Πλιάσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σύμφωνα με τον Γερμανό γλωσσολόγο [[Γκούσταβ Βάιγκαντ|Γκούσταβ Βάιγκαντ]] που επισκέφτηκε την περιοχή την περίοδο 1889-1890, η Πλιάσα ήταν χωρισμένη σε δύο συνοικίες, μια μουσουλμανική και μια χριστιανική (βλάχικη)<ref>{{Cite book|title=Οι Αρωμούνοι (Βλάχοι)|last=Weigand|first=Gustav|publisher=Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη|others=Μετάφραση από τον Thede Kahl|year=2001|isbn=|editor-last=Λαζάρου|editor-first=Αχιλλέας|volume=Α΄|location=Θεσσαλονίκη|page=152}}</ref>. Κατά τον ερευνητή, η χριστιανική συνοικία είχε πληθυσμό 500 ατόμων ενώ αρκετοί από τους βλαχόφωνους ήταν [[Ρουμανία|ρουμανικής]] εθνικής συνείδησης<ref>Weigand (2001). '''Α΄'''. σελ. 322, 343.</ref> (τάση που εμφανίστηκε στην περιοχή κατά τη δεκαετία του 1860 μέσω των προσπαθειών ρουμανικών κύκλων<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.farsarotul.org/nl14_1.htm|title=The Vlachs in Albania, A Travel Memoir and Oral History|last=Balamaci|first=Nicholas S.|date=|website=farsarotul.org|publisher=Society Farsarotul|language=Αγγλικά|accessdate=5 Μαΐου 2016}}</ref>). Επιπλέον από το 1881 λειτουργούσε ρουμανικό σχολείο στο οποίο κατά το 1890 φέρονται να φοιτούσαν 73 μαθητές<ref>{{Cite book|title=Τουρκία και Ελληνισμός. Οδοιπορικό στη Μακεδονία|last=Bérard|first=Victor|authorlink=Βικτόρ Μπεράρ|publisher=Τροχαλία-Παρουσία|others=Μετάφραση από τον Μ. Λυκούδη|year=1987|isbn=|editor-last=Πυλαρινός|editor-first=Θ|location=Αθήνα|page=307}}</ref>.

Κατά τον [[Μακεδονικός αγώνας|Μακεδονικό Αγώνα]], μεγάλο μέρος των χριστιανών κατοίκων της Πλιάσας όντες ρουμανικής εθνικής συνείδησης, τάχτηκαν στο πλευρό των κομιτατζήδων αλλά και των ρουμανόβλαχων ενόπλων που συνεργάζονταν με το Βουλγαρικό Κομιτάτο, αναδεικνύοντας διάφορους αρχηγούς ένοπλων ομάδων, με κυριότερους τους Βούλγαρους κομιτατζήδες [[Μήτρος Βλάχος|Μήτρο Βλάχο]] και Αποστόλ Κοτσκόνα αλλά και τον ρουμανόβλαχο οπλαρχηγό Ατανάς Νάστα. Παράλληλα δεν αναγνώριζαν την εκκλησιαστική δικαιοδοσία της ελληνορθόδοξης μητρόπολης Κορυτσάς. Το 1905 η εκκλησία του χωριού πραγματοποιούσε τη [[Θεία Λειτουργία|λειτουργία]] στα ρουμανικά<ref>{{Cite book|title=Τα Βαλκάνια στη δίνη των εθνικιστικών αντιπαραθέσεων. Ο Ελληνορουμανικός και Ελληνοσερβικός ανταγωνισμός στο Βιλαέτι Μοναστηρίου 1870-1912|last=Ηλιάδου - Τάχου|first=Σοφία|publisher=Σταμούλη|year=2004|isbn=|location=|page=117}}</ref> με αποτέλεσμα σώμα [[Μακεδονομάχος|μακεδονομάχων]] υπό τον [[Κωνσταντίνος Γκούτας|Κωνσταντίνο Γκούτα]] να εισβάλει στον οικισμό και να καταστρέψει τα ρουμάνικα λειτουργικά βιβλία<ref name=":0" /> σε μια προσπάθεια να εξαναγκάσει τον πληθυσμό να επιστρέψει στους κόλπους της μητρόπολης. Τον Απρίλιο του ίδιου έτους άλλο σώμα Ελλήνων ανταρτών υπό τον [[Νικόλαος Νταηλάκης|Λάκη Νταηλάκη]] πραγματοποίησε επιχείρηση εναντίον τοπικών βουλγαρικών και ρουμανικών σωμάτων ενώ δύο μήνες αργότερα, ο ίδιος οπλαρχηγός κατάφερε να διαλύσει την ένοπλη ομάδα των ντόπιων Κοτσκόνα και Νάστα<ref>{{Cite book|title=Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού. Ήπειρος|last=Βακαλόπουλος|first=Κωνσταντίνος Α.|publisher=Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη|year=1992|isbn=|location=Θεσσαλονίκη|page=679}}</ref> (αργότερα η τσέτα του Κοτσκόνα ανασυντάχθηκε και έδρασε μέχρι τη χορήγηση αμνηστίας από τους Νεότουρκους κατά το 1908)<ref>{{Cite book|title=Μελέτες για τους Βλάχους|first=Αστέριος Ι.|last=Κουκούδης|publisher=εκδόσεις Ζήτρος|isbn=|year=2001|volume=Δ΄. Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας|location=Θεσσαλονίκη|page=169|quote=}}</ref>.

Το 1906 ο μητροπολίτης Κορυτσάς Φώτιος Καλπίδης, προσπάθησε να επισκεφτεί την Πλιάσα για να τελέσει την θεία λειτουργία στα ελληνικά, προπηλακίστηκε όμως από μερίδα των κατοίκων και αποχώρησε<ref name=":0" />. Μετά τη δημιουργία του αλβανικού κράτους και τη χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων, ορισμένες οικογένειες νομάδων κτηνοτρόφων με ελληνική εθνική συνείδηση εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην [[Ελλάδα]]<ref>{{CiteΚουκούδης book|title=Μελέτες για τους Βλάχους|first=Αστέριος Ι(2001).|last=Κουκούδης|publisher=εκδόσεις Ζήτρος|isbn=|year=2001|volume='''Δ΄'''. Οισελ. Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας|location=Θεσσαλονίκη|page=358-359|quote=}}.</ref>.