Μπίτολα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

=== Οθωμανική περίοδος ===

 

Από το 1382 έως το 1912, το «Μοναστίρ» ή «Μαναστίρ»<ref>βλ για την προφορά [http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=12454 Μαναστίρ Μεστσιντί]</ref> (Μπίτολα) υπήρξε τμήμα της [[Οθωμανική αυτοκρατορία|οθωμανικής αυτοκρατορίας]]. Σφοδρές ήταν οι μάχες που έλαβαν χώρα κοντά στην πόλη κατά την άφιξη των οθωμανικών στρατευμάτων. Η οθωμανική επικυριαρχία οριστικοποιήθηκε μετά τον θάνατο του Πρίγκιπα Μάρκο το 1395 όταν οι Οθωμανοί εγκαθίδρυσαν το σαντζάκι της Οχρίδας, υπαγόμενο στο Εγιαλέτι της Ρωμυλίας και ένα από τα πρώτα σαντζάκια στην [[Ευρώπη]].<ref name="ΚΑΒακαλόπουλος-1981"/><ref name="AStojanovski"/> Πριν γίνει τμήμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1395 η περιοχή ανήκε στο βασίλειο του πρίγκιπα Μάρκο.<ref name="AStojanovski"/><ref name="Hazim Šabanović"/>. Αρχικά πρωτεύουσά του ήταν το Μοναστήρι και αργότερα έγινε η [[Οχρίδα (πόλη)|Οχρίδα]], έτσι αρχικά μερικές φορές αναφερόταν ως Σαντζάκι του Μοναστηρίου ή Σαντζάκι των Μπιτόλων<ref name="HSBosniaHerzegovina"/>

Το 1821, με το ξέσπασμα της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Ελληνικής Επανάστασης]], οι Έλληνες της πόλης έλαβαν μέρος στον πανελλήνιο ξεσηκωμό. Στην Πρώτη Προσωρινή Ελληνική Κυβέρνηση του 1822, συστάθηκε τριμελής επιτροπή Βορειομακεδόνων, το ένα μέλος της οποίας ήταν εκπρόσωπος των κατοίκων της Μπίτολα<ref name="ΝΒασιλειάδης"/> Σημαντικοί αγωνιστές της περιόδου ήταν ο οπλαρχηγός της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Ελληνικής επανάστασης του 1821]] [[Σωτήριος Δαμιάνοβιτς]],<ref name="Ελευθερουδάκης1928"/><ref name="Στασινόπουλος"/> ο [[Δημήτριος Βούλγαρης (αγωνιστής του 1821)|Δημήτριος Βούλγαρης]], ο [[Στέργιος Νικολάου]], ο [[Νικόλαος Σακκούλας]], ο [[Νικόλαος Αδάμης]]<ref name="Chionidis"/> και ο [[Φορτομάρης]] που πολέμησε, μεταξύ άλλων και στο [[Ναύπλιο]]. Μετά την ίδρυση του [[Ελλάς|ελληνικού κράτους]], πολλοί Μοναστηριώτες εγκαταστάθηκαν στην [[Αργολίδα]], όπου δημιούργησαν το χωριό [[Λάλουκας Αργολίδας|Λάλουκας]]<ref>[https://argolikivivliothiki.gr/category/%CE%B5%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%AD%CF%84%CE%B5%CF%82/ Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, Ευεργέτες, Λαλουκιώτης Ιωάννης (1879-1951)]</ref>.

 

Στην πόλη, που αποτελούσε έδρα της Μητρόπολης Πελαγονίας του [[Οικουμενικό Πατριαρχείο|Οικουμενικού Πατριαρχείου]], υπηρέτησε ως καθηγητής Θρησκευτικών του ελληνικού Γυμνασίου Μοναστηρίου ο [[Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός|Αιμιλιανός Λαζαρίδης]]. Χειροτονήθηκε επίσης βοηθός επίσκοπος του Μητροπολίτη Πελαγονίας Ιωακείμ Φοροπούλου, υπό τον τίτλο του επισκόπου Πέτρας. Ως βοηθός του μητροπολίτη Πελαγονίας ο [[Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός|Αιμιλιανός Λαζαρίδης]] ανέπτυξε σημαντική δράση για τον Ελληνισμό της περιοχής. Για την περίοδο αυτή η Βρετανική Κυανή Βίβλος μαρτυρεί: ''Η δολοφονία είναι το κυριώτερον όπλον των βουλγαρικών Κομιτάτων. Προ ουδενός υποχωρούσιν. Οι Έλληνες είναι κυρίως τα θύματά των. Κατά χιλιάδας εφονεύθησαν οι Έλληνες κατά τα τελευταία πέντε ή έξ έτη…. αθώων και αόπλων εκβιάσεις, ληστείαι, δολοφονίαι, ανδρών και γυναικών, ανελεήμονα βασανιστήρια ιερέων, ιατρών, διδασκάλων κατακρεουργήσεις, ναών εμπρησμοί… καταστροφή χριστιανών Ορθοδόξων… γενική τρομοκρατία, πλήμμυρα αίματος''.<ref>[http://www.pemptousia.gr/2011/10/evgnomosinis-spondi-ston-ethnomartir/ Ευγνωμοσύνης σπονδή στον εθνομάρτυρα Αιμιλανό Λαζαρίδη]</ref>. Έδρασε έως τον Μάρτιο του [[1910]] καθώς εξελέγη Μητροπολίτης [[Γρεβενά|Γρεβενών]]<ref>Εφημερίδα Μακεδονία [http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=124&dc=11&db=10&da=1911]</ref>.

 

<gallery mode="packed" heights="150">

Αρχείο:Οδός Κούρτ δερεσί.jpg|Οδός Κουρτ δερεσί

Αρχείο:Bitola.1914.jpg|Δρόμος της πόλης το 1914.

Αρχείο:Άποψη ποταμού Δραγόρα.jpg|Άποψη του ποταμού Δραγόρα για τον οποίο ο [[Στράτης Μυριβήλης]] κάνει εκτενή αναφορά στη [[Η Ζωή εν τάφω (μυθιστόρημα)|Ζωή εν τάφω]] (1914-16).