Απόλλων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Απόλλωνας''' (Αττικά, Ιωνικά, και Ομηρικά ελληνικά: Ἀπόλλων, ''Apollōn'' (ΓΕΝ Ἀπόλλωνος)· Δωρικά: Ἀπέλλων, ''Apellōn''· Αρκαδοκυπριακά: Ἀπείλων, ''Apeilōn''· Αιολικά: Ἄπλουν, ''Aploun''· Λατινικά: ''Apollō)'' ήταν ένας από τους 12 θεούς του Ολύμπου, θεός του φωτός, προστάτης των τεχνών και της μαντείας.<ref name=A>Βαγγέλη Πεντάζου - Μαρίας Σαρλά, Δελφοί, Β. Γιαννίκος - Β. Καλδής Ο.Ε., 1984, 18.</ref>

==Στοιχεία==

===Μύθος για την γέννησή του===

Ο πιο διαδεδομένος μύθος για την γέννησή του αναφέρει, πως αυτή πραγματοποιήθηκε στο νησί Ορτυγία (τη σημερινή [[Δήλος|Δήλο]]) από τη [[Λητώ]], θεάς της έναστρης νύχτας, που υπήρξε σύζυγος του [[Δίας (μυθολογία)|Δία]] πριν από την [[Ήρα]]. Λόγω της μεγάλης ζήλιας της Ήρας για τη Λητώ, κανένας τόπος δεν τη δεχόταν να γεννήσει, εκτός από την Ορτυγία. Ήταν ένα νησί, που έως τότε έπλεε ελεύθερο στα κύματα κι έτσι ήταν δύσκολο η Ήρα να ανιχνεύσει την τοποθεσία στην οποία η Λητώ είχε καταφύγει. Αργότερα, ο Δίας σταθεροποίησε το νησί προκειμένου να πραγματοποιηθεί η γέννηση του Απόλλωνος. Οι πόνοι του τοκετού διήρκεσαν εννιά μέρες και εννιά νύχτες και τότε η [[Ειλείθυια]], η μαμή που η Ήρα κρατούσε επίτηδες κοντά της, μπόρεσε να διαφύγει ώστε να βοηθήσει την ετοιμόγεννη Λητώ. Πρώτη γεννήθηκε η [[Άρτεμις]] και ύστερα ο Απόλλωνας. Η Ορτυγία ονομάστηκε Δήλος, επειδή εκεί αποκαλύφθηκε (έγινε δήλος, δηλαδή φανερός) ο θεός Απόλλωνας.<ref>[http://odysseus.culture.gr/a/5/ga502.jsp?obj_id=15481 Δήλος.]</ref>

[[Αρχείο:Römischer Meister um 50 001.jpg|thumb|right|300px|Ο «κιθαρωδός» Απόλλωνας. Φρεσκογραφία στον, [[Οικία του Αυγούστου|Οικία του Αυγούστου]] στην [[Ρώμη]], περ. 20 π.Χ.]]

[[Αρχείο:Apollo Musagetes Pio-Clementino Inv310.jpg|εναλλ.=|μικρογραφία|456x456εσ|Απόλλων Κιθαρωδός και Μουσαγέτης ]]

===Διάφορες απόψεις===

Σύμφωνα με άλλες απόψεις, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης υποστηρίζει πως γενέθλιος τόπος του Απόλλωνος δεν είναι η Δήλος, αλλά η [[Κρήτη]]. Ωστόσο η ελληνικότητα του Απόλλωνος αμφισβητείται από τους σύγχρονους ερευνητές. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως προέρχεται από το Βορρά, άλλοι από την Ανατολή. Αρχαίες πηγές αναφέρουν πως ο Απόλλων προερχόταν ή αποσυρόταν κάθε χρόνο στη χώρα των [[Υπερβορεία|Υπερβορείων]]. Προς επίρρωση της εκδοχής αυτής συμβάλλει και το γεγονός ότι ο μελωδικός κύκνος του θεού είναι βόρειο πουλί, καθώς και ότι το [[ήλεκτρο]], που συνδέεται με αυτόν είναι βορεινό προϊόν. Άλλοι θεωρούν ως τόπο προέλευσης του Απόλλωνος το νησί των ωδικών κύκνων, την [[Ελιγολάνδη]]. Επικρατέστερη ωστόσο φαίνεται πως είναι η εκδοχή, ότι ο Απόλλωνας κατάγεται από τη [[Μικρά Ασία]], και συγκεκριμένα από τη [[Λυκία]]. Είναι χαρακτηριστικό πως επονομάζεται Λητοΐδης, δηλαδή γιος της Λητούς, κάτι που συνέβαινε συχνότατα στη Λυκία, ενώ οι [[Έλληνες]] πολύ σπάνια ονομάζονταν από τις μητέρες τους. Η Λητώ καταγόταν πιθανότατα από τη Λυκία, όπου μια παρεμφερής με το όνομα της λέξη, σήμαινε «γυναίκα». Ο ίδιος ο Απόλλωνας ονομαζόταν Λύκιος και οι Δήλιοι πίστευαν πως περνούσε τους χειμερινούς μήνες του χρόνου στη Λυκία. Ο εορτασμός του είχε οριστεί την έβδομη μέρα του μήνα, σύμφωνα με το βαβυλωνιακό έθιμο. Ο προομηρικός ποιητής [[Ωλήν]] που και αυτός καταγόταν από τη Λυκία, υπήρξε ιδρυτής του δελφικού μαντείου, εφευρέτης του εξάμετρου και υμνητής των θεοτήτων της Δήλου.

Τέλος, είναι χαρακτηριστικό ότι παρ’ όλο που ο [[Όμηρος]] περιγράφει το θεό Απόλλωνα ως ισότιμο των Ολυμπίων, στην [[Ιλιάδα]] εμφανίζεται μαζί με την αδερφή του Άρτεμη να πολεμάει στο πλευρό των Τρώων και εναντίον των Ελλήνων, ενώ όλοι οι άλλοι θεοί είναι με το μέρος τους, εκτός από τον [[Άρης (μυθολογία)|Άρη]] και την [[Αφροδίτη (μυθολογία)|Αφροδίτη]] που θεωρούνται θεοί ξενικής καταγωγής.

===Προ-ομηρική παράδοση===

Σύμφωνα με την προ-ομηρική παράδοση, ο Απόλλωνας και ο [[Πάρις]] ήταν αυτοί που σκότωσαν τον [[Αχιλλέας|Αχιλλέα]], τον μεγαλύτερο και πιο ξακουστό ήρωα των [[Αχαιοί|Αχαιών]]. Το πιθανότερο είναι, λοιπόν, πως οι Έλληνες ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τη θρησκεία του Απόλλωνος στην μικρασιατική ακτή, κάπου μεταξύ 1100 και 800 π. Χ. Στην Ιλιάδα, είναι ο μεγάλος πολεμικός θεός προστάτης και σύμμαχος των Τρώων και βασικός υπερασπιστής και βοηθός του [[Έκτορας|Έκτορα]]. Ορθώνει την αιγίδα του εναντίον των Αχαιών και με την πολεμική ιαχή του «λιώνει το θάρρος στα στήθη τους και ξεχνούν το πολεμόχαρο πνεύμα τους»<ref>Ιλιάς, 15, 322</ref>. Σε άλλο σημείο της Ιλιάδας, παρακολουθούμε τον Απόλλωνα, κάνοντας χρήση των θεϊκών του δυνάμεων, να ξεγυμνώνει τον [[Πάτροκλος|Πάτροκλο]] από τα άρματά του και να του αφαιρεί κομμάτι-κομμάτι την ένδοξη ακατανίκητη πανοπλία του Αχιλλέα, ώστε να διευκολύνει τον Έκτορα να σκοτώσει τον Αχαιό ήρωα με δόλο. Αλλού, ο Αχιλλέας φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως τα αθέατα βέλη που σκοτώνουν τους συντρόφους του προέρχονται από θεϊκό χέρι, αγνοεί όμως για ποιο λόγο ο θεός είναι οργισμένος μαζί τους. Ακόμα, ο Απόλλωνας είναι θεός της προφητείας και της μαντικής τέχνης. Ο [[Κάλχας]], ο μάντης των Ελλήνων, στρέφεται προς αυτόν για να πάρει χρησμούς σχετικούς με το λοιμό που πλήττει το στρατόπεδο των Αχαιών. Αυτός μαθαίνει την αιτία του θυμού του θεού και διευκρινίζεται πως ο θεός που μπορεί να φέρει το σκοτάδι και το θάνατο, «γρήγορος σαν τη νύχτα», είναι ο ίδιος λαμπρός σαν το φως. Από εκεί αντλείται και το άλλο προσωνύμιό του, Φοίβος. Άλλες γνωστές επικλήσεις του είναι οι Αγραίος, [[Αγρέτης]], Άκτιος, Αμυκλαίος, Γεννήτωρ, Δειραδιώτης, Διονυσοδότης, Εναγώνιος, Επάκυιος, Ήλιος, Κάρνειος, Κιθαρωδός, [[Κουροτρόφος]], Μουσαγέτης ή Μουσηγέτης. Νόμιος, Ογκαίος, Ογκεάτας, Πτώος, Πύθιος, Σπόνδιος, Τμώος, Τυρίτης, Υπερβόρειος κ.ά.

===Μάχη με τον Πύθωνα και οι Δελφοί===

Σημαντικός για τη θρησκεία και την τιμή προς τον Απόλλωνα είναι ο σχετικός μύθος για τον αγώνα του θεού του Φωτός και της Μουσικής με τον δράκοντα [[Πύθων (μυθολογία)|Πύθωνα]]. Σύμφωνα με άλλες παραλλαγές του μύθου, ανταγωνιστής του θεού είναι η δράκαινα Δελφίνη. Ο Πύθωνας καταγόταν από τη [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] και ο [[Ευριπίδης]] αναφέρεται σε αυτόν στην Ιφιγένεια εν Ταύροις ως «γας πελώριον τέρας», το οποίο κατέβαινε στην εύφορη πεδιάδα της Κρίσης, σπέρνοντας την καταστροφή και τον θάνατο. Η Λητώ και οι [[Νύμφες]] παρακολούθησαν τον αγώνα του Απόλλωνος με το σαυροειδές αυτό θηρίο, ενθαρρύνοντας τον θεό και ψάλλοντας έπειτα ύμνους και παιάνες για να γιορτάσουν ένδοξα τη νίκη του. Ο Πύθων είχε καταδιώξει τη Λητώ όταν ήταν έγκυος, με διαταγή της ζηλόφθονης Ήρας, οπότε ο φόνος του ήταν πράξη ευλάβειας και ένδειξη αγάπης και σεβασμού του Απόλλωνος προς τη μητέρα του. Πάντως χρειάστηκε να εξιλεωθεί<ref name=A/> μετά το φόνο αυτό. Σύμφωνα με άλλη παραλλαγή του μύθου, ο Απόλλωνας διαδέχτηκε στον χώρο των Δελφών, τον προκάτοχό του Πύρρο ή Λύκο ή Δευκαλίωνα. Μάλιστα, η συγκεκριμένη πάλη ανάμεσα στις δύο αυτές θεότητες, φέρεται να απηχεί συγκρούσεις μεταξύ λαών.<ref>Βαγγέλη Πεντάζου - Μαρίας Σαρλά, 1984, 19.</ref>

 

Από το περιστατικό της εξόντωσης του Πύθωνα, προέρχονται οι ονομασίες [[Πύθια]] (η εορτή προς τιμή του Απόλλωνος) και [[Πυθία]] (η ιέρεια του μαντείου των Δελφών). Ο Απόλλωνας επεμβαίνει άλλες δύο φορές στη μυθολογία υπέρ της μητέρας του: Στην πρώτη, σκοτώνει το γίγαντα [[Τιτυός|Τιτυού]], γιο της [[Ελάρα (μυθολογία)|Ελάρας]], που αποπειράθηκε να τη βιάσει. Στη δεύτερη οδηγεί σε θάνατο τους επτά γιους της [[Νιόβη]]ς, μαζί με τη αδερφή του Άρτεμη, η οποία σκότωσε τις επτά κόρες της. Η αιτία αυτών των θανάτων είναι πως η Νιόβη, εάν και θνητή, είχε καυχηθεί πως είχε 14 παιδιά, ενώ η Λητώ είχε μόνο δύο, διαπράττοντας έτσι ύβρη.<ref>''ὔτεκνος δὲ οὖσα Νιόβη τῆς Λητοῦς εὐτεκνοτέρα εἶπεν ὑπάρχειν· Λητὼ δὲ ἀγανακτήσασα τήν τε Ἄρτεμιν καὶ τὸν Ἀπόλλωνα κατ᾽ αὐτῶν παρώξυνε, καὶ τὰς μὲν θηλείας ἐπὶ τῆς οἰκίας κατετόξευσεν Ἄρτεμις, τοὺς δὲ ἄρρενας κοινῇ πάντας ἐν Κιθαιρῶνι Ἀπόλλων κυνηγετοῦντας ἀπέκτεινεν. ἐσώθη δὲ τῶν μὲν ἀρρένων Ἀμφίων, τῶν δὲ θηλειῶν Χλωρὶς ἡ πρεσβυτέρα, ᾗ Νηλεὺς συνᾐκησε. κατὰ δὲ Τελέσιλλαν ἐσώθησαν Ἀμύκλας καὶ Μελίβοια, ἐτοξεύθη δὲ ὑπ᾽ αὐτῶν καὶ Ἀμφίων...'' ( βλ. Απολλόδωρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Γ', κεφ. 5.6. )</ref>

===Ίδρυση του Μαντείου των Δελφών===

Στους [[Δελφοί|Δελφούς]] ο Απόλλων είχε ιδρύσει το περίφημο [[Μαντείο των Δελφών|μαντείο]] του, όπου η Πυθία καθόταν, ως ιέρεια του θεού, σε ένα χρυσό τρίποδα σκεπασμένο με το δέρμα του Πύθωνα και μασώντας φύλλα δάφνης, πρόφερε σε εξάμετρα τον χρησμό της δοσμένο από τον θεό, που ήταν πάντα σκοτεινός και αινιγματικός. Για το λόγο αυτό ο Απόλλων ονομαζόταν και Λοξίας, ως «λοξά αποκρινόμενος», σύμφωνα με χωρίο του [[Λουκιανός|Λουκιανού]], στο έργο του Θεών Διάλογοι. Στους Δελφούς κατέφευγαν άνθρωποι που είχαν διαπράξει κακό εν αγνοία τους ή άθελά τους και υπέφεραν γι’ αυτό, και γενικά όσοι ήθελαν να μάθουν τι πρέπει να κάνουν για να είναι θεάρεστες οι πράξεις τους και να κερδίσουν την υποστήριξη και την εύνοια των θεών. Από την ελληνική μυθολογία έχουμε ποικίλα παραδείγματα ηρώων που καταφεύγουν στο Μαντείο των Δελφών για χρησμό: Στις Ευμενίδες του [[Αισχύλος|Αισχύλου]], ο [[Ορέστης]] οφείλει να πάει στους Δελφούς να εξαγνιστεί, αν και σκότωσε τη μητέρα του με υποκίνηση του ίδιου του θεού Απόλλωνα, υπερασπιζόμενος την τιμή του πατέρα του. Ο [[Οιδίποδας]], όπως μας τον κληροδοτεί ο [[Σοφοκλής]], μέσα στην άγνοιά του και στην προσπάθεια να βρει την αλήθεια και την ατομική του ταυτότητα, επιχειρώντας να αποφύγει την εκπλήρωση του χρησμού του μαντείου, πως θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα συνάψει ερωτική σχέση με την μητέρα του, εν τέλει άθελά του την επιβεβαιώνει. Η στενή αυτή σχέση του Μαντείου με ηθικά ζητήματα και θέματα δικαιοσύνης, ήταν φυσικό να κάνει το Δελφικό Απόλλωνα νομοθέτη των ελληνικών πόλεων, ειδικά σε θέματα που έχρηζαν θρησκευτικής κύρωσης. Σύμφωνα με τον [[Πλάτωνας|Πλάτωνα]] στην [[Πολιτεία του Πλάτωνα|Πολιτεία]] του, ο Απόλλων εξηγεί σε όλους τους ανθρώπους τα των ναών, θυσιών και άλλων υπηρεσιών προς τη θεότητα, καθώς και το τυπικό που συνδέεται με το θάνατο και τη μεταθανάτια ύπαρξη. Γίνεται έτσι ο ιδρυτής πολλών τελετουργικών πράξεων και του τυπικού της θρησκείας.

===Οι έρωτες ===

[[Αρχείο:Belvedere Apollo Pio-Clementino Inv1015.jpg|αριστερά|μικρογραφία|598x598εσ|εναλλ.=|Απόλλων του Μπελβεντέρε]]

Στον ερωτικό τομέα, κατά τη μυθολογία, ο Απόλλωνας αποδεικνύεται μάλλον άτυχος. Οι έφηβοι που τον επιθυμούν ή σχετίζονται μαζί του καταδιώκονται από ατυχία, όπως ο νεαρός [[Υάκινθος (μυθολογία)|Υάκινθος]]. Οι γυναίκες που εκείνος ερωτεύεται, μένουν μαζί του ψυχρές. Χαρακτηριστικός είναι ο μύθος της [[Δάφνη (νύμφη)|Δάφνης]], που για να αποφύγει την ερωτική ένωση με τον θεό μετατράπηκε στο δέντρο Δάφνη με τη βοήθεια της Γης και από τότε, τιμητικά έγινε το ιερό και αγαπημένο δέντρο του Απόλλωνος και χρησιμοποιήθηκε στην λατρεία του. Πάντως από τους έρωτες του γεννιούνται εξαιρετικά πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας, που φέρουν ιδιότητες αντίστοιχες με του θεού πατέρα τους, όπως ο [[Ασκληπιός|Ασκληπιός,]]<nowiki/>ο [[Αρισταίος]], ο [[Άραβος]], ο [[Μόψος]] και ο [[Ορφέας]]. Ως ιερά φυτά του Απόλλωνος, αναφέρονται η [[δάφνη (φυτό)|δάφνη]], ο [[ηλίανθος]], η άρκευθος, η μυρίκη, το [[ηλιοτρόπιο]] και ο [[Υάκινθος (φυτό)|υάκινθος]].

===Ρωμαϊκά χρόνια===

Η λατρεία του Απόλλωνος έφτασε και διαδόθηκε ήδη πολύ νωρίς στη [[Ρώμη]]. Θεωρείται πως η διάδοση της έγινε από την [[Κύμη (Μεγάλη Ελλάδα)|Κύμη]] (βόρεια της [[Νάπολη|Νεάπολης]]) και από τη Νότια Ετρουρία (6ος αι. π. Χ.). Το 433 π. Χ. κατασκευάστηκε ο πρώτος ναός του Απόλλωνος, με αφορμή μια επιδημία που ξέσπασε και με σκοπό να εξευμενιστεί η οργή του θεού. Ωστόσο, υπήρχε ήδη στη Ρώμη ένα ιερό προς τιμή του Απόλλωνος, το Απολλινάριον, κοντά στο [[Άρεως Πεδίον|Πεδίον του Άρεως]].

 

Ο Ρωμαίος Απόλλωνας ήταν θεραπευτής και γιατρός, οι [[Εστιάδες Παρθένες|Εστιάδες]] τον αποκαλούσαν Apollo Medicus, μητέρα του ήταν η Λατόνα και η αδελφή του η Άρτεμις – Διάνα. Στον πόλεμο κατά του Αννίβα, εγκαινιάστηκαν οι Ludi Apollinares, για να τιμηθεί ο θεός και να βοηθήσει στη νίκη. Ο Απόλλωνας έπαιξε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον [[Εξελληνισμός|εξελληνισμό]] της ρωμαϊκής θρησκείας. Οι ιερείς του, οι quindicemviri, φύλακες των σιβυλλικών (αινιγματικών, θρησκευτικών) βιβλίων της λατρείας του, οργάνωσαν το ελληνικό τυπικό και συνέβαλαν στην εισαγωγή ελληνικών θεοτήτων στη Ρώμη. Ο ναός του θεού στην Κύμη, πάνω από το σπήλαιο της Σίβυλλας, χρονολογείται από τον 6ο αι. π. Χ. και εκείνος του Φλαμινίου πεδίου στη Ρώμη από το 431 π. Χ. Ο [[Οκταβιανός Αύγουστος|Αύγουστος]] επέλεξε τον Απόλλωνα ως θεό προστάτη του και απέδωσε τη νίκη του εναντίον του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας στην υπεροχή του Φοίβου απέναντι στις τερατόμορφες αιγυπτιακές και ανατολικές θεότητες και άρα, σε μία νίκη της αρχαιοελληνικής έναντι της αιγυπτιακής θρησκείας. Το 17 π. Χ. εγκαινίασε τους Ludi Seculares, όπου ο Απόλλων και η Διάνα αναδεικνύονταν ως θεοί ισοδύναμοι με τον Δία και την Ήρα. Το Carmen Seculare του [[Οράτιος|Ορατίου]], παρουσίαζε Απόλλωνα και Αύγουστο να ταυτίζονται, να φέρουν κοινές ιδιότητες και ο δεύτερος να είναι εκπρόσωπος του θεού στη Γη και εκτελεστής των θελημάτων του πρώτου. Ο Απόλλωνας αναφέρονταν ως αρχηγός των ρωμαϊκών πεπρωμένων, άρχοντας του ήλιου, τοξότης, μάντης, διώκτης των επιθυμιών, ηθοπλάστης των νέων και ανάλογες ιδιότητες στόλιζαν και τον αυτοκράτορα – προστατευόμενό του. Το 12 π. Χ. τα σιβυλλικά βιβλία μεταφέρθηκαν από το ναό του Δία στο ναό του Απόλλωνος, που ανοικοδομήθηκε στο μεταξύ στον Παλατινό λόφο.<ref name=Lam>Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου, τ. Α΄, Αθήνα, εκδόσεις Δομή, 1984, 408-413.</ref>

===Γέννηση Απολλώνιου στοιχείου===

Με την επίδραση του Νίτσε και την διάδοση της φιλοσοφίας του και των βιβλίων του στα νεότερα χρόνια, ο κόσμος άρχισε να βλέπει ως βασική στην ελληνική θρησκεία τη διάκριση και αντίθεση ανάμεσα στον φωτεινό, λογικό, τακτικό, συνετό Απόλλωνα θεό της αρμονίας και της τάξης, και στον συναισθηματικό, μυστικιστή και παράφορο [[Διόνυσος|Διόνυσο]], θεό της μέθης, των ενστίκτων και του παρορμητισμού. Ο αντιθετικός αυτός διαχωρισμός σε απολλώνιο και διονυσιακό στοιχείο επικράτησε, παρόλο που η σύνδεση του Απόλλωνος με το μαντείο των Δελφών δεν έγινε μόνο βάσει ορθολογιστικών παραγόντων, αλλά κυρίως λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων της εποχής. Επιπρόσθετα, και η τάση του για εξιλασμούς είναι πλησιέστερη στο συναισθηματικό παρά στο λογικό πεδίο. Ωστόσο, με την ανοικοδόμηση του Ναού του Απόλλωνος και την αναπαράσταση σε αυτόν και των δύο αντίθετων θεοτήτων, γίνεται εμφανής μια απόπειρα συγκερασμού των στοιχείων και γεφύρωσης των διαφορών των δύο Θεών και η παγίωση μιας νέας εποχής για τη θρησκευτική λατρεία.<ref name=Lam/>

[[Αρχείο:Apollo and Daphne (Bernini).jpg|μικρογραφία|561x561εσ|εναλλ.=|Απόλλων και Δάφνη ]]

===Σχέση του Απόλλωνος με τη Μουσική===

Στο τέλος της πρώτης ραψωδίας της Ιλιάδας (Α 601-604) ο Απόλλων εμφανίζεται ως Κιθαρωδός και Μουσαγέτης .

{{απόσπασμα| '''[Α 601-604] Ὣς τότε μὲν πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα<br>

'''δαίνυντ᾿, οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης,

'''οὐ μὲν φόρμιγγος περικαλλέος ἣν ἔχ᾿ Ἀπόλλων,

'''Μουσάων θ᾿ αἳ ἄειδον ἀμειϐόμεναι ὀπὶ καλῇ. ''- Ομήρου Ιλιάδα από βικιθήκη '''' <ref>[https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CF%82/%CE%91#v605 Ομήρου Ιλιάδα από βικιθήκη]</ref>}}

{{απόσπασμα| [Α 601-604] Αυτού ετρώγαν κι έπιναν ολήμερα ως το δείλι,

κι όλες χαρήκαν οι καρδιές το ισόμοιρο τραπέζι,

του Φοίβου ακόμη την λαμπράν κιθάραν και τες Μούσες

ως έψαλναν καλόφωνα με την σειρά τους όλες. ''}}

'''[[Δελφικοί Ύμνοι]]''' <br>

Πρόκειται για δύο ύμνους αφιερωμένους στον θεό Απόλλωνα που βρίσκονται χαραγμένοι σε μάρμαρο στο Θησαυρό των Αθηναίων και αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα από τα ελάχιστα δείγματα αρχαίας Ελληνικής μουσικής.

== Ορφικος Υμνος Απόλλωνος ==

{{απόσπασμα| ''' [Ορφικος Υμνος Απόλλωνος] Ἐλθέ, μάκαρ, Παιάν, Τιτυοκτόνε, Φοῖβε, Λυκωρεῦ, Μεμφῖτ᾽, ἀγλαότιμε, ἰήιε, ὀλβιοδῶτα, χρυσολύρη, σπερμεῖε, ἀρότριε, Πύθιε, Τιτάν, Γρύνειε, Σμινθεῦ, Πυθοκτόνε, Δελφικέ, μάντι, ἄγριε, φωσφόρε δαῖμον, ἐράσμιε, κύδιμε κοῦρε, μουσαγέτα, χοροποιέ, ἑκηβόλε, τοξοβέλεμνε, Βράγχιε καὶ Διδυμεῦ, ἑκάεργε, Λοξία, ἁγνέ, Δήλι᾽ ἄναξ, πανδερκὲς ἔχων φαεσίμβροτον ὄμμα, χρυσοκόμα, καθαρὰς φήμας χρησμούς τ᾽ ἀναφαίνων• κλῦθί μου εὐχομένου λαῶν ὕπερ εὔφρονι θυμῶι• τόνδε σὺ γὰρ λεύσσεις τὸν ἀπείριτον αἰθέρα πάντα γαῖαν δ᾽ ὀλβιόμοιρον ὕπερθέ τε καὶ δι᾽ ἀμολγοῦ, νυκτὸς ἐν ἡσυχίαισιν ὑπ᾽ ἀστεροόμματον ὄρφνην ῥίζας νέρθε δέδορκας, ἔχεις δέ τε πείρατα κόσμου παντός• σοὶ δ᾽ ἀρχή τε τελευτή τ᾽ ἐστὶ μέλουσα, παντοθαλής, σὺ δὲ πάντα πόλον κιθάρηι πολυκρέκτωι ἁρμόζεις, ὁτὲ μὲν νεάτης ἐπὶ τέρματα βαίνων, ἄλλοτε δ᾽ αὖθ᾽ ὑπάτης, ποτὲ Δώριον εἰς διάκοσμον πάντα πόλον κιρνὰς κρίνεις βιοθρέμμονα φῦλα, ἁρμονίηι κεράσας {τὴν} παγκόσμιον ἀνδράσι μοῖραν, μίξας χειμῶνος θέρεός τ᾽ ἴσον ἀμφοτέροισιν, ταῖς ὑπάταις χειμῶνα, θέρος νεάταις διακρίνας, Δώριον εἰς ἔαρος πολυηράτου ὥριον ἄνθος. ἔνθεν ἐπωνυμίην σε βροτοὶ κλήιζουσιν ἄνακτα, Πᾶνα, θεὸν δικέρωτ᾽, ἀνέμων συρίγμαθ᾽ ἱέντα• οὕνεκα παντὸς ἔχεις κόσμου σφραγῖδα τυπῶτιν. κλῦθι, μάκαρ, σώζων μύστας ἱκετηρίδι φωνῆι.

'''' <ref>[https://el.wikisource.org/wiki/%CE%91%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%BF%CF%82 από τη Βικιθήκη - Ἀπόλλωνος, θυμίαμα μάνναν]</ref>}}

{{απόσπασμα| ''[Απόδοση] «Έλα, μάκαρ, θεέ Ιατρέ, που φόνευσες τον Τιτυό, Φοίβε, Λυκωρεύ,2. Μεμφίτη, που τιμάσαι λαμπρά, ιήιε, (ιήκλητε) που παρέχεις ευτυχία, 3. χρυσολύρη, σπέρμιε (σπορικέ), αρότριε (αγροτικέ), Πύθιε, Τιτάν, 4. Γρύνειε, Σμινθεύ, φονέα του Πύθωνα, Δελφικέ, μάντη, 5. αγροτικέ, φωτοφόρε θεέ, αγαπητέ, ένδοξε έφηβε, 6. ηγέτη των Μουσών, δημιουργέ του χορού, μακροβόλε, τοξοβόλε, 7. Βράγχιε και Διδυμέα, τοξότη, Λοξία, αμόλυντε, 8. άνακτα της Δήλου που έχεις οφθαλμό που παρατηρεί συνεχώς τους ανθρώπους, 9. χρυσομάλλη, που μας φανερώνεις ξεκάθαρες προφητείες και χρησμούς. 10. Άκουσέ με που εύχομαι υπέρ των λαών, με ευφρόσυνη (αγνή) ψυχή. 11. Επειδή εσύ ατενίζεις σιμά σου (τόνδε) ολόκληρο τον απέραντο αιθέρα, 12. και την καλόμοιρη γη και από ψηλά και τις ώρες πριν1 13. το χάραμα στο ήσυχο σκοτάδι που έχει τα αστέρια για μάτια 14. εποπτεύεις έως τα βαθιά θεμέλια, κατέχεις (παρατηρείς) τα πέρατα του κόσμου 15. όλου. Εσύ το ξεκίνημα και το τελείωμα και αυτό που θα γίνει στο μέλλον, 16. ο παντοθαλής, εσύ κάθε πόλο (άξονα της γης) με την πολύηχη κιθάρα 17. εναρμονίζεις, άλλοτε μεν βαδίζοντας στα τέρματα της νεάτης (κατώτατη χορδή), 18. άλλοτε εδώ2 στην ύπατη (υψηλότατη χορδή), κάποτε στην Δωρική παράταξη3 19. κάθε άξονα αναμειγνύεις (συνδυάζεις), διαχωρίζεις τα βιοσυντηρούμενα γένη, 20. αναμιγνύοντας αρμονικά την παγκόσμια μοίρα των ανθρώπων. 21. Ανέμιξες σε (δυο) ίσα μέρη το χειμώνα και το θέρος, 22. ταξινόμισες τον χειμώνα στις ύπατες (ύψιστες), το θέρος στις νεάτες, (κατώτερες) 23. και τον Δώριο (ήχο) στου πολυαγαπημένου έαρος το εποχιακό άνθος. (μεσαίες) 24. Γι’ αυτό οι άνθρωποι σε προσφωνούν με την επωνυμίαν άνακτα, 25. Πάνα, θεό με δύο κέρατα, που δημιουργείς τους συριγμούς των ανέμων. 26. Αυτό επειδή κατέχεις την σφραγίδα που σημαδεύει τα πάντα στον κόσμο. 27. Άκουσέ με μακάριε, και σώσε τους μυημένους με την ικετευτική φωνή.»

}}

==Τα επίθετα του Απόλλωνος ==

[[Αρχείο:Gustave Moreau - Chariot of Apollo or Phoebus Apollo (c.1880).jpg|μικρογραφία|467x467εσ|εναλλ.=|''το άρμα του Φοίβου Απόλλωνα'']]

 

Τα επίθετα γενικά του θεού έχουν σχέση με τις ηλιακές ιδιότητές του, τη μουσική, την πολεμική τέχνη, και κατά συνέπεια και τις θεραπευτικές του ιδιότητες, τους αγώνες του μέχρι να κυριαρχήσει σε έναν τόπο. '''Πηγή''' : *[http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/gods/apollo/page_010.html] '''Η Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας''' .

==Γενεαλογικό δένδρο του Απόλλωνος==

== Ο Απόλλων στην τέχνη ==

<gallery mode="packed-hover" heights="200px">

Αρχείο:Apollo, God of Light, Eloquence, Poetry and the Fine Arts with Urania, Muse of Astronomy - Charles Meynier.jpg|Απόλλωνας ο Θεός του Φωτός, με την Ουρανία την Μούσα της Αστρονομίας

Αρχείο:Niobe JacquesLouisDavid 1772 Dallas Museum of Art.jpg|Ο Απόλλωνας και η Άρτεμις  επιτίθενται στα παιδιά της [[Νιόβη|Νιόβης]]

Αρχείο:Guido Reni - Aurora - WGA19273.jpg|[[Αουρόρα]] ( [[Ηώς]] και Απόλλων )

</gallery>

==Παραπομπές==

<references />