Σλαβομακεδονική γλώσσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Article updated to the name recognised by Greece with the Prespa Agreement : https://en.wikipedia.org/wiki/Prespa_agreement, http://www.ekathimerini.com/resources/article-files/aggliko-1.pdf
Ετικέτα: Αναίρεση
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 213.89.8.208 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Kalogeropoulos
Ετικέτα: Επαναφορά
Γραμμή 5:
|χρώμα = #c9ffd9
|language = Македонски
|γλώσσα = ΜακεδονικάΣλαβομακεδονικά
|χώρες = [[Βόρεια Μακεδονία]], [[Αλβανία]], [[Σερβία]] και σε άλλα κράτη
|αριθμός_ομιλητών = 2 εκατομμύρια
Γραμμή 22:
}}
 
[[file:Idioma macedonio.PNG|thumb|Περιοχές όπου η μακεδονικήσλαβομακεδονική γλώσσα ομιλείται απο την πλειοψηφία του πληθυσμού (βαθύ μπλέ) ή απο μια σημαντική μειοψηφία (γαλάζιο)]]
 
Η '''μακεδονικήσλαβομακεδονική''', που αποκαλείται από τους ομιλητές της και σχεδόν όλους τους [[γλωσσολογία|γλωσσολόγους]]<ref>[http://www{{cite book|title=A Companion to Ancient Macedonia|first=Loring M.ekathimerini.com/resources/article|last=Danforth|publisher=Wiley-files/aggliko-1.pdfBlackwell|isbn=|year=2010|chapter=Ancient TheMacedonia, Alexander the Great and the Star or Sun of Vergina: National Symbols and the Conflict between Greece and Norththe Republic of Macedonia|editor=Joseph ''PrespaRoisman, Agreement'']Ian Worthington|series=Blackwell Companions to the Ancient World|location=Οξφόρδη|page=581|url=https://books.google.gr/books?id=lkYFVJ3U-BIC&lpg=PA95&vq=macedonian&hl=el&pg=PA581#v=onepage&q&f=false}}</ref> απλώς '''μακεδονική''' (μακεδονικάσλαβομακεδονικά: ''македонски јазик'', {{προφορά|maˈkɛdɔnski ˈjazik|Mk-Makedonski jazik.ogg}}), είναι [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκή]]<ref name="ethnologue">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mkd Αναφορά του Ethnologue για την μακεδονική γλώσσα]</ref> γλώσσα της ομάδας των [[Νοτιοσλαβικές γλώσσες|νότιων σλαβικών γλωσσών]]. Σήμερα είναι η επίσημη γλώσσα της [[Βόρεια Μακεδονία|Βόρειας Μακεδονίας]]. Αν και κατά την πλειονότητα των γλωσσολόγων θεωρείται διακριτή [[γλώσσα]]<ref>{{cite book|title=A Companion to Ancient Macedonia|first=Loring M.|last=Danforth|publisher=Wiley-Blackwell|isbn=|year=2010|chapter=Ancient Macedonia, Alexander the Great and the Star or Sun of Vergina: National Symbols and the Conflict between Greece and the Republic of Macedonia|editor=Joseph Roisman, Ian Worthington|series=Blackwell Companions to the Ancient World|location=Οξφόρδη|page=581|url=https://books.google.gr/books?id=lkYFVJ3U-BIC&lpg=PA95&vq=macedonian&hl=el&pg=PA581#v=onepage&q&f=false}}</ref>, υφίσταται επίσης η άποψη πως πρόκειται για [[διάλεκτος|διάλεκτο]] της [[βουλγαρική γλώσσα|βουλγαρικής]]<ref>{{cite book | title=Macedonia and Greece: The Struggle to Define a New Balkan Nation | publisher=McFarland | author=Shea J. | year=1997 | location=Jefferson | pages=192 | isbn=978-0786437672}}</ref>. Η κατηγοριοποίησή της, όμως, αποτελεί περισσότερο πολιτικό παρά γλωσσολογικό ζήτημα, καθώς οι δύο γλώσσες, μαζί με τις σερβοκροατικές διαλέκτους, αποτελούν [[Διαλεκτικό συνεχές|διαλεκτικό συνεχές]].<ref> Η μακεδονική, μαζί με την βουλγαρική και την τορλακική (μεταβατικές διάλεκτοι της σερβοκροατικής), είναι επίσης μέρος του [[Βαλκανικός γλωσσικός δεσμός|βαλκανικού γλωσσικού δεσμού]], μια ομάδα γλωσσών που μοιράζονται τυπολογικά, γραμματικά και λεξιλογικά χαρακτηριστικά βασισμένα στην γεωγραφική σύγκλιση, παρά στην γενετική εγγύτητα. Τα άλλα βασικά του μέλη είναι η ρουμανική, η ελληνική και η αλβανική, όλες από τις οποίες ανήκουν σε διαφορετικά γενετικά παρακλάδια της [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκής]] οικογένειας (η ρουμανική είναι [[Ρομανικές γλώσσες|ρομανική γλώσσα]], ενώ η ελληνική και αλβανική αποτελούν διαφορετικά παρακλάδια). Η μακεδονική και η βουλγαρική αποκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από τις υπόλοιπες νοτιοσλαβικές γλώσσες, την σερβοκροατική και την σλοβενική. {{cite book|title=Indo-European Language and Culture: An Introduction Blackwell textbooks in linguistics|first=Benjamin W.|last=Fortson|publisher=John Wiley and Sons|isbn=1-4051-8896-0|date=2009-08-31|page=431|url={{Google books |plainurl=yes |id=_kn5c5dJmNUC |page=431 }}|accessdate=2014-08-07}}</ref><ref>{{cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=vi_VCm51kpkC |page=515 }} |title=The Languages and Linguistics of Europe: A Comprehensive Guide |publisher= |date=2011-07-27 |accessdate=2014-08-07}}</ref><ref>{{citation|last=Trudgill|first=Peter|title=Ausbau sociolinguistics and the perception of language status in contemporary Europe|year=1992|journal=Διεθνές Περιοδικό Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας|volume=2|issue=2|pages=167–177|doi=10.1111/j.1473-4192.1992.tb00031.x}}</ref>
 
Δεν έχει κάποια σχέση με την ελληνική [[αρχαία μακεδονική γλώσσα]] που χρησιμοποιείτο στην [[αρχαιότητα]], πέρα του ότι ανήκουν και οι δύο στην [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|ινδοευρωπαϊκή]] οικογένεια.
Γραμμή 31:
 
== Ταξινόμηση ==
Η μακεδονικήσλαβομακεδονική ανήκει στον [[Βαλκανικός γλωσσικός δεσμός|βαλκανικό γλωσσικό δεσμό]] και τις [[Σλαβικές γλώσσες|νότιες σλαβικές γλώσσες]], μαζί με τη [[Βουλγαρική γλώσσα|βουλγαρική]], τη [[Σερβική γλώσσα|σερβική]], την [[Κροατική γλώσσα|κροατική]], τη [[Βοσνιακή γλώσσα|βοσνιακή]], τη [[Μαυροβουνιακή γλώσσα|μαυροβουνιακή]] και τη [[Σλοβενική γλώσσα|σλοβενική]]. Πλησιέστερη σε αυτή θεωρείται η βουλγαρική<ref>{{citation |last=Levinson |first=David |last2=O'Leary |first2=Timothy |title=Encyclopedia of World Cultures |publisher=G.K. Hall |year =1992 |page=239 |isbn=0-8161-1808-6 }}</ref> με την οποία η μακεδονικήσλαβομακεδονική είναι αμοιβαία κατανοητή<ref name="ucla">[http://www.lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&LangID=42 Language profile Macedonian], Language Materials Project, International Institute, University of California.</ref>.
 
Η μεγάλη πλειοψηφία των [[Γλωσσολογία|γλωσσολόγων]], μεταξύ των οποίων οι Βίκτορ Φρίντμαν (Victor Friedman) και Όλγα Τόμιτς (Olga Mišeska Tomić) θεωρούν τη μακεδονικήσλαβομακεδονική διακριτή γλώσσα, στενό συγγενή της βουλγαρικής.<ref>Chris Kostov, ''Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, 1900-1996'', Peter Lang, 2010, ISBN 3-034-30196-0, σελ. 9</ref> Σε δημοσίευση της, η γλωσσολόγος Σλαβικής Α. Ιωαννίδου αναφέρει ότι στην Ελλάδα συνήθως εκφράζονται και από επίσημα πρόσωπα παράλογες απόψεις για το ζήτημα της ύπαρξης της μακεδονικήςσλαβομακεδονικής ως χωριστής γλώσσας λόγω της σχετικά πρόσφατης γλωσσικής κανονικοποίησης της (δεκαετία 1950), μεταξύ των οποίων ο διαδεδομένος μύθος ότι πρόκειται απλώς για μια [[διάλεκτος|διάλεκτο]] και όχι για [[πρότυπη γλώσσα]], θέση που είχαν εκφράσει παλαιότερα Έλληνες γλωσσολόγοι, όπως ο [[Νικόλαος Ανδριώτης]], και εξακολουθεί να αναπαράγεται κυρίως από πολιτικούς. Με ανάλογο τρόπο χαρακτηρίζουν και τη θέση της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών πως η μακεδονικήσλαβομακεδονική αποτελεί απλώς γραπτή κανονικοποίηση μιας τοπικής βουλγαρικής διαλέκτου.<ref>{{cite book|last=Ioannidou|first=Alexandra|chapter=Blaže Koneski, his successors and the peculiar narrative of a "late standardization" in the Balkans|title=Romanica et Balcanica: Wolfgang Dahmen zum 65. Geburtstag|editor=Thede Kahl, Johannes Kramer, Elton Prifti|location=Μόναχο|publisher=Akademische Verlagsgemeinschaft Muenchen|year=2015|series=Jenaer Beitraege zur Romanistik|volume=7|url=https://books.google.com/books?id=wJgtDwAAQBAJ&pg=PA368|page=368}}</ref>
 
Άλλοι διακεκριμένοι γλωσσολόγοι όπως οι Ότο Κρονστάινερ (Otto Kronsteiner), [[Βιτόρε Πιζάνι]], Μάικλ Κλάιν (Michael Clyne), πιστεύουν ότι η μακεδονικήσλαβομακεδονική αποτελεί διάλεκτο της βουλγαρικής η οποία αναδείχθηκε ως γλώσσα κυρίως για να εξυπηρετηθούν πολιτικές σκοπιμότητες <ref>Kronsteiner, Otto, ''Der Zerfall Jugoslawiens und die Zukunft der makedonischen Literatursprache: Der späte Fall von Glottotomie?'' Herausgeber Schriftenreihe Die slawischen Sprachen, Erscheinungsjahr 1992, σσελ. 142-171</ref><ref>Αναφέρονται στο Chris Kostov, ''Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, 1900-1996'', Peter Lang, 2010, ISBN 3-034-30196-0, σελ. 9:<br />
α) Vittore Pisani, ''Il Macedonico, Paideia, Rivista Letteraria di informazione bibliografica'', τόμ. 12, 1957, σελ. 250<br />
β) Michael Clyne (ed.), ''Pluricentric languages: Differing Norms in Different Nations'', Berli-New york 1992, σελ. 438</ref><ref>[http://www.scribd.com/doc/206094783/%CE%9D%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%B9 Κωνσταντίνος Δ. Ντίνας, Επίκουρος Καθηγητής Γλωσσολογίας, Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Τμήματος Νηπιαγωγών Φλώρινας, ''Γλώσσα ή διάλεκτος; Ιδού το ερώτημα'']</ref>, με την εισαγωγή σερβικών στοιχείων και την κωδικοποίησή της μετά τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], στα πλαίσια της κομμουνιστικής [[Γιουγκοσλαβία]]ς. Άλλοι, όπως οι Πίτερ Τράτζιλ (Peter Trudgil), Ρίτσαρντ Χάντσον (Richard A. Hudson), [[Έρικ Χομπσμπάουμ|Έρικ Χόμπσμπαουμ]], διατείνονται πως γενικά το πρόβλημα της διάκρισης μεταξύ εθνικών γλωσσών και διαλέκτων δεν μπορεί να λυθεί με γλωσσολογικά κριτήρια<ref>Kamusella T. ''The Politics of Language and Nationalism in Modern Central Europe'', Springer, 2008, ISBN 0-230-58347-4, σελ. 149</ref>. Ο [[Γεώργιος Μπαμπινιώτης]] έχει χαρακτηρίσει τη μακεδονικήσλαβομακεδονική ως ψευδώνυμη γλώσσα.<ref>{{Cite web|url=http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=190288|title=tovima.gr - Γλωσσικές παραχαράξεις|last=Μπαμπινιώτης|first=Γεώργιος|date=|website=tovima.gr|publisher=Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190218192952/https://www.tovima.gr/2008/11/25/opinions/glwssikes-paraxarakseis/|archivedate=2019-02-18|accessdate=2018-01-31}}</ref><ref>http://www.kathimerini.gr/956454/gallery/epikairothta/politikh/apoyh-giati-den-yparxoyn-slavomakedonikh-glwssa-kai-slavomakedones</ref>
 
== Ιστορία ==
Η [[Μακεδονία|περιοχή της Μακεδονίας]] και η [[Βόρεια Μακεδονία|Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας]] βρίσκονται στη [[Βαλκάνια|Βαλκανική Χερσόνησο]]. Οι [[Σλάβοι]] ήρθαν στη Βαλκανική Χερσόνησο τον 6ο και 7ο αιώνα μ.Χ. Στον 9ο αιώνα, οι [[Βυζαντινοί]] [[Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος|Κύριλλος και Μεθόδιος]] ανέπτυξαν το πρώτο σύστημα γραφής για τις σλαβικές γλώσσες. Αυτήν τη στιγμή, οι σλαβικές διαλέκτοι ήταν τόσο πανομοιότυπες ώστε να καταστεί δυνατόν να αναπτυχθεί η γραπτή γλώσσα στη διάλεκτο μιας μόνο περιοχής. Η λογοτεχνική Σχολή της Οχρίδας ιδρύθηκε στην [[Οχρίδα (πόλη)|Οχρίδα]] το 886 από τον [[Άγιος Κλήμης της Αχρίδας|Άγιο Κλήμη της Οχρίδας]], με εντολή του [[Βόρις Α΄]]. Τον 14ο αιώνα, οι Οθωμανοί Τούρκοι εισέβαλαν και κατέκτησαν το μεγαλύτερο μέρος των Βαλκανίων, ενσωματώνοντας τη [[Μακεδονία]] στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]. Παρόλο που η [[Παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική γλώσσα|Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβονική]] γλώσσα παρέμεινε στάσιμη, ο προφορικός λόγος εξελίχθηκε.
 
Τα πρώτα λεξικογραφικά στοιχεία των μακεδονικώνσλαβομακεδονικών διαλέκτων, που περιγράφονται ως βουλγαρικά, μπορούν να βρεθούν σε ένα λεξικό του 16ου αιώνα γραμμένο στο ελληνικό αλφάβητο. Η έννοια των διάφορων μακεδονικώνσλαβομακεδονικών διαλέκτων, που εννοούνται ως ιδιώματα της βουλγαρικής γλώσσας, μπορούν να βρεθούν στο λεξικό τεσσάρων γλωσσών του [[Δανιήλ Μοσχοπολίτης|Δανιήλ Μοσχοπολίτη]], στα έργα του Κιρίλ Πεΐτσνοβιτς και του Ιωακείμ Καρτσόφσκι και σε κάποια Ευαγγέλια, γραμμένα στα ελληνικά. Αυτά τα γραπτά που επηρεάστηκαν ή ήταν πλήρως γραμμένα στην τοπική σλαβική γλώσσα εμφανίστηκαν στην [[Μακεδονία]] τον 18ο και τις αρχές του 19ου αιώνα και οι συγγραφείς τους αναφέρθηκαν στη γλώσσα ως βουλγαρική ή ιδίωμα της βουλγαρικής.
 
Το 1845 ο Ρώσος μελετητής Βίκτορ Γκριγκόροβιτς ταξίδεψε στα Βαλκάνια για να μελετήσει τις νότιες σλαβικές διαλέκτους της Μακεδονίας. Στο έργο του διαμόρφωσε για πρώτη φορά δύο ομάδες βουλγαρικών διαλέκτων: Ανατολική και Δυτική (που μιλιέται σήμερα στη Δυτική Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία). Σύμφωνα με τα ευρήματά του, ένα μέρος της δυτικής βουλγαρικής ομάδας, που μιλιέται στη [[Βόρεια Μακεδονία]], χαρακτηρίζεται από ίχνη παλαιών φρασεοφωνικών φωνηέντων. Κατά τη διάρκεια της αύξησης της εθνικής συνείδησης στα Βαλκάνια, δημιουργήθηκαν πρότυπα για τις γλώσσες της [[Σλοβενία|Σλοβενίας]], της Σερβοκροατικής και της Βουλγαρικής. Καθώς η τουρκική επιρροή στη Μακεδονία εξασθενούσε, ιδρύθηκαν σχολεία που δίδασκαν τη βουλγαρική γλώσσα σε περιοχές με σημαντικό βουλγαρικό πληθυσμό.
 
Ωστόσο, ο Ρώσος γλωσσολόγος βουλγαρικής καταγωγής, Πετάρ Ντράγκανοφ (1857-1928), μετά την επίσκεψή του στη Μακεδονία, διαφώνησε με τη λογική της «βουλγαρικής προέλευσης των μακεδονικών διαλέκτων» και ισχυρίστηκε ότι η Μακεδονία είναι ξεχωριστή εθνογεωγραφική μονάδα των Βαλκανίων και ότι οι μακεδονικές διάλεκτοι αποτελούν ξεχωριστή γλώσσα. Παρόμοιες ιδέες προτάθηκαν στα έργα του [[Κρίστε Μισίρκωφ]]. Ο Μισίρκωφ γεννήθηκε σε χωριό κοντά στην [[Πέλλα]]. Αν και λογοτεχνία είχε ήδη γραφτεί στις σλαβικές διαλέκτους της Μακεδονίας, αναμφίβολα το σημαντικότερο βιβλίο που δημοσιεύθηκε σχετικά με τη μακεδονικήσλαβομακεδονική γλώσσα ήταν το ''Μακεδονικές Υποθέσεις'' του Μισίρκωφ, που δημοσιεύθηκε το 1903. Στο βιβλίο αυτό υποστήριζε τη δημιουργία μιας λογοτεχνικής μακεδονικήςσλαβομακεδονικής γλώσσας που θα χρησιμοποιούσε φωνητική ορθογραφία.
 
Μετά τους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]], η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας μοιράστηκε μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας, Σερβίας και Αλβανίας. Η Σερβία κατέλαβε την περιοχή που σήμερα είναι η Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας που την ενσωματώνοντάς την στο Βασίλειο ως «Νότια Σερβία». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Γιουγκοσλαβική Μακεδονία έγινε γνωστή ως [[Μπανόβινα του Βαρδάρη]] και η γλώσσα της δημόσιας ζωής, της εκπαίδευσης και της εκκλησίας ήταν Σερβοκροατική. Στη [[Επαρχία Μπλαγκόεβγκραντ|Βουλγαρική Μακεδονία (του Πιρίν)]], οι τοπικές διάλεκτοι συνέχισαν να περιγράφονται ως διάλεκτοι της βουλγαρικής.
Γραμμή 52:
Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία|Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου]], το μεγαλύτερο μέρος της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας καταλήφθηκε από τον βουλγαρικό στρατό, ο οποίος ήταν σύμμαχος του Άξονα. Η τυποποιημένη βουλγαρική γλώσσα επανεισήχθη στα σχολεία και και τις εκκλησίες. Οι Βούλγαροι χαιρετίστηκαν αρχικά ως απελευθερωτές από τη σερβική κυριαρχία μέχρις ότου γίνουν συνδέσεις μεταξύ της επιβολής της βουλγαρικής γλώσσας και των μισητών σερβικών πολιτικών αφομοίωσης. Ακόμη και οι [[Σλαβομακεδόνες]] κομμουνιστές ήταν τότε φιλοβούλγαροι, αλλά αργότερα οι Βούλγαροι θεωρούνταν κατακτητές από το κομμουνιστικό κίνημα. Ωστόσο, υπήρχαν φιλοβουλγαρικές ομάδες που υποστήριζαν την ανεξαρτησία ως ένα δεύτερο βουλγαρικό κράτος, και άλλοι που υποστήριζαν την ένωση με τη Βουλγαρία.
 
Το τελικό συμπέρασμα ήταν σχεδόν όλη η [[Μπανόβινα του Βαρδάρη]] (οι περιοχές που έγιναν γεωγραφικά γνωστές ως [[Μακεδονία του Βαρδάρη]]) να ενσωματωθεί στη [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας]] ως η [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας]] να έχει επίσημη γλώσσα τη μακεδονικήσλαβομακεδονική. Η μακεδονικήσλαβομακεδονική γλώσσα (ως «μακεδονική») κηρύχτηκε επίσημη γλώσσα της ''Δημοκρατίας της Μακεδονίας'' κατά την πρώτη σύνοδο της Συνέλευσης για την Εθνική Απελευθέρωση της Μακεδονίας που πραγματοποιήθηκε στις 2 Αυγούστου 1944. Η πρώτη επίσημη μακεδονικήσλαβομακεδονική γραμματική αναπτύχθηκε από τον Κρούμε Κεπέσκι. Ένας από τους σημαντικότερους συντελεστές στην τυποποίηση της μακεδονικήςσλαβομακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας ήταν ο [[Μπλάζε Κόνεσκι]]. Το πρώτο έγγραφο που είναι γραμμένο στην τυποποιημένη λογοτεχνική γλώσσα είναι το πρώτο τεύχος της εφημερίδας ''Nova Makedonija'' το 1944.
 
== Βιβλιογραφία ==
=== Στη μακεδονικήσλαβομακεδονική ===
*''Λεξικό σε τρεις γλώσσες'', [[Γκεόργκι Πούλεφσκι]] πρωτότυπο: [http://damj.manu.edu.mk/pdf/0001Pulevski%20Trijazichnik.pdf Речник на три јазика, Ѓорѓија Пулевски] – 1875
*''Για τις μακεδονικές υποθέσεις'', [[Κρίστε Πέτκοφ Μισίρκωφ]] πρωτότυπο: [http://damj.manu.edu.mk/pdf/0005%20Za%20makedonckite%20raboti.pdf За македонцките работи, Крсте Петков Мисирков] – 1903