Βικιπαίδεια

Βόρεια Μακεδονία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Μια μικρή διόρθωση
Ετικέτες: Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό
Glucken123 (συζήτηση | συνεισφορές)
6.899 επεξεργασίες
Αναίρεση έκδοσης 7627563 από τον ΕλλάδαΓηΕλληνικη (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Γραμμή 2:
{{Coord|41.6|21.7|display=title|dim:180km}}
{{Πληροφορίες Χώρας
| εθνικό όνομα ελληνικά = Δημοκρατία τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας
| εθνικό_όνομα = Република Северна Македонија<br>Republika e Maqedonisë së Veriut
| προφορά ονόματος =
| σημαία = {{#property:p41}}
| εθνόσημο = {{#property:p94}}
| άρθρο σημαίας = Σημαία τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας
| εθνικό_σύνθημα =
| εθνικός_ύμνος = [[Ντένες ναντ ΣκόπιαΜακεντόνιγια]]<br>(Σήμερα πάνω απ' τατη ΣκόπιαΜακεδονία)
| χάρτης = Europe-Macedonia.svg
| λεζάντα_χάρτη = Η θέση τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας (πράσινο) στην [[Ευρώπη|Ευρωπαϊκή ήπειρο]] (σκούρο γκρι)
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{Coord|42|0|N|21|26|E|type:city}}
| επίσημες_γλώσσες = [[ΣκοπιανικάΜακεδονική γλώσσα (νοτιοσλαβική)|ΣκοπιανικάΜακεδονικά (νοτιοσλαβικά)]]<ref>Εθνική και επίσημη γλώσσα για όλες τις χρήσεις σε όλη τη επικράτεια του κράτους και τις διεθνείς σχέσεις</ref><br>[[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]]<ref>Επίσημη γλώσσα σε κρατικό επίπεδο (εκτός άμυνας, κεντρικής αστυνομίας και χρηματοοικονομική πολιτική) και σε τοπικές αυτοδιοικούμενες μονάδες όπου οι ομιλητές της αλβανικής αποτελούν τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού.</ref><ref>{{Cite news|url=https://sputniknews.gr/kosmos/201901161913439-pgdm-orizei-alvanika-epishmh-glwssa/|title=Η ΠΓΔΜ ορίζει τα αλβανικά ως 2η επίσημη γλώσσα|last=|first=|work=sputniknews.gr|date=16 Ιανουαρίου 2019|page=|archive-url=|archive-date=|accessdate=|via=}}</ref>
----Σε τοπικό επίπεδο:
Μειονοτικές γλώσσες όπως η [[Σερβική γλώσσα|σερβική]] και η ρομανί είναι συνεπίσημες στις περιφέρειες όπου μιλούνται από πάνω από το 20% του πληθυσμού.
| πολίτευμα = [[Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας|Πρόεδρος]]<br>[[Πρωθυπουργός τωντης Βόρειας ΣκοπίωνΜακεδονίας|Πρωθυπουργός]]
| ονόματα_ηγετών = [[Στέβο Πενταρόφσκι]]<br>[[Ζόραν Ζάεφ]]
| βουλή_όνομα = [[Συνέλευση της Δημοκρατίας τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας|Σομπράνιε]]
| τύπος_κυριαρχίας = [[Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας|Ανεξαρτησία]] <br>Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| γεγονός_κυριαρχίας = Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας
Γραμμή 36:
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 128
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 30,265 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=13&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=962&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία τωντης ΣκοπίωνΜακεδονίας |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate = 2017-05-09}}</ref>
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 14.596 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ =
Γραμμή 49:
| HDI_κατάταξη = 80
| HDI_κατηγορία = <span style="color:#090;">υψηλός</span>
| νόμισμα = [[Δηνάριο ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας|Δηνάριο]]
| κωδικός_νομίσματος = MKD
| θερινή_διαφορά_UTC = +2
Γραμμή 59:
| κωδικός_κλήσης = 389
| σημειώσεις = |
| κοινό_όνομα = ΣκόπιαΒόρεια Μακεδονία
| λεζάντα_αριστερά =
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Σκόπια]]
Γραμμή 66:
| Πρόεδρος = [[Στέβο Πενταρόφσκι]]
}}
ΤαΗ '''ΣκόπιαΒόρεια Μακεδονία''' ({{Lang-mk|skɔpjeСеверна Македонија}}, ''σκοπιαΣέβερνα Μακεντόνιγια'', [[αλβανικά]]: Maqedonia e Veriut), επίσημα '''Δημοκρατία τωντης ΣκοπίωνΒόρειας Μακεδονίας''' (σλαβομακεδονικά: Република Северна Македонија, ''Ρεπούμπλικα ΣκόπιαΣέβερνα Μακεντόνιγια'', αλβανικά: Republika e Maqedonisë së Veriut)<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/06/greece-macedonia-sign-agreement-change-180617074429644.html|title=Greece and Macedonia sign agreement on name change|website=www.aljazeera.com|accessdate=10 Αυγούστου 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/06/17/world/europe/greece-macedonia-name-dispute.html|title=Macedonia and Greece Sign Historic Deal on Name Change|language=en|accessdate=10 Αυγούστου 2018}}</ref> είναι χώρα της [[Νοτιοανατολική Ευρώπη|νοτιοανατολικής]] [[Ευρώπη|Ευρώπης]] με πρωτεύουσα τα [[Σκόπια]]. Παλαιότερα γνωστή ως '''πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας''' ({{Lang-mk|поранешна Југословенска Република Македонија}},<ref>{{cite web|url=http://eeas.europa.eu/delegations/the_former_yugoslav_republic_of_macedonia/index_mk.htm|title=Делегација на Европската Унија во поранешна Југословенска Република Македонија|accessdate=2013-09-15}}</ref><ref>δείτε Ιgor Janev, ''Legal Aspects of the Use of a Provisional Name for Macedonia in the United Nations System'', AJIL, Vol. 93. no. 1, 1999.</ref> ''ποράνεσνα Γιουγκοσλοβένσκα Ρεπούμπλικα Μακεντόνιγια'', αλβανικά: Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë), για συντομία '''πΓΔΜ''' ή σύμφωνα με το πρώην συνταγματικό της όνομα '''Δημοκρατία τωντης ΣκοπίωνΜακεδονίας''' ({{Lang-mk|Република Македонија}}, αλβανικά: Republika e Maqedonisë),<ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gr/to-zitima-tou-onomatos-tis-pgdm/|title=Το Ζήτημα του Ονόματος της ΠΓΔΜ|last=|first=|date=|website=mfa.gr|publisher=Ελληνική Δημοκρατία - Υπουργείο Εξωτερικών|archiveurl=|archivedate=|accessdate=8 Δεκεμβρίου 2017}}</ref> είναι ένα από τα [[Διάλυση της Γιουγκοσλαβίας|διάδοχα κράτη]] της [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|Γιουγκοσλαβίας]] από την οποία δήλωσε την ανεξαρτησία της το 1991.<ref>[https://www.aa.com.tr/mk/%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%BE%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81/904277 Од осамостојувањето до денес] Anadolu Agency, aa.com.tr</ref>
 
Βρίσκεται στα [[Βαλκάνια|Κεντρικά Βαλκάνια]] και καταλαμβάνει συνολική έκταση 25.333 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετραγωνικών χιλιομέτρων]] (ξηρά: 24.858 τ.χλμ., ύδατα: 477 τ.χλμ.). Είναι [[περίκλειστο κράτος|περίκλειστη χώρα]] και συνορεύει με το [[Κοσσυφοπέδιο|Κόσοβο]] στα βορειοδυτικά, τη [[Σερβία]] στα βόρεια, τη [[Βουλγαρία]] στα ανατολικά, την [[Ελλάδα]] στα νότια και την [[Αλβανία]] στα δυτικά. Αποτελεί περίπου το βορειοδυτικό τρίτο της ευρύτερης [[Μακεδονία|περιοχής της Μακεδονίας]]. Η γεωγραφία της χώρας καθορίζεται πρωτίστως από βουνά, κοιλάδες και ποτάμια. Στην πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη [[Σκόπια]] ζει περίπου το ένα τέταρτο των 2,06 εκατομμυρίων κατοίκων. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι [[ΣλαβοιΣλαβομακεδόνες]], ένας [[Νότιοι Σλάβοι|νότιος Σλαβικός]] λαός. Οι [[Αλβανοί]] αποτελούν μια σημαντική μειονότητα, περίπου 25% του πληθυσμού της χώρας, ακολουθούμενοι από τους [[Τούρκοι (έθνος)|Τούρκους]], [[Σέρβοι|Σέρβους]], [[Ρομά]] και άλλες μικρότερες μειονότητες.
 
Η ιστορία της περιοχής ανάγεται στην [[Αρχαία Ιστορία|αρχαιότητα]], αρχίζοντας με το [[Παιονία|βασίλειο της Παιονίας]], κράτος [[Θράκες|Θρακικό]]. Στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. η περιοχή ενσωματώθηκε στην [[Οίκος των Αχαιμενιδών|Περσική Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών]] και στη συνέχεια καταλήφθηκε από το [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Ελληνικό βασίλειο της Μακεδονίας]] τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την περιοχή τον 2ο αιώνα π.Χ. και την ενέταξαν στην πολύ μεγαλύτερη [[Μακεδονία (Ρωμαϊκή επαρχία)|επαρχία της Μακεδονίας]], που παρέμεινε τμήμα της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής (Ανατολικής Ρωμαϊκής) Αυτοκρατορίας]] και δέχθηκε συχνές επιδρομές και εποικισμούς Σλαβικών λαών, που άρχισαν τον 6ο αιώνα μ.Χ. Μετά από αιώνες αντιπαράθεσης μεταξύ Βυζαντινής και Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας πέρασε σταδιακά στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανική κυριαρχία]] από τον 14ο αιώνα.
 
Η ιδέα της ύπαρξης χωριστού [[ΣλαβοιΣλαβομακεδόνες|σλαβικούσλαβομακεδονικού έθνους]] γεννήθηκε αρχικά σε έναν μικρό κύκλο διανοουμένων [[σλαβόφωνοι στην οθωμανική Μακεδονία|Σλάβων της Μακεδονίας]] στο μεταίχμιο 19ου και 20ου αιώνα. Με τους [[Βαλκανικοί πόλεμοι|Βαλκανικούς πολέμους]], η περιοχή της Μακεδονίας διανεμήθηκε μεταξύ [[Βουλγαρία]]ς, [[Σερβία]]ς και [[Ελλάδα]]ς,<ref name="EncMacedNationalism">{{cite book|title=Encyclopedia of Nationalism|chapter=Macedonian nationalism|volume=2|year=2001|publisher=Academic Press|pages=309-310}}</ref> αλλά ο σλαβομακεδονικός εθνικισμός υποστηρίχθηκε από τα [[κομμουνιστικό κόμμα|κομμουνιστικά κόμματα]] της περιοχής κατά το [[Μεσοπόλεμος|Μεσοπόλεμο]] και η διάδοσή του ευνοήθηκε από τα προβλήματα που δημιούργησε η [[Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας|γιουγκοσλαβική διοίκηση]],<ref>{{cite book|title=Yugoslavia: A History of its Demise|author=Viktor Meier|year=1999|publisher=Routledge|page=180}}</ref> που από το 1929 ως το 1941 υπήγαγε το γιουγκοσλαβικό τμήμα της στην [[μπανόβινα του Βαρδάρη|επαρχία του Βαρδάρη]] με πρωτεύουσα τα [[Σκόπια]]. Κατά τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο]], στην κατεχόμενη από τη [[Βασίλειο της Βουλγαρίας|Βουλγαρία]] [[Μακεδονία του Βαρδάρη]] αναπτύχθηκε ένα [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία|αντιφασιστικό αντάρτικο]], που μετά τον πόλεμο οδήγησε στην ίδρυση της [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας|Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας]] ως ομόσπονδης δημοκρατίας της [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας|Γιουγκοσλαβίας]]. Το 1991, με τη [[διάλυση της Γιουγκοσλαβίας]], η πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία έγινε ανεξάρτητο κράτος με τη συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».<ref name="EncMacedNationalism" />
 
Η χώρα είχε καθιερωθεί διεθνώς στον καθημερινό δημόσιο λόγο ως ''Μακεδονία'',<ref>{{cite book|last=Βούλγαρης|first=Γιάννης|editor-first=Βασίλης|editor-last=Παναγιωτόπουλος||series=Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000|title=Η Ελλάδα της ομαλότητας, 1974-2000: Δημοκρατικές κατακτήσεις - Οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα|volume=10|publisher=Ελληνικά γράμματα|location=Αθήνα|year=2003|chapter=Η δημοκρατική Ελλάδα, 1974-2004|page=41}}</ref> όνομα με το οποίο είναι επίσης γνωστό το ελληνικό [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας]] και η ευρύτερη περιοχή της [[Μακεδονία]]ς. Οι επίσημες Ελληνικές αρχές αναφέρονταν στο κράτος ως «η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας»,<ref>{{cite web|url=http://www.mfa.gr/to-zitima-tou-onomatos-tis-pgdm/ |title=Το Ζήτημα του Ονόματος της ΠΓΔΜ - Ελληνική Δημοκρατία - Υπουργείο Εξωτερικών|accessdate = 2013-03-25}}</ref> όρος ο οποίος χρησιμοποιείτο και από όλους τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών]],<ref>H αναγνώριση της Δημοκρατίας των Σκοπίων από τον [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|O.H.E.]] ως fYROM <sup>[http://www.un.org/documents/ga/res/47/a47r225.htm United Nations A/RES/47/225]</sup>.</ref> η [[Ευρωπαϊκή Ένωση]],<ref>{{cite web|title=The former Yugoslav Republic of Macedonia|url=http://ec.europa.eu/enlargement/countries/detailed-country-information/former-yugoslav-republic-of-macedonia/index_en.htm|accessdate=6 Ιανουαρίου 2014}}</ref> το [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβούλιο της Ευρώπης,]]<ref>{{cite web|title=''The former Yugoslav Republic of Macedonia''|url=http://www.coe.int/en/web/portal/-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-|accessdate=6 Ιανουαρίου 2014}}</ref> το [[ΝΑΤΟ]]<ref>{{cite web|title=NATO’s relations with the former Yugoslav Republic of Macedonia|url=http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_48830.htm|accessdate = 2014-01-06}}</ref> και πολλά κράτη. Στον καθημερινό δημόσιο λόγο εντός Ελλάδος η χώρα αναφερόταν ως «''Σκόπια''» ή «κράτος των Σκοπίων». Πολλά κράτη την είχαν αναγνωρίσει και με το συνταγματικό της όνομα, όσον αφορούσε στις κατ' ιδίαν διμερείς τους σχέσεις, ενώ σε διεθνές επίπεδο συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τον όρο με τον οποίο αναφερόταν προσωρινά από τον ΟΗΕ. Στις 17 Ιουνίου 2018, οι κυβερνήσεις της ΠΓΔΜ και της Ελλάδας υπέγραψαν τη [[Συμφωνία των Πρεσπών]] η οποία έχει επικυρωθεί από τα κοινοβούλια των δύο χωρών, η οποία οδήγησε στη μετονομασία της χώρας σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας».
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Βόρεια_Μακεδονία"