Θεόφιλος Καΐρης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο [[Χρυσόστομος Παπαδόπουλος]] τον θεωρεί «ευσεβή και ζηλωτή κληρικό», ο οποίος όμως περιέπεσε σε πλάνες.«Ήταν προικισμένος με μεγάλες πνευματικές δυνάμεις, με τις οποίες μπορούσε πράγματι να αναγεννήσει την Ελλάδα, αλλά η θρησκευτική του πλάνηανέκοψεπλάνη ανέκοψε απότομα το μορφωτικό του έργο »<ref>Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, Η Εκκλησία της Ελλάδος Απ' αρχής μέχρι του 1934 Μεταγλώττιση Βασίλειος Καραγιώργος, εκδ.Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 2000, σελ.243-244</ref> Για τον Charles Frazee, ο Καΐρης, «ήταν τοσο ατομιστής, ώτσε υποβαθμιζόταν η διδασκαλία του»<ref>Charles Frazee, Ορθόδοξος Εκκλησία και Ελληνική ανεξαρτησία 1821-1852, ελλ. μετφρ.Ιωσήφ Ροηλίδης, εκδ. Δόμος, Αθήνα, 1987, σελ.187</ref>
Όπως η Έλλη Σκοπετέα σημειώνει, ο Καΐρης ήταν «μοναδικής συνέπειας[...] ζηλωτής των ιδεών του διαφωτισμού.[...] και από την παραφροσύνη, αν όχι και από την καταστροφή, τον σώζει η αίρεση[...] η θεόσέβεια »<ref>Έλλη Σκοπετέα, Το ‘’Πρότυπο Βασίλειο’’ και η Μεγάλη Ιδέα, Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλαδα (1830-1880),εκδ.πολύτυπο, Αθήνα, 1988, σελ.133</ref>