Βυζαντινό νόμισμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 230:
Στο πλαίσιο του συγκεντρωτικού συστήματος προβάλλεται από αυτά ότι συνιστούσε τον σημαντικότερο ενοποιητικό παράγοντα της αυτοκρατορίας: τον αυτοκρατορικό θεσμό. <ref>Διονυσία Μίσσιου, «Τα νομίσματα της περιόδου της εικονομαχίας ως έκφραση πολιτικής ιδεολογίας», οβολός 2 (1997), σελ.161</ref>Στην πρωτοβυζαντινή περίοδο η νομιμοποίηση της αυτοκρατορικής διαδοχής, δηλαδή πως ο νέος αυτοκράτορας είναι ο εκλεκτός του Θεού, απεικονίζεται με το χέρι του Θεού επάνω από το κεφάλι του αυτοκράτορα. <ref>Διονυσία Μίσσιου, «Τα νομίσματα της περιόδου της εικονομαχίας ως έκφραση πολιτικής ιδεολογίας», οβολός 2 (1997), σελ.164</ref>
Την εγγύτητα με το θείο υποδήλωναν επίσης τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά (σαφήνεια περιγράμματος, δυνατό πηγούνι) ή βλέμμα προς τα επάνω, τονίζοντας ένα μυστικό δεσμό του αυτοκράτορα με τον Θεό, η ακινησία των μορφών, η απόλυτη μετωπικότητα<ref>Γεώργιος Γαλάβαρης, «Η τεχνοτροπία ως προσέγγιση του θείου στα βυζαντινά νομίσματα», οβολός 2 (1997), σελ108, 110, 111, </ref>
Η από κοινού απεικόνιση περισσότερων του ενός αυτοκρατόρων στο ίδιο νόμισμα γινόταν για λόγους προπαγάνδας: ο αυτοκράτορας επιθυμούσε να προβάλει στους υπηκόους του το όνομα και την εικόνα του διαδόχου, που επιθυμούσε. Η διαφοροποίηση του μεγέθους των μορφών τόνιζε τη σχέση του πρεσβύτρουπρεσβύτερου προς το νεώτερο. Επίσης με άλλες λεπτομέρειες στο σχέδιο, όπως: αν δύο αυτοκράτορες κρατούν το κοντάρι ενός σταυρού ή λάβαρου, το χέρι του πρεσβύτερου βρίσκεται συνήθως υψηλότερα από του νεότερου.<ref>Philip Grierson, Βυζαντινή νομισματοκοπία, μτφρ. Βαγγέλης Μαλαδάκης, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2007,σελ.45-46</ref> Αν οι αυτοκράτορες ήταν άκληροι, τότε είχαμε το θεσμό της συμβασιλείας και απεικονιζόταν δύο αυτοκράτορες καθισμένοι ή όρθιοι πλάι-πλάι.<ref>Philip Grierson, Βυζαντινή νομισματοκοπία, μτφρ. Βαγγέλης Μαλαδάκης, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2007,σελ.45</ref>
 
[[Αρχείο:Hexagram-Constans II and Constantine IV-sb0995.jpg|250px|right|thumb|Ο Κώνστας Β΄ και ο γιος του Κωνσταντίνος Δ΄. Η διαφοροποίηση του μεγέθους των μορφών τονίζει τη σχέση πατέρα - γιου στο νόμισμα αυτό. Επιγραφή: DN. CONSTANTINUS C' CONSTAN. / DEUS ADIUTA ROMANIS (ο Θεός βοηθά τους Ρωμαίους).]]
 
Όταν στα 800 ο [[Καρλομάγνος]] στέφθηκε αυτοκράτορας, οι Βυζαντινοί αρνήθηκαν να του αναγνωρίσουν τον τίτλο. Αυτό υπογράμμιζε και η υπεροχή του βυζαντινού νομισματικού συστήματος: «μια σύγκριση ανάμεσα στο χρυσό βυζαντινό νόμισμα και την ασημένια πένα του Καρλομάγνου επέτρεπε[...] το συμπέρασμα, ότι ο βυζαντινός αυτοκράτορας ''λαμπρότερος και δυνατώτερος εστίν».<ref>Διονυσία Μίσσιου, «Τα νομίσματα της περιόδου της εικονομαχίας ως έκφραση πολιτικής ιδεολογίας», οβολός 2 (1997), σελ.172</ref>
 
Στις επιγραφές των νομισμάτων διαβάζουμε τίτλους δηλωτικούς ιδεολογικών προθέσεων: Ο όρος ''ορθόδοξος'', που συναντάμε σε νομίσματα δύο αυτοκρατόρων του 11ου αιώνα, διατρανώνει την προσήλωσή τους στην Ορθοδοξία κατά την αντιπαράθεσή τους με τη Ρώμη (π.χ. ο Μιχαήλ ΣΤ'ΣΤ΄), ενώ ο όρος ''πορφυρογέννητος'' δηλώνει, ότι ο αυτοκράτορας είχε γεννηθεί στο πορφυρό δωμάτιο του παλατιού. Χρησιμοποιήθηκε από τον Κωνσταντίνο Ζ'Ζ΄ με στόχο να υποστηρίξει τη νομιμότητα της γέννησής του, έναντι όσων αρνούνταν την ισχύ του τέταρτου γάμου τού πατέρα του Λέοντα ΣΤ΄. Επίσης ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε και από τον [[Ιωάννης Β΄ Κομνηνός|Ιωάννη Β'Β΄ Κομνηνό]], τον πρώτο αυτοκράτορα ο οποίος ύστερα από ένα αιώνα ανέβηκε κληρονομικώ δικαιώματι στο θρόνο.<ref>Philip Grierson, Βυζαντινή νομισματοκοπία, μτφρ. Βαγγέλης Μαλαδάκης, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2007,σελ.62</ref>Σε περιπτώσεις ανώμαλης διαδοχής στο θρόνο ή δυναστικής αντιζηλείας έχουμε την παρουσία επικεκομμένων νομισμάτων: έτσι φόλλεις στο όνομα του Βασιλείου Α΄ και των συναυτοκρατόρων του Κωνσταντίνου και Λέοντος (ΣΤ΄) βρίσκονται επικεκομμένοι σε φολλείςφόλλεις με τις ένθρονες μορφές του Βασίλειου ΑΑ΄ και Κωνσταντίνου, ενώ φολλείςφόλλεις στο όνομα του [[Κωνσταντίνος Ζ΄|Κωνσταντίνου Ζ'Ζ΄]] και του γιου του Ρωμανού Β'Β΄ είναι επικεκομμένοι σε εκδόσεις, όπου ο Κωνσταντίνος Ζ΄ απεικονίζεται μόνος του.<ref>Βάσω Πέννα, «Η ζωή στις βυζαντινές πόλεις της Πελοποννήσου: Η νομισματική μαρτυρία (8ος-12ος αι.μ.Χ)»στο:Μνήμη Martin Jessop Price, Βιβλιοθήκη της Ελληνικής Νομισματικής Εταιρείας , 5, Αθήνα : [Ελληνική Νομισματική Εταιρεία], 1996,σελ207</ref>Η απεικόνιση του προφήτη Αχιά σε αργυρό βασιλικό που εκδόθηκε μεταξύ 1321-1328, προφήτης που είχε προφητεύψειπροφητεύσει τη διαίρεση των βασιλείων της Ιουδαίας και του Ισραήλ, επελέγη να απεικονιστεί επειδή ακριβώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν διαιρεμένη εκείνη την περίοδο ανάμεσα στον Ανδρόνικο Β'Β΄ και τον Ανδρόνικο Γ'Γ΄. <ref>Νικόλαος Γεωργιάδης, «Τα νομίσματα του βυζαντινού εμφυλίου πολέμου 1321-1328», Νομισματικά χρονικά 23 (2004), σελ.88</ref>Επίσης για λόγους προπαγάνδας αύξανε η νομισματική παραγωγή και η κυκλοφορία, ενώ έτσιταυτόχρονα ετίθεντο σε αχρηστία και αποσυρόταν τα νομίσματα των παλαιών αυτοκρατόρων.<ref>Άννα Μαρία Κάσδαγλη,«Νομίσματα στα Δωδεκάνησα από τη μεταρρύθμιση του Αναστασίου (498 μ.Χ) έως τον 19ο αιώνα »,οβολός 8(2006),σελ.259</ref>
Η χάραξη του σταυρού επάνω στα νομίσματα λειτούργησε ως ''φυλακτήριον της αποτροπαίου φύσεως'', όπως σημείωνε στις αρχές του 12ου αι. ο Μιχαήλ Ιταλικός και με μια απόρρητη δύναμη έδιωχνε κάθε λοιμώδες νόσημα.<ref>Άννα Αβραμέα, «Το νόμισμα στη βυζαντινή κοινωνία», οβολός 5 (2001), σελ.23</ref>
Επίσης η εύρεση νομισμάτων σε αρχαιολογικές ανασκαφές σε τάφους αρκετά χρόνια μετά την κοπή τους, όπως φόλλεων με απεικόνιση του Χριστού και όχι εκπροσώπου της κοσμικής εξουσίας, συνδέεται όχι με την χαμένη αγοραστική αξία τους, αλλά με τον θρησκευτικό συμβολισμό τους.<ref>Αικατερίνη Τσανανά, Κλεάνθης Δούκας, «Βυζαντινά νομίσματα από τη Βρύα της Χαλκιδικής», Κερμάτια φιλίας: τιμητικός τόμος για τον Ιωάννη Τουράτσογλου Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού, Νομισματικό Μουσείο, 2009 Τ. 1 (2009), σελ.519</ref>