεται στο ότι ξεχωρίζει σε μέγεθος από τις γύρω [[βραχονησίδα|νησίδες]]. Ο [[Στέφανος ο Βυζάντιος]] την αναφέρει "''Πολυΐστωρ''", ενώ ο [[Στράβων]] παραθέτει παρά την ονομασία Μεγίστη το όνομα ''Κισθήνη'', που πιθανόν να ήταν όνομα αρχαίας πόλης επί της νήσου. Οι [[Άραβες]] την ονόμαζαν «Μαγιάς» και οι οθωμανοί ''Μεΐς''.

Την ονομασία '''ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο''' έλαβε περί το τέλος του [[14ος αιώνας|14ου αιώνα]], από τους [[Ιωαννίτες Ιππότες]], επί του 8ου Μαγίστρου του Τάγματος, όταν έκτισαν επί του κοκκινωπού βράχου παρά την είσοδο του λιμένα, κάστρο υπό το οποίο αναπτύχθηκε η πόλη (στου [[Καστέλλιον|Καστελίου]] τη ρίζα) .

Κατά τους [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|βυζαντινούς χρόνους]], το νησί περιλαμβάνεται στο «Θέμα των Κυβυραιωτών», όπως και η [[Ρόδος]]. Το [[1306]] καταλαμβάνεται από τους [[Ιωαννίτες Ιππότες]] της Ρόδου, από τον Μέγα Μάγιστρο Φουλκ ντε Βιλλαρέ. Την περίοδο αυτή, οι ιππότες εξόριζαν στο ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο τους ανεπιθύμητους και γενικότερα όλους εκείνους που ήθελαν να τιμωρήσουν. Ανοικοδόμησαν γι' αυτό το ψηλό κάστρο του νησιού με τα υπερύψηλα διπλά του τείχη και τις πολεμίστρες, κάνοντάς το ένα από τα δυνατότερα οχυρά του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου πελάγους]]. Από την εποχή αυτή η Μεγίστη αλλάζει το όνομά της με την ξενική λέξη '''ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο''', προερχόμενη, όπως προαναφέρθηκε, από παραφθορά του Καστέλ-Ρόσο, επειδή οι ψηλοί βράχοι που ορθώνεται το κάστρο είναι κατακόκκινοι.

Στο διάστημα αυτό, ο ναυτικός εμπορικός στόλος του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου βρισκόταν στη μεγάλη του άνθηση και το μικρό νησί από τις αρχές του 20ου αιώνα στη μεγαλύτερή του ακμή. Το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο αριθμούσε τότε περί τους 12-14 χιλιάδες κατοίκους. Το [[1904]]-[[1905]], με την επικείμενη στρατολόγηση νέων από την [[Τουρκία]], άρχισε η μετανάστευση από το νησί.

Την 1/14 Μαρτίου του [[1913]], οι κάτοικοι του Καστελόριζου επαναστάτησαν και εκδίωξαν τη μικρή τουρκική φρουρά του νησιού κηρύσσοντας την Ένωση με την [[Ελλάδα]], η οποία ωστόσο δεν έγινε αποδεκτή. Έκτοτε, το Καστελλόριζο αυτοδιοικήθηκε για δύο χρόνια με την έμμεση υποστήριξη του ελληνικού κράτους, ενώ σε συνέλευση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Λονδίνο στις αρχές του 1914 αποφασίστηκε η επιστροφή του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου στην Τουρκία (από κοινού με την [[Ίμβρος|Ίμβρο]] και την [[Τένεδος|Τένεδο]]). Αργότερα, με την έναρξη του [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου]], η [[Γαλλία]], επιδιώκοντας να καταστήσει το νησί ναυτική βάση, το κατέλαβε στις [[28 Δεκεμβρίου]] του [[1915]]<ref name=":0">{{Cite journal|url=https://ojs.lib.uom.gr/index.php/BalkanStudies/article/view/3194/3218|title=Camille Barrère and the Italo-Turkish dispute over Kastellorizo in 1923|last=Tsirpanlis|first=Zacharias N.|date=|journal=Balkan Studies|publisher=Institute for Balkan Studies|accessdate=|issue=2|doi=|year=1998|location=Τhessaloniki|volume=39|page=289-291|language=αγγλικά}}</ref>.

Τότε ο οικισμός άρχισε να πλήττεται με οβίδες μεγάλου διαμετρήματος, που εκτινάσσονταν από [[γερμανία|γερμανική]] πυροβολαρχία εγκατεστημένη στις απέναντι [[τουρκία|τουρκικές]] ακτές. Οι Γάλλοι, υποβοηθούμενοι από τον πληθυσμό, αντιμετώπισαν αποτελεσματικά την εχθρική δραστηριότητα με τέσσερα τηλεβόλα των 120mm. Για την πάνδημη αυτή συμβολή του, η Γαλλική Δημοκρατία απένειμε στο ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο κατά τον Οκτώβριο του [[1920]] το παράσημο του πολεμικού σταυρού<ref name=":0" />.

Ο [[Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος]] βρίσκει το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο με αισθητά μειωμένο πληθυσμό, ο οποίος υποδέχθηκε ενθουσιωδώς [[Αγγλία|Άγγλους]] κομάντος που αποβιβάσθηκαν στο νησί την αυγή της [[24 Φεβρουαρίου|24ης Φεβρουαρίου]] [[1941]]. Παρόλα αυτά, οι σύμμαχοι έφυγαν και γύρισαν πάλι οι Ιταλοί. Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1943, το αντιτορπιλικό «Ναύαρχος Κουντουριώτης» καταπλέει στο λιμάνι και το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο είναι το πρώτο κομμάτι ελληνικής γης που απελευθερώνεται. Το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο οχυρώνεται και μεταβάλλεται από τους Εγγλέζους σε κέντρο ανεφοδιασμού του συμμαχικού στόλου. Από τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του [[1943]], γερμανικά [[στούκας]] αρχίζουν αερομαχίες με τους [[Σύμμαχοι (Β' Π.Π.)|Συμμάχους]], γκρεμίζοντας όσα σπίτια είχανε μείνει όρθια και αναγκάζοντας τους λιγοστούς κατοίκους να εγκαταλείψουν το νησί και να βρεθούν πρόσφυγες άλλοι στις τουρκικές ακτές και άλλοι στο προσφυγικό στρατόπεδο Νουζεϊράτ στη [[Γάζα]] της [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνης]]. Μόνο η «[[Κυρά της Ρω]]», Δέσποινα Αχλαδιώτη, παρέμεινε στην ομώνυμη βραχονησίδα της για να υψώνει κάθε πρωί την [[ελληνική σημαία]], όπως επί σαράντα χρόνια συνήθιζε να κάνει.

Μετά την απελευθέρωση στο ακατοίκητο νησί έφτασαν εκατοντάδες στρατιώτες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, που μόλις διαπίστωσαν ότι τα σπίτια ήταν αφύλακτα προχώρησαν σε λεηλασίες. Όταν οι παλαιοί κάτοικοι ζήτησαν να επιστρέψουν η πιο εύπορη περιοχή του νησιού πυρπολήθηκε από τους Συμμάχους προκειμένου να καλυφθούν οι λεηλασίες. Στην πυρκαγιά καταστράφηκαν 1.400 σπίτια.<ref>Περιοδικό ''Στρατιωτική Ιστορία'', Τεύχος 131, Ειδήσεις: «Συμμαχικό έγκλημα στο ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο».</ref>[[Εικόνα:Kastelorizo port.jpg|thumb|To λιμάνι]]Το [[1945]], οι ΚαστελοριζιοίΚαστελλοριζιοί επιστρέφουν στην πατρίδα τους σε τρεις αποστολές. Η τελευταία είχε σοβαρές απώλειες, αφού ξέσπασε πυρκαγιά στο πλοίο «Εμπάιρ Πατρόλ», το πλοίο στο οποίο επέβαιναν, με αποτέλεσμα να πνιγούν 33 άνθρωποι και να καούν αρκετοί. Τα ονόματα των απολεσθέντων ατόμων είναι γραμμένα σε ειδικό πίνακα, που βρίσκεται στον καθεδρικό ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Στο λιμάνι του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου έλαβε συμβολικά χώρα η σύνοδος των [[Υπουργός Εξωτερικών|Υπουργών Εξωτερικών]] της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] επί ελληνικής προεδρίας, την άνοιξη του [[2003]] και πιο πρόσφατα, στις 22 Απριλίου 2010, το διάγγελμα του Πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου για την ενεργοποίηση του [[Ελληνική κρίση χρέους 2010-2013#Χρηματοδότηση από τον "Μηχανισμό Στήριξης"|μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας]] από την [[Ε.Ε.]] και το [[Δ.Ν.Τ.]].

Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το [[Πρόγραμμα Καλλικράτης]] το 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.10.Γ. αυτού.

Στη δυτική πλευρά του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου βρίσκεται το σημαντικότερο και αρχαιότερο μνημείο του νησιού, το Παλαιόκαστρο. Πρόκειται για αρχαίο οικισμό με πολλά κτίσματα και δεξαμενές. Στη [[δωριείς|δωρική]] [[Ακρόπολις|ακρόπολη]] του 3ου αιώνα π.Χ. σώζεται μια επιγραφή που περιλαμβάνει τον όρο ''Μεγίστη''. Στην περιοχή, στη θέση Λιμενάρι, υπάρχουν και τα [[Κυκλώπεια Τείχη]].

{{κύριο|Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου}}

Στην πλέον περίοπτη θέση του νησιού, πάνω από το Μανδράκι, δεσπόζει ο μητροπολιτικός Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, συνυφασμένος με την κοινωνική και πολιτιστική ζωή του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου από την ίδρυσή του (περί τα [[1835]]) μέχρι και σήμερα. Ο ναός είναι χτισμένος σε ρυθμό τρίκλιτης θολωτής [[βασιλική (αρχιτεκτονική)|βασιλικής]] με πλούσια εικονογράφηση, μαρμάρινα τέμπλα και πανύψηλο μαρμάρινο καμπαναριό. Η στέγη της Μητρόπολης αυτής στηρίζεται σε δώδεκα μονολιθικούς γρανιτένιους κίονες, που μεταφέρθηκαν από το ναό του [[Απόλλωνας|Απόλλωνα]] στα [[Πάταρα]] της [[Λυκία|Λυκίας]], στην απέναντι Μικρασιατική ακτή.Στο βοτσαλωτό προαύλειο του ναού συστεγάζεται και η Σαντραπεία αστική Σχολή (το σημερινό δημοτικό σχολείο).

* Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για τη νήσο ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο παρέχει ο [[Ελληνικός Πλοηγός]] 4ος τόμος, επίσης ο [[χάρτης ελληνικής έκδοσης]]: '''ΧΕΕ-452''', που καλύπτει όλη τη θαλάσσια περιοχή από [[Ρόδος|Ρόδο]] μέχρι ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο και τις έναντι ακτές της [[Τουρκία]]ς, και ειδικότερα ο '''ΧΕΕ-452/1''' που είναι και ο [[λιμενοδείκτης]] του.

* Το 2006, o Βρετανός κιθαρίστας και τραγουδιστής [[Ντέιβιντ Γκίλμορ]] εξέδωσε το τρίτο προσωπικό του άλμπουμ με τίτλο ''«On an Island»''. Το πρώτο τραγούδι του άλμπουμ φέρει τον τίτλο ''«Castellorizon»''. Το κομμάτι είναι ένα ορχηστρικό σόλο ηλεκτρικής κιθάρας και αποτελεί εισαγωγή (segue) του επόμενου κομματιού, ''«On an Island»''. Τα δύο κομμάτια γράφηκαν με αφορμή μια επίσκεψη του Γκίλμουρ στο νησί του ΚαστελόριζουΚαστελλόριζου. Το ''«Castellorizon»'' υπήρξε δύο φορές υποψήφιο για [[βραβείο Γκράμι]] στην κατηγορία ''«Καλύτερη ορχηστρική ροκ εκτέλεση»'', στα 49α και στα 51α βραβεία (για την εκτέλεση που περιλαμβάνεται στο άλμπουμ ''«Live in Gdańsk»''). Ο Δήμος Μεγίστης τίμησε τον Γκίλμουρ το 2008, αναγορεύοντας τον επίτιμο δημότη της.<ref>Μάνος Τσαγκαράκης, [http://www.espressonews.gr/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B5%CF%87%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF/16914/%CE%BF-%CE%B3%CE%BA%CE%AF%CE%BB%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%81-%CE%AD%CE%B3%CE%B9%CE%BD%CE%B5-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%BB%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%B6%CE%BF%CF%85 Ο Γκίλμουρ έγινε δημότης Καστελλόριζου], εφ. ''Espresso'', 11 Σεπτεμβρίου 2008.</ref>

* Το 2010 ο τότε πρωθυπουργός [[Γεώργιος Παπανδρέου (νεότερος)|Γεώργιος Παπανδρέου]] ανακοινώνει κατά την επίσκεψη του στο ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο την είσοδο της Ελλάδας στο μνημόνιο.

* Αχ. Διαμαντάρα, «Ιστορία της νήσου ΚαστελορίζουΚαστελλορίζου», ''Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος'', τομ. Η΄, σελ. 158-224.

* Αχ. Διαμαντάρα, «Ιστορία του ΚαστελορίζουΚαστελλορίζου», ''Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος'', τομ. Θ΄, σελ. 269-322.

* «ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο: Το μεγαλείο του μικρού». Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού ''Γεωτρόπιο'', τχ. 13 (Ιούλιος 2000), σελ. 84-95.

* [http://www.kastellorizo.net: Kastellorizo.net, μια τοπική ιστοσελίδα για το ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο]

* [http://www.faroi.com/gr/megisti_gr.htm faroi.com: Ο πέτρινος παραδοσιακός φάρος στη νησίδα Στρογγύλη (Υψηλή) ΚαστελορίζουΚαστελλορίζου]

* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= ''ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο, ο ακρίτας του νότου''|αριθμός = 6921}}

* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα: ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο|αριθμός = 74909}}

[[Κατηγορία:ΚαστελόριζοΚαστελλόριζο| ]]