Βικιπαίδεια

Πειραιάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Αναίρεση έκδοσης 7618157 από τον Πολύ ωραίος (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 25:
:{{άλλεςχρήσεις4|τη σύγχρονη πόλη|την αρχαία πόλη και τον αρχαίο δήμο της [[Ιπποθοωντίδα φυλή|Ιπποθοωντίδας φυλής]]|Πειραιάς Ιπποθοωντίδας}}
 
Ο '''Πειραιάς''' ([[Αρχαία ελληνική γλώσσα|αρχαία ελληνικά]]: Πειραιεύς) είναι πόλη, μέρος του [[αστική περιοχή|Πολεοδομικού Συγκροτήματος]] Αθηνών και έδρα του σημαντικότερου [[Λιμένας|λιμένα]] της [[Ελλάδα]]ς. Ο [[Δήμος Πειραιώς|Δήμος Πειραιώς]], έχειο οποίος σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2011|Απογραφή του 2011]] έχει έκταση 10,9 τ. χμ. και πληθυσμό 163.688 κατοίκους (γεγονός που τον καθιστά πέμπτο μεγαλύτερο Δήμο της χώρας μετά την εφαρμογή του [[Πρόγραμμα Καλλικράτης | προγράμματος "Καλλικράτης"]]), περιλαμβάνει το κέντρο και τις παλαιότερες συνοικίες της πόλης.
 
Η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά συγκροτεί την [[Περιφερειακή Ενότητα Πειραιώς]], η οποία συνίσταται από τον ομώνυμο δήμο και τέσσερις ακόμη δήμους ([[Δήμος Νίκαιας - Αγίου Ιωάννη Ρέντη|Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη]], [[Κορυδαλλός Αττικής|Κορυδαλλού]], [[Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας|Κερατσινίου-Δραπετσώνας]] και [[Πέραμα|Περάματος]]), με συνολικό πληθυσμό 448.997 κατοίκους<ref>[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/A1602_SAM01_DT_DC_00_2011_02_F_GR.pdf Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 για το Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας]</ref> και έκταση 50,4 τ.χμ. Καταλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα της Περιφέρειας Πρωτευούσης.
 
Ο Δήμος Πειραιά χωρίζεται επίσης σε 5 διαμερίσματα (κοινότητες).
 
- Α' Κοινότητα
Πειραϊκή, Χατζηκυριάκειο, Καλλίπολη, Πηγάδα, Υδραίικα, Φρεαττύδα, Βρυώνη
 
- Β' Κοινότητα
Πασαλιμάνι (Ζέα), Τρούμπα, Τερψιθέα, Κέντρο, Αγορά, Ηλεκτρικός (Λεμονάδικα), Γούβα του Βαβούλα, Καστέλλα - Προφήτης Ηλίας, Μικρολίμανο
 
- Γ' Κοινότητα
Νέο Φάληρο, ΣΕΦ, Μυρτιδιώτισσα
 
- Δ' Κοινότητα
Καμίνια, Απόλλωνας, Παλαιά Κοκκινιά
 
- Ε' Κοινότητα
Ταμπούρια, Μανιάτικα, Αγία Σοφία, Παπαστράτειο, Άγιος Διονύσιος - Βούρλα, Κοπή
 
Το κέντρο του Πειραιά απέχει περίπου 10 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, της οποίας αποτελεί ιστορικό [[επίνειο]].
 
Ο Πειραιάς στη σύγχρονη εποχή είναι σημαντικό βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της χώρας, αποτελώνταςενώ διαθέτει το μεγαλύτερο (σε επιβατική κίνηση) λιμένα της [[Ευρώπη]]ς,<ref>[http://www.maritime-database.com/port.php?pid=2239 Piraeus by Maritime Database]</ref> συνδέοντας ακτοπλοϊκά την πρωτεύουσα με τα νησιά του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]] και αποτελώντας ένα σημαντικό προορισμό για κρουαζιερόπλοια εντός της Μεσογείου.
 
==Ιστορία==
Γραμμή 38 ⟶ 55 :
Ο Πειραιάς σύμφωνα με τον [[Στράβων|Στράβωνα]] αλλά και σύγχρονων γεωλογικών μελετών ήταν κάποτε νησί το οποίο ενώθηκε με την Αττική μετά τις αποθέσεις του [[Κηφισός|Κηφισού]] αλλά και άλλων ρεμάτων της περιοχής.<ref>[http://geology.geoscienceworld.org/content/39/6/531.abstract Άρθρο της επιστημονικής επιθεώρησης Geology]{{en}}</ref><ref>[http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1231112825 Άρθρο του in.gr]</ref>
[[Αρχείο:Ο Πειραιάς όπως ήταν στην αρχαιότητα - Falke Jacob Von - 1887.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Αναπαράσταση του Πειραιά κατά την αρχαιότητα, 19ος αιώνας]]
Κατά τον Σουίδα υπήρξε κατά την τεταρτογενή περίοδο της ιστορίας νησί ενώ η πρωτοελλαδική ζωή στην περιοχήπόλη εμφανίζεται γύρω στο 3000 π.Χ. Η περιοχή του Πειραιά φαίνεται να κατοικείται ήδη από τη [[Νεολιθική περίοδος|νεολιθική περίοδο]]. Αργότερακαι τοέφτασε πέμπτοστο αιώναμεγαλύτερο π.Χ.σημείο ηακμής περιοχή επιλέχθηκε ως το νέο λιμάνι της αθηναϊκής πόλης-κράτους αντικαθιστώντας σταδιακά τον παλαιό λιμένα της Αθήνας τοστην [[Φάληροκλασική Αιαντίδας|Φάληροεποχή]], όταν ανακηρύχθηκε για πρώτη φορά σε δήμο, αποτελώντας συγκεκριμένα έναν από τους δήμους του άστεως της [[Αρχαία Αθήνα|αρχαίας Αθήνας]], ξεκινώντας την ανοικοδόμηση των οχυρώσεων των τριών λιμένων και τουεπιλέχθηκε οικισμού.ως Έφτασετο στοεπίνειο μεγαλύτεροτης σημείοαθηναϊκής ακμής στην [[κλασική εποχή|κλασική περίοδο]]πόλης-κράτους. Με την κατάκτηση της Αθήνας από τους [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαίους]] ακολούθησεΑκολούθησε μια μακρά περίοδος παρακμής όπου ο Πειραιάς ερημώθηκε κατά καιρούς, φτάνοντας μέχρι τον [[19ος αιώνας|19ο αιώνα]] και την μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους στην Αθήνα το 1834, οπότε η περιοχή επανακατοικήθηκε και ξεκίνησε μια περίοδος ανάπτυξης της πόλης, με την σταδιακή αύξηση του πληθυσμού της και τον άρτιο πολεοδομικό της σχεδιασμό με βάση το σύστημα που εφάρμοσε ο [[Ιππόδαμος ο Μιλήσιος]] στον σχεδιασμό του αρχαίου Πειραιά, που αποτελεί πρότυπο πολεοδομικού σχεδιασμού μέχρι και σήμερα.
 
[[File:Stathmos-peiraios.jpg|thumb|190px|Σιδηροδρομικός Σταθμός]]
Γραμμή 46 ⟶ 63 :
 
===Όνομα===
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα τα ονόματα που έλαβε κατά καιρούς τόσο η πόλη του Πειραιά όσο και ο λιμένας της είναι κατά σειρά:
 
====Ονομασίες πόλης====
Γραμμή 55 ⟶ 72 :
 
====Ονομασίες λιμένα====
[[Αρχείο:Lion of Piraeus.JPG|thumb|160px|Ο «Λέων του Πειραιά» (αντίγραφο) Τό αντίγραφο δημιουργήθηκε από τόν γλύπτη Γεώργιο Μέγγουλα,μέ σκοπό τήν ανταλλαγή τών γνήσιων λιονταριών μέ τούς Ιταλούς,καί τήν επιστροφή τους στό λιμάνι τού πειραιά από επιτροπή εθελοντών τού πειραιά μεταξύ αυτών το Ναυτιλιακό περιοδικό ΝΑΥΤΕΛΛΗΝΑΣ και η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών  |εναλλ.=Τό αντίγραφο δημιουργήθηκε από τόν γλύπτη Γεώργιο Μέγγουλα,μέ σκοπό τήν ανταλλαγή τών γνήσιων λιονταριών μέ τούς Ιταλούς,καί τήν επιστροφή τους στό λιμάνι τού πειραιά από επιτροπή εθελοντών τού πειραιά μεταξύ αυτών το Ναυτιλιακό περιοδικό ΝΑΥΤΕΛΛΗΝΑΣ και η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών ]]
[[Αρχείο:Lion of Piraeus.JPG|thumb|210px|Ο «Λέων του Πειραιά» (αντίγραφο).<br />
Το αντίγραφο δημιουργήθηκε από τον γλύπτη Γεώργιο Μέγγουλα, με σκοπό την ανταλλαγή των γνήσιων λιονταριών με τους Ιταλούς και την επιστροφή τους στο λιμάνι του Πειραιά από επιτροπή εθελοντών του Πειραιά, μεταξύ αυτών το Ναυτιλιακό περιοδικό «Ναυτέλληνας» και η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών]]
 
:«Λιμήν του Πειραιώς» ή απλώς «Λιμήν» (αρχαίοι χρόνοι - τελευταία αρχαιολογική άποψη).
:«Κάνθαρος» ή «Λιμήν Κανθάρου» (ομοίως αρχαίοι χρόνοι).
:«Κωφός λιμήν» (μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο - τελευταία αρχαιολογική άποψη).
:«Λιμήν Αθηνών».
:«Λιμήν Λέοντος» ή γνωστότερα «Πόρτο Λεόνε» (Porto Leone), που είναι και& η διεθνής ονομασία του στους ναυτικούς χάρτες. Κατ' αντιστοιχίαν «Ασλάν λιμάνι» (Λιμάνι του λέοντος στην τουρκική γλώσσα) πριν και κατά το 1821. Από τον 14ο<ref>[http://www.koutouzis.gr/peiraias-neoteroi.htm Πρώτη αναφορά στον Πειραιά ως Porto Leone γίνεται στον χάρτη του Βεσκόντε (Pietro Vesconte) το 1318], από τον ιστότοπο www.koutouzis.gr</ref> ως τονΤον 17ο αιώνα ένα γιγαντιαίο λιοντάρι από μάρμαρο, δέσποζε στην είσοδο του λιμανιού και ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες όταν έφταναν στο λιμάνι. ΣήμεραΣτη υπάρχεισύγχρονη εκείεποχή έναυπάρχει ακριβέςανακατασκευή αντίγραφο,από δημιούργημα τουτον γλύπτη ΓεωργίουΓεώργιο Μέγκουλα,. μια και τοΤο πρωτότυπο είχε κλαπεί το 1688κλάπηκε από τον [[Φραντσέσκο Μοροζίνι]] (Francesco MorosiniMorozini) και βρίσκεται στη [[Βενετία]].▼
«Athenarum portus» την Ρωμαϊκή περίοδο.
:«Πόρτο Δράκο» ή «Πόρτο Δρακόνε» (επί Καταλανών).
«Porto dei Setine», «Portus de Sithines» ή απλώς «Sithines» κατά τον Μεσαίωνα.
:«Πόρτο της Αθήνας» (Μελέτιος, 17ος αι.).▼
▲:«Λιμήν Λέοντος» ή γνωστότερα «Πόρτο Λεόνε» (Porto Leone), που είναι και η διεθνής ονομασία του στους ναυτικούς χάρτες. Κατ' αντιστοιχίαν «Ασλάν λιμάνι» (Λιμάνι του λέοντος στην τουρκική γλώσσα) πριν και κατά το 1821. Από τον 14ο<ref>[http://www.koutouzis.gr/peiraias-neoteroi.htm Πρώτη αναφορά στον Πειραιά ως Porto Leone γίνεται στον χάρτη του Βεσκόντε (Pietro Vesconte) το 1318], από τον ιστότοπο www.koutouzis.gr</ref> ως τον 17ο αιώνα ένα γιγαντιαίο λιοντάρι από μάρμαρο δέσποζε στην είσοδο του λιμανιού και ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες όταν έφταναν στο λιμάνι. Σήμερα υπάρχει εκεί ένα ακριβές αντίγραφο, δημιούργημα του γλύπτη Γεωργίου Μέγκουλα, μια και το πρωτότυπο είχε κλαπεί το 1688 από τον [[Φραντσέσκο Μοροζίνι]] (Francesco Morosini) και βρίσκεται στη [[Βενετία]].
Επίσης κατά την Ρωμαϊκή περίοδο, Μεσαίωνα, Ενετοκρατία, Τουρκοκρατία, έλαβε τα παρακάτω ονόματα:
:«Πόρτο Δράκο» (Porto Draco) ή «Πόρτο Δρακόνε» (Porto Dracone) επί Καταλανών, κατ' αντιστοιχία «Εζντέρ λιμάνι» (Λιμάνι του δράκου στην τουρκική γλώσσα) επί Τουρκοκρατίας
:"Athenarum portus".
▲:«Πόρτο της Αθήνας» (Μελέτιος, 17ος αι.).
:"Porto dei Setine".
:"Portus de Sithines", ή "Sithines".
:"Porto Leone", ή "Porto Draco", ή "Porto Dracone".
:«Ασλάν Λιμάνι» (πριν και κατά το 1821)
 
ΚατάΣτους τοννεότερους 19ο αιώναχρόνους ο Πειραιάς αναφέρθηκεαναφέρεται και ως Μαγχεστρία ή Μαγεστρία (δηλαδή Μάντσεστερ) της Ανατολής<ref>[https://www.rizospastis.gr/story.do?id=4435886 Σύντομη παρουσίαση του ντοκιμαντέρ του Διονύση Γρηγοράτου «Στον αστερισμό του Πόρτο Λεόνε - Η τοπική συνείδηση μιας πολιτείας» με αναφορά στην εποχή ονομασίας ως «Μαγχεστρία»], στον ιστότοπο του Ριζοσπάστη.</ref>, εξαιτίας των λιμενικών και σιδηροδρομικών του εγκαταστάσεων<ref>{{cite book|last=Μιχελή |first=Λίζα|title=Από το Πόρτο Λεόνε στη Μαγχεστρία της Ανατολής|year=1988|publisher=Δρώμενα|location=Αθήνα|pages=5–7}}</ref>.
 
==Ετυμολογία==
Γραμμή 74 ⟶ 93 :
[[Αρχείο:Piraeus harbor 3-2004.JPG|240px|thumb|right|Μαρίνα Ζέας στο Πασαλιμάνι Πειραιώς]]
 
Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς προκειμένου να ενισχύσουν το νησιωτικό χαρακτήρα του Πειραιά ετυμολογούν τη λέξη «Πειραιεύς» εκ του «περαιεύς» (με εναλλαγή του ε σε ει). Πειραιεύς σημαίνει ο πορθμεύς (περαιόω = περνώ αντίκρυ), δηλαδή αυτός που αναλαμβάνει διαπόρθμευση από τη Φαληρική ακτή στην απέναντι όχθη της νήσου του Πειραιά. Κατά τους Δραγάτση Ι. και Χατζή Α. το όνομα από προσηγορικό μεταβλήθηκεμετεβλήθει αργότερα σε τοπωνυμικό, (συνδυάζοντας το φαρμακώ (φάρμακο - φαρμακεύς) και βάπτω (βαφή - βαφεύς). Έτσι ο Πειραιάς δηλώνει επάγγελμα όπως τα τοπωνύμια Πέραμα, Γαλατάς κ.λπ. Στην αρχαία ελληνική «πορθμεύς» λεγόταν όχι μόνο πειραιεύς αλλά και πειραιός (Σ. Βυζάντιος). ΣτηνΣτη ετυμολογία αυτή συμφωνούν και οι J. Schmidt και K. Wahrman (1929). Τέλος η άποψη αυτή ενισχύεται από την ονομασία Πειραιός που λεγόταν επίσης ο λιμένας της αρχαίας Κορίνθου που σήμαινε επίσης πορθμεύς.
 
Κατ΄ άλλους η ονομασία Πειραιεύς παράγεται από το «πέραν» (εις την αντιπέραν) επειδή στην [[Αρχαία Ιστορία|αρχαιότητα]] μεσολαβούσε τόπος ελώδης, (το λεγόμενο «[[αλίπεδον]]»), όπως επίσης λέγονταν ομοίως οι αντιτακτές όχθες π.χ.:
Γραμμή 89 ⟶ 108 :
[[Αρχείο:Hellenic Maritime Museum frontyard.jpg|thumb|200px|Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος]]
 
'''[[Σηράγγιο]] ή Σηραγγείο ή Σπηλιά του Παρασκευά:''' ΦυσικόΥπόγειο σπήλαιο με υπόγειο κατασκεύασματακατασκεύασμα μέσα σε βράχους που βρίσκεται πίσω από την πλαζ "Βοτσαλάκια".
Το σπήλαιο αυτό λέγεται πως ήταν ιερό, πιθανολογείται ότι ήταν αφιερωμένο στον τοπικό ήρωα Σήραγγο και πως αργότερα χρησιμοποιήθηκε επίσης και ως «Ασκληπιείο» και ως «Πορφυρείο» και ως λουτρώνας (Βαλλανείο), ενώ έχει πολλά υπόγεια διαμερίσματα.
 
'''[[Σπηλιά Αρετούσας|Σπηλιά της Αρετούσας]]''', στο λόφο της [[Καστέλλα (Πειραιά)|Καστέλλας]].
 
'''[[Νησίδα Κουμουνδούρου]]''', μεταξύ [[Μικρολίμανο]]υ (πρώην [[Τουρκολίμανο]]υ) και [[Λιμένας Ζέας|λιμένα Ζέας]] (πρώην [[Λιμένας Ζέας|Πασαλιμάνι]]) της [[Καστέλλα (Πειραιά)|Καστέλλας]].
 
'''[[Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος]]'''. Το '''Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος''' συνολικής επιφάνειας περίπου 1850 τ.μ. βρίσκεται στην περιοχή της [[Φρεαττύδα|Φρεαττύδας]]ς στην Ακτή Θεμιστοκλέους. Αποτελεί το μεγαλύτερο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος και παρουσιάζει την ιστορία και την εξέλιξη του Ναυτικού των Ελλήνων από την προϊστορική εποχή ως τις μέρες μας.
 
'''Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά:''' Το [[Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά|Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά]] συνολικής επιφάνειας 1394 τ.μ. βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ [[Τερψιθέα Πειραιά|Τερψιθέας]] και ΠασαλιμανιούΠασαλιμανίου. Παρουσιάζει πλήρη εικόνα της ιστορίας της πόλης από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, φιλοξενώντας σημαντικότατα ιστορικά εκθέματα.
 
'''Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων:''' Το [[Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων]] βρίσκεται εντός του [[Σιδηροδρομικοί Σταθμοί Πειραιά|σιδηροδρομικού σταθμού του Πειραιά]] στο λιμάνι.
Γραμμή 104 ⟶ 123 :
'''Μουσείο Ζωγραφικής και Σκηνογραφίας:''' Το [[Μουσείο Ζωγραφικής και Σκηνογραφίας Πάνου Αραβαντινού]] βρίσκεται εντός του Δημοτικού Θεάτρου.
 
'''[[Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά]]: '''Στην Πινακοθήκη υπάρχουν σημαντικά έργα των [[Κωνσταντίνος Μαλέας|Μαλέα]], [[Κωνσταντίνος Βολανάκης|Βολανάκη]], [[Νικόλαος Λύτρας|Λύτρα]], Λαζαρή, Βυζαντίου, Γεραλή, Κοκότση κ.ά., ενώκαθώς υπάρχει και μεγάλη συλλογή 80 γλυπτών του Καστριώτη.
 
===Θέατρα===
====Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (δήμου Πειραιά)====
[[Αρχείο:Dimotikotheatropeiraia.jpg|thumb|right|180px|Το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά]]
Το [[Δημοτικό Θέατρο Πειραιά]] βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα και καθηγητή του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Ιωάννη Λαζαρίμου,Λαζαρίμο ενώ η ανέγερσή του διήρκεσε από το 1884 έως το 1895, και είχε διαστάσειςδιαστάσεων 34 Χ 45 μ. Στο Δημοτικό Θέατρο εμφανίστηκαν, κατά καιρούς, οι γνωστότεροι ελληνικοί θίασοι, το [[Εθνικό Θέατρο]], η [[Εθνική Λυρική Σκηνή]] κ.ά. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε διάφορους βοηθητικούς χώρους του φιλοξενήθηκαν η [[Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιώς|Δημοτική Βιβλιοθήκη]] του Πειραιά καθώς και η [[Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά|Δημοτική Πινακοθήκη]].
 
====Βεάκειο Θέατρο Πειραιά (Δήμουδήμου Πειραιά)====
[[Αρχείο:Veakio-2 Piraeus.JPG|thumb|right|180px|Εσωτερική άποψη του Βεάκειου]]
Το Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο, πρώην ΣκυλίτσειοΣκυλίτσιο, βρίσκεται στον λόφο της Καστέλλας (Προφήτη Ηλία) και έχειείναι την μορφήμορφής αρχαίου θεάτρου.
Το Βεάκειο κατασκευάστηκε και άρχισε να λειτουργεί το 1969 επί δημαρχίας [[Αριστείδης Σκυλίτσης|Αριστείδη-Αλέξανδρου Σκυλίτση]], του παππού του οποίου ΑριστείδηΟμηρίδου Σκυλίτση του Πρεσβύτερου (επίσης δημάρχου Πειραιά) έφερε το όνομα. Το [[1976]] μετονομάστηκε σε "Βεάκειο" προς τιμήν του μεγάλου ηθοποιού [[Αιμίλιος Βεάκης|Αιμίλιου Βεάκη]], ο οποίος είχε γεννηθεί στον Πειραιά. ΤοΗ θέατροχωρητικότητα έχειτου χωρητικότηταθεάτρου είναι περίπου 2000 θεατών όπου και οργανώνονται σε αυτό πολλές παραστάσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά τους θερινούς μήνες.
 
====Μενάνδρειο Θέατρο Πειραιά (Δήμουδήμου Πειραιά)====
Το Μενάνδρειο Δημοτικό Θέατρο (πρώην Δελφινάριο) είναι λυόμενου τύπου, θερινό θέατρο, σε μορφή αρχαίου θεάτρου, σε αντιγραφή του αντίστοιχου που υπήρχε στον άλλοτε Βασιλικόβασιλικό και σήμερα Εθνικόεθνικό Κήποκήπο. Βρίσκεται στη περιοχή του Νέου Φαλήρου, κοντά στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Σ' αυτό παρουσιάζονται κυρίως «επιθεωρήσεις» από μεγάλους θιάσους τους θερινούς μήνες και είναι χωρητικότητας 1.000 ατόμων.
 
====Άλλα θέατρα====
Μέχρι και τη δεκαετία του 1970 στον Πειραιά λειτουργούσαν επίσης το "Αρχαίο Θέατρο" όπουπου έδινε παραστάσεις η [[Δόρα Στράτου]], το "Πειραϊκό θέατρο" του δήμου Πειραιά (θερινό) που είχε ανακατασκευασθεί επίσης από τον Σκυλίτση και που αργότερα κατεδαφίστηκε και στη θέση του δημιουργήθηκε μικρό πάρκο (έναντι του ΥΕΝ), το θέατρο Παλλάς (χειμερινό), το θέατρο Πειραϊκού Συνδέσμου (χειμερινό), το Χριστιανικό θέατρο της Ζωής (επίσης χειμερινό), καθώς και άλλες θεατρικές σκηνές μεγάλων εκπαιδευτηρίων (Πλάτωνα, Γαλλικής Σχολής κ.λ.πλπ.) και κάποιων κινηματογράφων (π.χ. Αττικόν, Ολύμπιον κλπ.)
 
===Εκκλησίες===
Γραμμή 148 ⟶ 167 :
*62 Δημόσια Γυμνάσια
*58 Δημόσια Λύκεια
*23 Πανεπιστημιακά Ιδρύματα
 
Στο Δήμο Πειραιά λειτουργούν:
Γραμμή 175 ⟶ 194 :
*'''[[Γ.Ν.Ο. Άρης Νίκαιας]]'''
*'''[[Όμιλος Ερετών]]'''
*'''[[Α.Ο. Καστέλλας Πειραιά|Α.Ο. Καστέλλας]]'''
 
==Μεταφορές==
Γραμμή 184 ⟶ 203 :
 
===Αστικές μεταφορές===
 
Η πόλη εξυπηρετείται συγκοινωνιακά από [[ΟΑΣΑ|λεωφορεία]], [[ΟΑΣΑ|τρόλεϊ]], τη [[Γραμμή 1 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 1]] του [[Μετρό Αθήνας|μετρό]], τον [[Προαστιακός σιδηρόδρομος Αθήνας|προαστιακό]], το [[τραμ Αθήνας]], το υπεραστικό [[Κοινά Ταμεία Εισπράξεων Λεωφορείων|ΚΤΕΛ]] και μελλοντικά από την επέκταση της [[Γραμμή 3 (Μετρό Αθήνας)|γραμμής 3]] του [[Μετρό Αθήνας|μετρό]].
 
====ΟΣΕ====
 
Ο [[σταθμός Πειραιά]] του ΟΣΕ είναι η αφετηρία της [[Σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά - Θεσσαλονίκης|γραμμής Πειραιά - Θεσσαλονίκης]] και των γραμμών [[Γραμμή 1 (Προαστιακός Αθήνας)|1]] και [[Γραμμή 2 (Προαστιακός Αθήνας)|2]] του [[Προαστιακός σιδηρόδρομος Αθήνας|Προαστιακού της Αθήνας]], οι οποίες ενώνει τον Πειραιά με τοντο [[Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών|Διεθνήαεροδρόμιο Αερολιμένα ΑθηνώνΑθήνας]] και το [[Κιάτο]] στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] αντίστοιχα. Διαθέτει μία πλευρική αποβάθρα και δύο αποβάθρες μορφής νησίδας. Στην παλαιότερή του μορφή διέθετε και μηχανοστάσιο, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.
 
====Μετρό και Τραμ====
{{main|Σιδηροδρομικοί Σταθμοί Πειραιά}}
Ο σταθμός του μετρό στον Πειραιά, επί της πλατείας Οδησσού, αποτελεί σήμερα τερματικό σταθμό της γραμμής [[Γραμμή 1 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 1]], του [[μετρό Αθήνας|μετρό της Αθήνας]]. Τον Ιούνιο του 2019 προβλέπεται σύνδεση του σταθμού και με τη [[Γραμμή 3 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 3]] του μετρό μέσω της υπό κατασκευή επέκτασης Αγία Μαρίνα - Δημοτικό Θέατρο.▼
 
Υπό κατασκευή βρίσκεται επίσης και η επέκταση του [[τραμ Αθήνας|τραμ της Αθήνας]] προς τον Πειραιά από την άνοιξη του 2013. Η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013 ανάμεσα στην Αττικό Μετρό Α.Ε. και την ανάδοχο εταιρεία Θεμέλη Α.Ε. και είχε ύψος 61,5 εκ. ευρώ. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2016.<ref name=AM_tram>{{cite web|title=Κατασκευή Επεκτάσεων ΤΡΑΜ|url=http://www.ametro.gr/page/default.asp?la=1&id=4420|publisher=Αττικό Μετρό Α.Ε.|accessdate=14 Oκτωβρίου 2013}}</ref> H γραμμή του τραμ στον Πειραιά θα είναι μονής τροχιάς, δηλαδή τα τραμ θα διέρχονται από κάθε στάση προς μία μόνο κατεύθυνση.<ref name=Tram_Map>{{cite web|title=Έργα Τραμ στον Πειραιά - Α΄ Φάση|url=http://www.ametro.gr/files/imagestram/AM_TRAM_Pieraeus_Map_Nov12_gr_LG.jpg|work=Χάρτης Τραμ|publisher=Αττικό Μετρό Α.Ε.|accessdate=14 Oκτωβρίου 2013}}</ref>▼
▲Ο σταθμός του μετρό στον Πειραιά, επί της πλατείας Οδησσού, αποτελεί σήμερα τερματικό σταθμό της γραμμής [[Γραμμή 1 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 1]], του [[μετρό Αθήνας|μετρό της Αθήνας]]. Τον Ιούνιο του 2019 προβλέπεται σύνδεση του σταθμού και με τη [[Γραμμή 3 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 3]] του μετρό μέσω της υπό κατασκευή επέκτασης Αγία Μαρίνα - Δημοτικό Θέατρο.
 
▲Υπό κατασκευή βρίσκεται επίσης και η επέκταση του [[τραμ Αθήνας|τραμ]] προς τον Πειραιά από την άνοιξη του 2013. Η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013 ανάμεσα στην Αττικό Μετρό Α.Ε. και την ανάδοχο εταιρεία Θεμέλη Α.Ε. και είχε ύψος 61,5 εκ. ευρώ. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2016.<ref name=AM_tram>{{cite web|title=Κατασκευή Επεκτάσεων ΤΡΑΜ|url=http://www.ametro.gr/page/default.asp?la=1&id=4420|publisher=Αττικό Μετρό Α.Ε.|accessdate=14 Oκτωβρίου 2013}}</ref> H γραμμή του τραμ στον Πειραιά θα είναι μονής τροχιάς, δηλαδή τα τραμ θα διέρχονται από κάθε στάση προς μία μόνο κατεύθυνση.<ref name=Tram_Map>{{cite web|title=Έργα Τραμ στον Πειραιά - Α΄ Φάση|url=http://www.ametro.gr/files/imagestram/AM_TRAM_Pieraeus_Map_Nov12_gr_LG.jpg|work=Χάρτης Τραμ|publisher=Αττικό Μετρό Α.Ε.|accessdate=14 Oκτωβρίου 2013}}</ref>
 
====Λεωφορεία και τρόλεϊ====
Γραμμή 202 ⟶ 222 :
 
===Οδικές μεταφορές===
 
Λόγω της γεωμορφολογίας του Πειραιά και τη στενή είσοδο στη χερσόνησο, δεν υπάρχει έντονο εθνικό οδικό δίκτυο. 2 κύριες οδικές αρτηρίες συνδέουν την πόλη με τις υπόλοιπες περιοχές της Αττικής: Η οδός [[Οδός Πειραιώς|Πειραιώς]] και ο Κόμβος [[Λεωφόρος Ποσειδώνος|Λεωφόρου Ποσειδώνος]] / Αυτοκινητοδρόμου ΠΑΘΕ. Ο [[αυτοκινητόδρομος ΠΑΘΕ]] (Πειραιώς - Αθηνών - Θεσσαλονίκης - Ευζώνων). Ξεκινάει από τα σύνορα του Πειραιά με το [[Παλαιό Φάληρο]], κατευθύνεται προς την Αθήνα και αργότερα προς τη [[Λαμία]] και τη [[Θεσσαλονίκη]].
 
Γραμμή 307 ⟶ 328 :
 
==Πρόσωπα==
*[[Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης]] ([[1784]]-[[1872]]), μέλος της Φιλικής Εταιρείας και δήμαρχος Πειραιά
*[[Ιωάννης Α. Μιαούλης]] ([[1850]]-[[1913]]), στρατιωτικός
*[[Αλέξανδρος Πάλλης]] ([[1851]]-[[1935]]), λογοτέχνης και μεταφραστής
*[[Θεόδωρος Βελλιανίτης]] ([[1863]]-[[1935]]), δημοσιογράφος, φιλόλογος και πολιτικός
*[[Αθανάσιος Ν. Μιαούλης]] ([[1868]]-[[1936]]), στρατιωτικός και πολιτικός
*[[Ευάγγελος Δαμάσκος (ηθοποιός)|Ευάγγελος Δαμάσκος]] ([[1874]]-[[1929]]), ηθοποιός
*[[Μιχαήλ Ρινόπουλος]] ([[1881]]-[[1959]]), πολιτικός, δήμαρχος Πειραιά
*[[Αλέξανδρος Χριστόφης]] ([[1882]]-[[1953]]), ζωγράφος
*[[Αιμίλιος Βεάκης]] ([[1884]]-[[1951]]), ηθοποιός
*[[Δημήτρης Πικιώνης]] ([[1887]]-[[1968]]), αρχιτέκτονας
*[[Μιχάλης Οικονόμου (ζωγράφος)|Μιχάλης Οικονόμου]] ([[1888]]-[[1933]]), ζωγράφος
*[[Ευάγγελος Παπανούτσος]] ([[1900]]-[[1982]]), παιδαγωγός, ακαδημαϊκός και πολιτικός
*[[Γιάννης Ανδριανόπουλος]] ([[1900]]-[[1952]]), αθλητής
*[[Γεώργιος Ανδριανόπουλος]] ([[1903]]-[[1980]]), αθλητής και πολιτικός, δήμαρχος Πειραιά
*[[Ματθαίος Παπαθεοδούλου]] ([[1903]]-[[1943]]), ζωγράφος
*[[Φίλιππος Κουράντης]] ([[1904]]-[[1952]]), ποδοσφαιριστής
*[[Ντίνος Ανδριανόπουλος]] ([[1905]]-[[1962]]), αθλητής
*[[Μιχάλης Λεκκός]] ([[1905]]-[[1970]]), ποδοσφαιριστής
*[[Εμμανουήλ Κριαράς]] ([[1906]]-[[2014]]), φιλόλογος
*[[Αριστείδης Σκυλίτσης]] ([[1908]]-[[2006]]), δήμαρχος Πειραιά κατά την περίοδο της Χούντας
*[[Βασίλης Ανδριανόπουλος]] ([[1908]]-[[1989]]), αθλητής
*[[Γιάννης Τσαρούχης]] ([[1910]]-[[1989]]), ζωγράφος
*[[Βαγγέλης Χέλμης]] ([[1910]]-[[1980]]), ποδοσφαιριστής
*[[Λεωνίδας Ανδριανόπουλος]] ([[1911]]-[[2011]]), αθλητής
*[[Γιάννης Χέλμης]] ([[1912]]-[[1981]]), ποδοσφαιριστής
*[[Σπύρος Κοντούλης]] ([[1915]]-[[1944]]), ποδοσφαιριστής
*[[Δέσπω Διαμαντίδου]] ([[1916]]-[[2004]]), ηθοποιός
*[[Μάριος Πλωρίτης]] ([[1919]]-[[2006]]), κριτικός, μεταφραστής και συγγραφέας
*[[Διονύσης Μινάρδος]] ([[1922]]-[[1992]]), ποδοσφαιριστής
*[[Γιάννης Παπασπύρου]] ([[1922]]-[[2010]]), Δήμαρχος Πειραιά, Υπουργός, Πρόεδρος Ομίλου Ερετών
*[[Νίκος Ζαχαρίου]] ([[1923]]-[[2007]]) βαθύφωνος
*[[Νίκος Βασταρδής]] ([[1924]]-[[2012]]), ηθοποιός
*[[Αλέξης Πάρνης]] ([[1924]]), λογοτέχνης
*[[Θανάσης Βέγγος]] ([[1926]]-[[2011]]), ηθοποιός και σκηνοθέτης
*[[Ανδρέας Μουράτης]] ([[1926]]-[[2000]]), ποδοσφαιριστής
*[[Νίκος Λεκατσάς]] ([[1926]]), ποδοσφαιριστής
*[[Ιωάννης Ρωμανίδης]] ([[1927]]-[[2001]]), θεολόγος
*[[Στάθης Μανταλόζης]] ([[1929]]-[[1993]]), ποδοσφαιριστής
*[[Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος]] ([[1929]])
*[[Γέροντας Νεκτάριος Βιτάλης]] ([[1931]]-[[2018]]), μοναχός
*[[Κώστας Μουρσελάς]] ([[1932]]), συγγραφέας
*[[Μέλπω Ζαρόκωστα]] ([[1933]]), ηθοποιός
*Κωστούλα Μητροπούλου ([[1933]]-[[2004]]), συγγραφέας
*[[Δημήτρης Παπαμιχαήλ]] ([[1934]]-[[2004]]), ηθοποιός
*Μίμης Κουγιουμτζής ([[1936]]-[[2003]]), σκηνοθέτης
*[[Ανδρέας Μπάρκουλης]] ([[1936]]-[[2016]]), ηθοποιός
*[[Κωνσταντίνος Σημίτης]] ([[1936]]), οικονομολόγος και πολιτικός, πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας
*[[Γιάννης Καλαμίτσης]] ([[1939]]-[[2013]]), συγγραφέας, στιχουργός και παραγωγός ραδιοφώνου
*[[Μάρθα Καραγιάννη]] ([[1939]]), ηθοποιός
*[[Έλλη Φωτίου]] ([[1940]]), ηθοποιός
*[[Τόλης Βοσκόπουλος]] ([[1940]]), τραγουδιστής και ηθοποιός
*[[Δούκισσα (τραγουδίστρια)|Δούκισσα]] ([[1941]]-[[2010]]), τραγουδίστρια
*Τόνια Μαρκετάκη ([[1942]]-[[1994]]), σκηνοθέτης
*Σωτήρης Παπαπολίτης ([[1942]]), πολιτικός
*Κώστας Καστανάς ([[1943]]), ηθοποιός
*[[Γιώργης Μασσαβέτας]] ([[1944]]), δημοσιογράφος
*[[Ανδρέας Ανδριανόπουλος]] ([[1946]]), πολιτικός επιστήμονας και πολιτικός
*[[Στέλιος Βαμβακάρης]] ([[1947]]), μουσικός, συνθέτης και τραγουδιστής
*[[Γιώργος Χρονάς]] ([[1948]]), συγγραφέας και ποιητής
*[[Γιώργος Νταλάρας]] ([[1949]]), τραγουδιστής
*[[Μαλβίνα Κάραλη]] ([[1952]]-[[2002]]), δημοσιογράφος και συγγραφέας
*[[Γιάννης Κυράστας]] ([[1952]]-[[2004]]), ποδοσφαιριστής και προπονητής
*[[Τάκης Σπετσιώτης]] ([[1954]]), σκηνοθέτης και συγγραφέας
*[[Σπύρος Παπαδόπουλος]] ([[1955]]), ηθοποιός
*[[Ελευθερία Αρβανιτάκη]] ([[1957]]), τραγουδίστρια
*[[Γιώργος Κιμούλης]] ([[1956]]), ηθοποιός, σκηνοθέτης και μεταφραστής
*Παντελής Θαλασσινός ([[1958]]), μουσικοσυνθέτης και τραγουδιστής
*Πέτρος Μαντούβαλος ([[1959]]), πολιτικός
*[[Λουκία Ρικάκη]] ([[1961]]), σκηνοθέτης
*Μάκης Δελαπόρτας ([[1962]]), ηθοποιός και συγγραφέας
*[[Παναγιώτης Φασούλας]] ([[1963]]), πρώην Δήμαρχος Πειραιά, Βουλευτής Α' Πειραιά και Νήσων, Αθλητής
*Λένα Αλκαίου ([[1965]]), τραγουδίστρια
*[[Μαντώ]] ([[1966]]), τραγουδίστρια
*[[Υρώ Λούπη]] ([[1971]]), ηθοποιός
*[[Γρηγόρης Γεωργάτος]] ([[1972]]), ποδοσφαιριστής
*Γεωργία Δρόσου, πρώτη αναπληρωματική Σταρ Ελλάς και δεύτερη Μις Ιντερνάσιοναλ 1992
*Σάσα Μανέτα, τηλεπαρουσιάστρια, στιχουργός
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Πειραιάς"