Άμεση δημοκρατία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αναίρεση έκδοσης 7591632 από τον Mamimogl (Συζήτηση) ο γνωστός επι των εγγεγραμμένων τρολοχρήστης
Ετικέτα: Αναίρεση
Irftanto (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 12:
Το εντυπωσιακό στην όλη περίπτωση είναι ότι περίπου το 1/3 των πολιτών πάνω από τα σαράντα υπηρετούσε επί διετία σε κάποια στιγμή στη ζωή του στη βουλή των 500, ένα λειτούργημα εξαιρετικά απαιτητικό και χρονοβόρο, που βοηθούσε ωστόσο στην εξοικείωση με τα προβλήματα της πόλης<ref>Αριστοτέλους ''Πολιτικά'' 1317b2–7</ref>. Καθίσταται φανερό ότι η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν άμεση, η αμεσότερη δυνατή τουλάχιστον, καθώς μέσω των συλλογικών διεργασιών της εκκλησίας, της βουλής και των δικαστηρίων κατόρθωνε να ελέγχει τις πολιτικές της διαδικασίες με συστήματα εναλλαγής των προσώπων που προφύλασσαν σε σημαντικό βαθμό από τη διαφθορά της υπηρεσίας επί μακρόν σε υψηλά αξιώματα. Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, η αθηναϊκή δημοκρατία δεν λειτουργούσε βάσει [[Σύνταγμα|συντάγματος]], αλλά χρησιμοποιούσε μια προφορική παράδοση, σκοπός της οποίας ήταν κυρίως η διατήρηση ενός συνόλου ουσιαστικών ιδεών για τη λειτουργία της [[πόλις|πόλης]]. Το ίδιο το σύστημα εξελισσόταν μέσω των δημοκρατικών διαδικασιών, στις οποίες σπάνια συμμετείχε το σύνολο των Αθηναίων πολιτών<ref>Woodruff Paul 2005, 4.</ref>.
 
Αν και το αθηναϊκό σύστημα εξελίχθηκε, δεν ευθυγραμμίστηκε απόλυτα με τον πυρήνα των ιδεών της δημοκρατίας. Το τίμημα που πλήρωσαν οι Αθηναίοι για την απομάκρυνση από τις βασικές ιδέες που διαμόρφωσαν την κλασική [[Αθήνα]] φόβισε πολλούς από τους ιστορικούς και [[φιλοσοφία|φιλοσόφους]] της εποχής, που είδαν καθαρότερα τη σκοτεινή πλευρά της αθηναϊκής δημοκρατίας. Η κλασική δημοκρατία έπεσε σε παρακμή μετά την ήττα της Αθήνας στον [[Πελοποννησιακός πόλεμος|Πελοποννησιακό Πόλεμο]] και υπήρξαν περίοδοι που στην πόλη επικρατούσε εμφανής ολιγαρχία. Μερίδα του πληθυσμού και ορισμένοι φιλόσοφοι (π.χ. ο [[Πλάτων]]) υποστήριζαν ανοιχτά την ολιγαρχία και θεωρούσαν τη δημοκρατία σαθρή και ασταθή διακυβέρνηση από τον όχλο. Οι απόψεις τους και η κρίση τους πέρασε διαδοχικά στους αιώνες στις επερχόμενες γενεές διανοητών με τόση σφοδρότητα ώστε η ιδέα της δημοκρατίας απέκτησε «βαριά μυρωδιά για περισσότερα από 2.000 χρόνια»<ref>Woodruff Paul 2005, 5.</ref>. Μέχρι τους [[Ρωμαϊκή εποχή|ρωμαϊκούς χρόνους]] κάθε ίχνος δημοκρατικής διακυβέρνησης εξαφανίστηκε από τον [[Μεσόγειος|μεσογειακό]] κόσμο, αν και συνέχισαν να υπάρχουν εστίες αυτοδιοίκησης στα αστικά κέντρα, με ολιγαρχικό όμως χαρακτήρα και ευρισκόμενες στα χέρια των οικονομικά ισχυρότερων οικογενειών κάθε περιοχής. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τον πρώιμο [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], όταν αυτές οι δυνατότητες τοπικής αυτοδιοίκησης πέρασαν οριστικά στον έλεγχο της [[Εκκλησία]]ς.
 
=== Ζητήματα άμεσης δημοκρατίας στην αρχαία Ρώμη ===
Γραμμή 35:
Το 1871, μετά την ίδρυση της Κομμούνας των Παρισίων, οι Παρισινοί καθιέρωσαν ένα αποκεντρωμένο άμεσο σύστημα διακυβέρνησης με διορισμένους διοργανωτές για να κατανοήσουν την εν πολλοίς αυθόρμητη εξέγερση. Αν και εξακολουθούσε να αρνείται στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου, εμπλέκονταν σε μεγάλο βαθμό στη συναίνεση πριν από τη διεξαγωγή των ψηφοφοριών. Τα πάντα από το στρατό μέχρι τις συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν εκδημοκρατισμένα και η αποκέντρωση και ο εκδημοκρατισμός που προαναφέρθηκαν οδήγησαν πολλά μέλη της Πρώτης Διεθνούς να θεωρήσουν την Κομμούνα των Παρισίων ως μια αταξική κοινωνία.
 
Λόγω της σύντομης διάρκειας ζωής της κοινότητας, πραγματοποιήθηκε μόνο μία εκλογή σε ολόκληρη την [[Ευρώπη]] και οι δομές που ήταν απαραίτητες για τη διευκόλυνση των μελλοντικών οργανωμένων εκλογών σε μεγάλες κλίμακες ήταν σε μεγάλο βαθμό ανύπαρκτες. Ωστόσο, η επιρροή του άμεσου εκδημοκρατισμού στην Κομμούνα των Παρισίων δεν πρέπει να υποτιμηθεί.
 
== Φιλελευθερισμός και άμεση δημοκρατία ==
Γραμμή 46:
Η σοσιαλιστική αντίληψη για την άμεση δημοκρατία, όπως διαμορφώθηκε κατά τον 19ο αιώνα, βρίσκεται σε στενή συσχέτιση με την έννοια της [[εργατική αυτοδιεύθυνση|εργατικής αυτοδιεύθυνσης]] υπό συνθήκες κοινωνικής ιδιοκτησίας και συλλογικής διαχείρισης των μέσων παραγωγής (π.χ. γαίες, [[εργοστάσιο|εργοστάσια]], μεγάλες [[επιχείρηση|επιχειρήσεις]] κλπ). Η αυτοδιεύθυνση αυτή πραγματοποιείται μέσα από κατά τόπους συμβούλια εργαζομένων τα οποία λαμβάνουν όλες τις πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις σε [[κομμούνα|κοινοτικό]] πλαίσιο. Έτσι η σοσιαλιστική αντίληψη για την άμεση δημοκρατία είχε από την πρώτη στιγμή έναν τοπικό και συλλογικό χαρακτήρα, σε αντίθεση με τις σημερινές περί συμμετοχικής δημοκρατίας φιλελεύθερες εισηγήσεις οι οποίες διακρίνονται από πανεθνική εμβέλεια και ευρεία γεωγραφική κλίμακα, ακόμα κι όταν περιλαμβάνουν στοιχεία διοικητικής αποκέντρωσης.
[[Αρχείο:Perelachaise-Commune-p1000381 crop.jpg|thumb|left|300px|Πλακέτα εις μνήμην των νεκρών της Παρισινής Κομμούνας.]]
Το πρώτο ιστορικά σημαντικό δείγμα σοσιαλιστικής (σε κάποιον βαθμό) άμεσης δημοκρατίας υπήρξε η βραχύβια [[Παρισινή Κομμούνα]] του [[1871]]<ref>[http://www.republicart.net/disc/aeas/dalotel01_en.htm Dalotel, Alain. ''The Paris Commune of 1871'']: «The Commune is associated with the idea of direct democracy. So what does that mean? At the time, there were numerous elections, everywhere and all the time, almost too many. For all kind of reasons, inside the National Guard for example, to dismiss the leaders who are deemed unpopular, etc. This direct democracy is linked to the instantly revocable mandate. That is the central idea: an imperativa mandate... One has to be very careful, although several people along with Karl Marx have stated that the Commune had abolished the state, I think that is not really the case. The Commune had a government, a weak one, which functioned through commissions and was called the Executive Commission. Later on, after the military setbacks, old models were sought like the Committee of Public Safety, two of which were set up but never functioned. So one has to be very careful, the Commune isn't a lack of government, it's a weak government. Weak because of discussions, conflicts, debates and no one knows exactly in which direction the Commune is going. Especially, there are the people down below who just don't want to be governed. The word anarchist doesn't exist or has a different meaning at the time. All the same, the Commune has a very strong libertarian aspect to it. As a matter of fact, Marx in his pamphlet "Civil war in France", presented an almost anarchistic picture which was a slight distortion of the truth. Inside Town Hall, there was more tradition than most people think. And there was also a significant Jacobin element which always advocates the need for a government and even of a dictatorship. And the debate between the majority and the minority showed that some people wanted to decide in the place of others. The only difference is that during the Commune, this doesn't function anymore. That's what is very new on a political level.»</ref>. Εκεί, τα κατά τόπους εργατικά συμβούλια που αυτοδιαχειρίζονταν την παραγωγή<ref>Δεν είχαν καταληφθεί όλες οι επιχειρήσεις του Παρισιού από τους εργάτες τους, αλλά μόνον όσες είχαν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους.</ref> και ο λαός του Παρισιού, είχαν εκλέξει με καθολική ψηφοφορία άμεσα ανακλητούς εκπροσώπους για συντονισμό στη γεωγραφική κλίμακα μίας μεγάλης πόλης. Η συνέλευση των εν λόγω εκπροσώπων ήταν ουσιαστικά το δημοτικό συμβούλιο του [[Παρίσι|Παρισιού]]. Παράλληλα ο μόνιμος στρατός αντικαταστάθηκε από ένοπλες πολιτοφυλακές, οι μισθοί όλων των επαγγελμάτων εξισώθηκαν και ελήφθησαν άμεσα μέτρα υπέρ των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων<ref>Τσιρπανλής, Ζαχαρίας. ''Η Ευρώπη και ο Κόσμος: 1814-1914'', Εκδ. Βάνιας, 1993, σελ. 297</ref>. Την Παρισινή Κομμούνα, αν και αναγνώρισαν σε αυτήν αδυναμίες και διστακτικότητα, περιέγραψαν ως πρωτόλειο μοντέλο [[δικτατορία του προλεταριάτου|δικτατορίας του προλεταριάτου]] ο [[Καρλ Μαρξ]]<ref>Μαρξ, Καρλ. ''Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία'', 1872</ref><ref>[http://www.acrewoods.net/politics/ideologies/marxism-and-the-problem-of-the-state Marxism and the Problem of the State]: «How can we move to a stateless society? We must first overcome the 'illusory community of equals' (Bonefeld, 2002: 130), created by an abstract, formal equality in law and democratic elections, to establish a socialist state concerned with material equality. To achieve this, the working class would have to overcome the division between the members of civil society and their political representatives. Marx saw a model for this transition in the Paris Commune of 1871, which was governed by councillors elected by universal suffrage who were subject to recall at short notice... ...With this set-up, the state would inevitably wither away because those in positions of power would no longer be privileged in relation to the rest of society (Mandel, 2004, Pierson, 1986: 23).»</ref> και ο [[Βλαντιμίρ Λένιν]]<ref>Λένιν, Βλαντιμίρ. ''Κράτος και επανάσταση'', 1917</ref>, ενώ παρόμοια στάση κράτησε και ο [[αναρχοκομμουνισμός|αναρχοκομμουνιστής]] [[Πιοτρ Κροπότκιν]]<ref>Κροπότκιν Πιοτρ. ''[[Η Κατάκτηση του Ψωμιού]]'', 1892: «Τον Μάρτη του 1871, το Παρίσι ανακήρυξε πως από δω και στο εξής δεν θα περίμενε τα αργοπορημένα τμήματα της Γαλλίας, αλλά ότι προτίθεται να ξεκινήσει μέσα στη δικιά του κομμούνα τη δική του κοινωνική ανάπτυξη. Το κίνημα ήταν πολύ βραχύβιο για να αποδώσει κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Παρέμεινε απλά κοινοτιστικό, διεκδίκησε μερικώς τα δικαιώματα της κομμούνας για πλήρη αυτονομία. Αλλά οι εργατικές τάξεις της παλιάς Διεθνούς διέκριναν αμέσως την ιστορική του σημασία. Κατανόησαν πως η ελεύθερη κομμούνα θα ήταν εφεξής το μέσο της πραγματοποίησης του σύγχρονου σοσιαλισμού.»</ref>. Στο μοντέλο της Παρισινής Κομμούνας κινήθηκαν επίσης τα εργατικά συμβούλια που εμφανίστηκαν κατά τις [[Ρωσική Επανάσταση|ρωσικές επαναστάσεις]] του [[1905]] και του [[1917]], τα [[σοβιέτ]]<ref>[http://www.marxists.org/ellinika/archive/trotsky/works/1907/sovietandrevolution.htm Τρότσκι, Λέων. ''Σοβιέτ και επανάσταση'', 1907]: «Το σοβιέτ είναι η οργανωμένη εξουσία των μαζών των ίδιων πέρα από τα ξέχωρα μέρη τους. Αυτή είναι μια αληθινή, ανόθευτη δημοκρατία, χωρίς ένα σύστημα με δύο νομοθετικά σώματα, χωρίς μια επαγγελματική γραφειοκρατία, με το δικαίωμα των ψηφοφόρων να ανακαλέσουν τον εκπρόσωπο τους οποιαδήποτε στιγμή και να τον αντικαταστήσουν με άλλον. Μέσω των μελών του, μέσω των εκπροσώπων που εκλέγονται, το σοβιέτ κατευθύνει όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες του προλεταριάτου τόσο τις μερικές όσο και ως όλον, σκιαγραφεί τα μέτρα που πρέπει να λάβει το προλεταριάτο, τους δίνει ένα σύνθημα και ένα έμβλημα. Αυτή η τέχνη της διεύθυνσης των δραστηριοτήτων των μαζών βάσει της οργανωμένης αυτοκυβέρνησης, εφαρμόζεται εδώ για πρώτη φορά στο ρωσικό χώμα.»</ref>, καθώς και κατά την [[Ισπανική Επανάσταση]] του [[1936]]<ref>Μπούκτσιν, Μάρεϊ. ''Η Ισπανική Επανάσταση του 1936'', 1994: «Παρασυρμένες από τους Comuneros (τους κομμουνάριους στην κυριολεξία), εξεγέρθηκαν οι μεγαλύτερες πόλεις της Καστίλης, διεκδικώντας κάτι που στην πράξη ήταν μια μορφή έθνους δομημένου γύρω από μια συνομοσπονδία κοινοτήτων. Την σημαντική εκείνη στιγμή, όπου ένα ομοσπονδιακό πολιτικό σύστημα γινόταν η εναλλαγή στο εθνικό συγκεντρωτικό κράτος, οι πόλεις της Καστίλης δημιούργησαν εφήμερες περιφερειακές δημοκρατίες και συνοικιακές συνελεύσεις και απελευθέρωσαν το φτωχότερο και πιο παραμελημένο τμήμα των κοινοτήτων, σε τέτοιο βαθμό που σε μεταγενέστερες εποχές θα προξενούσε ρίγη τρόμου στις κυρίαρχες ελίτ, όπως περίπου η Παρισινή Κομμούνα το 1871.»</ref>.
 
Εν τω μεταξύ όμως στη μετεπαναστατική [[Ρωσία]], υπό αντίξοες συνθήκες έλλειψης καταναλωτικών αγαθών και [[Ρωσικός εμφύλιος πόλεμος|εμφυλίου πολέμου]], οι [[Μπολσεβίκοι]] μέχρι το 1922 είχαν αλλάξει τη δομή και λειτουργία των σοβιέτ, μετατρέποντάς τα κατ' ορισμένους σε εντολοδόχους της κεντρικής κυβέρνησης που, σταδιακά, τέθηκαν υπό τον πλήρη έλεγχο του Κομμουνιστικού Κόμματος<ref>[http://www.marxists.org/archive/cliff/works/1976/lenin2/index.htm Κλιφ, Τόνι. ''Όλη η εξουσία στα σοβιέτ'']</ref><ref>Καστοριάδης, Κορνήλιος. ''Χώροι του ανθρώπου'', Εκδ. Ύψιλον: «Την διπλή εξουσία της Προσωρινής Κυβέρνησης και των σοβιέτ ανάμεσα στον Φεβρουάριο και τον Οκτώβριο του 1917 την διαδέχτηκε η διπλή εξουσία του μπολσεβίκικου κόμματος και των οργανώσεων των εργαζομένων (κατ' ουσίαν των επιτροπών των εργοστασίων), της οποίας εξουσίας ο δεύτερος όρος συρρικνώθηκε βαθμηδόν και εξαλείφτηκε οριστικά το 1921.»</ref>. Το νέο κράτος που προέκυψε, η [[Σοβιετική Ένωση]], ιδρύθηκε ως ένας καινούργιος τύπος αντιπροσωπευτικής αλλά μη φιλελεύθερης δημοκρατίας: μία [[λαϊκή δημοκρατία]]. Το γεγονός αυτό οι [[ελευθεριακός σοσιαλισμός|ελευθεριακοί σοσιαλιστές]] (και αργότερα ορισμένοι [[τροτσκισμός|τροτσκιστές]]) το επέκριναν δριμύτατα· εκεί εντοπίζεται η οριστική απομάκρυνσή τους από τους [[λενινισμός|λενινιστές]]. Μετά τον [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β' Παγκόσμιο Πόλεμο]] πολλές σοσιαλιστικές ομάδες και συγγραφείς προσπάθησαν να επανακαθορίσουν τη σχέση μεταξύ σοσιαλισμού, εργατικής αυτοδιεύθυνσης και άμεσης δημοκρατίας, επιχειρώντας ορισμένες φορές να εμβαθύνουν, να διευρύνουν ή να επανοηματοδοτήσουν την τελευταία (π.χ. [[Αναρχοσυνδικαλισμός|αναρχοσυνδικαλιστές]]<ref>Ρόκερ, Ρούντολφ. ''Αναρχισμός και αναρχοσυνδικαλισμός'', 1949</ref>, αναρχοκομμουνιστές<ref>Price, Wayne. ''The Abolition of the State: Anarchist and Marxist Perspectives'', AuthorHouse, 2007</ref>, οι [[Καταστασιακή Διεθνής|καταστασιακοί]], ο [[Κορνήλιος Καστοριάδης]]<ref>Τάσης, Θεοφάνης. ''Καστοριάδης: μια φιλοσοφία της αυτονομίας'', Εκδ. Ευρασία</ref>, ο [[Μάρεϊ Μπούκτσιν]]<ref>Μπούκτσιν, Μάρεϊ. ''Το πρόταγμα του κομμουναλισμού'', Εκδ. Αλεξάνδρεια</ref>, ο [[Τάκης Φωτόπουλος]]<ref>Φωτόπουλος, Τάκης. ''Περιεκτική Δημοκρατία - 10 Χρόνια Μετά'', Εκδ. Ελεύθερος Τύπος</ref> κ.α.).
Γραμμή 60:
 
== Έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της άμεσης δημοκρατίας στην πολιτική ==
Μια μελέτη της άμεσης δημοκρατίας στην Ισπανία δείχνει ότι η άμεση δημοκρατία μειώνει την κυβερνητική εξουσία. Με τα οικονομικά ζητήματα, οι ψηφοφόροι είναι σε θέση να επιβάλουν χαμηλότερες δαπάνες ειδικών συμφερόντων. Επίσης στην άμεση Δημοκρατία, ο λαός μαθαίνει από τα λάθη του και ανακαλύπτει το βέλτιστο για αυτόν στο τέλος, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα πολιτεύματα όπου το σωστό/καλό επιβάλλεται στο λαό χωρίς ο λαός να κατανοεί εις βάθος γιατί είναι καλό/σωστό. Έτσι στην Άμεση Δημοκρατία, μέσα από αυτή την διαδικασία διαδοχικών λάνθασμένων και σωστών αποφάσεων, ο λαός βελτιώνεται, και αυτή η αυτο-εκπαίδευση είναι το ισχυρότερο πλεονέκτημα αυτού του πολιτεύματος . Στην άμεση δημοκρατία δεν υποστηρίζεται ότι οι αποφάσεις του λαού είναι σωστές και δίκαιες, όπως πολλοί λανθασμένα νομίζουν<ref>https://www.youtube.com/watch?v=E0Qbg2JjWhc</ref>. Οι αποφάσεις της άμεσης δημοκρατίας είναι περισσότερο θέμα του γούστου και της προτίμησης των περισσοτέρων. Οι οποίοι περισσότεροι όμως, αργά ή γρήγορα μέσα από αυτή την διαδικασία σωστών και λανθασμένων αποφάσεων που το πολίτευμα τους επιτρέπει, αρχίζουν σιγά σιγά να αυτο-βελτιώνονται και να προσεγγίζουν το σωστό και το δίκαιο. <ref>{{Cite web|url = http://www.princeton.edu/~csanz/jmp.pdf|title = Direct democracy and government size: evidence from Spain|date = |access-date = |website = |publisher = |last = Sanz|first = Carlos}}</ref>
 
== Παραπομπές και σημειώσεις ==