Τουρκία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Οι αρχαιότεροι καταγεγραμμένοι κάτοικοι της Μικράς Ασίας ήταν οι [[Χάττι]] και οι [[Χουρρίτες]], μη ϊνδοευρωπαϊκοίινδοευρωπαϊκοί λαοί που κατοικούσαν την κεντρική και την ανατολική Μικρά Ασία αντίστοιχα από το 2.000 π.Χ. περίπου. Οι Ινδοευρωπαίοι [[Χετταίοι]] ήρθαν στη Μικρά Ασία και σταδιακά αφομοίωσαν τους Χάττι και τους Χουρρίτες γύρω στα 2000 με 1700 π.Χ. Η πρώτη μεγάλη αυτοκρατορία στην περιοχή ιδρύθηκε από τους Χετταίους, από το 18ο ως και το 13ο αιώνα π.Χ. Οι [[Ασσύριοι]] κατέλαβαν και αποίκησαν τμήματα της νοτιοανατολικής Τουρκίας από το 1950 π.Χ. μέχρι το 612 π.Χ..

Μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Χετταίων περί το 1180 π.Χ. οι [[Φρυγία|Φρύγες]], ινδοευρωπαϊκός λαός, κυριάρχησαν στη ΜικρλάΜικρά Ασία μέχρι την καταστροφή του βασιλείου τους από τους [[Κιμμέριοι|Κιμμέριους]] τον 7ο αιώνα π.Χ. Τα ισχυρότερα διάδοχα κράτη της [[Φρυγία]]ς ήταν οι [[Λυδία]], η [[Καρία]] και η [[Λυκία]].

Η ισχύς και η αίγλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κορυφώθηκε το 16ο και 17ο αιώνα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του [[Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής|Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς]]. Η αυτοκρατορία συχνά βρίσκοτανβρισκόταν σε αντιπαράθεση με την [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] στη σταθερή προώθησή της προς την Κεντρική Ευρώπη μέσω των ΒαλκανιώνΒαλκανίων και του νότιου τμήματος της [[Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία|Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας]]. Στη θάλασσα το οθωμανικό ναυτικό συγκρούστηκε με πολλές Ιερές Συμμαχίες (αποτελούμενες κυρίως από την [[Ισπανία των Αψβούργων]], τη [[Δημοκρατία της Γένοβα]], τη [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Δημοκρατία της Βενετίας]], τους [[Ιωαννίτες Ιππότες]], τα [[Παπικά Κράτη]], το [[Μεγάλο Δουκάτο της Τοσκάνης]] και το [[Δουκάτο της Σαβοΐας]]) για τον έλεγχο της Μεσογείου. Στην Ανατολή οι Οθωμανοί ήταν κατά καιρούς σε πόλεμο με την Περσία των Σαφαβιδών λόγω συγκρούσεων που προέκυπταν από εδαφικές διενέξεις ή θρησκευτικές διαφορές από το 16ο ως το 18ο αιώνα.

AπόΑπό τις αρχές του 19ου αιώνα και μετά η Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να παρακμάζει. Καθώς σταδιακά συρρικνωνόταν το μέγεθος, η στρατιωτική ισχύς και ο πλούτος της, πολλοί Βαλκάνιοι Μουσουλμάνοι μετανάστευαν στην καρδιά της Αυτοκρατορίας στη Μικρά Ασία, μαζί με τους [[Τσερκέζοι|Τσερκέζους]] που διέφυγαν εκεί μετά τη [[Ρωσική Αυτοκρατορία|Ρωσική]] κατάκτηση του [[Καύκασος|Καυκάσου]]. Η παρακμή της Οθωμανική Αυτοκρατορίας οδήγησε σε άνοδο των εθνικιστικών αισθημάτων μεταξύ των διάφορων υποτελών λαών, που με τη σεράσειρά της οδήγησε σε αυξημένες εθνικές εντάσεις, που κατά καιρούς ξεσπόυσανξεσπούσαν βίαια, όπως οι σφαγές του Χαμιντιάν (Αρμενίων 1894-1896).

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία μπήκε στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] στο πλευρό των [[Κεντρικές Δυνάμεις|Κεντρικών Δυνάμεων]] και τελικά ηττήθηκε. Κατά τον πόλεμο, σχεδόν 1,5 εκατ. Αρμένιοι εκτοπίοστηκανεκτοπίστηκαν και εξοντώθηκαν κατά την [[Γενοκτονία των Αρμενίων|Αρμενική Γενοκτονία]]. Η τουρκική κυβέρνηση αρνείται ότι υπήρξε Αρμενική Γενοκτονία και υποστηρίζει ότι οι Αρμένιοι απλώς μετεγκαταστάθηκαν από την ανατολική ζώνη του πολέμου. Μεγάλης κλίμακας σφγαγές διαπ[ράχθηκανδιαπράχθηκαν επίσης και κατά άλλων μεινοτικώνμειονοτικών ομάδων της αυτοκρατρορίαςαυτοκρατορίας, όπως οι ΕλληνεςΈλληνες και οι Ασσύριοι. Μετά τη [[Συνθήκη του Μούδρου]] στις 30 Οκτωβρίου 1918 οι νικήτριες Συμμαχικές ΔυνάμειεςΔυνάμεις απαίτησαν τη διάλυση του οθωμανικού κράτους με τη [[Συνθήκη των Σεβρών]] το 1920.

Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης στον απόηχο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε στη δημιουργία του τουρκικού εθνικού κινήματος. Υπό την ηγεσία του [[Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ|Μουσταφά Κεμάλ Πασά]], στρατιωτικού διοικητή που είχε διακριθεί στην [[Εκστρατεία της Καλλίπολης]], διεξήχθη ο [[Τουρκικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας]] με στόχο την κατάργηση των όρων της Συνθήκης των Σεβρών. Μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου 1922 όλοι οι στρατοί κατοχής είχαν εκδιωχθεί και το τουρκικό καθεστώς με έδρα την ΑγκυραΆγκυρα, που είχε αυτοανακηρυχθεί νόμιμη κυβέρνηση της χώρας από τον Απρίλιο του 1920, άρχισε να επισημοποιεί τη νομική μετάβαση από το παλιό οθωμανικό στο νέο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Την 1 Νοεμβρίου το νεοιδρυμένονεοσύστατο κοινοβούλιο κατάργησε επίσημα το [[Σουλτάνος|ΣουλτανατοΣουλτανάτο]], τερματίζοντας έτσι 623 χρόνια οθωμανικού κράτους. Η [[Συνθήκη της Λωζάνης]] της 24 Ιουλίου 1923 οδήγησε στη διεθνή αναγνώριση της κυριαρχίας της νεοιδρυμένηςνεοσύστατης ''Δημοκρατίας της Τουρκίας'' ως κράτους-συνέχειας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η δημοκρατία ανακηρύχθηκε επίσημα στις 29 Οκτωβρίου στην ΑγκυραΆγκυρα, τη νέα πρωτεύουσα της χώρας. HΗ Συνθήκη της Λωζάνης προέβλεπε μια ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κατά την οποία 1,1 εκατομμύριο ΕλληνεςΈλληνες έφυγαν από την Τουρκία για την Ελλάδα σε ανταλλαγή με 380.000 Μουσουλμάνους που μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα στην Τουρκία. Ο Μουσταφά Κεμάλ έγινε ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας και στη συνέχεια εισήγαγε πολλές ριζικές μεταρρυθμίσεις με σκοπό τη μεταμόρφωση του παλιού οθωμανικού-τουρκικού κράτους σε μια νέα κοσμική δημοκρατία. Με το Νόμο του Επωνύμου του 1934 το Τουρκικό Κοινοβούλιο απένειμε στον Μουσταφά Κεμάλ το τιμητικό επώνυμο Ατατούρκ (Πατέρας των Τούρκων).

HΗ ToυρκίαΤoυρκία παρέμεινε ουδέτερη στο μεγαλύτερο μέρος του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] αλλά μπήκε στην τελική φάση του πολέμου στο πλευρό των [[Συμμαχικές δυνάμεις κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο|Συμμάχων]] στις 23 Φεβρουαρίου 1945. Στις 26 Ιουνίου 1945 η Τουρκία έγινε ιδρυτικό μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η Ελλάδα στην καταστολή μιας [[Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|κομμουνιστικής ανταρσίας]] σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|Σοβιετικής ΕνωσηςΈνωσης]] για στρατιωτικές βάσεις στα Τουρκικά Στενά ώθησαν τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένες Πολιτείες]] να διακηρύξουν το [[Δόγμα Τρούμαν]] το 1947. Το δόγμα διατύπωνε τις Αμερικανικές προθέσεις να εγγυηθούν την ασφάλεια της Τουρκίας και της Ελλάδας και είχε ως αποτέλεσμα μεγάλης κλίμακας Αμερικανική στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη. Και οι δύο χώρες συμπεριλήφθηκαν στο [[Σχέδιο Μάρσαλ]] και στον [[Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης|ΟΟΣΑ]] για την ανοικοδόμηση των ευρωπαϊκών οικονομιών το 1948 και στη συνέχεια έγιναν ιδρυτικά μέλη του [[Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης|ΟΟΣΑ]] το 1961.

Μετά τη συμμετοχή της στις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών στον [[Πόλεμος της Κορέας|Πόλεμο της Κορέας]] η Τουρκία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952, καθιστάμενη προπύργιο κατά της Σοβιετικής επέκτασης στη Μεσόγειο. Μετά από μία δεκαετία Κυπριακής διακοινοτικής βίας και το [[Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|πραξικόπημα στην Κύπρο στις 15 Ιουλίου του 1974]], οργανωμένο από την παραστρατιωτική οργάνωση [[ΕΟΚΑ Β']], που ανέτρεψε τον Πρόεδρο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριο]] και εγκατέστησε ως δικτάτορα τον φιλο[[Ένωσις|Ενωτικόφιλοενωτικό]] (με την Ελλάδα) το [[Νίκος Σαμψών|Νίκο Σαμψών]], [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο]] στις 20 Ιουλίου 1974 και κατέλαβε το 38% του εδάφους.Παρά το ψήφισμα του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|ΟΗΕ]] που ζητούσε την απόσυρση των τουρκικών δυνάμεων, η Τουρκία εγκατέστησε στη [[Βόρεια Κύπρος|Βόρεια Κύπρο]] εννέα χρόνια αργότερα την [[Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου]], που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.

TαΤα πρώτα χρόνια του αιώνια ο χρόνια υψηλός πληθωρισμός τέθηκε υπό έλεγχο και αυτό οδήγησε στην εισαγωγή νέου νομίσματος, της [[Τουρκική λίρα|τουρκικής νέας λίρας]] την 1η Ιανουαρίου 2005, για να εδραιωθεί η επιτυχία των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και να απαλειφθούν τα κατάλοιπα μιας ασταθούς οικονομίας. Την 1η Ιανουαρίου 2009 η νέα τουρκική λίρα ξαναονομάστηκε τουρκική λίρα με την εισαγωγή νέων χαρτονομισμάτων και νομισμάτων. Αποτέλεσμα των συνεχών οικονομικών μεταρρυθμίσεων ήταν η πτώση του πληθωρισμού στο 8% το 2005 και του ποσοστού ανεργίας στο 10%.

Ο τουρισμός στην Τουρκία έχει γνωρίσει ταχεία ανάπτυξη τα τελευταία είκοσι χρόνια και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομίας. Το 2011 αφίχθηκαναφίχθησαν στην Τουρκία 33,3 εκατομμύρια ξένοι επισκέπτες, κάνοντας τη χώρα τον [[Κατάταξη παγκόσμιου τουρισμού|έκτο δημοφιλέστερο τουριστικό προορισμό στον κόσμο]], και συνέβαλαν στα έσοδα της Τουρκίας με 23 εκατομμύρια $. Άλλοι βασικοί τομείς της τουρκικής οικονομίας είναι οι τράπεζες, οι κατασκευές, οι οικιακές συσκευές, τα ηλεκτρονικά, τα υφάσματα, η διύλιση πετρελαίου, τα πετροχημικά προϊόντα, τα τρόφιμα, οι εξορύξεις, ο σίδηρος και ο χάλυβας και η βιομηχανία μηχανών και αυτοκινήτων. Η Τουρκία έχει μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία, που παρήγαγε 1.072.339 αυτοκίνητα το 2012, κατατασσόμενη 16η παραγωγός στον κόσμο.

Πολύ σημαντική είναι επίσης η παραγωγή [[Χρυσός|χρυσού]] για τον οποίο το Τουρκικό αποθεματικό δυναμικό ξεπερνά τους 6.500 τον. χρυσού. Υπήρξε μια σταθερή αύξηση στην εξορυσσόμενη ποσότητα του χρυσού από τότε που ξεκίνησε η εξόρυξη του χρυσού (2000-2001), όταν ήταν μόλις 1,4 τόνους. Η συνολική ποσότητα του χρυσού που αθροιστικά έχει εξορυχθεί από κοιτάσματα στο έδαφος της Τουρκίας μέσα σε μια δεκαετία έχει ξεπεράσει τους 106,5 τόνους<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2012/02/blog-post_09.html#.VI2xZfl_vLc|title = Η πύλη για τον Ελληνικό Ορυκτό Πλούτο: Το "χρυσό" μέλλον της Τουρκίας...}}</ref>. Υπάρχουν εννέα τουλάχιστον λειτουργούντα ορυχεία στην Τουρκία. Το ορυχείο του KışladağΚισλαντάγ, που χωροθετείται στην επαρχία UsakΟυσάκ, όπου γίνεται εξόρυξη πορφυριτικού πολυμεταλλικού χρυσοφόρου μεταλλεύματος, αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό χρυσού στην Τουρκία και το μεγαλύτερο ορυχείο χρυσού στην Ευρώπη<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2016/01/gold-mining.html#.VqPZRCqLTIU|title = Gold Mining στην Τουρκία|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>.