Βικιπαίδεια

Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 30:
|υπογραφή =
}}
Ο '''Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός''' ([[1118]] - [[12 Σεπτεμβρίου]] [[1185]]) ήταν [[Κατάλογος Βυζαντινών αυτοκρατόρων|Βυζαντινός αυτοκράτορας]] ([[1183]] - [[1185]]), ανέβηκε στον θρόνο αφού ανέτρεψε τον ανεψιό του [[Αλέξιος Β΄ Κομνηνός|Αλέξιο Β΄ Κομνηνό]] γιο του πρώτου ξαδέλφου του [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός|Μανουήλ Α΄ Κομνηνού]]. Ο Ανδρόνικος Α΄ ήταν μικρότερος γιος του [[Ισαάκιος Κομνηνός (υιός Αλεξίου Α΄)|Ισαάκιου Κομνηνού]] και της Ειρήνης των Βαγρατιδών, ο πατέρας του ήταν μικρότερος γιος του [[Αλέξιος Α΄ Κομνηνός|Αλεξίου Α΄ Κομνηνού]] του πρώτου αυτοκράτορα από την [[Δυναστεία των Κομνηνών]]. Περιγράφεται σαν ενεργός πολιτικά και στρατιωτικά, ευγενής, θαρραλέος και ρήτορας.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref>
 
==Πρώτα χρόνια==
Ο '''Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός''' ([[1118]] - [[12 Σεπτεμβρίου]] [[1185]]) ήταν [[Κατάλογος Βυζαντινών αυτοκρατόρων|Βυζαντινός αυτοκράτορας]] από το [[1183]] έως το [[1185]]. Ήταν γιος του [[Ισαάκιος Κομνηνός (υιός Αλεξίου Α΄)|Ισαάκιου Κομνηνού]].
 
===Νεότητα===
== Βιογραφία ==
Η προσωπικότητα του Ανδρόνικου Α΄ κατέχει ιδιαίτερη θέση στη βυζαντινή ιστορία. Πέρασε τη ζωή του ως τυχοδιώκτης, περιπλανώμενος στις ανατολικές περιοχές του κράτους υπό τις στρατιωτικές εντολές του εξαδέλφου του Αυτοκράτορα [[Μανουήλ Α΄|Μανουήλ Α΄ Κομνηνού]]. Είχε μεγάλη αδυναμία προς το αντίθετο φύλο, μαρτυρία δε αυτού είναι οι θυελλώδεις έρωτες και αποπλανήσεις πριγκιπισσών και άλλων ευγενών γυναικών. Είχε επίσης σαφή ροπή προς την ευζωία, αλλά και τη χρήση σκληρής βίας. Ήδη πριν τη στέψη του όμως, είχε δώσει σαφή δείγματα ηγετικών και διοικητικών ικανοτήτων στις διάφορες αποστολές που του είχε αναθέσει ο εξάδελφός του.
 
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα πέρασε πέρα από τις στρατιωτικές υπηρεσίες και στις διασκεδάσεις. Είχε μεγάλη αδυναμία προς το αντίθετο φύλο, μαρτυρία δε αυτού είναι οι θυελλώδεις έρωτες και αποπλανήσεις πριγκιπισσών και άλλων ευγενών γυναικών. Είχε επίσης σαφή ροπή προς την ευζωία, αλλά και τη χρήση σκληρής βίας. Σε ηλικία 21 έτους αιχμαλωτίστηκε από τους [[Σελτζούκοι|Σελτζούκους]], παρέμεινε στα χέρια τους έναν χρόνο, ελευθερώθηκε και επέστρεψε στην [[Κωνσταντινούπολη]] στον ξάδελφο του Μανουήλ Α΄ που του έδειξε μεγάλη εύνοια. Η ανεψιά του Ευδοκία Κομνηνή, κόρη του [[Ανδρόνικος Κομνηνός (γιος Ιωάννη Β΄)|Ανδρόνικου Κομνηνού]], δεύτερου γιου του θείου του [[Ιωάννης Β΄ Κομνηνός|Ιωάννη Β΄ Κομνηνού]] τον γοήτευσε και έγινε η ερωμένη του.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Με την συνοδεία της Ευδοκίας αναχώρησε σε στρατιωτική αποστολή στο [[Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας]], απέτυχε στον στόχο του να καταλάβει την [[Μοψουεστία]] αλλά διορίστηκε για δεύτερη φορά διοικητής στην Βυζαντινή επαρχία. Την δεύτερη περίοδο επέστρεψε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη, οι εξαγριωμένοι αδελφοί της Ευδοκίας ήθελαν να τον σκοτώσουν αλλά γλύτωσε τον θάνατο την τελευταία στιγμή.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref>
Μετά το θάνατο του Μανουήλ, το γεγονός ότι ο μόνος διάδοχος του θρόνου ήταν ανήλικος, καθώς και η, ως απογόνου αυτοκράτορα, φιλοδοξία του για την αναρρίχηση στον βυζαντινό θρόνο, τον οδήγησε στην Κωνσταντινούπολη, όπου, αφού πρώτα έγινε συν-Αυτοκράτορας του ανήλικου ανιψιού του, με μηχανορραφίες και συνωμοσίες απομάκρυνε τον [[Αλέξιος Β΄|Αλέξιο]] και τη μητέρα του [[Μαρία της Αντιόχειας]]. Στη συνέχεια πιθανώς ο Αλέξιος και η μητέρα του στραγγαλίστηκαν από τον Ανδρόνικο. Ο Ανδρόνικος, αν και ηλικίας 65 ετών, δε δίστασε να παντρευτεί την μόλις 12 ετών χήρα του Αλέξιου Γαλλίδα πριγκίπισσα [[Αγνή της Γαλλίας (Άννα του Βυζαντίου)|Άννα]]<ref>Ο [[Νικήτας Χωνιάτης]] καταγράφει χαρακτηριστικά: «<span lang="grc" dir="ltr">Τῆς δὲ μυσαρᾶς πράξεως ταύτης οὕτω τετελεσμένης͵ οἰκτρῶς ἁρμόζεται Ἀνδρονίκῳ πρὸς συμβίωσιν Ἄννα ἡ τοῦ βασιλέως Ἀλεξίου μνηστή͵ θυγάτηρ οὖσα τοῦ τὴν ἀρχὴν τῶν Φράγγων διέποντος. Καὶ οὐκ ᾐσχύνετο Κρονίων ἀπόζων ἀνεψιοῦ γυναικὶ μιλτοπαρήῳ καὶ τρυφερᾷ καὶ μήπω τὸ ἑνδέκατον ἔτος ἐξηνυκυίᾳ μέλλων ἀθεμίτως συγκατακλίνεσθαι καὶ παραγκαλίζεσθαι ὁ πέπων τὴν ὀμφακίζουσαν͵ ὁ ὑπέρωρος τὴν ἡλικίαν τὴν ὀρθοτίτθιον νεάνιδα͵ ὁ ῥικνὸς καὶ χαλαρὸς τὴν ῥοδοδάκτυλον καὶ δρόσον ἔρωτος στάζουσαν</span>». (''Χρονική Διήγησις'', «Περί Βασιλέα Ανδρονίκου του Κομνηνού», 1.275)</ref> για να νομιμοποιήσει την εξουσία του.<ref>Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.53</ref>
 
===Εξορία===
Μετά την ανάληψη του θρόνου ο Ανδρόνικος Α΄ φέρεται να άλλαξε πλήρως τον τρόπο ζωής του και του δόθηκε η προσωνυμία «λαόφιλος». Ο έντονος εθνισμός και απολυταρχισμός του τον οδήγησαν το 1182 στο να διατάξει τη σφαγή όποιου διέπραττε αδίκημα ή υπεξαιρούσε χρήματα ή κώλυε το κράτος και τη [[Σφαγή των Λατίνων|σφαγή όλων των Λατίνων]] κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, γεγονός που συγκλόνισε. Ταυτόχρονα όμως τα άδεια αυτοκρατορικά θησαυροφυλάκια γέμισαν, και οι καταπιεσμένοι πολίτες βρήκαν μία ανάπαυλα. Διατάχθηκαν επίσης οι κατασκευές οχυρών και κάστρων, με παράδειγμα το κάστρο της [[Λήμνος|Λήμνου]].
 
Μετά την ανακάλυψη μιας συνωμοσίας εναντίον του αυτοκράτορα με την συμμετοχή του Ανδρόνικου (1153) ο ίδιος ρίχτηκε στην φυλακή, μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες δραπέτευσε (1165).<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Μετά από πολλούς κινδύνους με μία αιχμαλωσία στην [[Βλαχία]] έφτασε στο [[Κίεβο]] στην αυλή του ξαδέλφου του [[Γιαροσλάβ Οσμομίσλ]].<ref>Spinei 2009, σ. 131</ref> Με την προστασία του Γιαροσλάβ συμμάχησε με τον ξάδελφο του Μανουήλ Α΄, συμμετείχε στο πλευρό του Μανουήλ με έναν στρατό από την Γαλικία, στην επίθεση στην [[Ουγγαρία]] και την ''"πολιορκία του Σεμλίν"''.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Η εκστρατεία ήταν επιτυχής και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη σε έναν χρόνο μαζί με τον Μανουήλ Α΄ (1168) αλλά την επόμενη χρονιά αρνήθηκε να δώσει όρκο υποτέλειας στον μελλοντικό γαμπρό και διάδοχο του αυτοκράτορα [[Μπέλα Γ΄ της Ουγγαρίας]]. Ο Ανδρόνικος εκδιώχθηκε από την Βυζαντινή αυλή και διορίστηκε διοικητής στην [[Κιλικία]].<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref>
Η τελευταία εντολή του Ανδρονίκου Α΄ ως αυτοκράτορα φαίνεται να είναι προς τους πλούσιους γαιοκτήμονες, καθώς τους διέταξε να κάνουν ανακαταμερισμό της γης, ώστε να μην υπάρχει άνθρωπος χωρίς ένα κομμάτι γης να καλλιεργήσει. Με αφορμή αυτή τη διαταγή, ο Οίκος των Αγγέλων (οι επόμενοι αυτοκράτορες των Κομνηνών, με την πιο σύντομη στα χρονικά διάρκεια βασιλείας στην αυτοκρατορία) χρησιμοποιεί τη δύναμη των ήδη ταλαιπωρημένων από τον Ανδρόνικο Α΄ γαιοκτημόνων και τον ανατρέπει από το θρόνο. Στη συνέχεια ο Ανδρόνικος Α΄ προσπαθεί ανεπιτυχώς με τη νεαρή σύζυγό του Άννα να δραπετεύσει στην [[Κριμαία]]. Συλλαμβάνεται και βρίσκει μαρτυρικό θάνατο στην Κωνσταντινούπολη, ενώ κατά άλλη παράδοση τον λυντσάρουν ή εξοστρακίζουν στην [[Κύπρος|Κύπρο]] (η συνήθης ιστορία θέλει να τον λυντσάρουν).
 
Ο αυτοκράτορας δυσαρεστήθηκε ξανά μαζί του και δραπέτευσε στην αυλή του [[Ραϋμόνδος της Αντιόχειας|Ραϋμόνδου της Αντιόχειας]], τον γοήτευσε η πανέμορφη κόρη του πρίγκιπα [[Φιλίππα της Αντιοχείας]], αδελφή της αυτοκράτειρας [[Μαρία της Αντιόχειας (1145-1182)|Μαρίας.]] Ο αυτοκράτορας εξοργίστηκε ξανά μαζί του και ο Ανδρόνικος δραπέτευσε στην αυλή του [[Αμωρί Α΄ της Ιερουσαλήμ]] που τον διόρισε διοικητή της [[Βηρυτός|Βηρυτού]].<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Στην [[Ιερουσαλήμ]] γνωρίστηκε με την πανέμορφη ανεψιά του [[Θεοδώρα Κομνηνή της Ιερουσαλήμ]] χήρα του [[Βαλδουίνος Γ΄ της Ιερουσαλήμ|Βαλδουίνου Γ΄]] και κόρη του ξαδέλφου του [[Ισαάκιος Κομνηνός (υιός Ιωάννη Β΄)|Ισαάκιου]] τρίτου γιου του αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄. Ο Ανδρόνικος ήταν 56 ετών και δεν είχε τα σωματικά χαρίσματα, η Θεοδώρα ήταν το επόμενο θύμα της απληστίας του.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Το ζευγάρι για να αποφύγει την οργή του αυτοκράτορα δραπέτευσε στην αυλή του Σουλτάνου της [[Δαμασκός|Δαμασκού]] [[Νουρεντίν Ζενγκί]] αλλά η ανασφάλεια τον ανάγκασε να καταφύγει σε άλλες περιοχές γύρω από τον [[Καύκασος|Καύκασο]].<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Ο Ανδρόνικος έγινε δεκτός από τον Γεώργιο Γ΄ της Γεωργίας, η ανώνυμη αδελφή του ήταν η πρώτη του σύζυγος.
== Συμπεράσματα ==▼
Ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας των Κομνηνών ήταν ευφυής, ικανότατος, αλλά ταυτόχρονα και απερίσκεπτος και βίαιος. Ελάττωσε τους φόρους, πέτυχε βελτίωση της ζωής των ασθενέστερων τάξεων, μείωσε τα κρατικά έξοδα και βελτίωσε τη διοίκηση. Είχε όλα τα προσόντα να γίνει ο καλύτερος των Κομνηνών, κάτι που δεν του το επέτρεψε τελικά η έλλειψη σύνεσης και ηθικών φραγμών. Ταυτόχρονα έδειξε αδιαφορία στην αντιμετώπιση εχθρών του κράτους του που εμφανίσθηκαν στην εποχή του, όπως οι Νορμανδοί, που κυρίευσαν την [[Θεσσαλονίκη]] έκαναν πολλές λεηλασίες στο δρόμο τους προς την Κωνσταντινούπολη, την οποία και θα κυρίευαν αν δεν ανατρεπόταν ο Ανδρόνικος από τον θρόνο.▼
 
===Ανατροπή Αλεξίου Β΄===
==Οικογένεια==▼
Ο Ανδρόνικος Α΄ νυμφεύτηκε πρώτα μια γυναίκα (από την οικογένεια των Παλαιολόγων;) και είχε τέκνα:<ref>http://genealogy.euweb.cz/byzant/byzant1.html#iA</ref>▼
* [[Μανουήλ Κομνηνός|Μανουήλ]] 1145-μετά το 1185, πρεσβευτής, σεβαστοκράτορας. Νυμφεύτηκε τη [[Ρουσουδάν του Βυζαντίου|Ρουσουδάν των Βαγρατιδών]], κόρη του [[Γεώργιος Γ΄ της Γεωργίας|Γεωργίου Γ΄]] της Γεωργίας. Ο γιος τους
** [[Αλέξιος Α΄ Μέγας Κομνηνός]] θα ιδρύσει την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.▼
* [[Ιωάννης Κομνηνός (γιος Ανδρόνικου Α΄)|Ιωάννης]] 1159-1185, (;)σεβαστός. Ο πατέρας του τον έστειλε με στρατό να σώσει τη Θεσσαλονίκη από την πολιορκία των Νορμανδών, αλλά αυτός αμέλησε. Η πόλη έπεσε και η τρομερή λεηλασία της εξόργισε το πλήθος.▼
* Μαρία γενν. π. 1166, παντρεύτηκε πρώτα τον Θεόδωρο Συναδηνό το 1182, ο οποίος απεβίωσε σύντομα μετά. Έπειτα έκανε δεύτερο γάμο με τον Ρωμανό, υπεύθυνο του Δυρραχίου. Κατά την πολιορκία της πόλης από τους Νορμανδούς το 1185, συμπεριφέρθηκε με σκληρότητα στον λαό, κάτι που συνέβαλε στην πτώση της πόλης. Δεν γνωρίζουμε τι απέγιναν μετά.▼
 
Ο Ανδρόνικος παρέλαβε σαν δώρο πολλές εκτάσεις στο [[Καχέτι]] ανατολικά της Γεωργίας, συνόδευσε τον στρατό της Γεωργίας σε εκστρατεία στο [[Σιρβάν (περιοχή)|Σιρβάν]] όπου ο Γεώργιος Γ΄ ανέκτησε το ''"κάστρο του Σαμπαράν"''.<ref>Minorsky 1945, σσ. 557–558</ref> Ο Ανδρόνικος και η ανεψιά ερωμένη του εγκαταστάθηκαν στην [[Ούνιε]], την γενέτειρα των Κομνηνών στις ακτές της [[Μαύρη Θάλασσα|Μαύρης Θάλασσας]] ανάμεσα στην [[Τραπεζούντα]] και την [[Σινώπη]].<ref>Speros Vryonis Jr., The Decline of medieval Hellenism in Asia Minor: and the process of Islamization from the eleventh through the fifteenth century, (Berkeley: University of California, 1971), σ. 127</ref> Την εποχή που ο Ανδρόνικος έλλειπε στην Τραπεζούντα ο Βυζαντινός διοικητής της περιοχής συνέλαβε την Θεοδώρα με τα δύο της παιδιά και τους μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ανδρόνικος εξαναγκάστηκε στις αρχές του 1180 να πάει στην Κωνσταντινούπολη, αφού αλυσοδέθηκε γονάτισε μπροστά από στον ξάδελφο του και του ζήτησε συγνώμη. Ο Μανουήλ Β΄ ελευθέρωσε την Θεοδώρα και επέτρεψε στο παράνομο ζεύγος να ζήσουν μαζί εξόριστοι στην Ούνιε.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref>
Ο Ανδρόνικος Α΄ είχε δύο ερωμένες, την [[Ευδοκία Κομνηνή (κόρη του Ανδρόνικου)|Ευδοκία Κομνηνή]], κόρη του Ανδρόνικου (γιου του Ιωάννου Β΄) και τη [[Θεοδώρα Κομνηνή (κόρη Ισαάκιου)|Θεοδώρα «Καλουσινή» Κομνηνή]], κόρη του [[Ισαάκιος Κομνηνός (γιος Ιωάννη Β΄)|Ισαακίου]] (γιου του Ιωάννου Β΄). Ο Ανδρόνικος και ο Ισαάκιος ήταν εξαδέλφια του. Από τη Θεοδώρα είχε τέκνα:▼
* (νόθος) [[Αλέξιος Κομνηνός (γιος Ανδρόνικου Α¨)|Αλέξιος]]
* Ειρήνη γενν. 1171, παντρεύτηκε τον σεβαστοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, νόθο γιο του [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός|Μανουήλ Α΄]], τον Οκτώβριο του 1183. Ο Αλέξιος ενεπλάκη σε συνωμοσία εναντίον τού Ανδρόνικου Α΄ με αποτέλεσμα να τυφλωθεί και να φυλακιστεί. Η Ειρήνη εισήλθε σε μονή.▼
 
Ο αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ πέθανε και τον διαδέχθηκε ο 10χρονος γιος του Αλέξιος Β΄ (1180) υπό την κηδεμονία της μητέρας του αυτοκράτειρας Μαρίας.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Ο λαός της Κωνσταντινούπολης που ήταν ήδη πολλά χρόνια δυσαρεστημένος με την φιλοδυτική πολιτική του Μανουήλ Α΄ με την Μαρία που ήταν Λατίνα η δυσαρέσκεια πήρε διαστάσεις οργής. Ο Ανδρόνικος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να ανατρέψει τον μικρό Αλέξιο και την μητέρα του από τον θρόνο και να ανακηρυχτεί ο ίδιος αυτοκράτορας, βάδισε για την Κωνσταντινούπολη με Μουσουλμάνους μισθοφόρους (1182).<ref>[[Γουλιέλμος της Τύρου]], ''"Υπερπόντια ιστορία"'', 22.11</ref> Οι διοικητές του Βυζαντινού στρατού [[Ανδρόνικος Κοντοστέφανος]] και [[Ανδρόνικος Άγγελος]] έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κατάληψη της πόλης, αποστάτησαν από την αυτοκράτειρα και άνοιξαν τις πύλες στον Ανδρόνικο.<ref>Angold 1997, σ. 267</ref>
Ο Ανδρόνικος Α΄ έκανε έπειτα δεύτερο γάμο με τη χήρα του Αλεξίου Β΄, την [[Αγνή της Γαλλίας (Άννα του Βυζαντίου)|Αγνή των Καπέτων]] (που μετονομάστηκε σε Άννα), κόρη του [[Λουδοβίκος Ζ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκου Ζ΄]] της Γαλλίας. Δεν απέκτησαν τέκνα.▼
 
==Αυτοκράτορας==
 
===Άνοδος στον θρόνο===
 
Με την άνοδο του Ανδρόνικου Α΄ ακολούθησε γενική [[Σφαγή των Λατίνων]] ατην Κωνσταντινούπολη που είχαν τον γενικό έλεγχο στην οικονομία της πρωτεύουσας, σφαγιάστηκαν χιλιάδες δυτικοί. Η μεγαλύτερη αδελφή του νεαρού Αλεξίου Β΄ [[Μαρία Κομνηνή (1152-1182)|Μαρία Κομνηνή]] και ο σύζυγος της [[Ρενιέ του Μομφερράτου]] δηλητηριάστηκαν όπως φημολογείται με εντολή του Ανδρόνικου. Ακολούθησε ο στραγγαλισμός της βασιλομήτωρος Μαρίας αφού πρώτα ο ίδιος ο Ανδρόνικος Α΄ πίεσε τον μικρό Αλέξιο Β΄ να υπογράψει την θανατική καταδίκη της μητέρας του. Ο Ανδρόνικος Α΄ ανακηρύχτηκε συναυτοκράτορας με τον μικρό Αλέξιο Β΄ αλλά στην συνέχεια στραγγάλισε και τον ίδιο.<ref>[[Νικήτας Χωνιάτης]], ''"Η πόλη του Βυζαντίου"'', σσ. 260-274</ref>
Ο 65χρονος Ανδρόνικος Α΄ παντρεύτηκε την 12χρονη [[Αγνή της Γαλλίας (Άννα του Βυζαντίου)|Αγνή της Γαλλίας]], κόρη του βασιλιά της Γαλλίας [[Λουδοβίκος Ζ´ της Γαλλίας|Λουδοβίκου του Νεώτερου]] με την τρίτη σύζυγο του [[Αδέλα της Καμπανίας]] που είχε αρραβωνιαστεί τον Αλέξιο Β΄. Ο Ανδρόνικος Α΄ ανακήρυξε συναυτοκράτορες τους δύο γιους του Μανουήλ και Ιωάννη αλλά στην συνέχεια απομάκρυνε τον μεγαλύτερο Μανουήλ λόγω της αντίθεσης με την πολιτική του πατέρα του. Μία αποστολή από την [[Δημοκρατία της Βενετίας]] έφτασε στην Κωνσταντινούπολη και ο Ανδρόνικος συμφώνησε να πληρώσει 1.500 χρυσά τεμάχια για τις απώλειες του 1171.
 
Η βασιλεία του Ανδρόνικου Α΄ χαρακτηρίζεται από τα εξαιρετικά σκληρά και βίαια μέτρα με ασταμάτητες διώξεις απέναντι σε όλους τους ευγενείς. Ο λαός στην αρχή είδε θετικά τα μέτρα αυτά επειδή περιόριζαν την δύναμη των φεουδαρχών που τους καταπίεζαν τα τελευταία χρόνια ειδικά την εποχή του Μανουήλ Α΄.<ref>Chisholm 1911, σ. 975.</ref> Διατάχθηκαν επίσης οι κατασκευές οχυρών και κάστρων, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το κάστρο της Λήμνου. Η τελευταία εντολή του Ανδρόνικου Α΄ ως αυτοκράτορα φαίνεται να είναι προς τους πλούσιους γαιοκτήμονες, τους διέταξε να κάνουν ανακαταμερισμό της γης ώστε να μην υπάρχει άνθρωπος χωρίς ένα κομμάτι γης να καλλιεργήσει. Με αφορμή αυτή τη διαταγή, ο [[Οίκος των Αγγέλων]] (οι επόμενοι αυτοκράτορες των Κομνηνών, με την πιο σύντομη στα χρονικά διάρκεια βασιλείας στην αυτοκρατορία) χρησιμοποιεί τη δύναμη των ήδη ταλαιπωρημένων από τον Ανδρόνικο Α΄ γαιοκτημόνων και τον ανατρέπει από το θρόνο.
 
===Νορμανδική επίθεση===
 
Η σκληρότητα του Ανδρόνικου σταδιακά ξεπέρασε τα όρια της παράνοιας, οι συνεχείς διώξεις και εκτελέσεις έφεραν στην Κωνσταντινούπολη κατάσταση τρομοκρατίας. Ο Ανδρόνικος διέταξε την εκτέλεση όλων των αιχμαλώτων, εξόριστων και των οικογενειών τους που είχαν συνεργαστεί με τους εισβολείς, η σκληρότητα του έφερε μεγάλες αντιδράσεις πέρα από τους ευγενείς και στον λαό. Οι [[Νορμανδοί]] από το [[Βασίλειο της Σικελίας]] εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση για να επιτεθούν στην [[Βυζαντινή αυτοκρατορία]].<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Ο [[Γουλιέλμος Β΄ της Σικελίας]] στρατοπέδευσε στην [[Ήπειρος|Ήπειρο]] με 200 πλοία, 80.000 άντρες και 5.000 ιππότες, βάδισε μέχρι την [[Θεσσαλονίκη]] που την λεηλάτησε σκληρά με 7.000 Έλληνες νεκρούς.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Ο Ανδρόνικος Α΄ συγκρότησε πέντε διαφορετικούς στρατούς για να εμποδίσουν τον Γουλιέλμο με τον στρατό του να φτάσει στην Κωνσταντινούπολη αλλά οι δυνάμεις του ηττήθηκαν και οπισθοχώρησαν στους γύρω λόφους. Ο Ανδρόνικος Α΄ συγκρότησε κατόπιν έναν στόλο με 100 πλοία με στόχο να εμποδίσει τον Σικελικό στόλο να φτάσει στην [[Θάλασσα του Μαρμαρά]]. Τους εισβολείς μπόρεσε να διώξει μονάχα ο διάδοχος του [[Ισαάκιος Β΄ Άγγελος]].
 
===Θανάτωση===
 
Ο Ανδρόνικος Α΄ είχε βασικό στόχο να εξοντώσει την αριστοκρατία και τα σχέδια του παραλίγο να πετύχουν. Την περίοδο που απουσίαζε ο στρατηγός του Στίφεν Χαζιοχριστοφορίτης (1130 - 1185) επιχείρησε να συλλάβει τον ευγενή Ισαάκιο Άγγελο για τον οποίο υπήρχαν σοβαρές υποψίες (11 Σεπτεμβρίου 1185).<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref>[8] Ο Ισαάκιος Άγγελος σκότωσε ωστόσο τον Στίφεν Χαζιοχριστοφορίτη και βρήκε καταφύγιο στην εκκλησία της [[Αγία Σοφία (Κωνσταντινούπολη)|Αγίας Σοφίας]], κάλεσε από εκεί τον λαό της πόλης να εξεγερθεί.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Όταν ο Ανδρόνικος Α΄ επέστρεψε ο Ισαάκιος Άγγελος είχε ήδη ανακηρυχτεί νέος αυτοκράτορας, ο έκπτωτος αυτοκράτορας προσπάθησε να δραπετεύσει αλλά συνελήφθη, σύμφωνα με λίγες πηγές δραπέτευσε στο [[Βασίλειο της Κύπρου]] που δημιουργήθηκε εκείνη την εποχή.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref>
 
Ο Ισαάκιος Άγγελος παρέδωσε τον Ανδρόνικο στο εξαγριωμένο πλήθος, θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια που κράτησαν τρεις ημέρες.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Το πλήθος του ξερίζωσε τα μαλλιά, του έβγαλε τα δόντια, το ένα μάτι, του έκοψε το ένα χέρι και του έριχνε συνεχώς καυτό νερό στο πρόσωπο πιθανότατα σαν τιμωρία για την άσωτη ζωή του.<ref>Chisholm 1911, σ. 975</ref> Τελικά οδηγήθηκε στον [[Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης|Ιππόδρομο]] και κρεμάστηκε ανάμεσα σε δύο πασσάλους, στην αναπαράσταση του θανάτου του δύο Λατίνοι στρατιώτες ανταγωνίζονται ποιός θα χώσει βαθύτερα το σπαθί στο σώμα του.<ref>[[Νικήτας Χωνιάτης]], ''"Η πόλη του Βυζαντίου"'', σ. 193</ref> Πέθανε στις 12 Σεπτεμβρίου 1185, όταν έφτασε η είδηση του θανάτου του ο γιος του και συναυτοκράτορας Ιωάννης δολοφονήθηκε επίσης από τα στρατεύματα του στην [[Θράκη]].<ref>[[Νικήτας Χωνιάτης]], ''"Η πόλη του Βυζαντίου"'', σ. 193</ref> Ο Ανδρόνικος Α΄ ήταν ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας από την Δυναστεία των Κομνηνών, οι εγγονοί του Αλέξιος και Δαυίδ θα ιδρύσουν την [[Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας]] και οι απόγονοι τους θα μείνουν γνωστοί σαν ''"Μεγαλοκομνηνοί"''.<ref>Vasiliev, V. V. (1936). "The Foundation of the Empire of Trebizond (1204-1222)". Speculum. 11: 3–36.</ref>
 
▲== =Συμπεράσματα ===
 
▲Ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας των Κομνηνών ήταν ευφυής, ικανότατος, αλλά ταυτόχρονα και απερίσκεπτος και βίαιος. Ελάττωσε τους φόρους, πέτυχε βελτίωση της ζωής των ασθενέστερων τάξεων, μείωσε τα κρατικά έξοδα και βελτίωσε τη διοίκηση. Είχε όλα τα προσόντα να γίνει ο καλύτερος των Κομνηνών, κάτι που δεν του το επέτρεψε τελικά η έλλειψη σύνεσης και ηθικών φραγμών. Ταυτόχρονα έδειξε αδιαφορία στην αντιμετώπιση εχθρών του κράτους του που εμφανίσθηκαν στην εποχή του, όπως οι Νορμανδοί, που κυρίευσαν την [[Θεσσαλονίκη]] έκαναν πολλές λεηλασίες στο δρόμο τους προς την Κωνσταντινούπολη, την οποία και θα κυρίευαν αν δεν ανατρεπόταν ο Ανδρόνικος από τον θρόνο.
 
==Νομίσματα==
Επί της εποχής του κόπηκαν ένα υπέρπυρον, ένα άσπρον τραχύ από ήλεκτρο, ένα άσπρον τραχύ από κράμα χαλκού με λίγο άργυρο και ένα χάλκινο τεταρτηρόν. Μερικά κόπηκαν και στη Θεσσαλονίκη.
 
ΣτοΕπί της εποχής του κόπηκαν ένα ''υπέρπυρον'', ένα άσπρο τραχύ από ήλεκτρο, ένα άσπρο τραχύ από κράμα χαλκού με λίγο άργυρο και ένα χάλκινο [[Τεταρτηρόν]]. Μερικά κόπηκαν και στη Θεσσαλονίκη. Στο [[Υπέρπυρον]] οι παραστάσεις είναι: η Θεοτόκος ένθρονη, μετωπική, φορώντας πάλλιον και μαφόριον, κρατά το θείο βρέφος. Στην άλλη όψη ο Ανδρόνικος Α΄, ως γέρων διχαλογένειος φορεί διβιτίσιον, λώρον και σαγίον. Στέκεται κρατώντας στο δεξί το λάβαρον (του [[Κωνσταντίνος Α΄|Κωνσταντίνου Α΄]]) και τη σταυροφόρο σφαίρα. Επιγραφή: ΑΝΔΡΟΝΙΚΩ ΔΕCΠΟΤΗ. Ο Χριστός, που φορεί πάλλιον και κολόβιον, κρατεί στο αριστερό χέρι το Ευαγγέλιο και με το δεξί ακουμπά το κεφάλι του αυτοκράτορα.<ref>David R. Sear, Byzantine coins & their values, Seaby Ltd., 2nd edition 1996</ref>
 
▲==Οικογένεια==
== Υποσημειώσεις ==
<references />▼
 
▲Ο Ανδρόνικος Α΄ νυμφεύτηκε πρώτασε πρώτο γάμο μια γυναίκαανώνυμη σύζυγο (ίσως από την οικογένεια[[Δυναστεία των Παλαιολόγων;]]) και είχε τέκνα:<ref>http://genealogy.euweb.cz/byzant/byzant1.html#iA</ref><ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σ.637</ref>
==Πηγές==▼
 
* Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.52-53▼
*[[Μανουήλ Κομνηνός]] 1145-μετά το 1185, πρεσβευτής, Σεβαστοκράτορας, ήταν μεγαλύτερος γιος του πατέρα του αλλά χάρη στην ''"Προφητεία του Αίματος"'' δεν επιλέγη διάδοχος. Μετά την πτώση του πατέρα του τυφλώθηκε και εξαφανίστηκε από τις ιστορικές πηγές, ίσως θανατώθηκε.<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σσ. 511-528</ref>
Νυμφεύτηκε τη [[Ρουσουδάν (κόρη του Γεωργίου Γ΄ της Γεωργίας)|Ρουσουδάν των Βαγρατιδών]], κόρη του [[Γεώργιος Γ΄ της Γεωργίας|Γεωργίου Γ΄ της Γεωργίας]] με την οποία απέκτησε :<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σσ. 637-638</ref><ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σ.527</ref>
▲** [[Αλέξιος Α΄ Μέγας Κομνηνός]], θα ιδρύσειιδρυτής τηντης αυτοκρατορίαΑυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.
**[[Δαυίδ Κομνηνός]], συνιδρυτής της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.
▲* [[Ιωάννης Κομνηνός (γιος Ανδρόνικου Α΄)|Ιωάννης]] 1159-1185, (;)σεβαστόςΣεβαστός. Ο πατέρας του τον έστειλε με στρατό να σώσει τη Θεσσαλονίκη από την πολιορκία των Νορμανδών, αλλά αυτός αμέλησε. Η πόλη έπεσε και η τρομερή λεηλασία της εξόργισε το πλήθος, εκτελέστηκε μετά την πτώση του πατέρα του.<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σσ. 528–532</ref>
▲* Μαρία γεννγεν. π. 1166, παντρεύτηκε πρώτα τον Θεόδωρο Συναδηνό το 1182, ο οποίος απεβίωσε σύντομα μετά. Έπειτα έκανε δεύτερο γάμο με τον Ρωμανό, υπεύθυνο του Δυρραχίου. Κατά την πολιορκία της πόλης από τους Νορμανδούς το (1185), συμπεριφέρθηκε με σκληρότητα στον λαό, κάτι που συνέβαλε στην πτώση της πόλης. Δεν γνωρίζουμε τι απέγιναν μετά.<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σσ. 532–535</ref>
 
▲Ο Ανδρόνικος Α΄ είχε δύο ερωμένες, την [[Ευδοκία Κομνηνή (κόρη του Ανδρόνικου)|Ευδοκία Κομνηνή]], κόρη του Ανδρόνικου (γιου του Ιωάννου Β΄) και τη [[Θεοδώρα Κομνηνή (κόρη Ισαάκιου)|Θεοδώρα «Καλουσινή» Κομνηνή]], κόρη του [[Ισαάκιος Κομνηνός (γιος Ιωάννη Β΄)|Ισαακίου]] (γιου του Ιωάννου Β΄). Ο Ανδρόνικος και ο Ισαάκιος ήταν εξαδέλφια του. Από τη Θεοδώρα είχε τέκνα:<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σ. 638</ref>
 
*(νόθος) [[Αλέξιος Κομνηνός (γιος Ανδρόνικου Α΄)|Αλέξιος]], μετά την θανάτωση του πατέρα του δραπέτευσε στην [[Γεωργία]] και παντρεύτηκε μία γυναίκα από την τοπική αριστοκρατία.<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σσ. 532-537</ref><ref>Williams 2006.</ref>
== Βιβλιογραφία ==
▲* Ειρήνη γεννγεν. 1171, παντρεύτηκε τον σεβαστοκράτοραΣεβαστοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, νόθο γιο του [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός|Μανουήλ Α΄]], τον Οκτώβριο του 1183. Ο Αλέξιος ενεπλάκη σε συνωμοσία εναντίον τού Ανδρόνικου Α΄ με αποτέλεσμα να τυφλωθεί και να φυλακιστεί. Η Ειρήνη εισήλθε σε μονή.<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σσ. 481, 537–539</ref>
* Norwich, J.J., ''Byzantium'', Τόμ. III-''The Decline and Fall''
* Vasiliev, A., ''History of the Byzantine Empire, 324–1453''
* Ostrogorsky, G., ''History of the Byzantine State''
 
▲Ο Ανδρόνικος Α΄ έκανε έπειτα δεύτερο γάμο με τη χήρα του Αλεξίου Β΄, την [[Αγνή της Γαλλίας (Άννα του Βυζαντίου)|Αγνή των Καπέτων]] (που μετονομάστηκε σε Άννα), κόρη του [[Λουδοβίκος Ζ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκου Ζ΄]] της Γαλλίας]]. Δεν απέκτησαν τέκνα.<ref>Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' σ. 638</ref>
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{commonscat}}
 
==Πρόγονοι==
 
{{ahnentafel top|width=100%}}
<center>
Γραμμή 123 ⟶ 142 :
</center>
{{ahnentafel bottom}}
 
==Παραπομπές==
▲<references />
 
▲==Πηγές==
 
*[[Γουλιέλμος της Τύρου]], ''"Υπερπόντια ιστορία"''
*[[Νικήτας Χωνιάτης]], ''"Η πόλη του Βυζαντίου"'' (1984)
*Κωνσταντίνος Βαρζός, ''"Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'' (1984)
▲* Donald Nicol, Βιογραφικό Λεξικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μτφρ.Ευγένιος Πιερρής, εκδ.Ελληνική Ευρωεκοδοτική, Αθήνα, 1993, σελ.52-53
*Angold, Michael (1997), The Byzantine Empire, 1025–1204, Longman
*Chisholm, Hugh, ed. (1911), "Andronicus I" , Encyclopædia Britannica, 1 (11th ed.), Cambridge University Press.
*Jurewicz, Oktawiusz (1970). Andronikos I. Komnenos (in German). Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
*Magoulias, Harry J. (2011). "Andronikos I Komnenos: A Greek Tragedy". Byzantina Symmeikta. 21: 101–136.
*Minorsky, Vladimir (1945), "Khāqānī and Andronicus Comnenus", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 11 (3): 557–558,
*Spinei, Victor (2009), The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century, Koninklijke Brill NV.
*Williams, Kelsey Jackson (2006), "A Genealogy of the Grand Komnenoi of Trebizond", Foundations – the Journal of the Foundation for Medieval Genealogy, 2 (3)
*Harris, Jonathan (2003), Byzantium and the Crusades, Bloomsbury Academic
 
{{Ενσωμάτωση κειμένου|en|Andronikos I Komnenos}}
 
{{Βυζαντινός Αυτοκράτορας | προηγούμενος=[[Αλέξιος Β'|Αλέξιος Β' Κομνηνός]] | συναυτοκράτορας=Συναυτοκράτορας: - |επόμενος= [[Ισαάκιος Β΄|Ισαάκιος Β΄ Άγγελος]] }}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ανδρόνικος_Α΄_Κομνηνός"