Καρστική πηγή: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 2:
[[Αρχείο:Karst-Quelltopf_Peloponnes.jpg|thumb|[[Πελοπόννησος]], τεράστια καρστική πηγή στην Αχαΐα]]
[[Αρχείο:Karst-spring_Achaea_Greece.jpg|thumb|[[Πελοπόννησος]],
[[Αρχείο:Submarine_Karst-spring-Kiveri_Peloponnese_Greece.jpg|thumb|[[Πελοπόννησος]], [[Αργολικός κόλπος]], πολύ μεγάλο καρστική πηγή κοντά σε [[Κιβέρι Αργολίδας]]. Προέλευση του νερού: βουνά της Αρκαδίας]]
Γραμμή 8:
[[Αρχείο:Karst-spring-Kefalari_Argolis_Greece.jpg|thumb|[[Πελοπόννησος]], Αργολις, κοντά σε [[Αργολικός κόλπος]]. Νερό από τα βουνά της Αρκαδίας: Η πηγή έιναι άγια από τα 2000 χρόνια]]
Στη [[γεωλογία]] ο όρος '''καρστική πηγή''' αναφέρεται στην [[υδάτινη πηγή]] (εκροή υπογείων υδάτων) που αποτελεί μέρος ενός καρστικού υδρολογικού συστήματος <ref>Whittow, John (1984). ''Dictionary of Physical Geography''. London: Penguin, 1984, p. 291. {{ISBN|0-14-051094-X}}.</ref>, του γεωλογικού συστήματος εκείνου δηλαδή που διαμορφώθηκε από τη διάλυση πετρωμάτων, όπως [[ασβεστόλιθος]], [[δολομίτης]] και [[γύψος]] και χαρακτηρίζεται από [[Καταβόθρα|καταβόθρες]], σπηλιές και υπόγεια αποστραγγιστικά συστήματα <ref>
==Ιδιότητες καρστικών πηγών==
Το [[διοξείδιο του άνθρακα]] (CO<sub>2</sub>), όταν είναι ενσωματωμένο στo νερό (π.χ. βρόχινο νερό) διαλύει χημικά τον ανθρακικό βράχο. Εκεί που δεν υφίσταται επιφανειακή στράγγιση, το νερό διαπερνά το έδαφος σχηματίζοντας έτσι τις χαρακτηριστική γεωλογική καρστικη μορφολογία του.
Σε ορεινές περιοχές, π.χ. στην Πελοπόννησο, αναπτύχθηκαν [[Οροπέδιο|Οροπέδια]]: επιφάνεια χωρίς αποστράγγιση (κλειστές γεωλογικές Λεκάνες). Η έλλειψη νερού για άρδευση καλύφθηκε με πηγάδια και καρστικές πηγές. ▼
Σε χρόνια με έντονη βροχόπτωση και σήμερα ακόμα πλημμυρίζουν τα εδάφη ή και καλύπτονται τελείως από λίμνες που σχηματίζονται. ▼
Παλιές καταβόθρες και οι υπόγειοι σωλήνες τους αποστραγγίζουν το νερό, εκτός και αν η διαδικασία επιβραδύνεται από συντρίμμια. ▼
Σε υδρογεωλογικά σημεία σε μεγάλη απόσταση θα αναδύεται το νερό ξανά ως καρστικη πηγή. Σε μορφολογίες διαφορετικές από την οροπέδια η ελλιπής διαθεσιμότητα επιφανειακών υδάτων είναι παρόμοιο πρόβλημα. ▼
Το βρόχινο νερό, όταν είναι εμπλουτισμένο με φυσικό διοξείδιο του άνθρακα (CO<sub>2</sub>), διαβρώνει με χημικό τρόπο τους ανθρακικούς βράχους. ▼
Οι ανοίγματα στα βράχια διευρύνονται και συνδέονται με δίκτυο υδατίνων αγωγών που φτάνουν μέχρι και σε μέγεθος σπηλιάς. ▼
Μεγαλύτερες ποσότητες νερού διεισδύουν ταχύτερα σε καρστικο υδροφόρο ορίζοντα. Έτσι o φυσικός καθαρισμός μέσω φιλτραρίσματος μειώνεται δραστικά. ▼
Μια πολύ αρνητική ιδιότητα των καρστικών πηγών είναι η δυνητικά προβληματική [[ποιότητα του νερού]] τους. Όταν το νερό της βροχής διέρχεται μέσα από τον ασβεστόλιθο, μολύνει πιθανώς το πόσιμο νερό. Το νερό άρδευσης επιβαρύνεται από [[Ευτροφισμός|ευτροφισμό]] (νιτρικά και φωσφορικά, κυρίως από λιπάσματα και απορρυπαντικά). ▼
Η απόδοση νερού σε καρστικές πηγές έχει μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με την βροχόπτωση.▼
▲Σε ορεινές περιοχές, π.χ. στην Πελοπόννησο, αναπτύχθηκαν [[Οροπέδιο|Οροπέδια]]: επιφάνεια χωρίς αποστράγγιση (κλειστές γεωλογικές Λεκάνες). Η έλλειψη νερού για άρδευση καλύφθηκε με πηγάδια και καρστικές πηγές.
▲Σε χρόνια με έντονη βροχόπτωση και σήμερα ακόμα πλημμυρίζουν τα εδάφη ή και καλύπτονται τελείως από λίμνες που σχηματίζονται.
▲Παλιές καταβόθρες και οι υπόγειοι σωλήνες τους αποστραγγίζουν το νερό, εκτός και αν η διαδικασία επιβραδύνεται από συντρίμμια.
▲Σε υδρογεωλογικά σημεία σε μεγάλη απόσταση θα αναδύεται το νερό ξανά ως καρστικη πηγή. Σε μορφολογίες διαφορετικές από την οροπέδια η ελλιπής διαθεσιμότητα επιφανειακών υδάτων είναι παρόμοιο πρόβλημα.
▲Το βρόχινο νερό, όταν είναι εμπλουτισμένο με φυσικό διοξείδιο του άνθρακα (CO<sub>2</sub>), διαβρώνει με χημικό τρόπο τους ανθρακικούς βράχους.
▲Οι ανοίγματα στα βράχια διευρύνονται και συνδέονται με δίκτυο υδατίνων αγωγών που φτάνουν μέχρι και σε μέγεθος σπηλιάς.
▲Μεγαλύτερες ποσότητες νερού διεισδύουν ταχύτερα σε καρστικο υδροφόρο ορίζοντα. Έτσι o φυσικός καθαρισμός μέσω φιλτραρίσματος μειώνεται δραστικά.
▲Μια πολύ αρνητική ιδιότητα των καρστικών πηγών είναι η δυνητικά προβληματική [[ποιότητα του νερού]] τους. Όταν το νερό της βροχής διέρχεται μέσα από τον ασβεστόλιθο, μολύνει πιθανώς το πόσιμο νερό. Το νερό άρδευσης επιβαρύνεται από [[Ευτροφισμός|ευτροφισμό]] (νιτρικά και φωσφορικά, κυρίως από λιπάσματα και απορρυπαντικά).
▲Η απόδοση νερού σε καρστικές πηγές έχει μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με την βροχόπτωση.
==Καρστικές πηγές στην Ελλάδα ==
Στην Ελλάδα ο καρστικές πηγές καλύπτει περίπου το 30 %.<ref>General characteristics and classification of karst aquifers in Greece. K. Voudouris, N. Kazakis. Review of the Bulgarian Geological Society, Vol. 79,3, 2018,p. 159</ref> Τα ανθρακικά πετρώματα κυριαρχούν προπαντός τη στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], τη [[Μακεδονία (ελληνικό διαμέρισμα)|Μακεδονία]], τη [[Στερεά Ελλάδα]] και τη [[Κρήτη]]. Η κατανομή των καρστικών πηγών στην Ελλάδα έχει ως εξής : 125 στην Πελοπόννησο, 98 στην Στερεάς Ελλάδας, 95 στην Μακεδονία, 44 στην Κρήτη.<ref>Καρστικές Πηγές Στην Ελλάδας. Αποτήπωση και αξιολόγηση με τι χρήση γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών. Ι. Ομππετσανοφ, Ι. Κοημαντακις, Σ. Σταματακη. NTUA, Athens, School of Mining and Metallurgy, paper 2004, p. 7</ref>
Γραμμή 34 ⟶ 27 :
Στην Ελλάδα το καρστικό νερό είναι σκληρό ή και πολύ σκληρό (βαρύ φορτίο ορυκτών και [[Ανθρακικό ασβέστιο|ανθρακικιού ασβεστίου]] ή [[Ανθρακικό μαγνήσιο|ανθρακικού μαγνησίου]]). Παρά το φορτία ρύπανσης (δείτε επίσης παρακάτω), η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό για το πόσιμο νερό από τις καρστικές πηγές. Το 24% ή σε αριθμό 129 πηγές, ήταν ανεκμετάλλευτες την περίοδο 1978 – 1986, εκ των οποίων 62 ανήκουν στο παράκτιο καρστικό σύστημα και αυτές εξακολουθούν να μένουν ανεκμετάλλευτες.“<ref>NTUA χαρτί, σελ. 18</ref> Το 34% χρησιμοποιείται για άρδευση. Το 41% χρησιμοποιείται για πόσιμο νερό και αρδευση, 10% αποκλειστικά για πόσιμο νερό.<ref>NTUA χαρτί, σελ. 19</ref> Υπάρχουν καρστικές πηγές στην επιφάνεια και ακόμη και σε ποτάμια, σε λίμνες, στην [[Ακτή]] και στην [[Υφαλοκρηπίδα]].
<gallery>
Γραμμή 44 ⟶ 36 :
Αρχείο:Karst-spring_Alonistaina_Arcadia_Greece.jpg|Καρστική πηγή σε χωριό [[Αλωνίσταινα Αρκαδίας]] σε 1150 μέτρα στην δασώδη υψηλή οροσειρά [[Μαίναλο]] (άφθονες πηγές και βρύσες)
Αρχείο:Sintzi-Spring_Upper-Arcadia_Karst-basin_Peloponnese_Greece.jpg|[[καρστική πηγή]] „Σίντζι“, στην άκρη μιας κλειστής γεωλογικής λεκάνης „[[Βλαχέρνα Αρκαδίας]]/Χωτούσσα/[[Κανδήλα Αρκαδίας]]“ ([[Πελοπόννησος]])
Αρχείο:Karst-Springs_Aroanios_Achaea_Peloponnese_Greece.jpg|Δάσος από πλατάνια σε άμμο και χαλικια: [[Αροάνιος ποταμός]], Αχαΐα. Τα δέντρα μεγαλώνουν καλά με αφθονία του νερού.
</gallery>
Γραμμή 53 ⟶ 46 :
* Kallioras, A., P. Marinos. Water resources assessment and management of karst aquifer systems in Greece. Environmental Earth Science., 74, 2015.
* Καρστικές Πηγές Στην Ελλάδας. Αποτήπωση και αξιολόγηση με τι χρήση γεωγραφικού συστήματος πληροφοριών. Ι. Ομππετσανοφ, Ι. Κοημαντακις, Σ. Σταματακη. NTUA, Athens, School of Mining and Metallurgy, paper 2004
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
* [https://web.archive.org/web/20060516002856/http://www.esi.utexas.edu/outreach/caves/karst.php What is Karst, University of Texas at Austin]
==Δείτε επίσης==
| |||