Βικιπαίδεια

Περού: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ +πρωθ.
Διαγραφή όλου του περιεχομένου της σελίδας
Ετικέτες: Άδειασμα περιεχομένου σελίδας άδειασμα του λήμματος άδειασμα
Γραμμή 1:
{{coord|-8.2333|-76.0167|type:country|format=dms|display=title}}
{{Πληροφορίες Χώρας
| εθνικό_όνομα = ''República del Perú''
| προφορά ονόματος =
| εθνικό όνομα ελληνικά = Δημοκρατία του Περού
| σημαία = Flag of Peru.svg
| άρθρο σημαίας = Σημαία του Περού
| εθνόσημο = Escudo_de_armas_del_Perú.svg
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο του Περού
| εθνικό_σύνθημα =
| εθνικός_ύμνος = [[Somos libres, seámoslo siempre]]<br />(Είμαστε ελεύθεροι, είθε να είμαστε πάντα έτσι)<br />[[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg]]
| χάρτης = Peru (orthographic projection).svg
| λεζάντα_χάρτη = Η θέση του Περού ([[πράσινο]])
| λεζάντα_αριστερά =
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Λίμα]]
| πληθυσμός_πρωτεύουσας =
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{coord|12|03|S|77|03|W|type:city|format=dms|display=inline|name=Λίμα}}
| μεγαλύτερη_πόλη =
| επίσημες_γλώσσες = [[Ισπανική γλώσσα|Ισπανικά]], περιφερειακές επίσημες γλώσσες: [[Κέτσουα γλώσσες|Κέτσουα]], [[Αϊμάρα γλώσσα|Αϊμάρα]] και άλλες ιθαγενείς γλώσσες<ref>[http://www.cultura.gob.pe/es/comunicacion/noticia/el-ministerio-de-cultura-publica-la-ley-de-lenguas-en-las-cinco-lenguas El Ministerio de Cultura publica la Ley de Lenguas en las cinco lenguas originarias más habladas del Perú], República del Perú, Ministerio de Cultura, 2 de Junio de 2014. (Ley N° 29735, Ley de Lenguas)</ref>
| Πληθυσμιακές ομάδες =
| πολίτευμα = [[Προεδρική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος του Περού|Πρόεδρος]]<br />[[Αντιπρόεδρος του Περού|2η Αντιπρόεδρος]]<br />[[Πρωθυπουργός του Περού|Πρωθυπουργός]]
| ονόματα_ηγετών = [[Μαρτίν Βισκάρα]] <br/> [[Μερσέντες Αράος]] <br />[[Σαλβαδόρ ντελ Σολάρ]]
| τύπος_κυριαρχίας = [[Ανεξαρτησία]]
| γεγονός_κυριαρχίας = • Κηρύχθηκε<br /> • Αναγνωρίστηκε<br /><br /> • Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = [[28 Ιουλίου]] [[1821]]<br />[[14 Αυγούστου]] [[1879]] (από την [[Ισπανία]])<br />31 Δεκεμβρίου 1993
| θέση_έκτασης = 20
| έκταση = 1.285.216
| ποσοστό_νερού = 8,8
| σύνορα = 7.461
| ακτογραμμή = 2.414
| θέση_πληθυσμού = 42
| πληθυσμός = 31.237.385<ref>[https://www.inei.gob.pe/media/MenuRecursivo/publicaciones_digitales/Est/Lib1544/Libro.pdf Απογραφή 2017]</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2017
| πυκνότητα_πληθυσμού = 25,3
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 189
| εκτίμηση_πληθυσμού = 32.495.510<ref name="stats">[https://www.inei.gob.pe/media/principales_indicadores/libro_1.pdf Επίσημη εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 2019
| θέση_ΑΕΠ =
| ΑΕΠ = 406,206 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=14&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=293&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Περού |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=09-05-2017}}</ref>
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 12.903 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή =
| θέση_ΑΕΠ_Ον =
| ΑΕΠ_Ον = 195,140 δισ. $<ref name="imf"/>
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον = 2016
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον = 6.198 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον =
| HDI_έτος = 2017
| HDI = {{increase}} 0,750 <ref name="UNDP2018">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/2018-update |title= Human Development Report 2018|publisher=HDRO (Human Development Report Office)|accessdate=10 Φεβρουαρίου 2019}}</ref>
| HDI_κατάταξη = 89
| HDI_κατηγορία = <span style="color:#009900;">υψηλός</span>
| νόμισμα = [[Σολ Περού|Σολ]]<ref>[http://publications.europa.eu/code/el/el-5000500.htm Υπηρεσία Εκδόσεων — Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων — Παράρτημα A5<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>
| κωδικός_νομίσματος = PEN
| ώρα_ζώνης = [[Ώρα Περού|PET]]
| διαφορά_UTC = -5
| θερινή_διαφορά_UTC =
| iso_3166-1 = PE
| top_level_domain = [[.pe]]
| οδηγούν_από = δεξιά
| κωδικός_κλήσης = 51
| σημειώσεις=
}}
 
Το '''Περού''' ([[Ισπανική γλώσσα|ισπανικά]]: Perú, [[Κέτσουα]]: Piruw), είναι χώρα στη [[Νότια Αμερική]]. Συνορεύει βόρεια με τον [[Ισημερινός (χώρα)|Ισημερινό]] και την [[Κολομβία]], ανατολικά με τη [[Βραζιλία]], νοτιοανατολικά με τη [[Βολιβία]], νότια με τη [[Χιλή]] και δυτικά βρέχεται από [[Ειρηνικός Ωκεανός|Ειρηνικό ωκεανό]].
Το Περού είναι χαρακτηριστική χώρα της περιοχής των [[Άνδεις|Άνδεων]]. Έχει έκταση 1.285.216 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]], είναι δηλαδή 10 φορές μεγαλύτερη από την [[Ελλάδα]] και 32.495.510 κατοίκους <ref name="stats"/>, με βάση επίσημες εκτιμήσεις του 2019.
 
Οι περουβιανές πόλεις είναι πολυπολιτισμικές, με ιστορία που είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης του πολιτισμού των Άνδεων με αυτόν των Ισπανών αποίκων. Παγκοσμίως η χώρα είναι γνωστή ως το κέντρο του πολιτισμού των [[Ίνκας]].
 
== Ετυμολογία ==
Η ονομασία Περού προέρχεται από το όνομα του '''Birú''', ενός τοπικού άρχοντα στον Κόλπο του Σαν Μιγκέλ στον [[Παναμάς|Παναμά]] στις αρχές του 16ου αιώνα. Όταν οι κτήσεις του προσπελάστηκαν από [[Ισπανία|Ισπανούς]] εξερευνητές το [[1522]], ήταν το νοτιότερο κομμάτι του ''Νέου Κόσμου''. Έτσι, ο [[Φρανσίσκο Πισάρρο]] ονόμασε τις νοτιότερες περιοχές ''Περού''. Το [[Ισπανία|ισπανικό Στέμμα]] κατέστησε νόμιμη την ονομασία το [[1529]] με την Πράξη κατάκτησης του [[Τολέδο]], η οποία επίσημα ονόμασε την κατακτημένη [[Ίνκας|Αυτοκρατορία των Ίνκας]] ως επαρχία του Περού. Η χώρα, κάτω από την ισπανική κυριαρχία, αποτελούσε επίσημα την Αντιβασιλεία του Περού, ενώ μετά τον πόλεμο ανεξαρτησίας των Περουβιανών, επικράτησε η ονομασία Κράτος του Περού.
 
== Ιστορία ==
[[Αρχείο:80 - Machu Picchu - Juin 2009 - edit.jpg|thumb|left|upright|Η πόλη του [[Μάτσου Πίτσου]], γνωστή και ως η κρυφή πόλη των [[Ίνκας]].]]
Οι πρώτες μαρτυρίες ανθρώπινης παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή του Περού χρονολογούνται περίπου εννέα χιλιετίες πριν. Η παλαιότερη γνωστή σύνθετη κοινωνία στο Περού είναι ο πολιτισμός του Νόρτε Τσίκο, ο οποίος άνθισε στις ακτές του Ειρηνικού μεταξύ του 3.000 και 1.800 π.Χ. Αυτές οι πρωτόγονες δομές εξελίχθηκαν και οι αρχαιολογικές μαρτυρίες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη στη συνέχεια των πολιτισμών των Τσάβιν, Παράκας, Μοτσίκα, [[Νάζκα]], Γουαρί και Τσιμού. Τον 15ο αιώνα, οι Ίνκας εξελίχθηκαν σε ένα πανίσχυρο κράτος, το οποίο με το τέλος του αιώνα, αποτελούσε τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία στην προκολομβιανή Αμερική. Οι πολιτισμοί των Άνδεων ήταν γενικά βασισμένοι στη γεωργία, χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως η άρδευση και οι αναβαθμίδες στις καλλιέργειες. Επίσης, η εκτροφή των καμηλοειδών της περιοχής ([[λάμα]], [[Γουανάκος|γουανάκο]]) και η αλιεία ήταν σημαντικοί πόροι. Η οργάνωση της κοινωνίας βασιζόταν στην αλληλεγγύη και την αναδιανομή του πλούτου, καθώς οι πολιτισμοί αυτοί δεν είχαν τα στοιχεία της αγοράς και του χρήματος στην κουλτούρα τους.
 
Το [[1532]], μία ομάδα Ισπανών κατακτητών, γνωστοί και ως κονκισταδόρες, με αρχηγό τον Φρανσίσκο Πισάρρο, νίκησαν τον αυτοκράτορα των [[Ίνκας]] Αταουάλπα και επέβαλαν την ισπανική κυριαρχία στην αυτοκρατορία των Άνδεων. Δέκα χρόνια αργότερα, το Ισπανικό Στέμμα ίδρυσε την Αντιβασιλεία του Περού, στην οποία περιλαμβάνονταν οι περισσότερες ισπανικές αποικίες της Νότιας Αμερικής. Ο αντιβασιλέας Φρανθίσκο ντε Τολέδο αναδιοργάνωσε τη χώρα κατά τη δεκαετία του 1570, με κύρια οικονομική δραστηριότητα τα ορυχεία αργύρου και εξανάγκασε τους ιθαγενείς σε υποχρεωτική εργασία.
 
Το Περού απέφερε μεγάλα κέρδη στην [[Ισπανία]] και παράλληλα αναπτύχθηκε ένα εμπορικό δίκτυο συναλλαγών με την [[Ευρώπη]] ως και τις [[Φιλιππίνες]], τότε ισπανική κτήση. Μέχρι τον 18ο αιώνα όμως, η μείωση των αποθεμάτων αργύρου και η οικονομική διαφοροποίηση ελάττωσαν τα βασιλικά έσοδα, με συνέπεια το Στέμμα να προβεί σε αλλαγές, γνωστές και ως η Ανασύσταση του οίκου των Βουρβόνων, οι οποίες επέφεραν αύξηση των φόρων και διάσπαση του Αντιβασιλείου του Περού. Οι νέοι νόμοι προκάλεσαν την επανάσταση του Τούπακ Αμάρου του Β' και άλλες εξεγέρσεις, οι οποίες κατεστάλησαν βίαια.
[[Αρχείο:La Independencia del Perú.jpg|thumb|170px|left|Ανακήρυξη της ανεξαρτησίας από τον [[Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν]]]]
Στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν οι περισσότερες χώρες της Νότιας Αμερικής πολεμούσαν για την ανεξαρτησία τους, το Περού παρέμενε πιστό στο Ισπανικό στέμμα. Η άρχουσα τάξη δίσταζε ανάμεσα στη χειραφέτηση και την Ισπανική μοναρχία, και τελικά η ανεξαρτησία έγινε πραγματικότητα μόνο μετά τις στρατιωτικές εκστρατείες του [[Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν]] και του [[Σιμόν Μπολίβαρ]]. Τα πρώτα χρόνια του νέου ανεξάρτητου κράτους, οι εσωτερικές έριδες μεταξύ των στρατιωτικών ηγετών για την εξουσία παρέτειναν την πολιτική αστάθεια. Η εθνική ταυτότητα ενδυναμώθηκε αυτή την περίοδο, καθώς τα σχέδια της γειτονικής [[Βολιβία]]ς για μία ενιαία συνομοσπονδία όλων των κρατών της Λατινικής Αμερικής απέβησαν άκαρπα. Μεταξύ των δεκαετιών του 1840 και του 1860, το Περού διήνυσε μια περίοδο σταθερότητας υπό την προεδρία του Ραμόν Καστίγια, με αυξημένα κρατικά έσοδα από τις εξαγωγές [[γουανό]]. Μέχρι το 1870 όμως, αυτή η πλουτοπαραγωγική πηγή εξαντλήθηκε και η χώρα βρέθηκε χρεωμένη, πυροδοτώντας για μία ακόμη φορά τις εμφύλιες διαμάχες.
 
Μετά την ήττα του από τη [[Χιλή]] στον Πόλεμο του Ειρηνικού το 1883, το Περού παραχώρησε τις επαρχίες της Αρίκα και της Ταραπακά με τις συνθήκες του Ανκόν και της [[Λίμα]] αντίστοιχα. Τις εσωτερικές διαμάχες μετά τον πόλεμο ακολούθησε η σταθερότητα της ηγεσίας του Αστικού Κόμματος, μέχρι την άνοδο στην εξουσία του αυταρχικού καθεστώτος του Αουγούστο Λεγκία. Η μεγάλη ύφεση στις αρχές του 20ου αιώνα, προκάλεσε την πτώση του Λεγκία, τροφοδότησε πολιτικές αναταραχές και ήταν η αιτία της ανόδου της Αμερικανικής Λαϊκής Επαναστατικής Συμμαχίας (APRA). Η διαμάχη μεταξύ της συμμαχίας, του πολιτικού κατεστημένου και του στρατού καθόρισε τη ζωή του Περού για τις επόμενες τρεις δεκαετίες.
 
Στις [[18 Ιουλίου]] του [[1962]], ο περουβιανός στρατός αρνήθηκε να αναγνωρίσει την εκλογική νίκη του υποψηφίου της Αριστεράς, Ραούλ Άγια ντε λα Τόρε, με το σοσιαλδημοκρατικό APRA στις προεδρικές εκλογές της [[10 Ιουνίου|10ης Ιουνίου]]. Η νίκη του Άγια ντε λα Τόρε μόνο με 6.000 ψήφους διαφορά και χωρίς απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή έκανε τους στρατιωτικούς να πιστεύουν ότι η εκλογή του θα αποτραπεί από το κογκρέσο, αρμόδιο για την εκλογή προέδρου. Πραγματικά, ο Άγια ντε λα Τόρε ήρθε σε συνδιαλλαγή με τον άσπονδο εχθρό του, στρατηγό Μανουέλ Οδρία και πραξικοπηματία ηγέτη της χώρας από το [[1948]] έως το [[1956]], για να υποστηρίξει αυτόν ως πρόεδρο. Στις [[17 Ιουλίου]] ανακοινώθηκε αυτή η συμφωνία και παράλληλα η Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή επικύρωσε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Την επομένη, τα τανκς κύλησαν στους δρόμους της Λίμας και ο στρατηγός Πέρες Γκοντόι ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, επικεφαλής 12μελούς χούντας<ref>''Πραξικόπημα στο Περού'', Ιστορικό Λεύκωμα 1962, σελ. 96-97, Καθημερινή (1997)</ref>.
 
Το [[1968]], ο στρατός με την ηγεσία του στρατηγού Χουάν Βελάσκο Αλβαράδο πραγματοποίησε πραξικόπημα για την ανατροπή του πρόεδρου Φερντάντο Μπελαούντε. Το νέο καθεστώς έκανε ριζικές αλλαγές για την προώθηση της ανάπτυξης αλλά δεν κατάφερε να έχει σημαντικό λαϊκό έρεισμα.
 
Τη νύχτα της [[31 Μαΐου|31ης Μαΐου]] του [[1970]], ένας [[σεισμός]] αφάνισε το ορεινό θέρετρο Γιουνγκάι και τους 30.000 κατοίκους του. Την τραγωδία δεν την προκάλεσε τόσο η ίδια η δόνηση όσο ο τεράστιος όγκος πάγου, χωμάτων και βράχων που απελευθέρωσε από τους παγετώνες των Άνδεων και πέρασε με ταχύτητα σχεδόν 400 χλμ/ώρα από την κοιλάδα του Γιουνγκάι, θάβοντας και ισοπεδώνοντας πόλεις και χωριά από τα βουνά μέχρι τα παράλια του Ειρηνικού. "''Ο ακριβής υπολογισμός του αριθμού των νεκρών ξεπερνά τις δυνατότητές μας''", ομολόγησε ο εκπρόσωπος Τύπου της κυβέρνησης του Περού αλλά, συνολικά, πιστεύεται πως ξεπέρασαν τους 70.000, ενώ οι τραυματίες και οι άστεγοι υπολογίστηκαν σε εκατοντάδες χιλιάδων. Στο ίδιο το Γιουνγκάι, οι επιζώντες δεν ξεπέρασαν τους 130 ενώ από πολλά από τα δεκάδες χωριά που το περιέβαλαν δεν απέμεινε το παραμικρό ίχνος<ref>''70.000 νεκροί από χιονοστιβάδα στο Περού'', Ιστορικό Λεύκωμα 1970, σελ. 79-81, Καθημερινή (1998)</ref>.
 
Το 1975, ο Βελάσκο αντικαταστάθηκε βίαια από τον στρατηγό Φρανσίσκο Μοράλες Μπερμούδες, ο οποίος επέβλεψε την επαναφορά της δημοκρατίας. Κατά τη δεκαετία του '80, το Περού αντιμετώπισε ένα σημαντικό εξωτερικό δημόσιο χρέος, συνεχώς αυξανόμενο πληθωρισμό, ανεξέλεγκτο λαθρεμπόριο ναρκωτικών και έντονη πολιτική βία. Κατά την προεδρία του [[Αλμπέρτο Φουτζιμόρι]] το διάστημα 1990-2000, η χώρα ανέκαμψε, αν και η κυβέρνηση παραιτήθηκε μετά τις διφορούμενες εκλογές του 2000 με κατηγορίες αυταρχικότητας, διαφθοράς και παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά το τέλος της κυβέρνησης Φουτζιμόρι, το Περού προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη διαφθορά και να συντηρήσει την ανάπτυξη. <br /> Το 2006 τις εκλογές κέρδισε ο [[Άλαν Γκαρσία]] (Alan García), που τον διαδέχθηκε ο νικητής των εκλογών του 2011, [[Ογιάντα Ουμάλα]]. Έπειτα από τις [[Γενικές εκλογές στο Περού (2016)|εκλογές του 2016]], πρόεδρος εξελέγη ο [[Πέδρο Πάμπλο Κουτσίνσκι]].
 
== Γεωγραφία ==
[[Αρχείο:Alpamayo.jpg|thumb|left|200px|Οι κορυφές των Άνδεων τροφοδοτούν πολλούς ποταμούς του Περού]]
[[Αρχείο:Peru Blue Marble.png|thumb|left|200px|Δορυφορικός χάρτης του Περού]]
[[Αρχείο:Peru veg 1970.png|thumb|left|200px|Κατανομή της [[χλωρίδα]]ς του Περού]]
 
Η οροσειρά των [[Άνδεις|Άνδεων]] εκτείνονται παράλληλα με την ακτογραμμή του ωκεανού και χωρίζουν τη χώρα σε τρεις γεωγραφικές περιοχές. Η περιοχή των ακτών, γνωστή και ως Κόστα, στα δυτικά, είναι μία στενή επίπεδη περιοχή, κυρίως ξηρή με κοιλάδες που σχηματίστηκαν από εποχικές απορροές προς τη θάλασσα. Τα υψίπεδα και η οροσειρά, γνωστά και ως Σιέρρα, είναι η περιοχή των Άνδεων, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και το οροπέδιο [[Αλτιπλάνος]], καθώς και την ψηλότερη κορυφή της χώρας, το όρος [[Ουασκαράν]] με ύψος 6768 μ. Η τρίτη περιοχή είναι η ζούγκλα και το τροπικό δάσος, γνωστά και ως Σέλβα, που εκτείνεται σε επίπεδες εκτάσεις και καλύπτεται από το τροπικό δάσος βροχής του [[Αμαζόνιος|Αμαζονίου]]. Η Σέλβα περιλαμβάνει περίπου το 60% της συνολικής έκτασης του Περού, κατατάσσοντάς το τέταρτο ως προς την έκταση τροπικού δάσους στην επικράτειά του, μετά τη [[Βραζιλία]], το [[Λαοκρατική Δημοκρατία του Κονγκό|Κονγκό]] και την [[Ινδονησία]].
 
Οι περισσότεροι ποταμοί της χώρας πηγάζουν από τις Άνδεις και απορρέουν σε συνολικά τρεις λεκάνες. Οι απορροές προς τον Ειρηνικό είναι απότομες και βραχείες, ενώ οι απορροές προς τον Αμαζόνιο είναι μακρύτερες, μεγαλύτερης παροχής και λιγότερο απότομες μετά την έξοδό τους από το ορεινό τοπίο. Επίσης, υπάρχουν και απορροές προς τη λίμνη [[Τιτικάκα]], οι οποίες συνήθως είναι βραχείες και έχουν μεγάλη παροχή. Οι μεγαλύτεροι ποταμοί της χώρας σε μήκος είναι ο Ουκαγιάλι, ο Μαρανιόν, ο Πουτουμάγιο, ο Γιαβαρί, ο [[Ουαγιάγα]], ο Ουρουμπάμπα, ο Μανταρό και ο Αμαζόνιος.
 
== Κλίμα ==
Αντίθετα με άλλες χώρες της περιοχής του ισημερινού, το Περού δεν έχει αποκλειστικά ένα μόνο κλιματικό τύπο, δηλαδή τον τροπικό, αλλά το κλίμα του επηρεάζεται τόσο από τις Άνδεις όσο και από τα ρεύματα Χούμπολτ. Έτσι, το κλίμα της χώρας παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία μικροκλιμάτων, περιλαμβάνοντας 28 από τους 32 κλιματικούς τύπους που συναντώνται παγκόσμια (με βάση την κλιματική ταξινόμηση του Köppen).
 
Σε γενικές γραμμές, οι ακτές παρουσιάζουν υποτροπικό κλίμα με μέτριες θερμοκρασίες, μικρά ύψη βροχόπτωσης και υψηλά επίπεδα υγρασίας λόγω της γειτνίασης με τον [[Ειρηνικός ωκεανός|Ειρηνικό]]. Οι βόρειες ακτές είναι πιο θερμές και οι βροχοπτώσεις εδώ πιο συχνές. Αντίστοιχα, οι περιοχές των [[Άνδεις|Άνδεων]] παρουσιάζουν ένα δροσερό και ψυχρό κλίμα, με βροχερά καλοκαίρια και πολύ ξηρούς χειμώνες.
Τέλος, τα ανατολικά βαθύπεδα της λεκάνης του [[Αμαζόνιος|Αμαζονίου]] χαρακτηρίζονται από ισχυρές βροχοπτώσεις και υψηλές θερμοκρασίες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, παρουσιάζοντας ένα τυπικό ισημερινό τροπικό κλίμα. Εξαίρεση αποτελούν τα νότια βαθύπεδα με δροσερό φθινόπωρο και περιστασιακές βροχές.
 
=== Οι ακτές του Ειρηνικού ===
Το κλίμα κατά μήκος της ακτογραμμής του Περού ποικίλλει από ημίξηρο στο βορρά και κοντά στον ισημερινό, ως ψυχρό ξηρό στο νότο. Αν και η χώρα είναι κοντά στον ισημερινό, όλη η παρωκεάνια περιοχή παρουσιάζει θερμοκρασιακές διακυμάνσεις λόγω των επιφανειακών θερμοκρασιών της θάλασσας. Η πιο θερμή περίοδος (καλοκαίρι) εντοπίζεται μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου, ενώ η ψυχρή (χειμώνας) μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου. Η ημερήσια θερμοκρασία αυξάνεται προς την ενδοχώρα.
 
Το κλίμα των ακτών καθορίζεται κύρια από την επίδραση του ψυχρού ρεύματος Χούμπολτ, που κινείται παράλληλα με την ακτογραμμή και δεν επιτρέπει τη βροχόπτωση από τον ωκεανό. Αν το ρεύμα ήταν θερμό, η παρουσία των Άνδεων θα προκαλούσε ορογραφικές βροχοπτώσεις, όπως καταγράφονται στα βόρεια και νότια τμήματα των παράκτιων οροσειρών.
 
==== Βόρειες ακτές ====
Οι βόρειες ακτές του Περού, με γεωγραφικό πλάτος μεταξύ 3° και 6°Ν, έχουν διακυμάνσεις της θερμοκρασίας μεταξύ 14&nbsp;°C και 38&nbsp;°C. Τα καλοκαίρια χαρακτηρίζονται από θερμές, υγρές και ηλιόλουστες ημέρες, με περιστασιακές μπόρες το απόγευμα ή το βράδυ. Βορειότερα το τοπίο είναι λιγότερο ξηρό, καθώς το ρεύμα Χούμπολτ θερμαίνεται όσο πλησιάζει τον ισημερινό. Η περιοχή του Τούμπες στα σύνορα με το κράτος του [[Ισημερινός (χώρα)|Ισημερινού]] είναι η μόνη που παρουσιάζει κανονική εποχική διακύμανση των βροχοπτώσεων.
 
Το συνολικό ύψος βροχής το καλοκαίρι σπάνια ξεπερνάει τα 200 χιλιοστά, με εξαίρεση τα ακραία καιρικά φαινόμενα του Ελ Νίνιο, που μπορεί να προκαλέσουν έντονες πλημμύρες με ύψη βροχής μέχρι και 4000 χιλιοστά, ειδικότερα στο πλέον βόρειο τμήμα των ακτών. Οι θερμοκρασίες κυμαίνονται μεταξύ 20–23&nbsp;°C τη νύχτα και 28–38&nbsp;°C την ημέρα, ενώ είναι οι μέγιστες καταγεγραμμένες σε όλη την ακτή του Περού. Οι περιοχές Τούμπες και Πιούρα είναι και οι πιο θερμές της χώρας.
 
Ο χειμώνας χαρακτηρίζεται από θερμές αλλά άνετες συνθήκες και παντελή απουσία βροχής.
 
==== Κεντρικές και νότιες ακτές ====
Οι κεντρικές και νότιες παράκτιες περιοχές, με γεωγραφικά πλάτη νότια των 6°, έχουν θερμοκρασιακές διακυμάνσεις από 8 ως 35&nbsp;°C, ενώ η βροχόπτωση είναι περιστασιακή με ετήσια ύψη μέχρι 150 χιλιοστά ως και καθόλου. Το καλοκαίρι χαρακτηρίζεται από θερμές, υγρές και ηλιόλουστες ημέρες, με ελάχιστες θερμοκρασίες από 18 ως 22&nbsp;°C και μέγιστες από 24 ως 30&nbsp;°C. Υψηλότερες θερμοκρασίες παρατηρούνται σπανιότερα από 10 ημέρες το χρόνο, με εξαίρεση την έρημο Ίκα, όπου τα καλοκαιρινά μέγιστα μπορούν να φτάσουν μέχρι και 35&nbsp;°C. Ελάχιστη ή μηδενική βροχόπτωση παρατηρείται το χειμώνα. Οι περισσότερες βροχές είναι υπολείμματα των ορογραφικών βροχοπτώσεων και καταγράφονται τις νυχτερινές ώρες. Το ύψος της καλοκαιρινής βροχόπτωσης είναι γενικά μικρότερο από 10 χιλιοστά.
 
Ο χειμώνας χαρακτηρίζεται από νεφοσκεπείς, ψυχρές και υγρές ημέρες, με χαμηλές θερμοκρασίες. Η ακτή και η κοντινή ενδοχώρα καλύπτονται συνήθως από ένα μόνιμο στρώμα ομίχλης, το οποίο περιγράφεται με την ονομασία γκαρούα, μία χαρακτηριστική τοπική μορφή αχλύος του Περού και της βόρειας Χιλής. Σε αυτές τις ωκεάνιες περιοχές, η εποχή των βροχών είναι μεταξύ Μαΐου και Οκτωβρίου. Ο υετός κυρίως εμφανίζεται ως νυχτερινό και πρωινό ψιλόβροχο με εποχικά ύψη μεταξύ 10 και 150 χιλιοστών. Η χειμερινή βροχόπτωση ευνοεί την ανάπτυξη έντονης βλάστησης στις παράκτιες λοφοσειρές, γνωστή με την ονομασία Λόμας. Αντίστοιχα, η περίοδος παρουσίας βλάστησης σε ερημικές περιοχές εντοπίζεται μεταξύ Ιουλίου και αρχών Νοεμβρίου. Οι θερμοκρασίες κυμαίνονται μεταξύ 14–18&nbsp;°C τη νύχτα και 22–29&nbsp;°C την ημέρα, ενώ οι χειμερινές ελάχιστες μεταξύ 15 και 23&nbsp;°C και οι μέγιστες μεταξύ 8 και 15&nbsp;°C. Αρκετές εβδομάδες πλήρους νεφοκάλυψης και μέγιστων χαμηλότερων από 19&nbsp;°C είναι συχνό φαινόμενο μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου.
 
=== Η οροσειρά των Άνδεων ===
Το κλίμα των Περουβιανών Άνδεων παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία σε όλη τη χώρα. Η θερμοκρασία μειώνεται με το ύψος, ενώ κυμαίνεται από εύκρατη (με μέση ετήσια τιμή 18&nbsp;°C σε χαμηλές κοιλάδες) ως και πολική (με μέση ετήσια κάτω από 0&nbsp;°C στις κορυφές). Η μέγιστη θερμοκρασία παραμένει συνήθως σταθερή όλο το έτος, ενώ η χαμηλή κυμαίνεται λόγω της παρουσίας νεφών κατά την περίοδο των βροχών, που συγκρατούν τη θερμότητα της ημέρας στο έδαφος. Με την απουσία νεφών, οι νύχτες είναι ιδιαίτερα ψυχρές.
 
Το ύψος της βροχόπτωσης κυμαίνεται τόσο ποσοτικά όσο και εποχικά. Η περίοδος των βροχών ξεκινάει τον Σεπτέμβριο και κορυφώνεται τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο, ενώ μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου παρατηρείται μία έντονα ξηρή περίοδος με χαμηλές θερμοκρασίες. Έχει καταγραφεί μία χαρακτηριστική μεταβολή του ύψους της βροχής κατά τον νοτιοδυτικό-βορειοανατολικό άξονα με τις πιο ξηρές συνθήκες (200-500 χιλιοστά το έτος) κατά μήκος των νοτιοδυτικών Άνδεων, και τις πιο υγρές κατά μήκος των ανατολικών πλαγιών (>1000 χιλιοστά το χρόνο). Η αλληλεπίδραση μεταξύ της τοπογραφίας και της γενικής κυκλοφορίας δίνει ετήσια ύψη βροχής ως και 10000 χιλιοστά σε ορισμένες περιοχές στα ανατολικά όρια των Άνδεων. Ο υετός είναι επίσης έντονος στις οροσειρές και σε ορογενείς κοιλάδες, με τη μορφή θερμικών απογευματινών καταιγίδων. Οι λίμνες επίσης επηρεάζουν την κατανομή της βροχής. Για παράδειγμα, η λίμνη [[Τιτικάκα]] προκαλεί νυχτερινά ανοδικά ρεύματα, τα οποία δημιουργούν έντονες βροχές πάνω από τη λίμνη, σχεδόν διπλάσιου ύψους απ' ό,τι στις παραλίμνιες περιοχές. Περιστασιακές καταιγίδες συνοδεύονται από συχνούς κεραυνούς, δυνατούς ανέμους και καταστροφικές χαλαζοπτώσεις, ειδικότερα κατά την εποχή των βροχών και σε μεγάλα υψόμετρα. Οι χιονοπτώσεις είναι συχνές σε ύψη πάνω από 5000 μ. αυτή την εποχή, και περιστασιακές σε ύψη μεγαλύτερα από 3800 μ. μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου.
 
=== Τα βαθύπεδα του Αμαζονίου ===
Τα ανατολικά βαθύπεδα χαρακτηρίζονται από ισημερινό τροπικό κλίμα, το οποίο και τρέφει το χαρακτηριστικό τροπικό δάσος βροχής του Αμαζονίου. Το κλίμα αυτής της περιοχής είναι θερμό και υγρό σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι θερμοκρασίες κυμαίνονται μεταξύ 18–36&nbsp;°C, ενώ το ύψος της βροχής μεταξύ 1000 και 4000 χιλιοστών ανά έτος. Νότια από το γεωγραφικό πλάτος των 8°Ν, παρατηρείται μία βραχεία ξηρή εποχή μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου. Περιστασιακές ψυχρές εισβολές με προέλευση την Αργεντινή καταγράφουν πτώσεις στη θερμοκρασία μέχρι και τους 10–15&nbsp;°C, αλλά με συχνότητα από μία ως 5 φορές το χρόνο μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου.
 
== Οικονομία ==
Το Περού είναι [[Αναπτυσσόμενες χώρες|αναπτυσσόμενη χώρα]] με ελεύθερη αγορά, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα το 2010 ήταν $5.195 δολάρια Αμερικής, σύμφωνα με το [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο]] <ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=45&pr.y=17&sy=2008&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=293&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC,LP&grp=0&a= ΔΝΤ]</ref>. Ο [[Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης]] σύμφωνα με στοιχεία του 2010 ήταν 0.723 <ref>[http://www.undp.org/publications/hdr2010/en/HDR_2010_EN_Table1.pdf Ηνωμένα έθνη, 5 Νοεμβρίου 2010.]</ref>. Ιστορικά, η οικονομία είναι συνδεδεμένη με τις εξαγωγές, οι οποίες παρέχουν σκληρό νόμισμα για τη χρηματοδότηση των εισαγωγών και την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους.
 
Παρά το γεγονός ότι οι εξαγωγές έχουν φέρει σημαντικά έσοδα, η βιώσιμη ανάπτυξη και μια πιο δίκαιη κατανομή του εισοδήματος έχουν αποδειχθεί ανέφικτες. Σύμφωνα με στοιχεία του 2008 το 36,2% του συνολικού πληθυσμού ζει σε φτώχεια και το 12,6% είναι εξαιρετικά φτωχό.
 
Από τις αρχές του 1990 γίνεται μεγάλη προσπάθεια τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τον ιδιωτικό τομέα για την προώθηση του τουρισμού. Ο κυριότερος τουριστικός προορισμός του Περού είναι το [[Μάτσου Πίτσου]] στο [[Κούζκο]], γνωστό και ως η κρυφή πόλη των [[Ίνκας]]. <br />
Στο νοτιοδυτικό Περού στις όχθες της λίμνης [[Τιτικάκα]] βρίσκεται η λαογραφική πρωτεύουσα του Περού [[Πούνο]] και τα «πλεούμενα νησιά» [[Ούρος]], πόλος έλξης των τουριστών που περνούν οδικώς στην [[Βολιβία]], με την οποία το Περού μοιράζεται τη λίμνη [[Τιτικάκα]].
{{clear}}
 
== Δημογραφία ==
Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 0,97% (εκτίμηση 2015). Ο αριθμός των γεννήσεων είναι 18,28/1000 κατοίκους και των θανάτων 6,01/1000 κατοίκους (εκτίμηση 2015).<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pe.html CIA World Fact Book]</ref> Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2016 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 75,9 χρόνια (73,4 χρόνια οι άνδρες και 78,3 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>
 
== Διακυβέρνηση ==
Η Δημοκρατία του Περού είναι προεδρική. Πρόεδρος είναι, από το [[2018]], ο [[Μάρτιν Βισκάρα]].
 
== Εκλογές ==
{{Κύριο|Εκλογές στο Περού}}
Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική μέχρι την ηλικία των 70 ετών. Το 2006 ψήφισαν για πρώτη φορά και μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων και της αστυνομίας<ref name="cia"/>.
 
Στις 3 Ιανουαρίου 2010 και για πρώτη φορά εξελέγη γυναίκα δήμαρχος, η πρώην εκπαιδευτικός Σουσάνα Βιγιαράν, με την υποστήριξη των κομμάτων της αριστεράς.
 
== Μεταφορές ==
Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
 
== Παραπομπές ==
<references />
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιλεξικό|Περού|Περού}}
{{commons|Peru}}
{{commons|Atlas of Peru|Atlas of Peru<br/>(Άτλας του Περού)}}
* {{dmoz}}
 
 
{{Νότια Αμερική}}
{{Authority control}}
{{Portal bar|Γεωγραφία|Αμερική}}
 
[[Κατηγορία:Περού| ]]
[[Κατηγορία:Ένωση Νοτιοαμερικανικών Κρατών]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Περού"