Έξοδος του Μεσολογγίου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}<u>'''Έξοδος του Μεσολογγίου''' ή κατά ορισμένους συγγραφείς ''Ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου''<ref name=":0">[http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/athanasiadis_doxastiko.html Aθανασιάδης-Νόβας Γεώργιος, Δοξαστικό της εξόδου του Μεσολογγίου, «Το Εἰκοσιένα». Πανηγυρικοί Λόγοι Ἀκαδημαϊκῶν, ἐκδ. Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, Ἵδρυμα Κώστα καὶ Ἑλένης Οὐράνη, Ἀθῆναι 1977.]</ref><ref>Κοτσώνης Λ. Κωνσταντίνος (2005) ''Αιγυπτιακή Στρατιά εισβολής στην Πελοπόννησο. Συγκρότησις, τακτική, ηγεσία.'' Πρακτικά Ζ' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, δημοσιευθέν στο "Πελοποννησιακά", Παράρτ. 27, 2007, σ. 486</ref> αναφέρεται στην έξοδο που πραγματοποίησαν οι πολιορκημένοι στρατιώτες και άμαχοι του [[Μεσολόγγι|Μεσολογγίου]], όταν οι δυνατότητες συνέχισης της άμυνας απέναντι στα τουρκικά και αιγυπτιακά στρατεύματα είχαν χαθεί, λόγω εξάντλησης των τροφίμων. Το γεγονός συνέβη την νύχτα μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου 1826, κατά τη διάρκεια της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|επανάστασης του ]] 1821<ref name=":0" />, και συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα γεγονότα της παγκόσμιας στρατιωτικής ιστορίας.{{παραπομπή}}</u>

Από τον Μάρτιο όμως η κατάσταση άρχισε να αλλάζει με κατάληψη από τους Τούρκους στρατηγικών νησίδων της λιμνοθάλασσας, όπως το [[Βασιλάδι Αιτωλοακαρνανίας|Βασιλάδι]] και ο Ντολμάς. Οι Έλληνες κατάφεραν να διατηρήσουν τον έλεγχο της νησίδας Κλείσοβα μετά από μία σφοδρή [[μάχη της Κλείσοβας|μάχη]], στην οποία τα στρατεύματα του Ιμπραήμ είχαν πολύ βαριές απώλειες. Όμως η δυνατότητα του ελληνικού στόλου να ανεφοδιάσει την πόλη είχε καταστεί αδύνατη, με αποτέλεσμα οι αμυνόμενοι να βρεθούν σε δυσχερέστατη θέση. Η κατάσταση στην πόλη έγινε δραματική και η πείνα άρχισε να θερίζει τους κατοίκους. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση το συμβούλιο των οπλαρχηγών και προκρίτων της πόλης πήρε την απόφαση για την έξοδο των κατοίκων από το Μεσολόγγι. Η έξοδος ορίστηκε για την νύχτα του Σαββάτου του Λαζάρου με ξημερώματα Κυριακής των Βαΐων, μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου 1826. Το σχέδιο της εξόδου πιθανότατα προδόθηκε, μάλλον από αυτόμολο ξένο<ref>Ο [[Σπυρίδων Τρικούπης]] αναφέρει έναν "''αλλοεθνή''", ενώ κατ΄ άλλους (εφημερίδες "''Φίλος του Νόμου''" της [[Ύδρα]]ς και "''Γενική Εφημερίς του Ναυπλίου''") πιθανολογείται αυτόμολος [[Βουλγαρία|βουλγαρικής]] ή [[Σερβία|σέρβικης]] εθνικότητας</ref>, με αποτέλεσμα οι τουρκοαιγύπτιοι να απαντήσουν με σφοδρή επίθεση που συνοδεύτηκε από σφαγή. Χιλιάδες Έλληνες σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν και μόνο 1.500 κατάφεραν να διασωθούν.

Χάρις στον [[Νικόλαος Κασομούλης|Κασομούλη]] γνωρίζουμε την εσωτερική ιστορία της πολιορκίας.<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Ελεύθεροι πολιορκημένοι», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.135