Βικιπαίδεια

Ελληνική οικονομική κρίση χρέους (2009-2018): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
{{Τρέχον γεγονός}}
{{Ελληνική οικονομική κρίση}}
Η '''ελληνική οικονομική κρίση''' ή αλλιώς '''ελληνική κρίση χρέους''', ήταν η αδυναμία του Ελληνικού δημοσίου να δανειστεί με χαμηλά επιτόκια από τις διεθνείς αγορές που αυτό είχε ως συνέπεια την αδυναμία του να σταθεί αντάξιο στις υποχρεώσεις του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία στο να αποπληρώσει το χρέος του, τα [[ομόλογο|ομόλογα]] που έληγαν στις αρχές του [[2010]] και το έλλειμμα του προϋπολογισμού να ανέλθει στο -15.4%. Η κρίση είχε και κοινωνικές επιπτώσεις με την [[ανεργία]], τις τιμές και τη [[φτώχεια]] να αυξάνονται εν αντιθέσει με το βιωτικό επίπεδο και τα εισοδήματα να μειώνονται. Ο συνδυασμός των προαναφερθέντων προκάλεσε ένα κύμα μετανάστευσης, συνολικά 610.037 Έλληνες έφυγαν μέσα σε επτά χρόνια <ref>{{Cite web|url=https://iskra.gr/%CF%81%CE%B5%CE%BA%CF%8C%CF%81-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82-610-037-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BD-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CF%81/|title=Μετανάστευση ρεκόρ 610.037 Ελλήνων την περίοδο των μνημονίων. Σε ποιες χώρες μετανάστευσαν (Πίνακες)|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>, κοινωνικές αναταραχές και αλλαγές στον τρόπο ζωής των [[Έλληνες|Ελλήνων]].
Η '''ελληνική οικονομική κρίση''' ή αλλιώς '''ελληνική κρίση χρέους''', είναι μέρος της [[Κρίση της Ευρωζώνης|κρίσης της Ευρωζώνης]].
 
Η ελληνική οικονομία λόγω των μακροχρόνιων παθογενειών, των διαρθρωτικών αδυναμιών της αλλά και η έλλειψη ευελιξίας της νομισματικής πολιτικής ως μέλος της [[Ευρωζώνη|Ευρωζώνης]] στάθηκε αδύναμη απέναντι στις προκλήσεις της [[Παγκόσμια οικονομική ύφεση 2008|παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης]].
Στα μέσα του έτους 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος [[Βιωσιμότητα του χρέους|βιώσιμο]] (15,4% του ΑΕΠ), η ελληνική κυβέρνηση αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του τρέχοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και την αναχρηματοδότηση του χρέους. Αποτέλεσμα ήταν ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών του Ελληνικού Δημοσίου. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ανακτήσει την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές και να πετύχει μείωση των επιτοκίων οδήγησε σε λήψη μέτρων μείωσης των δαπανών, τα οποία δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το αρνητικό κλίμα. Κατόπιν αυτών η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου]], της [[Ευρωπαϊκή Επιτροπή|Ευρωπαϊκής Επιτροπής]] και της [[Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα|Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας]], (Θεσμούς του ευρωπαϊκού και παγκοσμίου οικονομικού κατεστημένου) που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό για την Ελλάδα. H ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου 2010 από τον πρωθυπουργό [[Γιώργος Α. Παπανδρέου|Γεώργιο Α. Παπανδρέου]], ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο [[Καστελόριζο]].<ref name="kastel">[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1129265 in.gr] Προσφυγή της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός]</ref> Η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό στήριξης έγινε υπό τους όρους ότι η Ελλάδα θα λάβει μέτρα [[δημοσιονομική προσαρμογή|δημοσιονομικής προσαρμογής]] και, ειδικότερα, υπό τους όρους ότι θα λάβει μέτρα [[δημοσιονομική εξυγίανση|δημοσιονομικής εξυγίανσης]]. Με τη χρηματοδότηση από το μηχανισμό αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών της Ελλάδας, που θα είχε πιθανές ανεξέλεγκτες συνέπειες και για όλη τη ζώνη του ευρώ. Τα πρώτα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 [[Μάιος|Μαΐου]] 2010. Η Ελληνική Οικονομία <ref>[http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26519&subid=2&pubid=113072311 εφημ. "Ημερησία"]</ref> συνέχισε να βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής ανισορροπίας και το επόμενο διάστημα με αποτέλεσμα ένα χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2011, η κυβέρνηση να καταφύγει στην ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, που περιλάμβανε νέα μέτρα λιτότητας και περικοπές. Επίσης τέθηκε θέμα πώλησης μέρους της δημόσιας περιουσίας και αναδιάρθρωσης ή «κουρέματος» του χρέους με σκοπό τη μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα. Στα τέλη του 2018, το ύψος του χρέους ανέρχονταν σε 334,5 δισ. Ευρώ ή 181,1% του ΑΕΠ. <ref>{{Cite web|url=https://www.capital.gr/oikonomia/3356419/eurostat-sto-181-1-tou-aep-to-dimosio-xreos-tis-elladas-to-d-trimino-tou-2018|title=Eurostat: Στο 181,1% του ΑΕΠ το δημόσιο χρέος της Ελλάδας το δ' τρίμηνο του 2018|last=Capital.gr|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|language=el|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2019-05-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.protothema.gr/economy/article/885014/handelsblatt-se-oli-tin-europi-to-hreos-meiothike-se-ellada-kai-italia-auxithike/|title=Handelsblatt: Σε όλη την Ευρώπη το χρέος μειώθηκε, σε Ελλάδα και Ιταλία αυξήθηκε!|last=|first=|ημερομηνία=2019-04-24|website=ProtoThema|publisher=|language=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.pdma.gr/index.php/el/debt-strategy-gr/public-debt-gr/level-of-debt-gr|title=Ύψος Χρέους|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.statistics.gr/sdds/|title=Οικονομικά & Χρηματοπιστωτικά Δεδομένα για την Ελλάδα|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
Η αδυναμία απόκρισης του δημοσίου στις απαιτήσεις αλλά και οι αναθεωρήσεις στατιστικών, όπως ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού ήταν 15.4% και όχι 6% και ότι το δημόσιο χρέος ανήλθε τελικά από 269,3 δισ. ευρώ σε 299,7 δισ. ευρώ δηλαδή περίπου 11% υψηλότερα από ό,τι είχε αναφέρει η προηγούμενη κυβέρνηση, οδήγησε σε απώλεια εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία με την απότομη άνοδο των [[Σπρεντ|spreads]] και την υποβάθμιση της [[πιστοληπτική ικανότητα|πιστοληπτικής ικανότητας]]. Η κυβέρνηση θέσπισε 12 εγκυκλίους φορολογικών μεταρρυθμίσεων, περικοπών δαπανών, μεταρρυθμίσεων αλλά και την εφαρμογή τριών μέτρων διάσωσης, τα λεγόμενα "μνημόνια".
 
== Η κρίση χρέους ==
===Εισαγωγή===
[[Αρχείο:Greece public debt 1999-2010.svg|right|thumb|280px|Η πορεία του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ την περίοδο 1999-2010]] Στην καθημερινή «δημοσιογραφική» γλώσσα υπάρχει σύγχυση στην ορολογία για το ελληνικό πρόβλημα. Συχνά αναφέρεται ως «οικονομική κρίση» η αυξανόμενη ανεργία, η μείωση των πραγματικών εισοδημάτων και η γενική πτώση της ζήτησης. Επίσης αναφέρεται ως «οικονομική κρίση» η ελληνική κρίση χρέους. Τα δύο αυτά διαφέρουν και το πρώτο είναι προτιμότερο να αναφέρεται ως «ύφεση». Έχοντας κάνει αυτή τη διάκριση μπορούμε κατόπιν να εξετάσουμε (i) τα αίτια της ύφεσης, (ii) τα αίτια της κρίσης χρέους και (iii) τη σχέση μεταξύ ύφεσης και κρίσης χρέους.
 
=== Αίτια της κρίσης χρέους ===
Η περίοδος μετά το [[1974]] υπήρξε περίοδος μεγάλου δανεισμού για την Ελλάδα με συνέπεια τη γρήγορη διόγκωση του [[Δημόσιο χρέος|χρέους]]. Μεταξύ του [[1980]] και [[1993]] το χρέος εκτινάχτηκε από 28,6% σε 111,6% του [[ΑΕΠ]].<ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_15/12/2005_166904 Καθημερινή] Tο χρονικό διόγκωσης του δημόσιου χρέους, 1980-2005</ref><ref name="neachroniko">[http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4587246 Τα Νέα] Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εκτροχιασμού</ref><ref>[http://www.istorikathemata.com/2010/06/blog-post_21.html Ιστορικά θέματα] Πως δημιουργήθηκε το ελληνικό δημόσιο χρέος</ref> Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών με το εξωτερικό έφθανε τα 2,5 δις δολάρια το 1981 και η βιομηχανική παραγωγή είχε μείωση 2 % το 1981. Τη δεκαετία διακυβέρνησης [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]] αυξήθηκαν οι, μη παραγωγικές, δαπάνες χωρίς επαρκή έσοδα, αυτό οδήγησε σε υπέρογκους δανεισμούς με τα όποια επιτόκια. Οι σοσιαλμανικές κυβερνήσεις [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Καραμανλή]] και Παπανδρέου αυξήσαν περαιτέρω τα έξοδα του δημοσίου για τη συντήρηση των κρατικοποιημένων επιχειρήσεων αλλά και η μη είσπραξη των δανείων που είχαν λάβει. Δηλαδή το κεφάλαιο που διατιθόταν για τις δαπάνες του δημοσίου τομέα αυξήθηκε κατά 22% κατά 1981-1989, δηλαδή από 625δις δραχμές σε 3.2τρις δραχμές. Το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών μετά από το 1984 αυξανόταν με αλματώδους ρυθμούς. Οι συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις το 1989 οξύναν το πρόβλημα αναγκάζοντας τον [[Τζαννής Τζαννετάκης|Τζαννή Τζαννετάκη]] τηννα ίδιαδανείζεται περίοδομε ήτανεπιτόκιο επίσης27% υψηλό<ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2014/02/01/politics/saranta-xronia-paixnidi-me-ti-xreokopia/|title=Σαράντα χρόνια παιχνίδι με τη χρεοκοπία|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> και ο προϋπολογισμός του 1990 να έχει έλλειμμα 19.89% <ref>{{Citeweb|url=https://www.eleftherostypos.gr/apopseis/105041-i-pragmatikotita-ton-arithmon-tis-kyvernisis-mitsotaki/|title=Η πραγματικότητα των αριθμών της κυβέρνησης Μητσοτάκη|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. Οι [[Οικονομικός φιλελευθερισμός|φιλελεύθερες]] πολιτικές του [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης|Κωνσταντίνου Μητσοτάκη]] και η εξυγίανση συγκεκριμένων εταιρειών ομαλοποίησαν την κατάσταση της οικονομίας, ιδίως Μετάμετά το 1993 η οικονομία μπήκε σε έναν πιο ομαλό δρόμο με στόχο να ικανοποιήσει τα κριτήρια σύγκλισης της [[συνθήκη του Μάαστριχτ|συνθήκης του Μάαστριχτ]]. Χάρη στην επίτευξη υψηλότερων [[ρυθμός ανάπτυξης|ρυθμών ανάπτυξης]] το χρέος άρχισε να μειώνεται (με λογιστικές πρακτικές ) ελαφρά ως ποσοστό του ΑΕΠ και το έλλειμμα έπεσε,μειώθηκε. εικονικά,Σύμφωνα μέχριμε τοτα αναθεωρημένα στοιχεία της [[1999Eurostat]] κάτωτην περίοδο αυτή το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε από 3το 9,1% του ΑΕΠ το 1995 στο 3,1% καθιστώνταςτο τελικά1999. τηνΤο δημόσιο χρέος μειώθηκε από 97% του ΑΕΠ το 1995 στο 94% το 1999. Η Ελλάδα μέλοςαύξησε σημαντικά τα φορολογικά της [[Οικονομικήέσοδα την περίοδο αυτή και Νομισματικήσυγκράτησε Ένωση|ΟΝΕ]]τις πρωτογενείς δαπάνες, καταφέρνοντας να έχει πρωτογενές πλεόνασμα. ΑργότεραΤο αποκαλύφθηκεπρωτογενές πωςπλεόνασµα οιαυξήθηκε σχετικάαπό υψηλές2,2% επιδόσειςτου πουΑΕΠ παρουσιάζονταντο αυτή1995 τηνσε περίοδο4,3% οφείλονταντο 1999. Έτσι και σε αποκρύψειςσυνδυασμό με τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους, από 11,2% του ΑΕΠ το 1995 στο 7,4% το 1999, κατάφερε την σημαντική μείωση ελλειμμάτων και δανείωνχρέους. Το φθινόπωρο του [[2004]], πρακτικήο πουτότε ονομάστηκευπουργός οικονομικών [[δημιουργικήΓιώργος λογιστικήΑλογοσκούφης]], στηνπροχώρησε σε οικονομική απογραφή κατόπιν πίεσης{{παραπομπή}} από την [[Eurostat]]. Η απογραφή αποκάλυψε αποκρύψεις υλοποίησηδαπανών της οποίαςπροηγούμενης βοήθησεκυβέρνησης με αποτέλεσμα να αναθεωρηθούν τα ελλείμματα των προηγούμενων ετών προς τα πάνω. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μείωση της αξιοπιστίας της χώρας και ησε επενδυτικήτριετή τράπεζαεπιτήρηση από την [[Goldman SachsΕ.Ε.]].<ref>[http://tvxs.gr/news/%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B4%CE%B1-tvxs/%CE%B7-goldman-sachs-%C2%AB%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%CF%8C%CF%82%C2%BB-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82 Την Tvxs]ίδια Goldmanχρονιά Sachsη συνεργόςEurostat προχώρησε σε αναθεώρηση παλαιότερων ελλειμμάτων της Ελλάδας, στηαπό δημιουργικήτα λογιστικήοποία προέκυπτε ότι η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε ποτέ τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ αφού ακόμα και την κρίσιμη χρονιά του [[1999]] εξακολουθούσε να έχει έλλειμμα πάνω από 3%.</ref>
<ref>[http://archive.enet.gr/online/online_text/c=114,dt=15.11.2004,id=23380892 Ελευθεροτυπία] Με έλλειμμα άνω του Μάαστριχτ μπήκαμε το 1999 στην ΟΝΕ</ref><ref name="kathimernioikon">[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_26/06/2011_447156 Καθημερινή] Οικονομικό θαύμα με παθογένειες</ref> Την πενταετία 2003-2008 υπάρχει μια αύξηση δαπανών για μισθούς συντάξεις κατά 28%, 46.7δις το 2003 και 80δις το 2008, και κατά 19.6% αυξήθηκε τη διετία 2008-2009 η κατά κεφαλήν δαπάνη ανά συνταξιούχο. Την τριετία 2004-2007 το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται, και το ίδιο το ΑΕΠ ταυτοχρόνως, ενώ σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης με το εθνικό εισόδημα να αυξάνεται κατά 12-15 δισ. τον χρόνο. Το ΑΕΠ από 354.5 δις ευρώ το 2008, το υψηλότερο που κατεγράφη στα ελληνικά δεδομένα, συρρικνώθηκε στα 330δις ευρώ. Το 2009 το ετήσιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών άγγιξε τα 30 δις και με ρυθμό ανάπτυξης -2,3%, με αυτά τα δεδομένα ο δανεισμός της χώρας άρχισε να καθίσταται δύσκολος καθώς θα μπορούσε μόνον με υψηλά επιτόκια να πραγματοποιηθεί. Οι κυβερνήσεις [[Κώστας Καραμανλής|Κώστα Καραμανλή]] μπορούν να χαρακτηριστούν από υπέρογκες δαπάνες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, πολλές φορές και με πλασματικά στοιχεία.
 
Το φθινόπωρο του [[2004]], ο τότε υπουργός οικονομικών [[Γιώργος Αλογοσκούφης]] προχώρησε σε οικονομική απογραφή κατόπιν πίεσης{{παραπομπή}} από την [[Eurostat]]. Η απογραφή αποκάλυψε αποκρύψεις δαπανών της προηγούμενης κυβέρνησης με αποτέλεσμα να αναθεωρηθούν τα ελλείμματα των προηγούμενων ετών προς τα πάνω. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μείωση της αξιοπιστίας της χώρας και σε τριετή επιτήρηση από την [[Ε.Ε.]]. Την ίδια χρονιά η Eurostat προχώρησε σε αναθεώρηση παλαιότερων ελλειμμάτων της Ελλάδας, από τα οποία προέκυπτε ότι η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε ποτέ τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ αφού ακόμα και την κρίσιμη χρονιά του [[1999]] εξακολουθούσε να έχει έλλειμμα πάνω από 3%.
<ref>[http://archive.enet.gr/online/online_text/c=114,dt=15.11.2004,id=23380892 Ελευθεροτυπία] Με έλλειμμα άνω του Μάαστριχτ μπήκαμε το 1999 στην ΟΝΕ</ref><ref name="kathimernioikon">[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_26/06/2011_447156 Καθημερινή] Οικονομικό θαύμα με παθογένειες</ref>
 
Την τριετία 2004-2007 το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται ενώ σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης με το εθνικό εισόδημα να αυξάνεται κατά 12-15 δισ. τον χρόνο. Από το Σεπτέμβριο του 2008 όμως, λόγω της [[Διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση 2007-2008|παγκόσμιας οικονομικής κρίσης]] που ξέσπασε τότε, η ελληνική οικονομία εκτροχιάζεται και το έλλειμμα άλλα και το χρέος αρχίζουν να αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς.<ref name="neachroniko"/>
 
Τον Νοέμβριο του 2010 η Eurostat προχώρησε σε αναθεώρηση των ελληνικών ελλειμμάτων των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά το έλλειμμα του 2006 τοποθετήθηκε στο 5,7% του ΑΕΠ (12,1 δισ. ευρώ), του 2007 στο 6,4% του ΑΕΠ (14,4 δισ. ευρώ), του 2008 στο 9,4% του ΑΕΠ (22,3 δισ ευρώ) και του 2009 στο 15,4% του ΑΕΠ (36,1 δισ. ευρώ). Αντίστοιχα αναθεωρήθηκε προς τα πάνω και το χρέος, με το χρέος του 2009 να αναθεωρείται στο 126,8% του ΑΕΠ που αντιστοιχεί σε 298 δις Ευρώ.<ref>[http://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CF%83%CF%84%CE%BF-154-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%B5%CF%80-%CF%84%CE%BF-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-2009 Tvxs] 15,4% το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009</ref>
Γραμμή 40 ⟶ 39 :
 
== Χρηματοδότηση από τον "Μηχανισμό Στήριξης" ==
Στα μέσα του έτους 2010, και μετά τις αποκαλύψεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος [[Βιωσιμότητα του χρέους|βιώσιμο]] (15,4% του ΑΕΠ), η ελληνική κυβέρνηση αδυνατούσε να δανειστεί με λογικά επιτόκια από τις αγορές για τη χρηματοδότηση του τρέχοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και την αναχρηματοδότηση του χρέους. Αποτέλεσμα ήταν ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών του Ελληνικού Δημοσίου. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ανακτήσει την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές και να πετύχει μείωση των επιτοκίων οδήγησε σε λήψη μέτρων μείωσης των δαπανών, τα οποία δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το αρνητικό κλίμα. Κατόπιν αυτών η Ελλάδα κατέφυγε στη βοήθεια του [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου]], της [[Ευρωπαϊκή Επιτροπή|Ευρωπαϊκής Επιτροπής]] και της [[Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα|Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας]], (Θεσμούς του ευρωπαϊκού και παγκοσμίου οικονομικού κατεστημένου) που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό για την Ελλάδα. H ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου 2010 από τον πρωθυπουργό [[Γιώργος Α. Παπανδρέου|Γεώργιο Α. Παπανδρέου]], ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο [[Καστελόριζο]].<ref name="kastel">[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1129265 in.gr] Προσφυγή της Ελλάδας στο μηχανισμό στήριξης ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός]</ref> Η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό στήριξης έγινε υπό τους όρους ότι η Ελλάδα θα λάβει μέτρα [[δημοσιονομική προσαρμογή|δημοσιονομικής προσαρμογής]] και, ειδικότερα, υπό τους όρους ότι θα λάβει μέτρα [[δημοσιονομική εξυγίανση|δημοσιονομικής εξυγίανσης]]. Με τη χρηματοδότηση από το μηχανισμό αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών της Ελλάδας, που θα είχε πιθανές ανεξέλεγκτες συνέπειες και για όλη τη ζώνη του ευρώ. Τα πρώτα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 [[Μάιος|Μαΐου]] 2010. Η Ελληνική Οικονομία <ref>[http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26519&subid=2&pubid=113072311 εφημ. "Ημερησία"]</ref> συνέχισε να βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής ανισορροπίας και το επόμενο διάστημα με αποτέλεσμα ένα χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2011, η κυβέρνηση να καταφύγει στην ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, που περιλάμβανε νέα μέτρα λιτότητας και περικοπές. Επίσης τέθηκε θέμα πώλησης μέρους της δημόσιας περιουσίας και αναδιάρθρωσης ή «κουρέματος» του χρέους με σκοπό τη μακροπρόθεσμη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα. Στα τέλη του 2018, το ύψος του χρέους ανέρχονταν σε 334,5 δισ. Ευρώ ή 181,1% του ΑΕΠ. <ref>{{Cite web|url=https://www.capital.gr/oikonomia/3356419/eurostat-sto-181-1-tou-aep-to-dimosio-xreos-tis-elladas-to-d-trimino-tou-2018|title=Eurostat: Στο 181,1% του ΑΕΠ το δημόσιο χρέος της Ελλάδας το δ' τρίμηνο του 2018|last=Capital.gr|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|language=el|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2019-05-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.protothema.gr/economy/article/885014/handelsblatt-se-oli-tin-europi-to-hreos-meiothike-se-ellada-kai-italia-auxithike/|title=Handelsblatt: Σε όλη την Ευρώπη το χρέος μειώθηκε, σε Ελλάδα και Ιταλία αυξήθηκε!|last=|first=|ημερομηνία=2019-04-24|website=ProtoThema|publisher=|language=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.pdma.gr/index.php/el/debt-strategy-gr/public-debt-gr/level-of-debt-gr|title=Ύψος Χρέους|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.statistics.gr/sdds/|title=Οικονομικά & Χρηματοπιστωτικά Δεδομένα για την Ελλάδα|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
Στις 3 Μαΐου [[2010]], η Ελλάδα αιτήθηκε 80 δισεκατομμύρια ευρώ από τις υπόλοιπες (15) χώρες του Ευρώ και 30 δισεκατομμύρια από το [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο]] (ΔΝΤ). Την αίτηση συνόδευαν 3 συνημμένα μνημόνια:
Γραμμή 50:
 
=== Πρώτο πακέτο μέτρων λιτότητας ===
Στα τέλη του Ιανουαρίου του [[2010]], ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γεώργιος Α. Παπανδρέου βρισκόταν στο [[Νταβός]] της [[Ελβετία]]ς για το ετήσιο [[Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ]]. Στη διάρκειά του δέχτηκε έντονες πιέσεις από ξένους ηγέτες για άμεση λήψη μέτρων.<ref name="neadavos">[http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4559185 Τα Νέα] Η συννεφιασμένη Κυριακή στο Μαξίμου (06-02-2010)</ref><ref name="kathdavos">[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_26/01/2011_430097 Καθημερινή] Η επέτειος του Νταβός (26-01-2011)</ref> Λίγο μετά την επιστροφή του από το Νταβός, η κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 9 Φεβρουαρίου μέτρα για τον δημόσιο τομέα που περιελάμβαναν πάγωμα μισθών, περικοπές επιδομάτων 10%, περικοπές υπερωριών και οδοιπορικών.<ref name="metrafirst">[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=130472 Ελευθεροτυπία] Πάγωμα μισθών και περικοπές επιδομάτων ανακοίνωσε η κυβέρνηση</ref> Η ανακοίνωση προκάλεσε αντιδράσεις και μία πανελλαδική [[απεργία]] της [[ΑΔΕΔΥ]] στις 10 Φεβρουαρίου.<ref name="vimastrike">[http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=311141 Το Βήμα], Απεργία από ΑΔΕΔΥ στις 10 Φεβρουαρίου</ref>
 
==== Επαναδιαπραγμάτευση τον Μάρτιο του 2011 και η πορεία προς το μεσοπρόθεσμο ====
=== Δεύτερο πακέτο μέτρων λιτότητας ===
"Στο επόμενο διάστημα που ακολούθησε την ψήφιση του τρίτου πακέτου μέτρων και της μεγάλης [[Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010|απεργίας της 5ης Μαΐου]] δεν υπήρξαν κάποιες άλλες σημαντικές συλλογικές αντιδράσεις. Η κυβέρνηση προανήγγειλε μέτρα που προκάλεσαν αντιδράσεις επαγγελματικών κλάδων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Σημαντικότερες περιπτώσεις ήταν οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών φορτηγών για το άνοιγμα του επαγγέλματός τους, των ναυτεργατών για την κατάργηση του [[καμποτάζ]], των υπαλλήλων των ΜΜΜ, για περικοπές στους μισθούς τους και των υπαλλήλων αρχαιολογικών χώρων για περικοπές θέσεων εργασίας.
Στο επόμενο διάστημα άρχισε να αναφέρεται έντονα το ενδεχόμενο της στάσης πληρωμών. Για την αποφυγή του ενδεχομένου η κυβέρνηση έλαβε στις 3 Μαρτίου νέα σκληρά μέτρα. Τα οικονομικά μέτρα που λήφθηκαν ήταν:<ref name="metraenet">[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=04/03/2010&id=137789 Ελευθεροτυπία] τα οικονομικά μέτρα της 3ης Μαρτίου</ref>
* Μείωση 30% στα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, αδείας
* Μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα του Δημοσίου
* Μείωση 7% στις αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΝΠΙΔ
* Αύξηση ΦΠΑ από 4,5 στο 5%, από 9 στο 10%, από 19 στο 21%
* Αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης
* Επιβολή επιπλέον 10% έως 30% στους (ήδη υπάρχοντες) φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
* Επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυτοκίνητα (είχαν καταργηθεί τον Σεπτέμβριο του [[2003]]), ακόμα και στα μικρότερου κυβισμού.
* Επέκταση των τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα ακίνητα, ακόμα και στα μικρότερα.
 
Τα μέτρα αυτά προκάλεσαν αντιδράσεις και έγιναν μεγάλες [[Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010|απεργίες και πορείες]] στις 5 και 11 Μαρτίου.
 
=== Μνημόνιο και τρίτο πακέτο μέτρων λιτότητας ===
Η Ελλάδα δεν κατάφερε να βελτιώσει την θέση της στις διεθνείς αγορές παρά την λήψη των μέτρων, με αποτέλεσμα ενάμιση μήνα μετά να προσφύγει στην βοήθεια του [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου]], της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] και της [[Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα|Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας]] που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. Η ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου από τον πρωθυπουργό ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο [[Καστελόριζο]].<ref name="kastel"/> Η Ελλάδα προχώρησε σε υπογραφή μνημονίου με το ΔΝΤ και την ΕΕ, για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης.<ref>[http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4573072 Τα Νέα] Η συμφωνία με Ευρώπη και ΔΝΤ (05-05-2010)</ref> Τα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 [[Μάιος|Μαΐου]] και προέβλεπαν:<ref name="mnimonionea">[http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4572600 Τα Νέα] Ώρα μηδέν για τα νέα μέτρα (02-05-2010)</ref>
 
* Αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 Ευρώ σε όλους όσους έχουν αποδοχές μέχρι 3.000 Ευρώ και πλήρης κατάργηση των δύο μισθών για μεγαλύτερες αποδοχές
* Αντικατάσταση 13ης και 14ης σύνταξης με επίδομα 800 Ευρώ για συντάξεις ως 2500 Ευρώ.
* Περαιτέρω περικοπή επιδομάτων 8% στα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων και 3% στους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ όπου δεν υπάρχουν επιδόματα.
* Αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% (από 1η Ιουλίου 2010) και από 11% σε 13% (από 1η Ιανουαρίου 2011) και αντίστοιχα του χαμηλού στο 6,5% (από 1η Ιανουαρίου 2011).
* Αύξηση στον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε καύσιμα, τσιγάρα και ποτά κατά 10%
* Αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων
* Πρόσθεση ενός επιπλέον 10% στους φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
Επίσης, το νομοσχέδιο προέβλεπε αλλαγές στα εργασιακά με αύξηση του ορίου απολύσεων και μείωση του κατώτατου μισθού. Επιπλέον, στο ασφαλιστικό προέβλεπε αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών στον δημόσιο τομέα στα 65 χρόνια έως το τέλος του [[2013]] με έναρξη το [[2011]].<ref>[http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4572642 Τα Νέα, αιματηρή διάσωση]</ref><ref>[http://www.express.gr/news/finance/297750oz_20100502297750.php3 Σε επίδομα 500 ευρώ μετατρέπονται 13ος και 14ος μισθός στο Δημόσιο]</ref><ref>[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1132263&lngDtrID=251 Μαχαίρι στο 13ο και 14ο μισθό στο Δημόσιο, σώζεται στον ιδιωτικό τομέα]</ref>
 
Την ανακοίνωση των μέτρων αυτών ακολούθησε [[Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010|πανελλαδική απεργία]] και ογκωδέστατη διαδήλωση στις 5 Μαΐου, στην οποία υπήρξε άγρια καταστολή από τις δυνάμεις τάξης και σημειώθηκαν σοβαρότατα επεισόδια. Η μεγάλη διαδήλωση σκιάστηκε από τον θάνατο τριών ανθρώπων (ανάμεσά τους μία έγκυος εργαζόμενη) από [[Εμπρησμός της τράπεζας Marfin|εμπρησμό στην τράπεζα Μαρφίν]] επί της Σταδίου. Το μνημόνιο υπερψηφίστηκε επί της αρχής από τη βουλή την επόμενη μέρα, στις 6 Μαΐου. Υπέρ ψήφισαν 172 βουλευτές, από τον χώρο του [[ΠΑΣΟΚ]] και του [[ΛΑΟΣ]], αλλά και η [[Ντόρα Μπακογιάννη]] από τον χώρο της ΝΔ (η οποία όμως καταψήφισε τα μέτρα που αφορούσαν περικοπές και μειώσεις στην ψηφοφορία κατ' άρθρο και υπερψήφισε το πακέτο επί της αρχής και επί των διαρθρωτικών αλλαγών). Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, διαφοροποιήθηκαν και δεν τα υπερψήφισαν τρεις βουλευτές ([[Γιάννης Δημαράς]], [[Σοφία Σακοράφα]] και [[Βασίλης Οικονόμου]]) οι οποίοι αμέσως διεγράφησαν από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, που απέμεινε πλέον με 157 βουλευτές.<ref>[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=159334 Ελευθεροτυπία] Ψηφίστηκαν τα μέτρα-σοκ με ανταρσία στη ΝΔ και διαρροές στο ΠΑΣΟΚ (06-05-2010</ref><ref>[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=07/05/2010&id=159403 Ελευθεροτυπία] 172 «ναι» με αλληλοκατηγορίες και διαγραφές (07-05-2010)</ref><ref>[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=07/05/2010&id=159410 Ελευθεροτυπία] Απώλειες στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, βαρύ κλίμα στη βάση (07-05-2010)</ref>
 
Η πρώτη δανειακή σύμβαση εγκρίθηκε από το [[ΔΝΤ]] σε μία έντονη συνεδρίαση του συμβουλίου διευθυντών του στις 9 Μαΐου. Περίπου ένα στα τρία μέλη του συμβουλίου, που εκπροσωπούσαν περίπου 40 μη-Ευρωπαϊκές χώρες της [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]], της [[Ασία]]ς και της [[Λατινική Αμερική|Λατινικής Αμερικής]], με την απρόσμενη συνδρομή της [[Ελβετία]]ς, προέβαλαν ενστάσεις αναφορικά με το πρόγραμμα διάσωσης, το οποίο ισχυρίστηκαν ότι θα αποδεικνυόταν "κακοσχεδιασμένο και μη βιώσιμο" και θα αποτύγχανε, αν δεν αναλάμβαναν μέρος του βάρους οι πιστωτές με μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προς τον ιδιωτικό τομέα.<ref>{{cite news|title=Past Rifts Over Greece Cloud Talks on Rescue|url=http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304441404579119180237594344|last1=Catan|first1=Thomas|last2=Talley|first2=Ian|newspaper=Wall Street Journal|date=07-10-2013|accessdate=15-05-2014|}}</ref> Για να μπορέσει να εγκριθεί η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, άλλαξαν τα κριτήρια κατ' εξαίρεσιν πρόσβασης ενός κράτους σε δανεισμό από το ΔΝΤ. Ενώ σύμφωνα με το μέχρι τότε ισχύον πλαίσιο έπρεπε να προηγηθεί αναδιάρθωση του χρέους του για να μπορέσει το ΔΝΤ να συνεισφέρει 30 από τα 110 δις δανεισμού που απαιτούνταν για το πρόγραμμα, εισήχθη μια εξαίρεση για κράτη τα οικονομικά προβλήματα των οποίων θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η θέσπιση της εξαίρεσης αυτής κρίθηκε αργότερα αναποτελεσματική και καταργήθηκε το 2016.<ref>{{cite news|url=http://www.macropolis.gr/?i=portal.en.the-agora.3597&itemId=3597|title=Honey, I shrunk the Greeks vol. 2|author=Yiannis Mouzakis|publisher=MacroPolis|date=30-01-2016|accessdate=30-01-2016}}</ref>
 
=== Συνταγματικότητα ===
Σύμφωνα με το συνταγματολόγο Γ. Κασιμάτη, το Μνημόνιο περιλάμβανε σειρά αντισυνταγματικών διατάξεων<ref>[http://www.mikis-theodorakis-kinisi-anexartiton-politon.gr/el/articles/?nid=334 Γιώργος Κασιμάτης: "Για τη δανειοδοτική σύμβαση, το μνημόνιο και τη συμφωνία έγκρισης του ΔΝΤ"]{{dead link|date=June 2015}}</ref>, όπως:
* η εξουσιοδότηση του Υπουργού Οικονομικών να υπογράφει εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας χωρίς την έγκριση της [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλής]] (κάτι τέτοιο προκύπτει από τους νόμους Ν.3845/2010 και Ν.3847/2010)
* η παραίτηση της Ελλάδας από κάθε ασυλία σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής αυτού του δανείου ή προηγούμενων δανείων
 
Αυτό που κρίνει ο Γ. Κασιμάτης ως ουσιαστικά αντισυνταγματικό είναι η δανειακή σύμβαση και όχι το μνημόνιο, κυρίως γιατί υπογράφηκε έμμεσα χωρίς την έγκριση των 3/5 της ελληνικής Βουλής σε συνδυασμό με τους «λεόντειους» όρους που εισάγει εις βάρος της Ελλάδας. Οι παραπάνω θέσεις υποστηρίχθηκαν από άλλους συνταγματολόγους, όπως ο Γ. Κατρούγκαλος, και αμφισβητήθηκαν από ορισμένους, όπως ο Α. Μανιτάκης<ref>{{cite news | url = http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_12/06/2011_445590 | title = Το φάντασμα του Μνημονίου και η εθνική κυριαρχία | work = Καθημερινή | date = 2011-06-12}}</ref>.
 
Το ίδιο το μνημόνιο κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας ως συνταγματικό το 2012 με την απόφαση 668.<ref>{{cite news
|author=
|title=Συνταγματικό το Μνημόνιο έκρινε το ΣτΕ
|url=http://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CF%83%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF-%CE%AD%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B5
|newspaper=tvxs.gr
|agency=
|pages=
|date=21 Ιουν 2011
|accessdate=6 Ιουλ 2011
}}</ref> Στη συνέχεια όμως το Συμβούλιο της Επικρατείας κήρυξε την αντισυνταγματικότητα των διατάξεων περί διαιτησίας (απόφαση 2.307 του 2014), της μείωσης παροχών σε στρατιωτικούς και σώματα ασφαλείας (απόφαση 2.192 του 2014) και ακολούθως τη μείωση συντάξεων και τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος των ασφαλιστικών ταμείων (απόφαση 2.287 του 2015 (κείμενο σε http://www.taxheaven.gr/laws/circular/view/id/21132). Με την απόφαση αυτή το ελληνικό Δημόσιο υποχρεώθηκε να επιστρέψει στους συνταξιούχους ποσά που υπολογίζονται σε πάνω από τρια δισ. Ευρώ (.http://www.tovima.gr/society/article/?aid=699744).
 
=== Επαναδιαπραγμάτευση τον Μάρτιο του 2011 ===
Στις 12 Μαρτίου 2011 υπήρξε συμφωνία για μείωση του ποσοστού δανεισμού κατά 1 ποσοστιαία μονάδα και επιμήκυνση του χρόνου απόσβεσης στα 7.5 χρόνια<ref>{{cite news | url = http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=389322 | title = Ανάσα με επιμήκυνση και μείωση επιτοκίου | work = Βήμα | date = 2011-03-12}}</ref>.
 
== Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015 ==
Στις 29 Ιουνίου 2011 ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το "Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015".
 
=== Πορεία προς το μεσοπρόθεσμο ===
{{ξεπερασμένο}}
Στο επόμενο διάστημα που ακολούθησε την ψήφιση του τρίτου πακέτου μέτρων και της μεγάλης [[Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010|απεργίας της 5ης Μαΐου]] δεν υπήρξαν καποιες άλλες σημαντικές συλλογικές αντιδράσεις. Η κυβέρνηση προανήγγειλε μέτρα που προκάλεσαν αντιδράσεις επαγγελματικών κλάδων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Σημαντικότερες περιπτώσεις ήταν οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών φορτηγών για το άνοιγμα του επαγγέλματός τους, των ναυτεργατών για την κατάργηση του [[καμποτάζ]], των υπαλλήλων των ΜΜΜ, για περικοπές στους μισθούς τους και των υπαλλήλων αρχαιολογικών χώρων για περικοπές θέσεων εργασίας.
 
Από το καλοκαίρι κιόλας άρχισαν να φαίνονται οι συνέπειες των μέτρων. Η [[ανεργία]] <ref>[http://www.skai.gr/files/1/pdf/anergia_2010_10.pdf ΣΚΑΙ] Δελτίο τύπου, πορεία ανεργίας</ref>
Γραμμή 214 ⟶ 159 :
Τον Μάιο η συνεχιζόμενη δυσαρέσκεια άρχισε να εκφράζεται με ένα νέο κίνημα διαμαρτυρίας που διοργανώθηκε μέσα από σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και ονομάστηκε [[Αληθινή Δημοκρατία Τώρα|κίνημα των αγανακτισμένων]]. Επηρεάστηκε από το αντίστοιχο κίνημα που είχε ξεκινήσει λίγο καιρό πριν στην [[Ισπανία]]. Οι συμμετέχοντες ήταν ανεξάρτητοι πολίτες χωρίς κομματική ιδιότητα, που επιθυμούσαν την ύπαρξη κάποιου είδους δράσης, ενάντια στην συνεχιζόμενη επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Οι πολίτες που συμμετείχαν διοργάνωναν ογκώδεις [[Διαδηλώσεις στην Ελλάδα 2011|διαδηλώσεις]] σχεδόν καθημερινά στις πλατείες των μεγαλύτερων πόλεων της Ελλάδας. Στα μέσα Ιουνίου ήρθαν στο φως στοιχεία που έδειχναν μεγάλη απόκλιση της ελληνικής οικονομίας από τους στόχους και σημαντική υστέρηση εσόδων<ref>[http://www.zougla.gr/page.ashx?pid=2&aid=347120&cid=8 Zougla] Υστέρηση εσόδων στο πρώτο εξάμηνο του 2011</ref> Στις 14 Ιουνίου ανεξαρτητοποιήθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, [[Γιώργος Λιάνης]], με αποτέλεσμα το κυβερνών κόμμα να απομείνει με 155 βουλευτές. Στις 15 Ιουνίου ξεκίνησε η συζήτηση στη βουλή για το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Στο εξωτερικό της βουλής υπήρξαν ογκώδεις διαδηλώσεις από το κίνημα των αγανακτισμένων και συνδικάτα που παρέμειναν μέχρι τις βραδινές ώρες. Στις 16 Ιουνίου παραιτήθηκαν δύο βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι [[Γιώργος Φλωρίδης]] και [[Έκτορας Νασιώκας]].<ref>[http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=406498 Το Βήμα] παραιτήθηκαν Νασιώκας και Φλωρίδης</ref> Την ίδια μέρα 21 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ζήτησαν σύγκληση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, η οποία κατέληξε σε απόφαση για ανασχηματισμό. Νέος υπουργός οικονομικών ανέλαβε ο [[Ευάγγελος Βενιζέλος]]. Επίσης ανέλαβε και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Στις 29 Ιουνίου έγινε η ψηφοφορία στη βουλή για το μεσοπρόθεσμο, ενώ έξω από τη βουλή υπήρχαν [[Διαδηλώσεις στην Ελλάδα 2011|ογκώδεις συγκεντρώσεις]] πολιτών και συνδικάτων. Στο κέντρο της [[Αθήνα]]ς υπήρχε μία πρωτοφανής συγκέντρωση αστυνομικών δυνάμεων. Δρόμοι είχαν αποκλειστεί ενώ μπροστά στη Βουλή είχε στηθεί ένας μεταλλικός φράκτης για να εμποδίζει την διέλευση προς τον χώρο αυτό. Η όλη κατάσταση κατέληξε στο ξέσπασμα σοβαρών επεισοδίων με συγκρούσεις διαδηλωτών και δυνάμεων των ΜΑΤ που εφάρμοσαν άγρια καταστολή.<ref>[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=288914 Ελευθεροτυπία] Επιχείρηση άγρια καταστολή από ένα σύνταγμα ΜΑΤ</ref><ref>{{cite news | url=http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=289314 | title=Οι τραυματίες περιγράφουν την αγριότητα των ΜΑΤ «Χτυπούσαν ό,τι κινούνταν» | accessdate=2011-07-01 | author=Γεωργία Δάμα | date=2011-07-01 | publisher=Εφημερίδα Ελευθεροτυπία}}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.enet.gr/?i=news.el.politikh&id=288805 | title=Πέρασε το Μεσοπρόθεσμο, ΜΑΤωσαν πάλι το Σύνταγμα | accessdate=2011-07-01 | date=2011-06-29 | publisher=Εφημερίδα Ελευθεροτυπία}}</ref> Το μνημόνιο τελικά ψηφίστηκε από 155 βουλευτές (154 του ΠΑΣΟΚ και 1 της ΝΔ). Από το ΠΑΣΟΚ ψήφισε κατά μόνο ο [[Παναγιώτης Κουρουμπλής]] ενώ από τη ΝΔ ψήφισε υπέρ μόνο η [[Έλσα Παπαδημητρίου]].
 
=== Πακέτο μέτρων λιτότητας ===
Το μεσοπρόθεσμο προβλέπει μία σειρά από μέτρα για τον περιορισμό των δαπανών (μειώσεις μισθών) και αύξησης των εσόδων (αυξήσεις φόρων). Περιορίζονται μισθολογικές και λειτουργικές δαπάνες και προστίθενται νέα φορολογικά μέτρα. Ιδρύεται οργανισμός αποκρατικοποιήσεων ([[Ταμείο Δημόσιας Περιουσίας]]) με σκοπό την πώληση της δημόσιας περιουσίας. Στόχος είναι έσοδα 50 δις από αποκρατικοποιήσεις.<ref>[http://www.e-typos.com/content.aspx?cid=23753&catid=13 Ελεύθερος τύπος]{{dead link|date=June 2015}} Οι αποκρατικοποιήσεις που προβλέπει το Μεσοπρόθεσμο</ref><ref>[http://news247.gr/oikonomia/apokratikopoihseis_kyvernhsh_aksiopoihsh_katalogos.1101700.html news247] Αποκρατικοποιήσεις με διαδικασία εξπρές</ref>
 
Γραμμή 232 ⟶ 176 :
*Η διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου πηγαίνει από τα 2 στα 3 χρόνια
 
==== Αποκλίσεις από τους στόχους και νέα μέτρα λιτότητας ====
[[Αρχείο:Sovereign credit default swaps.png|right|250px|thumb|Πορεία των [[Συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης|CDS]], Ευρωπαϊκών κρατών]]
Μέσα στον Ιούλιο υπήρξε σύνοδος κορυφής της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας αλλά και να εξευρεθούν τρόποι θωράκισης του Ευρώ απέναντι σε κερδοσκοπικές επιθέσεις. Η σύνοδος κορυφής κατέληξε την 21η Ιουλίου σε συμφωνία νέας δανειοδότησης της Ελλάδας. Η συμφωνία περιλάμβανε νέο δάνειο για την χώρα ύψους 158 δις Ευρώ. Από αυτά τα 109 δις θα προέλθουν από την ΕΕ και το [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|ΔΝΤ]] (49 δις από αυτά είναι το υπόλοιπο από το πρώτο πακέτο διάσωσης), 37 δις από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, ενώ άλλα 12 δις θα προέλθουν από την επαναγορά ομολόγων. Ακόμη προβλέπεται η επιμήκυνση από 15 έως και 30 χρόνια των ομολόγων που λήγουν από το άμεσο διάστημα έως το 2020.<ref name="symfoniakorifis">[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=295123 Ελευθεροτυπία] Νέο πακέτο 158 δισ. ευρώ υπό δρακόντειο έλεγχο (21 -07- 2011)</ref><ref>[http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4644291 Τα Νέα] Ανάσα 109 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία</ref><ref>[http://news.kathimerini.gr/4Dcgi/4Dcgi/_w_articles_civ_12_22/07/2011_450098 Καθημερινή] Η Ευρώπη θωρακίζει Ελλάδα και ευρώ (22-07-2011)</ref><ref>[http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathbreak_1_22/07/2011_399397 Καθημερινή]{{dead link|date=June 2015}} Ευρωπαϊκή συμφωνία για το ελληνικό χρέος στη Σύνοδο Κορυφής (22-07-2011)</ref> Μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας οι οίκοι αξιολόγησης Fitch και Moody’s υποβάθμισαν την Ελλάδα σε καθεστώς περιορισμένης χρεοκοπίας.<ref>[http://news247.gr/oikonomia/oikonomika/se_periorismenh_xreokopia_h_ellada.1196624.html News247] Σε περιορισμένη χρεοκοπία η Ελλάδα</ref><ref>[http://news247.gr/oikonomia/se_kathestws_periorismenhs_xreokopias_apo_moody_s.1199063.html News247] Σε καθεστώς περιορισμένης χρεοκοπίας και από Moody's</ref> Σύντομα όμως το κλίμα αισιοδοξίας μεταστράφηκε όταν παρουσιάστηκαν προβλήματα με κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έδειξαν απροθυμία να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα χωρίς εγγυήσεις. Η κυβέρνηση προχώρησε σε διμερή συμφωνία με την [[Φινλανδία]] παρέχοντάς της εγγυήσεις για να συμμετάσχει στο δεύτερο δάνειο της Ελλάδας.<ref name="finlenet">[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=302030 Ελευθεροτυπία] Θα τους δανείσουμε για να μας δανείσουν (17-08-2011)</ref><ref name="finland">[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_17/08/2011_452926 Καθημερινή] Ειδική συμφωνία με Φινλανδία για το δάνειο (17-08-2011)</ref> Η συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών προκάλεσε άμεσα αντιδράσεις άλλων χωρών της Ευρωζώνης, όπως η [[Αυστρία]], η [[Ολλανδία]] και η [[Σλοβακία]] που απαίτησαν αντίστοιχες συμφωνίες, αλλά και της [[Γερμανία]]ς που παρενέβη για να θέσει άκυρη τη συμφωνία Ελλάδας-Φινλανδίας.<ref>[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=302640 Ελευθεροτυπία] Ντόμινο αξιώσεων απειλεί τα 109 δισ.</ref><ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_23/08/2011_453505 Καθημερινή] Γερμανική παρέμβαση στη συμφωνία Ελλάδας και Φινλανδίας για τις εγγυήσεις</ref>
Γραμμή 251 ⟶ 195 :
 
Στις 6 Οκτωβρίου κατατέθηκε στη βουλή το πολυνομοσχέδιο για το νέο βαθμολόγιο-μισθολόγιο του δημοσίου, τις μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, τις μειώσεις στο εφάπαξ, την νέα φορολογική κλίμακα και τις αλλαγές στα εργασιακά.<ref>[http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathbreak_1_07/10/2011_409736 Καθημερινή]{{dead link|date=June 2015}} Κατατέθηκε το πολυνομοσχέδιο για μισθολόγιο και εφεδρεία (06-10-2011)</ref> Το πολυνομοσχέδιο ψηφίστηκε από το [[Ελληνικό Κοινοβούλιο]] στις 20 Οκτωβρίου, με 154 ψήφους υπέρ κατ'αρχήν και 153 υπέρ σε όλα τα άρθρα, σε σύνολο 298. Κατά επί της αρχής και επί των άρθρων ψήφισαν 144, ενώ η βουλευτής του [[ΠΑΣΟΚ]] [[Λούκα Κατσέλη]] καταψήφισε μόνο το άρθρο 37 του νομοσχεδίου, με συνέπεια ανάμεσα στην ψηφοφορία και την ανακοίνωση του αποτελέσματος, με επιστολή του στον πρόεδρο της Βουλής ο [[Γιώργος Παπανδρέου]] να την θέσει εκτός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑ.ΣΟ.Κ.<ref name="parliament">[http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/ToKtirio/Fotografiko-Archeio/#56421acc-032c-4a1b-8239-dcfadc2bf2c3 Ελληνικό κοινοβούλιο, Αρχείο πολυμέσων] Συνεδρίαση Ολομέλειας, 20/10/2011 IΕ'</ref>
 
=== Δεύτερο πακέτο μέτρων λιτότητας ===
Στο επόμενο διάστημα άρχισε να αναφέρεται έντονα το ενδεχόμενο της στάσης πληρωμών. Για την αποφυγή του ενδεχομένου η κυβέρνηση έλαβε στις 3 Μαρτίου νέα σκληρά μέτρα. Τα οικονομικά μέτρα που λήφθηκαν ήταν:<ref name="metraenet">[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=04/03/2010&id=137789 Ελευθεροτυπία] τα οικονομικά μέτρα της 3ης Μαρτίου</ref>
* Μείωση 30% στα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, αδείας
* Μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα του Δημοσίου
* Μείωση 7% στις αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΝΠΙΔ
* Αύξηση ΦΠΑ από 4,5 στο 5%, από 9 στο 10%, από 19 στο 21%
* Αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης
* Επιβολή επιπλέον 10% έως 30% στους (ήδη υπάρχοντες) φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
* Επαναφορά τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα αυτοκίνητα (είχαν καταργηθεί τον Σεπτέμβριο του [[2003]]), ακόμα και στα μικρότερου κυβισμού.
* Επέκταση των τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα ακίνητα, ακόμα και στα μικρότερα.
 
Τα μέτρα αυτά προκάλεσαν αντιδράσεις και έγιναν μεγάλες [[Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010|απεργίες και πορείες]] στις 5 και 11 Μαρτίου.
 
=== Μνημόνιο και τρίτο πακέτο μέτρων λιτότητας ===
Η Ελλάδα δεν κατάφερε να βελτιώσει την θέση της στις διεθνείς αγορές παρά την λήψη των μέτρων, με αποτέλεσμα ενάμιση μήνα μετά να προσφύγει στην βοήθεια του [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο|Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου]], της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] και της [[Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα|Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας]] που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. Η ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου από τον πρωθυπουργό ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο [[Καστελόριζο]].<ref name="kastel"/> Η Ελλάδα προχώρησε σε υπογραφή μνημονίου με το ΔΝΤ και την ΕΕ, για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης.<ref>[http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4573072 Τα Νέα] Η συμφωνία με Ευρώπη και ΔΝΤ (05-05-2010)</ref> Τα μέτρα ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 [[Μάιος|Μαΐου]] και προέβλεπαν:<ref name="mnimonionea">[http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4572600 Τα Νέα] Ώρα μηδέν για τα νέα μέτρα (02-05-2010)</ref>
 
* Αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 Ευρώ σε όλους όσους έχουν αποδοχές μέχρι 3.000 Ευρώ και πλήρης κατάργηση των δύο μισθών για μεγαλύτερες αποδοχές
* Αντικατάσταση 13ης και 14ης σύνταξης με επίδομα 800 Ευρώ για συντάξεις ως 2500 Ευρώ.
* Περαιτέρω περικοπή επιδομάτων 8% στα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων και 3% στους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ όπου δεν υπάρχουν επιδόματα.
* Αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% (από 1η Ιουλίου 2010) και από 11% σε 13% (από 1η Ιανουαρίου 2011) και αντίστοιχα του χαμηλού στο 6,5% (από 1η Ιανουαρίου 2011).
* Αύξηση στον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε καύσιμα, τσιγάρα και ποτά κατά 10%
* Αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων
* Πρόσθεση ενός επιπλέον 10% στους φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
Επίσης, το νομοσχέδιο προέβλεπε αλλαγές στα εργασιακά με αύξηση του ορίου απολύσεων και μείωση του κατώτατου μισθού. Επιπλέον, στο ασφαλιστικό προέβλεπε αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών στον δημόσιο τομέα στα 65 χρόνια έως το τέλος του [[2013]] με έναρξη το [[2011]].<ref>[http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4572642 Τα Νέα, αιματηρή διάσωση]</ref><ref>[http://www.express.gr/news/finance/297750oz_20100502297750.php3 Σε επίδομα 500 ευρώ μετατρέπονται 13ος και 14ος μισθός στο Δημόσιο]</ref><ref>[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=1132263&lngDtrID=251 Μαχαίρι στο 13ο και 14ο μισθό στο Δημόσιο, σώζεται στον ιδιωτικό τομέα]</ref>
 
Την ανακοίνωση των μέτρων αυτών ακολούθησε [[Απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ελλάδα την άνοιξη του 2010|πανελλαδική απεργία]] και ογκωδέστατη διαδήλωση στις 5 Μαΐου, στην οποία υπήρξε άγρια καταστολή από τις δυνάμεις τάξης και σημειώθηκαν σοβαρότατα επεισόδια. Η μεγάλη διαδήλωση σκιάστηκε από τον θάνατο τριών ανθρώπων (ανάμεσά τους μία έγκυος εργαζόμενη) από [[Εμπρησμός της τράπεζας Marfin|εμπρησμό στην τράπεζα Μαρφίν]] επί της Σταδίου. Το μνημόνιο υπερψηφίστηκε επί της αρχής από τη βουλή την επόμενη μέρα, στις 6 Μαΐου. Υπέρ ψήφισαν 172 βουλευτές, από τον χώρο του [[ΠΑΣΟΚ]] και του [[ΛΑΟΣ]], αλλά και η [[Ντόρα Μπακογιάννη]] από τον χώρο της ΝΔ (η οποία όμως καταψήφισε τα μέτρα που αφορούσαν περικοπές και μειώσεις στην ψηφοφορία κατ' άρθρο και υπερψήφισε το πακέτο επί της αρχής και επί των διαρθρωτικών αλλαγών). Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, διαφοροποιήθηκαν και δεν τα υπερψήφισαν τρεις βουλευτές ([[Γιάννης Δημαράς]], [[Σοφία Σακοράφα]] και [[Βασίλης Οικονόμου]]) οι οποίοι αμέσως διεγράφησαν από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, που απέμεινε πλέον με 157 βουλευτές.<ref>[http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=159334 Ελευθεροτυπία] Ψηφίστηκαν τα μέτρα-σοκ με ανταρσία στη ΝΔ και διαρροές στο ΠΑΣΟΚ (06-05-2010</ref><ref>[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=07/05/2010&id=159403 Ελευθεροτυπία] 172 «ναι» με αλληλοκατηγορίες και διαγραφές (07-05-2010)</ref><ref>[http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=07/05/2010&id=159410 Ελευθεροτυπία] Απώλειες στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, βαρύ κλίμα στη βάση (07-05-2010)</ref>
 
Η πρώτη δανειακή σύμβαση εγκρίθηκε από το [[ΔΝΤ]] σε μία έντονη συνεδρίαση του συμβουλίου διευθυντών του στις 9 Μαΐου. Περίπου ένα στα τρία μέλη του συμβουλίου, που εκπροσωπούσαν περίπου 40 μη-Ευρωπαϊκές χώρες της [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]], της [[Ασία]]ς και της [[Λατινική Αμερική|Λατινικής Αμερικής]], με την απρόσμενη συνδρομή της [[Ελβετία]]ς, προέβαλαν ενστάσεις αναφορικά με το πρόγραμμα διάσωσης, το οποίο ισχυρίστηκαν ότι θα αποδεικνυόταν "κακοσχεδιασμένο και μη βιώσιμο" και θα αποτύγχανε, αν δεν αναλάμβαναν μέρος του βάρους οι πιστωτές με μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προς τον ιδιωτικό τομέα.<ref>{{cite news|title=Past Rifts Over Greece Cloud Talks on Rescue|url=http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304441404579119180237594344|last1=Catan|first1=Thomas|last2=Talley|first2=Ian|newspaper=Wall Street Journal|date=07-10-2013|accessdate=15-05-2014|}}</ref> Για να μπορέσει να εγκριθεί η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, άλλαξαν τα κριτήρια κατ' εξαίρεσιν πρόσβασης ενός κράτους σε δανεισμό από το ΔΝΤ. Ενώ σύμφωνα με το μέχρι τότε ισχύον πλαίσιο έπρεπε να προηγηθεί αναδιάρθωση του χρέους του για να μπορέσει το ΔΝΤ να συνεισφέρει 30 από τα 110 δις δανεισμού που απαιτούνταν για το πρόγραμμα, εισήχθη μια εξαίρεση για κράτη τα οικονομικά προβλήματα των οποίων θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η θέσπιση της εξαίρεσης αυτής κρίθηκε αργότερα αναποτελεσματική και καταργήθηκε το 2016.<ref>{{cite news|url=http://www.macropolis.gr/?i=portal.en.the-agora.3597&itemId=3597|title=Honey, I shrunk the Greeks vol. 2|author=Yiannis Mouzakis|publisher=MacroPolis|date=30-01-2016|accessdate=30-01-2016}}</ref>
 
=== Συνταγματικότητα ===
Σύμφωνα με το συνταγματολόγο Γ. Κασιμάτη, το Μνημόνιο περιλάμβανε σειρά αντισυνταγματικών διατάξεων<ref>[http://www.mikis-theodorakis-kinisi-anexartiton-politon.gr/el/articles/?nid=334 Γιώργος Κασιμάτης: "Για τη δανειοδοτική σύμβαση, το μνημόνιο και τη συμφωνία έγκρισης του ΔΝΤ"]{{dead link|date=June 2015}}</ref>, όπως:
* η εξουσιοδότηση του Υπουργού Οικονομικών να υπογράφει εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας χωρίς την έγκριση της [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλής]] (κάτι τέτοιο προκύπτει από τους νόμους Ν.3845/2010 και Ν.3847/2010)
* η παραίτηση της Ελλάδας από κάθε ασυλία σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής αυτού του δανείου ή προηγούμενων δανείων
 
Αυτό που κρίνει ο Γ. Κασιμάτης ως ουσιαστικά αντισυνταγματικό είναι η δανειακή σύμβαση και όχι το μνημόνιο, κυρίως γιατί υπογράφηκε έμμεσα χωρίς την έγκριση των 3/5 της ελληνικής Βουλής σε συνδυασμό με τους «λεόντειους» όρους που εισάγει εις βάρος της Ελλάδας. Οι παραπάνω θέσεις υποστηρίχθηκαν από άλλους συνταγματολόγους, όπως ο Γ. Κατρούγκαλος, και αμφισβητήθηκαν από ορισμένους, όπως ο Α. Μανιτάκης<ref>{{cite news | url = http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_12/06/2011_445590 | title = Το φάντασμα του Μνημονίου και η εθνική κυριαρχία | work = Καθημερινή | date = 2011-06-12}}</ref>.
 
Το ίδιο το μνημόνιο κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας ως συνταγματικό το 2012 με την απόφαση 668.<ref>{{cite news
|author=
|title=Συνταγματικό το Μνημόνιο έκρινε το ΣτΕ
|url=http://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CF%83%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF-%CE%AD%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B5
|newspaper=tvxs.gr
|agency=
|pages=
|date=21 Ιουν 2011
|accessdate=6 Ιουλ 2011
}}</ref> Στη συνέχεια όμως το Συμβούλιο της Επικρατείας κήρυξε την αντισυνταγματικότητα των διατάξεων περί διαιτησίας (απόφαση 2.307 του 2014), της μείωσης παροχών σε στρατιωτικούς και σώματα ασφαλείας (απόφαση 2.192 του 2014) και ακολούθως τη μείωση συντάξεων και τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος των ασφαλιστικών ταμείων (απόφαση 2.287 του 2015 (κείμενο σε http://www.taxheaven.gr/laws/circular/view/id/21132). Με την απόφαση αυτή το ελληνικό Δημόσιο υποχρεώθηκε να επιστρέψει στους συνταξιούχους ποσά που υπολογίζονται σε πάνω από τρια δισ. Ευρώ (.http://www.tovima.gr/society/article/?aid=699744).
 
== Η πορεία προς το δεύτερο Μνημόνιο ==
Γραμμή 325 ⟶ 317 :
Από νωρίς το απόγευμα της 12ης Φεβρουαρίου 2012 μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκαν πολυπληθείς συγκεντρώσεις ενάντια στην ψήφιση του δεύτερου Μνημονίου που γρήγορα εξελίχθηκαν σε πολύωρες συγκρούσεις δεκάδων χιλιάδων διαδηλωτών με τα ΜΑΤ. Συγκεκριμένα, στην Αθήνα τα επεισόδια κλιμακώθηκαν σε όλο το ιστορικό κέντρο με δεκάδες εστίες σύγκρουσης οδηγώντας σε εκατέρωθεν τραυματισμούς, συλλήψεις από την πλευρά των διαδηλωτών και πυρπόληση δέκα περίπου κτηρίων.
 
===PSI===
Στις 9 Μαρτίου ολοκληρώθηκε με επιτυχία το [[PSI (Private Sector Involvement)|PSI]]. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα έφτασε το 95,7%.<ref>{{cite web | url=http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4701179 | title= Στο 95,7% η συμμετοχή στο ελληνικό PSI ξεπέρασε κάθε προσδοκία | accessdate=09/03/2012| author= | date=| publisher= Τα Νέα }}</ref> Για τα υπόλοιπα ομόλογα ύψους 8,5 δις δόθηκε παράταση μέχρι τις 20 Απριλίου.<ref>{{cite web | url=http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4708815 | title= Παράταση έως τις 20 Απριλίου για το PSI| accessdate=05/04/2012| author= | date=| publisher= Τα Νέα }}</ref> Η απόφαση της κυβέρνησης να συμπεριληφθούν ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs) θεωρήθηκε πιστωτικό γεγονός από την ISDA και οδήγησε στην ενεργοποίηση των [[Συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης|CDS]] ύψους 3,2 δις.<ref>{{cite web | url=http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=130232&catID=2 | title= Ενεργοποιήθηκαν τα CDS| accessdate=10/03/2012| author= | date=| publisher= real.gr }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63628513| title= Ενεργοποιήθηκαν τα CDS| accessdate=10/03/2012| author= | date=| publisher= Το Έθνος }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.protothema.gr/economy/article/?aid=182251 | title= Πιστωτικό γεγονός η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους
| accessdate=10/03/2012| author= | date=| publisher= Πρώτο Θέμα }}</ref> Με το PSI διεγράφησαν 106 δισ. ευρώ από το χρέος από τα 130δις που προβλεπόντουσαν. 49 δισ. ευρώ κατατέθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος, ενώ κουρεύτηκε το 53.5% των 206δις ευρώ των ομολόγων.
| accessdate=10/03/2012| author= | date=| publisher= Πρώτο Θέμα }}</ref>
 
== Εκλογικές αναμετρήσεις και νέα κυβέρνηση ==
Γραμμή 428 ⟶ 421 :
 
Στις [[Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Σεπτεμβρίου 2015|πρόωρες εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου 2015]], ο [[ΣΥΡΙΖΑ]] έλαβε 35,46% και σχημάτισε εκ νέου κυβέρνηση συνεργασίας με το κόμμα [[Ανεξάρτητοι Έλληνες]]. Ο [[Αλέξης Τσίπρας]] ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 21 Σεπτεμβρίου [[2015]], ενώ η νέα κυβέρνηση στις 23 Σεπτεμβρίου [[2015]]. Στις 4 Οκτωβρίου [[2015]], ο [[Νίκος Βούτσης]] εξελέγη νέος πρόεδρος της Βουλής, με 181 ψήφους. Τους επόμενους μήνες άρχισε η προετοιμασία του νέου ασφαλιστικού. Στα μέσα Ιανουαρίου του 2016, οι αγρότες άρχισαν κινητοποιήσεις διαμαρτυρόμενοι, αποκλείοντας δρόμους, λιμάνια και συνοριακούς σταθμούς, ενώ στις 4 Φεβρουαρίου οργανώθηκε γενική απεργία.
 
===Πολυνομοσχέδιο ή Τέταρτο μνημόνιο===
Στις 18 Μαΐου ψηφίζεται ο νόμος 4472/2017 γνωστός και ως τέταρτο μνημόνιο. Το πολυνομοσχέδιο περιελάμβανε μέτρα ύψους 5.396δις ευρώ. Συνοπτικά <ref>{{Cite web|url=https://www.protothema.gr/politics/article/680146/polunomoshedio-ta-dinoun-ola-fthina-kai-adisudagmatika/|title=Το 4ο Μνημόνιο «σαρώνει» τα πάντα: Δείτε όλες τις οδυνηρές αλλαγές|last=|first=|ημερομηνία=|website=protothema.gr|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2019/08/12}}</ref>:
*Από το 2019 καταργείται το ΕΚΑΣ
*Καταργείται η έκπτωση παρακράτησης εισοδήματος
*Μείωση του αφορολογήτου έως και στα 5.700 ευρώ
*Περικοπή κατά 50εκ ευρώ στο επίδομα θέρμανσης ενώ καταργείται η επιδότηση νεοεισερχόμενων, προνοιακό επίδομα απροστάτευτων τέκνων
*Αύξηση από 14% σε 17% η εισφορά των αγροτών
*Απελευθέρωση ομαδικών απολύσεων
*Ανάθεση της συμμετοχής του δημοσίου στο υπερταμείο των [[ΟΑΣΑ]], [[ΟΣΕ]], [[ΟΑΚΑ]], [[ΕΛΤΑ]], [[Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών]], [[Ελληνικές Αλυκές,]] ΕΤΒΑ - ΒΙΠΕ, Ανώνυμη Εταιρεία Διώρυγας Κορίνθου, Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας, Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης, [[HELEXPO]], [[Hellenic Duty Free Shops]], [[ΕΥΑΘ]] και [[ΕΥΔΑΠ]], Κτιριακές Υποδομές ΑΕ, [[ΕΛΒΟ]], [[Αττικό Μετρό]] και [[ΔΕΗ]]
 
==Κοινωνικές επιπτώσεις==
Οι κοινωνικές επιπτώσεις είναι σοβαρές. Τον Φεβρουάριο του 2012, αναφέρθηκε ότι 20.000 Έλληνες ήταν άστεγοι κατά το προηγούμενο έτος και ότι το 20% των καταστημάτων στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας είχαν κλείσει.
 
Μέχρι το 2015, ο [[Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης]] (ΟΟΣΑ) ανέφερε ότι σχεδόν το είκοσι τοις εκατό των Ελλήνων δεν είχε το απαραίτητο κεφάλαιο για να καλύψει τα καθημερινά του έξοδα. Κατά συνέπεια, λόγω της οικονομικής κρίσης, η ανεργία επηρεάζει άμεσα τη διαχείριση του χρέους και την απομόνωση. Ειδικότερα, όσον αφορά τον αριθμό ατόμων που δήλωσαν ότι είχαν επιχειρήσει να αυτοκτονήσουν, σημειώθηκε αύξηση κατά 36% από το 2009 έως το 2011.
 
Σε μια μελέτη της Eurostat, διαπιστώθηκε ότι 1 στους 3 Έλληνες πολίτες ζούσαν υπό συνθήκες φτώχειας το 2016.<ref>{{cite web|url=http://www.kontranews.gr/OIKONOMIA/305631-Eurostat-1-stoys-3-Ellenes-zoyn-se-synthekes-phtocheias|title=Eurostat: 1 στους 3 Έλληνες ζουν σε συνθήκες φτώχειας! - kontranews.gr|website=kontranews.gr}}</ref>
 
== Χρονολόγιο της ελληνικής κρίσης χρέους ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ελληνική_οικονομική_κρίση_χρέους_(2009-2018)"