Ζιμπάμπουε: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διαγραφή όλου του περιεχομένου της σελίδας Ετικέτες: Άδειασμα περιεχομένου σελίδας άδειασμα του λήμματος άδειασμα |
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 188.73.192.21 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό CubicStar Ετικέτα: Επαναφορά |
||
Γραμμή 1:
{{coord|-19.0167|30.0167|type:country|format=dms|display=title}}
{{Πληροφορίες_Χώρας
| εθνικό_όνομα = ''Republic of Zimbabwe<br />Republika seZimbabwe<br />Republiki ya Zimbabwe''
| προφορά_ονόματος =
| εθνικό όνομα ελληνικά = Δημοκρατία της Ζιμπάμπουε
| σημαία = Flag of Zimbabwe.svg
| άρθρο σημαίας = Σημαία της Ζιμπάμπουε
| εθνόσημο = Coat_of_arms_of_Zimbabwe.svg
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της Ζιμπάμπουε
| εθνικό_σύνθημα = "Unity, Freedom, Work"<br />(Ενότητα, Ελευθερία, Εργασία)
| εθνικός_ύμνος = [[Εθνικός Ύμνος της Ζιμπάμπουε|Kalibusiswe Ilizwe leZimbabwe]]<br />(«Ας είναι ευλογημένη η γη της Ζιμπάμπουε»)<br />
| χάρτης = Zimbabwe (orthographic projection).svg
| λεζάντα_χάρτη = Η θέση της Ζιμπάμπουε (πράσινο)
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Χαράρε]]
| πληθυσμός_πρωτεύουσας = 1.600.000
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{coord|17|51|50|S|31|01|47|E|type:city(1600000)|format=dms|display=inline|name=Χαράρε}}
| μεγαλύτερη_πόλη =
| επίσημες_γλώσσες = [[Αγγλικά]] επίσημα, Shona, isiNdebele
| πολίτευμα = [[Ημιπροεδρικό σύστημα|Ημιπροεδρική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος της Ζιμπάμπουε|Πρόεδρος]]<br />[[Πρωθυπουργός της Ζιμπάμπουε|Πρωθυπουργός]]
| ονόματα_ηγετών = [[Έμερσον Εμνανγκάγκουα]] <br />Κενή θέση
| τύπος_κυριαρχίας = [[Ανεξαρτησία]]<br />[[Ροδεσία]]<br /> Ζιμπάμπουε <br /> Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| γεγονός_κυριαρχίας =
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = από [[Ηνωμένο Βασίλειο]]<br />11 Νοεμβρίου 1965<br />18 Απριλίου 1980 <br />22 Μαΐου 2013
| θέση_έκτασης = 61
| έκταση = 390.757
| ποσοστό_νερού = 1
| σύνορα = 3.066
| θέση_πληθυσμού = 74
| πληθυσμός = 13.061.239<ref name=census>[http://www.zimstat.co.zw/ Απογραφή 2012]</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2012
| πυκνότητα_πληθυσμού = 38,8
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 176
| εκτίμηση_πληθυσμού = 15.159.624<ref name=stats>[http://www.zimstat.co.zw/sites/default/files/img/publications/Census/population_projection.pdf Επίσημη εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 2019
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 28,571 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=47&pr1.y=6&c=698&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Ζιμπάμπουε |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=09-05-2017}}</ref>
| θέση_ΑΕΠ = 182
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 1.970 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή = 182
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον = 2016
| ΑΕΠ_Ον = 14,174 δισ. $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_Ον = 147
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον = 977 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον = 177
| HDI_έτος = 2017
| HDI = {{increase}} 0,535 <ref name="UNDP2018">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/2018-update |title= Human Development Report 2018|publisher=HDRO (Human Development Report Office)|accessdate=10-2-2019}}</ref>
| HDI_κατάταξη = 156
| HDI_κατηγορία = <span style="color:red">χαμηλός</span>
| νόμισμα = [[Δολάριο Ζιμπάμπουε]]<sup>1</sup>
| κωδικός_νομίσματος = ZWD<sup>2</sup>
| ώρα_ζώνης = [[Ώρα Κεντρικής Αφρικής]]
| διαφορά_UTC = +2
| θερινή_διαφορά_UTC =
| top_level_domain = [[.zw]]
| οδηγούν_από = αριστερά
| κωδικός_κλήσης = 263
| σημειώσεις = 1. Παρότι παραμένει το επίσημο νόμισμα, περισσότερο χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές το αμερικανικό δολάριο, το πούλα της Μποτσουάνα, το νοτιοαφρικανικό ραντ, η λίρα στερλίνα και το ευρώ. Για όλες τις κυβερνητικές συναλλαγές έχει υιοθετηθεί το αμερικανικό δολάριο, με απόφαση της νέας κυβέρνησης συνεργασίας. Για τις εμπορικές συναλλαγές, υιοθετήθηκε το κινεζικό γουάν.<br />2. Από την 1η Ιουλίου του 2009 καταργήθηκε ο κωδικός ZWL.
}}
Η '''Ζιμπάμπουε''' (παλαιά Ροδεσία) είναι [[Μεσόγειο κράτος|περίκλειστη]] χώρα στα νότια της [[Ανατολική Αφρική|Ανατολικής Αφρικής]] με έκταση 390.580 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και πληθυσμό ([[Κατάλογος χωρών ανά πληθυσμό|κατατάσσεται 74η]] ) 15.159.624, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2019.<ref name=stats/> Συνορεύει με τη [[Νότια Αφρική]] νότια, τη [[Μποτσουάνα]] δυτικά, τη [[Ζάμπια]] βορειοδυτικά και τη [[Μοζαμβίκη]] ανατολικά.
Πρωτεύουσά της είναι η [[Χαράρε]]. [[Επίσημη γλώσσα]] είναι η [[Αγγλική γλώσσα|αγγλική]].
[[Αρχείο:Great-Zimbabwe-4.jpg|thumb|100px|right|Η ονομασία ''Ζιμπάμπουε'' προήλθε από την έκταση με τέτοια πέτρινα οικοδομήματα]]
Την εποχή της [[αποικιοκρατία]]ς ήταν βρετανική αποικία και ονομαζόταν [[Νότια Ροδεσία]]. Έγινε ανεξάρτητη το [[1965]] ως [[Ροδεσία]] και μετονομάστηκε σε Ζιμπάμπουε το [[1980]].
Το όνομα ''Ζιμπάμπουε'' σημαίνει «πέτρινο σπίτι» και προέρχεται από τα τεράστια πέτρινα οικοδομήματα, ερείπια της αρχαίας πόλης της [[Μεγάλη Ζιμπάμπουε|Μεγάλης Ζιμπάμπουε]], που βρίσκονται διάσπαρτα σε μια έκταση 7.200 στρεμμάτων, νότια της περιοχής Μασβίγκο.
Τα οικονομικά προβλήματα της χώρας είναι εντονότατα, με κυριότερο τον καλπάζοντα πληθωρισμό, ο οποίος είναι και ο υψηλότερος στον κόσμο (2.200.000%).
== Ιστορία ==
Στις [[11 Νοεμβρίου]] του [[1965]], παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τα θύματα των δύο παγκοσμίων πολέμων, ο πρωθυπουργός της Ροδεσίας Ίαν Σμιθ υπέγραψε τη Μονομερή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας της τελευταίας [[Μεγάλη Βρετανία|βρετανικής]] αποικίας στην [[Αφρική]]. Με τη συμβολική του αυτή κίνηση ο Σμιθ, πιλότος της βρετανικής αποικίας στο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β' Παγκόσμιο Πόλεμο]], ήθελε να υπενθυμίσει τις υπηρεσίες που προσέφερε η λευκή μειοψηφία, η οποία αριθμούσε μόλις 220.000 αποίκους, στο [[Αγγλία|αγγλικό]] στέμμα σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της πρόσφατης Ιστορίας. Ήλπιζε έτσι να μετριάσει τις αντιδράσεις του [[Λονδίνο]]υ, που τον είχε προειδοποιήσει με βαρύτατες κυρώσεις, επιμένοντας στην αρχή της πλειοψηφίας, πράγμα που σήμαινε μεταβίβαση της εξουσίας στα 4.000.000 των μαύρων. Για να ενισχύσει τη θέση του, ο Σμιθ ισχυρίστηκε ότι η βασίλισσα [[Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου]] συμβούλευσε τον πρωθυπουργό [[Χάρολντ Ουίλσον]] "να μην πουλήσει τους λευκούς", προς επίρρωση δε των ισχυρισμών του έδωσε στη δημοσιότητα ιδιόχειρη επιστολή της βασίλισσας, που ευχόταν αίσιο διακανονισμό της διαμάχης Λονδίνου-Σαλίσμπουρι. Οι ελιγμοί αυτοί δεν έσωσαν τον Ίαν Σμιθ ούτε από τις βαριές κυρώσεις της Αγγλίας, ούτε από την κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας, ούτε από τη μοιραία εξέγερση της μαύρης πλειοψηφίας<ref>''Ο Σμιθ ανακηρύσσει ανεξάρτητη τη Ροδεσία'', Ιστορικό Λεύκωμα 1965, σελ. 120-121, Καθημερινή (1997)</ref>.
Η [[Κοινοπολιτεία των Εθνών|Βρετανική Κοινοπολιτεία]] αλλά και η ίδια η [[Μεγάλη Βρετανία]] δεν αναγνώρισαν την ανεξαρτησία. Το καθεστώς του Σμιθ διατήρησε διπλωματικές επαφές με τη [[Νότια Αφρική]] και την [[Πορτογαλία|πορτογαλική]] κτήση της [[Μοζαμβίκη]]ς. Το [[1975]] η διεθνής θέση της Ροδεσίας επιδεινώθηκε μετά και την ανεξαρτησία της Μοζαμβίκης, ενώ καταγγελόταν από τα πιο πολλά μέλη της [[Κοινοπολιτεία των Εθνών|Βρετανικής Κοινοπολιτείας]] για το ρατσιστικό καθεστώς της. Άλλα εσωτερικά προβλήματα (ανταρτοπόλεμος) που αντιμετώπιζε, αλλά και συγκρούσεις με γειτονικά κράτη της, δυσχέραιναν τη θέση της. Ο Ίαν Σμιθ προώθησε έναν μετριοπαθή εκδημοκρατισμό του καθεστώτος με ταυτόχρονη διατήρηση των προνομίων της λευκής μειονότητας. Τελικά το [[1979]] σε διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο [[Λονδίνο]], επήλθε συμβιβασμός ανάμεσα στον Σμιθ και τους μαύρους Ροδεσιανούς ηγέτες για τη σύσταση πλειοψηφικής κυβέρνησης και με ένα πολυφυλετικό κοινοβούλιο. Τον [[Απρίλιος|Απρίλιο]] του [[1980]] κατέληξαν σε συμφωνία που οδήγησε στη δημιουργία νέου καθεστώτος και τη σύσταση του κράτους της Ζιμπάμπουε<ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2004, σελ.379-380</ref>.
=== Απόπειρα πραξικοπήματος 2007 ===
Η κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε απέτρεψε φερόμενη ως απόπειρα πραξικοπήματος, η οποία θα εκδηλωνόταν στις [[2 Ιουνίου|2]] ή στις [[15 Ιουνίου]] [[2007]]. Στην απόπειρα έλαβαν μέρος σχεδόν 400 στρατιώτες και υψηλά ιστάμενα στελέχη του στρατού. Όλοι οι φερόμενοι ως επικεφαλής του εγχειρήματος συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν σε δίκη, με την κατηγορία της προδοσίας. Οι συλληφθέντες είναι ο απόστρατος Άλμπερτ Ματάπο, ο εκπρόσωπος του στρατού, Μπεν Ενκιούμπ, ο ταγματάρχης Ένγκελμπερτ Ρουγκέτζε και ο αξιωματικός της αεροπορίας, Έλσον Μόγιο.
Σύμφωνα με τις αρχές, οι επίδοξοι πραξικοπηματίες σχεδίαζαν να ανατρέψουν τον πρόεδρο [[Ρόμπερτ Μουγκάμπε]] και να ζητήσουν από τον Υπουργό Έμερσον Μνανγκάουα να σχηματίσει νέα κυβέρνηση, υπό τις ευλογίες των αρχηγών του στρατού. Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές στη Χαράρε, οι επικεφαλής του πραξικοπήματος είχαν έρθει σε επαφή με κυβερνήσεις χωρών της Δύσης, ζητώντας τους να υποστηρίξουν το πραξικόπημα.
Η δίκη των επίδοξων πραξικοπηματιών συνεχίζεται και διεξάγεται χωρίς την παρουσία δημοσιογράφων.
== Διακυβέρνηση ==
{{Κύριο|Πολιτική της Ζιμπάμπουε}}
Πολίτευμα στη χώρα είναι η [[Προεδρική Δημοκρατία]]. Έτσι, Αρχηγός Κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με τη νομοθετική εξουσία να ασκείται από τη Βουλή, η οποία αποτελείται από 150 μέλη με εξαετή θητεία. Από αυτά, τα 120 εκλέγονται απευθείας από το λαό, τα 12 ορίζονται από τον Πρόεδρο, τα 10 είναι οι αρχηγοί των εθνοτικών ομάδων και τα 8 είναι οι κυβερνήτες των επαρχιών.
Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/zi.html CIA World Fact Book]</ref>
Το [[2013]] εγκρίθηκε με δημοψήφισμα ένα νέο Σύνταγμα που τέθηκε σε ισχύ στις 22 Μαΐου 2013.
== Διοικητική διαίρεση ==
Η Ζιμπάμπουε διαιρείται διοικητικά σε 8 επαρχίες και 2 διαμερίσματα πόλεων.
Οι επαρχίες είναι:
* Ανατολική Μασοναλάνδη
* Βόρεια Ματαμπελελάνδη
* Δυτική Μασοναλάνδη
* Κεντρική Μασοναλάνδη
* Μανικαλάνδη
* Μασβίνγκο
* Μίντλαντς
* Νότια Ματαμπελελάνδη
Τα διαμερίσματα πόλεων είναι:
* Μπουλαουάγιο
* Χαράρε
== Δημογραφία ==
Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2016 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 61,4 χρόνια (59,6 χρόνια οι άνδρες και 63,1 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>
== Οικονομία ==
Η Ζιμπάμπουε είναι κυρίως ορεινή (οροπέδιο με υψόμετρο 1700 - 2300 μ.) και η οικονομία της στηρίζεται στις πωλήσεις ελεφαντόδοντου. Σημαντική συνεισφορά έχουν και τα ορυχεία της, από τα οποία εξάγονται μεταλλεύματα [[χρώμιο|χρωμίου]], [[νικέλιο|νικελίου]], [[μόλυβδος|μολύβδου]] και [[σπάνιες γαίες|σπάνιων γαιών]]. Συνολικά αναφέρονται 195 τύποι ορυκτών.<ref>[http://www.mindat.org/loc-21891.html Mineral Data]</ref>
== Υγεία ==
Σε επιδημία [[χολέρα]]ς, που ξεκίνησε τον Αύγουστο του [[2008]] έχασαν τη ζωή τους 3.759 άτομα, σύμφωνα με απολογισμό τον Φεβρουάριο του 2009<ref>[http://www.express.gr/news/world/135178oz_20090220135178.php3 Ζιμπάμπουε: Τα κρούσματα χολέρας ξεπερνούν τα 80.000, ανακοίνωσε ο ΠΟΥ. - Express.gr<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>.
== Μεταφορές ==
Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά.
== Παραπομπές ==
<references />
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιλεξικό|Ζιμπάμπουε|Ζιμπάμπουε}}
{{commons|Zimbabwe}}
{{commons|Atlas of Zimbabwe|Atlas of Zimbabwe<br/>(Άτλας της Ζιμπάμπουε)}}
* {{dmoz}}
{{Αφρική}}
{{Authority control}}
{{Portal bar|Γεωγραφία|Αφρική}}
[[Κατηγορία:Ζιμπάμπουε| ]]
[[Κατηγορία:Περίκλειστα κράτη]]
| |||