Βικιπαίδεια

Λέσβος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Το αρχείο Liberty_Statue.JPG αφαιρέθηκε αφού διαγράφηκε στα Commons από τον Gbawden με αιτία: per c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Statue of Liberty (Mytilene)
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 44:
Οι πεδινές εκτάσεις σχηματίζονται κοντά στα παράλια, με κυριότερες τις πεδιάδες της Καλλονής, του Πολιχνίτου, της Ερεσού και της Γέρας. Οι ακτές της Λέσβου εμφανίζουν πλούσιο διαμελισμό και χαρακτηρίζονται, στα νότια, από τον σχηματισμό δύο μεγάλων εγκολπώσεων με πολύ στενές εισόδους, τον κόλπο της Γέρας και τον κόλπο της Καλλονής. Ο [[κόλπος της Καλλονής]] είναι ο μεγαλύτερος, με έκταση που υπολογίζεται στα 110 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέσο βάθος δέκα μέτρων. Συνδέεται με το Αιγαίο μέσω ενός στενού διαύλου μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων. Στις όχθες του βρίσκονται [[αλυκή|αλυκές]] και υγροβιότοποι. Χαρακτηρίζεται ως αβαθής ημίκλειστος. Ο [[κόλπος της Γέρας]] είναι στο ανατολικό άκρο του νησιού και έχει έκταση 42 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κατά μήκος των ακτών του έχουν σχηματιστεί υφάλμυρα [[έλος|έλη]].<ref>Z. Ζεμανίδου, Ε. Τσιμπούκη, Η. Καλδέλλη και Ν. Σουλακέλης, [http://kpe-kastor.kas.sch.gr/kpe/yliko/sppe2/oral/PDFs/204-214_oral.pdf Χαρτογράφηση των υγροβιότοπων της Λέσβου και η αξιοποίησή τους στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Λέσβου], ΚΠΕ Δήμου Ευεργέτουλα, 2ο Συνέδριο Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αθήνα, 15-17 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε την 28 Φεβρουαρίου 2012.</ref>
[[Αρχείο:ΚΟΛΠΟΣ ΚΑΛΛΟΝΗΣ (ποταμός Τσικνιάς) & ΟΛΥΜΠΟΣ.jpg|μικρογραφία|Ο ποταμός Τσικνιάς στον Κόλπο Καλλονής]]
[[Αρχείο:Υγροβιότοπος Καλλονής, Λέσβος.jpg|εναλλ.=Στη λιμνοθάλασσα των Μέσων και στη λιμνοθάλασσα της Αλικής Καλλονής έχουν τακτική παρουσία πολλά υδρόβια πουλιά: ερωδιοί, πάπιες, φοινικόπτερα, βαρβάρες, καστανόχηνες κ.ά. Επικρατούσα βλάστηση αλοφυτική.|μικρογραφία|Υγροβιότοπος Καλλονής, Λέσβος]]
Η Λέσβος, αν και διαθέτει πλούσια βλάστηση, δεν έχει μεγάλους ποταμούς, παρά μόνο χειμάρρους. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο ποταμός [[Ευεργέτουλας]] στο κεντρικό μέρος του νησιού, καθώς στο σημείο που εκβάλλει στο κόλπο της Γέρας σχηματίζεται το [[έλος Ντίπι]], το μεγαλύτερο του νησιού και σημαντικός υγροβιότοπος. Άλλοι σημαντικοί ποταμοί είναι οι Τσικνιάς, Τσιχλιώτας, Μυλοπόταμος, Σεδούντας και Αλμυροπόταμος. Τα δάση της καλύπτουν σχεδόν το ένα πέμπτο της επιφάνειάς της και οι ελαιώνες της, το ένα τέταρτο της έκτασής της. Αντίθετα όμως με την υπόλοιπη Λέσβο, το δυτικό τμήμα του νησιού είναι ξερό και άγονο.
 
H γαλιά της Λέσβου (Περσικός Σκίουρος ή Sciurus anomalus), είναι είδος σκίουρου που δεν συναντάται πουθενά αλλού στον ελλαδικό χώρο. H Γαλιά συχνάζει στα πευκοδάση του νησιού, στα δάση από βελανιδιές και καστανιές, όπως επίσης στους Eλαιώνεςελαιώνες καθώς υπάρχουν πάνω από 11.000.000 ελαιόδενδρα στο νησί. Για την διατήρησή του έχει μεγάλη σημασία το πλήθος των οπωροφόρων δένδρων του νησιού ενώ το είδος αυτό προστατεύεται από Προεδρικό Διάταγμα.<ref>[http://www.wwf.gr/forests/pdfs/atlas/ATLAs_WWF_BOOK_12.2012_WEB%20%5BMAPs_08_AIGAIO%5D.pdf Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και WWF.]</ref>
 
Το κλίμα της Λέσβου είναι ήπιο μεσογειακό, με μεγάλη ηλιοφάνεια όλη τη διάρκεια του έτους.
Γραμμή 57:
|publisher = Πανεπιστήμιο της Αθήνας
|work= Συλλογή Φυσικής Ιστορίας στα Βρίσα
|accessdate = 12 Ιουνίου 2012}}</ref>[[Αρχείο:Olympos lesbos.jpg|thumb|230px|Ο [[Όλυμπος Λέσβου]]]]Γεωλογικά η Λέσβος ανήκει στην [[Πελαγονική ζώνη]]. Το αλπικό υπόβαθρο του νησιού, τμήμα της ζώνης της Κιμερικής ηπείρου, είναι επωθημένο από οφιόλιθους και μετα-αλπικούς σχηματισμούς. Τα παλαιότερα στρώματα πετρωμάτων βρίσκονται στη περιοχή του κόλπου της Γέρας και στη περιοχή του Σιγρίου και του Γαββαθά. Είναι πετρώματα περμοτριαδικής ηλικίας και είναι [[σχιστόλιθος|σχιστόλιθοι]], [[χαλαζίτης|χαλαζίτες]], [[φυλλίτης|φυλλίτες]] και [[μεταψαμμίτης|μεταψαμμίτες]] που εναλλάσσονται με [[μάρμαρο|μάρμαρα]] και κρυσταλλικούς [[ασβεστόλιθος|ασβεστολίθους]]. Πάνω σε αυτά βρίσκονται [[οφιολιθικό πέτρωμα|οφιολιθικά πετρώματα]] του Μεσοζωικού αιώνα, τα οποία βρίσκονται στη νότια Λέσβο, δυτικά του όρους Όλυμπος. Αυτά τα πετρώματα προέρχονται από το πυθμένα της [[Τηθύς|Τηθύος]]. Χωρίζονται σε δύο στρώματα. Το ανώτερο αποτελείται από υπερμαφικά, μελανού χρώματος πετρώματα και το κατώτερο, το οποίο χωρίζει τα οφιολιθικά πετρώματα από το αλπικό υπόστρωμα, από [[αμφιβολίτης|αμφιβολίτες]] και αμφιβολικά πετρώματα. Φλέβες ηφαιστειακών πετρωμάτων διαπερνούν αυτό το στρώμα. Τέλος, [[ίζημα|αλουβιακοί σχηματισμοί]] συναντώνται στη πεδιάδα της Καλλονής, όπως και σε μικρές προσχωσιγενείς κοιλάδες και μικρά πεδία που δημιουργήθηκαν από χειμάρουςχειμάρρους.<ref>{{cite journal|title =Prodeinotherium bavaricum (Proboscidea, Mammalia) from Lesvos island, Greece; the appearance of deinotheres in the eastern Mediterranean
|author = G.D. Koufos, N. Zouros, O. Mouzouridou
|year = 2003 |month = Μάιος
Γραμμή 70:
|accessdate = 12 Ιουνίου 2012}}</ref>
 
Τα δύο τρίτα της Λέσβου καλύπτονται από ηφαιστειακά πετρώματα, κυρίως [[ανδεσίτης|ανδεσίτες]], [[ρυόλιθος|ρυόλιθους]], ηφαιστειακό [[Τόφφος|τόφφο]] και στάχτη. Τα ηφαιστειακά πετρώματα καταλαμβάνουν το βόρειο, κεντρικό και δυτικό τμήμα της Λέσβου. Διακρίνονται επιμέρους γεωλογικοί σχηματισμοί οι οποίοι περιγράφηκαν από τους Piper και Piper το 1992 από τον αρχαιότερο στο πιο πρόσφατο ως οι λάβες της ΕρεσσούΕρεσού, ο σχηματισμός του [[Σκούταρος Λέσβου|Σκουτάρου]], ο [[ιγνιμβρίτης]] του ΠολυχνίτουΠολιχνίτου, ο σχηματισμός του Σκαλοχωρίου, ο σχηματισμός της Συκαμιάς, ο σχηματισμός ([[βασάλτης]]) της Μυτιλήνης και οι βλέβεςφλέβες του Μεσοποτάμου. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν αποτέλεσμα της σύγκρουσης της [[ευρασιατική λιθοσφαιρική πλάκα|ευρασιατικής λιθοσφαρικής πλάκας]] στο βορρά με την [[αφρικανική λιθοσφαρική πλάκα]] στο νότο, με αποτέλεσμα τη βύθιση της δεύτερης κάτω από τη πρώτη. Η αφρικανική πλάκα τήκεται και στη συνέχεια το λιωμένο υλικό κινείται προς της επιφάνεια και δημιουργεί ένα τόξο ηφαιστείων πίσω από τη περιοχή σύγκρουσης των δύο πλακών. Τώρα η περιοχή σύγκλισης είναι νότια της Κρήτης και υπάρχουν ενεργά ηφαίστεια στη [[Σαντορίνη]] και τη [[Νίσυρος|Νίσυρο]]. Πριν από 21,5 με 16,5 εκατομμύρια χρόνια, στο χώρο του σημερινού Αιγαίου υπήρχε μία ενιαία ξηρά, η [[Αιγηίδα]], η [[περιοχή σύγκλισης]] βρισκόταν στο χώρο των Κυκλάδων και τα ηφαίστεια στο Βορειοανατολικό Αιγαίο.<ref>{{cite journal|accessdate = 5 Σεπτεμβρίου 2011
|title =Geochronology and petrology of recent volcanics in the eastern Aegean Sea (West Anatolia and Lesvos Island)
|authors =S. Borsi, G. Ferrara, F. Innocenti και R. Mazzuoli |journal = [[Bulletin of Volcanology]]
Γραμμή 128:
Μετά την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453)|άλωση της Κωνσταντινουπόλεως]] έγινε μια πρώτη προσπάθεια κατάληψης της Λέσβου από τους Τούρκους το 1455 που όμως απέτυχε. Την 1 Σεπτεμβρίου [[1462]] το νησί πολιορκείται από το [[Μωάμεθ Β' ο Πορθητής|Μωάμεθ Β']] και το στόλο του και η Μυτιλήνη παραδίδεται ύστερα από 14 ημέρες. Μετά την κατάληψη της Μυτιλήνης, οι Τούρκοι την καταστρέφουν και σφάζουν μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Οι εναπομείναντες χριστιανοί μετακινήθηκαν στην ενδοχώρα. Στη Λέσβο γεννιέται επί τουρκοκρατίας ο [[Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα]]. Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας το νησί δέχτηκε αρκετές επιδρομές από τους Ενετούς, Γάλλους, Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου και τους Σαρακηνούς, ενώ χάνει τη σημαντική θέση που έχει. Κατά τη διάρκεια του [[ρωσοτουρκικός πόλεμος|Ρωσοτουρκικού πολέμου]] το νησί δέχεται επιδρομές από τους [[Ψαρά|Ψαριανούς]], οι οποίοι λεηλάτησαν το Πλωμάρι το 1770 και την Πλαγιά το 1773. Η πρώτη επαναστατική κίνηση εναντίον των Τούρκων έγινε το 1817, ενώ το 1821 απέτυχε το στρατιωτικό σχέδιο για τη Χίο και τη Μυτιλήνη. Το 1822 έγινε πάλι προσπάθεια να ξεσηκωθεί η Λέσβος αλλά η [[σφαγή της Χίου]] οδήγησε στην εγκατάλειψη αυτής της προσπάθειας.
 
Με τις μεταρρυθμήσεις που τέθηκαν νεσε εφαρμογή με το διάταγμα του Ροδόκηπου (1839) και του [[Χαττ-ι Χουμαγιούν]] (1856), η οικονομία του νησιού αλλάζει μορφή και από κλειστή αγροτική, ανοίγεται στη διεθνή αγορά με το εμπόριο κυρίως [[σαπούνι|σαπουνιού]] και λαδιού. Οι αλλαγές που συνέβαλαν σε αυτό ήταν η κατάργηση των προνομίων του ναζίρη στο εμπόριο λαδιού, η δικαιότερη κατανομή φόρων και οι εγγυήσεις προστασίας της ιδιοκτησίας και περιουσίας των ατόμων. Αποτέλεσμα ήταν μια τεράστια πληθυσμιακή αύξηση και οικονομονικήοικονομική άνθηση. Ο πληθυσμός του νησιού υπολογίζεται ότι από 12 με 14 χιλιάδες στα μέσα του αιώνα, έφτασε στο τέλος του 19ου αιώνα τις 100 με 130 χιλιάδες, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων είναι χριστιανοί, αλλά δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία. Σημαντική ώθηση στην οικονομία έδωσε και το γεγονός ότι αρκετοί από τους κατοίκους του νησιού μετανάστευσαν ύστερα από τη παγωνιά το 1850 που κατέστρεψε τις σοδειές και σκότωσε το κτηνοτροφικό κεφάλαιο και ασχολήθηκαν με εμπορικές εταιρείες.<ref>Σ. Λυκιαρδοπούλου (2011) [http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/24590#page/50/mode/2up Η εκπαίδευση στη Λέσβο κατά την τελευταία περίοδο της οθωμανοκρατίας (1800-1912)], εθνικό αρχείο διδακτορικών διατριβών. Ανακτήθηκε την 12η Ιουνίου 2012</ref> Τα εργοστάσια παραγωγής άνηκαν αποκλειστικά σε χριστιανούς, κάτι που σύμφωνα με το Β. Lewis οφείλεται στο γεγονός ότι οι Οθωμανοί έμειναν πιστοί στις ισλαμικές αρχές τους και αρνήθηκαν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.<ref>B. Lewis, ''Η Ανάδυση της σύγχρονης Τουρκίας'', εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2001, σελ. 97</ref> Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου ήταν η συρρίκνωση του οθωμανικού στοιχείου της Λέσβου. Σύμφωνα με την άποψη του στρατηγού Wilson η συρρίκνωση οφείλεται στην ελλειπή μόρφωση, στις στρατολογήσεις, στις κακές συνθήκες διαβίωσης και το ράθυμο χαρακτήρα των Οθωμανών.<ref>Σ. Αναγνώστου, ''Ο Ελληνοτουρικός πόλεμος και ο αντίκτυπός του στη Λέσβο'', Μυτιλήνη 1997, σελ. 23</ref>
 
=== Νεότερη ιστορία ===
Γραμμή 137:
Στη νεότερη ιστορία, η οικονομία του στηρίζεται στο [[λάδι]] και στα προϊόντα του, στην [[κτηνοτροφία]] και στη [[βυρσοδεψία]], αν και η απόσταση του νησιού από το οικονομικό κέντρο της Ελλάδας τη περίοδο 1950-1970 έδρασε ως τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη. Την ίδια περίοδο έγιναν προσπάθειες απεξάρτησης από τη μονοκαλλιέργεια της ελιάς, η οποία είχε ασταθή παραγωγή και οδήγησε στην εγκατάλειψη του νησιού από τους κατοίκους του. Τη δεκαετία του 1980 αναπτύσσεται η τουριστική βιομηχανία, η οποία σήμερα είναι ένας από τους κύριους τομείς εισοδήματος του νησιού, μαζί με τη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων.
 
Λόγω της μικρής απόστασης του νησιού από τα τουρκικά παράλια, περίπου 10 χιλιόμετρα, η Λέσβος δέχεται [[Μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα|μεγάλο αριθμό προσφύγων]], και αποτελεί ενδιάμεσο πέρασμα των προσφύγων προς την Αθήνα και μετά προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι μετανάστες αρχικά κρατούνταν σε μια εγκαταλελλείμενηεγκαταλελειμμένη φυλακή, και στη συνέχεια σε ένα παλιό εργοστάσιο στην Παγανή, χωρητικότητας μέχρι 160 άτομα αν και συχνά κρατούνταν μέχρι 1.000, όπου λόγω των κακών συνθηκών κράτησης η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, μέχρι που έκλεισε το 2009<ref>.{{cite news | url=http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=97911 | title=ΕκλεισεΈκλεισε η Παγανή | work=Ελευθεροτυπία | date=2 Νοεμβρίου 2009 | accessdate=3 Ιανουαρίου 2016 | author=Στρατής Μπαλάσκας}}</ref><ref name="tvxs2012">{{cite news | url=http://tvxs.gr/news/blogarontas/anoixto-kentro-ypodoxis-gia-prosfyges-kai-metanastes-pikpa-lesboy | title=Ανοιχτό κέντρο υποδοχής για πρόσφυγες και μετανάστες ΠΙΚΠΑ Λέσβου | work=tvxs.gr | date=Στέλιος Κραουνάκης | accessdate=3 Ιανουαρίου 2016}}</ref> Μετά το κλείσιμο των περασμάτων στον Έβρο, οι ροές μεταναστών προς τη Λέσβο επανήλθαν, και ο δήμος παραχώρησε για την κράτηση των μεταναστών τη κατασκήνωση του ΠΙΚΠΑ.<ref name="tvxs2012"/> Το 2015 παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού των μεταναστών προς την Ευρώπη και δημιουργήθηκαν κέντρα υποδοχής στη Μόρια και στο Καρά Τεπέ. Σύμφωνα με στοιχεία της αρμοστείας του ΟΗΕ για τη μετανάστευση, από τους 770.838 μετανάστες που είχαν εισέλθει στην Ευρώπη από τον Ιανουάριο μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου του 2015, οι 379.000 (πάνω από 45%) είχαν περάσει από τη Λέσβο.<ref>{{cite web | url=http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/home/opendocPDFViewer.html?docid=5645ddbc6&query=lesvos | title=Lesvos Island - Greece, Factsheet, 12 November 2015 | publisher=Aρμοστεία του ΟΗΕ για τη μετανάστευση | accessdate=3 Ιανουαρίου 2016}}</ref>
 
Από το 1966 ξεκίνησαν οι προσπάθειες για την προστασία του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου. Η ευρύτερη περιοχή που βρίσκεται το [[απολιθωμένο δάσος της Λέσβου]], έκτασης 150.000 στρεμμάτων, απέκτησε το καθεστώς [[Διατηρητέα μνημεία της φύσης|διατηρητέου μνημείο]] με το [[προεδρικό διάταγμα]] 443/85, το οποίο δημοσιεύθηκε στο [[ΦΕΚ]] 160, που εκδόθηκε τις 19 Σεπτεμβρίου 1985.<ref>[http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wHO1H1f3wMBQHdtvSoClrL8xcreXeJIx8t5MXD0LzQTLWPU9yLzB8V68knBzLCmTXKaO6fpVZ6Lx9hLslJUqeiQYqENWVZF9g1bxLjebI_rOgvDsMdpzUt_EsqKL66J_Us. ΦΕΚ Α 160/1985]</ref> Από το 2000, το [[Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου]], ιδρυθέν το 1994, είναι ιδρυτικό μέλος του δικτύου Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και το 2004 εντάχθηκε στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Το Νοέμβριο του [[2011]], ο [[Δήμος Λέσβου]] κατέθεσε φάκελο στην [[UNESCO]], με σκοπό όλο το νησί να ενταχθεί στο [[Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων]] αυτής. Την [[21 Σεπτεμβρίου|21η Σεπτεμβρίου]] του [[2012]], η UNESCO ενέταξε τη Λέσβο στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων, έπειτα από απόφαση που λήφθηκε στο [[πόρτο|Οπόρτο]]. Την επιτροπή αξιολόγησης απάρτιζαν ο δόκτωρ Ζ. Μαρτινί, διευθυντής γεωπάρκου στις [[γαλλία|γαλλικές]] [[Άλπεις]] και ο δόκτωρ Α. Σίλερ, διευθυντής γεωπάρκου στο [[Φούλκαν Άιφελ]] της [[Γερμανία]]ς.<ref name=ing/>
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Λέσβος"