Υπερκαινοφανής αστέρας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ιστορία... |
1. μέρος της "ιστορίας", 2. αξιοσημείωτα γεγονότα, 3. μέρος των τρόπων δημιουργίας, 4. η στιγμή της έκρηξης, 5. σουπερνόβα τύπου ΙΙ (στα χαρακτηριστικά): μεγάλη μάζα + σημείωση 2 |
||
Γραμμή 6:
== Ιστορία ==
Ο όρος "σουπερνόβα" για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε γύρω στο 1930 από τους Walter Baade και Fritz Zwicky, οι οποίοι και δούλευαν στο παρατηρητήριο του Mount Wilson.
Όσον αναφορά λοιπόν την ονομασία, αποδόθηκε σε σχέση με ένα άλλο γεγονός το S Andromedae ή SN 1885A, το οποίο και καταγράφηκε στο γαλαξία της Ανδρομέδας. Αναλυτικότερα αυτοί οι δυο αστρονόμοι κατέγραψαν πως τα σουπερνόβα εκρήγνυνται όταν τα κοινά αστέρια εκρήγνυνται πρώτα. Ό,τι υλικό μένει από τις εκρήξεις γίνεται "αστέρας νετρονίων", σύμφωνα με αυτούς, εκείνη την εποχή.<ref name=":0" />
''Nova'' στα [[λατινικά]] σημαίνει «νέα» και αναφέρεται σε αυτό που μοιάζει να είναι ένα πολύ φωτεινό νέο αστέρι (το ουσιαστικό stella στη Λατινική, που σημαίνει αστέρας, είναι θηλυκό) στην ουράνια σφαίρα. Οι αστρονόμοι του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], μη γνωρίζοντας ότι παρατηρούσαν μια έκρηξη, θεωρούσαν ότι επρόκειτο για την εμφάνιση ενός νέου αστεριού, εξ ου και το όνομα, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε απ' τον [[Τύχο Μπράχε]]. Το πρόθεμα «υπερ-» ("Super") ξεχωρίζει αυτό το γεγονός από τους απλούς '''[[καινοφανείς αστέρες]]''' ή '''νόβες (novae)''', που είναι αστρικές εκρήξεις οι οποίες επίσης σχετίζονται με την αύξηση της φωτεινότητας ενός είδους διπλού αστέρα, αλλά σε μικρότερη κλίμακα και μέσω ενός διαφορετικού μηχανισμού. Παρ' όλα αυτά, είναι λάθος να θεωρούμε τη σουπερνόβα ένα νέο αστέρι, επειδή στην πραγματικότητα είναι ο '''''θάνατος''''' ενός αστεριού (ή τουλάχιστον η ριζική μετατροπή του σε κάτι εντελώς διαφορετικό, ένα '''αστρικό πτώμα''') με το πιο φαντασμαγορικό στο σύμπαν κύκνειο άσμα.▼
=== Αξιοσημείωτα γεγονότα ===
Το διασημότερο σουπερνόβα που έχει καταγραφεί είναι το ''Crab Nebula (Νεφέλωμα του Καρκίνου)'', όπου αστρονόμοι από την Κίνα και την Κορέα το κατέγραψαν το 1054. Έπειτα είναι πιθανό να παρατηρήθηκε αυτή η έκρηξη και από ιθαγενείς της Αμερικής, σύμφωνα με επιγραφές και σχέδια βράχων στο Μεξικό και την Αριζόνα. Το νεφέλωμα που δημιουργήθηκε ήταν ορατό και με το φως της μέρας.
Γραμμή 13 ⟶ 18 :
Πριν αρχίσει ο 17ος αιώνας όπου έχουμε και την εφεύρεση των τηλεσκοπίων, υπήρξαν 7 καταγεγραμμένοι υπερκαινοφανείς σύμφωνα με την Encyclopedia Britannica, αριθμός που λογίζεται μικρός.
Τον 20ο αιώνα παρατηρήθηκε ένα από τα πιο γνωστά σουπερνόβα το οποίο είναι άξιο μελέτης ακόμη και σήμερα και αυτό λόγω των υπολειμμάτων της έκρηξης του. Είναι το ''SN 1987A'' που καταγράφηκε το 1987. και που μας παρέχει πληροφορίες γενικά για τον θάνατο των αστεριών.<ref name=":0" />
== Τρόποι δημιουργίας ==
Υπάρχουν δύο διαφορετικοί δρόμοι για αυτή την κατάληξη με την προϋπόθεση ότι τα αστέρια αυτά έχουν τη σωστή ποσότητα μάζας. Γενικά ο θάνατος τους συμβαίνει: είτε όταν ένας αστέρας μεγάλης μάζας παύει να παράγει [[ενέργεια]] στον πυρήνα του, οπότε και καταρρέει κάτω από τη δύναμη της ίδιας του της [[βαρύτητα]]ς (περίπτωση υπερκαινοφανούς '''Τύπου Ib''' και '''Τύπου II'''), είτε όταν ένας [[λευκός νάνος]], ήδη συρρικνωμένος και παγωμένος αστέρας, που απορροφά το υλικό (τη μάζα) από ένα συνοδό αστέρα όταν φτάσει στο κρίσιμο όριο απορρόφησης μάζας, το λεγόμενο [[Όριο Τσαντρασεκάρ]] (Chandrasekhar)
Και στις δύο αυτές περιπτώσεις η θερμοπυρηνική έκρηξη εκτινάσσει μεγάλο μέρος του αστρικού υλικού με μεγάλη δύναμη και ταχύτητα που υπερβαίνει τα 3.000 χλμ/δευτερόλεπτο (ή τα 10,8 εκατομμύρια χιλιόμετρα την ώρα), προς όλες τις κατευθύνσεις. Μάλιστα ότι η στιγμιαία λάμψη τέτοιων εκρήξεων είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή ολόκληρου του [[Γαλαξίες|γαλαξία]] διότι μπορεί να τον φωτίσει ολόκληρο. Μπορεί ακόμη να εκπέμπει περισσότερη ενέργεια από όση εκπέμπει ο Ήλιος κατά τη διάρκεια της ζωής του.<ref name=":0" />
Επίσης το φαινόμενο συμβαίνει περίπου κάθε δευτερόλεπτο σε ολόκληρο το σύμπαν ή αλλιώς κάθε 50 χρόνια σε κάποιο γαλαξία. Μια ομάδα από σουπερνόβα δημιουργήσε την "τοπική φούσκα" (Local Bubble) που σήμερα βρίσκεται γύρω από το ηλιακό μας σύστημα. Έχει διάμετρο περίπου 300 έτη φωτός. Αυτή αποτελείται από πλάσμα (ή αλλιώς ιονισμένο αέριο) και έχει ωοειδές σχήμα, δηλαδή σαν φυστίκι. Η μάζα ενός αστέρα είναι αυτή που καθορίζει μια έκρηξη ή όχι. Ο Ήλιος μας δεν θα εκρήγνυται διότι δεν έχει αρκετή μάζα. Αντίθετα όταν τα πυρηνικά υλικά στον πυρήνα του εξαντληθούν, θα γίνει μια κόκκινη γιγαντιαία μάζα, ενώ σταδιακά θα ψύχεται για να γίνει ένας λευκός νάνος.<ref name=":0" />
=== Η στιγμή της έκρηξης ===
Το εσωτερικό του αστέρα δονείται εκπέμποντας ταυτόχρονα ακουστικά κύματα 200 με 400 hz και ουσιαστικά είναι η δόνηση που προκαλεί την έκρηξη τους. Αυτό το έχουν καταδείξει πρόσφατες μελέτες από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα υπό τον αστροφυσικό Burrows και της ομάδα αυτού. Βέβαια η αστρική έκρηξη δεν έχει διερευνηθεί πλήρως.<ref name=":0" />
== Χαρακτηριστικά ==
Οι υπερκαινοφανείς Τύπου Ia πιστεύεται ότι έχουν παντού την ίδια μέγιστη απόλυτη λαμπρότητα ([[απόλυτο μέγεθος]]), και έτσι χρησιμεύουν ως δείκτες-υπολογιστές τεράστιων (κοσμολογικών) αποστάσεων στο Σύμπαν.<br />
Αντίθετα, οι υπερκαινοφανείς Τύπου Ib και II έχουν ποικίλες απόλυτες λαμπρότητες, ανάλογα με τη μάζα του αστέρα που τους παράγει, του λεγόμενου '''προγεννήτορα''' (αστέρα). Αυτοί οι τύποι αστέρων οι τύπου ΙΙ έχουν μάζα πολύ μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου, δηλαδή περίπου 8 με 15 φορές όσο ο Ήλιος.<ref group="Σημ">Αστέρες με μεγαλύτερη μάζα, δηλαδή 20 με 30 φορές μεγαλύτεροι από τον Ήλιο, ενδέχεται να καταρρεύσουν και έχουμε τη μετατροπή τους σε [[Μαύρη τρύπα|μαύρες τρύπες]].</ref><ref name=":0" />
== Επιπτώσεις ==
Γραμμή 31 ⟶ 43 :
Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει τα αστέρια αυτά να βρίσκονται σε απόσταση ίση ή μικρότερη από 500 έτη φωτός. Μέχρι στιγμής στην ανθρώπινη ιστορία, καμία έκρηξη σουπερνόβα δεν ήταν τόσο κοντά. Η πιο κοντινή έκρηξη που παρατηρήθηκε στην Ιστορία της ανθρωπότητας σημειώθηκε το [[1054]] στον αστερισμό [[Ταύρος (αστερισμός)|Ταύρο]] και ξέσπασε από απόσταση 6.300 ετών φωτός. Στην Προϊστορία, η έκρηξη που δημιούργησε τον [[αστέρας νετρονίων|αστέρα νετρονίων]] '''Geminga''' στον αστερισμό [[Δίδυμοι (αστερισμός)|Δίδυμοι]] πρέπει να έγινε σε απόσταση 510 ετών φωτός από τη Γη. Υπολογίζεται πως στα επόμενα 1.000 χρόνια κάποια από τα αστέρια που απέχουν μόλις μερικές εκατοντάδες έτη φωτός, όπως ο [[Betelgeuse]] που απέχει από εμάς 640 έτη φωτός, θα εκραγούν πιθανότατα ως υπερκαινοφανείς.
▲''Nova'' στα [[λατινικά]] σημαίνει «νέα» και αναφέρεται σε αυτό που μοιάζει να είναι ένα πολύ φωτεινό νέο αστέρι (το ουσιαστικό stella στη Λατινική, που σημαίνει αστέρας, είναι θηλυκό) στην ουράνια σφαίρα. Οι αστρονόμοι του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], μη γνωρίζοντας ότι παρατηρούσαν μια έκρηξη, θεωρούσαν ότι επρόκειτο για την εμφάνιση ενός νέου αστεριού, εξ ου και το όνομα, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε απ' τον [[Τύχο Μπράχε]]. Το πρόθεμα «υπερ-» ("Super") ξεχωρίζει αυτό το γεγονός από τους απλούς '''[[καινοφανείς αστέρες]]''' ή '''νόβες (novae)''', που είναι αστρικές εκρήξεις οι οποίες επίσης σχετίζονται με την αύξηση της φωτεινότητας ενός είδους διπλού αστέρα, αλλά σε μικρότερη κλίμακα και μέσω ενός διαφορετικού μηχανισμού. Παρ' όλα αυτά, είναι λάθος να θεωρούμε τη σουπερνόβα ένα νέο αστέρι, επειδή στην πραγματικότητα είναι ο '''''θάνατος''''' ενός αστεριού (ή τουλάχιστον η ριζική μετατροπή του σε κάτι εντελώς διαφορετικό, ένα '''αστρικό πτώμα''') με το πιο φαντασμαγορικό στο σύμπαν κύκνειο άσμα.
<br />
== Σημειώσεις ==
| |||