Έδεσσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο<ref>{{Cite web|url=http://edessacity.gr/museum/folkloremuseum/index.htm|title=Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Έδεσσας|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> ιδρύθηκε το 1996 με πρωτοβουλία του Δήμου, για την ανάδειξη της καθημερινότητας της πόλης από τα αρχαία χρόνια εώς τα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το μουσείο κρατάει άφθαρτη την καθημερινότητα στα χρόνια εκείνα όπου μπορεί κάποιος να δει τις παραδοσιακές ενδυμασίες και στολές ντόπιων και προσφύγων, πλέον μπορεί ο επισκέπτης να δει σε εικονική πραγματικότητα την αναπαράσταση της πόλης κατά την τουρκοκρατία, την βιομηχανική και οικονομική άνθιση, στα μέσα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και εώς την πλημμύρα του 1979 όπουη οποία αποδείχθηκε καταστροφική για την πόλη. Επίσης μπορεί να δει τα υλικά και προϊόντα που χρησιμοποιούσαν οι τότε κάτοικοι για να καλύψουν τις ανάγκες τους, ωστόσοκαι επίσης υπάρχουν αρχεία και φωτογραφίες μοναδικής αξίας στο μουσείο από εκείνα τα χρόνια. Επίσης στοΣτο Μουσείο λειτουργεί καφετέρια με θέα τον κάμπο της Έδεσσας. Το μουσείο στεγάζεται σε πρόσφατο ανακαινισμένο αρχοντικό στην παλιά πόλη "Βαρόσι".

Το Κανναβουργείο Έδεσσας είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής σχοινιών και σπάγκων στην Ελλάδα και το σημαντικότερο διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο του νομού. Ιδρύθηκε το 1908 από τους: Εταιρεία Τότσκα και Σία και άλλους μικρότερους μετόχους. Το 2000 με πρωτοβουλία του Δήμου και ιδιώτη καθιερώνεται ο τίτλος "Βιομηχανικό Μουσείο Κανναβουργείου". Το Μουσείο αποτελείται από την μονάδα παραγωγής όπου ο μηχανολογικός και βιομηχανικός εξοπλισμός παραμένει άφθαρτος στις φθορές του χρόνου όπουκαι μαρτυρά την καθημερινότητα σε ένα εργοστάσιο της εποχής όπουτο οποίο παρήγαγε μετάξι και ύφασμα με την βοήθεια των δωρεάν και άφθονων υδατοπτώσεων των Καταρρακτών που βοηθούσαν στην Υδροκίνηση του εργοστασίου. Ένα μέρος του εργοστασίου είχε μετατραπεί σε εστιατόριο και καφετέρια όπουπου πρόσφερε στους επισκέπτες τοπικά και διεθνή εδέσματα. Δυστυχώς ο χώρος είναι προσωρινά σφραγισμένος για λόγους ανωτέρας βίας από το 2014.

Αναστηλωμένη βιοτεχνία συνδεδεμένοισυνδεδεμένη μέσω σχοινιών με εξωτερικό Μύλο ο οποίος γυρίζει αναπαραστατικά συγκεκριμένες μέρες, περισσότερο κατά την διάρκεια γιορτών.

Η αρχαία πόλη στην τοποθεσία "Λόγγος". Βυθισμένα στο πράσινο αρχαιολογικά ευρήματα όπου μαρτυρούν την καθημερινότητα στα αρχαία χρόνια. Προτού την ανακάλυψη των βασιλικών τάφων της Βεργίνας το 1977 από τον Μανώλη Ανδρόνικο πολλοί πίστευαν ότι οι αρχαίες Αιγές βρίσκονταν εδώ. Υπάρχουν μελέτες και σχέδια για μελλοντική πρόσβαση στον χώρο μέσω τελεφερίκ από το Πάρκο των Καταρρακτών{{πηγή}}.

Η τοποθεσία ''Κιουπρί'' (που σημαίνει γέφυρα στα τουρκικά), στην δυτική είσοδο της πόλης, με πέτρινο τοξωτό γεφύρι της [[Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα|Τουρκοκρατία]]ς, το οποίο υπήρχε απο την ρωμαική εποχή και από όπου εικάζεται ότι περνούσε η αρχαία Εγνατία Οδός, το ομώνυμο πάρκο, το δημοτικό Κολυμβητήριο και το δημοτικό κλειστό Γυμναστήριο. Η περιοχή περιγράφεται από την Αγγλίδα περιηγήτρια Mary Walker (1863) ως ειδυλλιακός τόπος εκδρομής.

Το ''πέτρινο Ρολόι'' της πόλης, κατασκευασμένο περί το [[1905]], βρίσκεται δίπλα στο κινηματοθέατρο του φιλοπρόοδου σύλλογου "Μέγας Αλέξανδρος", όπουο εώςοποίος τονβρίσκεται Ιανουάριοπρος τουτο 2017παρόν ήταν(Αύγουστος 2019) εκτός λειτουργίας.Βρίσκεται πλέον εν λειτουργία από Εδεσσαίους εθελοντές.

Η παραδοσιακή συνοικία ''Βαρόσι'', στην οποία σώζονται τα παλαιότερα σπίτια της Έδεσσας (ορισμένα από τις αρχές του 19ου αιώνα). Ολόκληρη η συνοικία έχει κηρυχθεί διατηρητέα, αλλά τα περισσότερα κτίσματα κινδυνεύουν άμεσα με κατάρρευση.Εώς σήμερα πολλές βιοτεχνίες έχουν στεγαστεί σε ανακατασκευασμένα κτήρια.Επίσης η γνωστή οικία "Τσάμη" πλέον στεγάζει χώρο συνεδριάσεων. Κατά την δεκαετία του 1990 αφότου οι περισσότεροι κάτοικοι της παλιάς πόλης (Βαρόσι) είχαν αφήσει τα οικήματα τους για να μείνουν σε πιο ασφαλές μέρος, ο Δήμος αποφασίζει την διεκδίκηση του οικισμού και δημοπρατεί ένα σχέδιο ανάπλασης του οικισμού το οποίο είχε βραβευθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ξεκινάει να αποκατασταθεί τις φθορές του χρόνου και να προσπαθεί να γίνει ο οικισμός μέρος του Πάρκου των Καταρρακτών.

Ο Φυσιολατρικός Όμιλος Έδεσσας ιδρύθηκε το 1967 με τη μορφή συλλόγου και στεγάζεται ως σήμερα σε ιδιόκτητο κτήριο στο δάσος της Γαβαλιώτισσας πλησίον του Αμφιθεάτρου Γαβαλιώτισσας, όπου κατά την δεκαετία του 1970 το παρόν κτίριο ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε για την λειτουργία Τουριστικού Περιπτέρου λόγω της αξιόλογης θέσης του. Από τότε έχει αλλάξει ιδιοκτήτη πολλές φορές με τελευταίο το 2013 όπουόταν και ανέστειλε την λειτουργία του. Κατά την διάρκεια λειτουργίας του στεγάζοταν σε αυτό εστιατόριο, και κέντρο αναψυχής ενώ επίσης μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως χώρος εκδηλώσεων. Επίσης κατά μήκος της Επαρχιακής Οδού Έδεσσας-Αριδαίας όπου υφίσταται ο Σύλλογος έχει τοποθετηθεί ομοίωμα ενός πολεμικό σκάφους τύπου F-16 προς τιμή των Εδεσσαίων πιλότων που προσφέρουν στον στρατό έως σήμερα.<ref>{{Cite web|url=http://www.dimosedessas.gov.gr/club/%CF%86%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%8C%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%AD%CE%B4%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82-%CF%86%CE%BF%CE%B5|title=Φυσιολατρικός Όμιλος Έδεσσας (Φ.Ο.Ε.)|website=www.dimosedessas.gov.gr|language=el|accessdate=2018-03-31}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://pella-news.blogspot.com/2011/10/blog-post_27.html|title=ΣΗΜΕΡΑ Η ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ Φ.Ο.Ε.|website=pella-news.blogspot.gr|accessdate=2018-03-31}}</ref>

Το [[Κανναβουργείο Έδεσσας|Κανναβουργείο]] βρίσκεται στον ανατολικό τομέα του [[Καταρράκτες Εδέσσης|πάρκου των Καταρρακτών]] και αποτελεί τμήμα του "Υπαίθριου Μουσείου Νερού". Ήταν πρότυπη βιομηχανική μονάδα και το μεγαλύτερο Κανναβουργείο στην Ελλάδα. Από το 2000 έως το 2014 στέγαζε το Βιομηχανικό Μουσείο της πόλης αλλά επίσης μετά την ανάπλαση του ένα μέρος του εργοστασίου επίσης στέγαζε το εστιατόριο και την καφετέρια του πολυχώρου αυτού. Η πρόσβαση στο εργοστάσιο γινόταν από τον λιθόστρωτο δρόμο που χρησιμοποιούσαν οι εργάτες κατά την διάρκεια λειτουργίας του σαν εργοστάσιο και από τις λιθόστρωτες σκάλες κατά μήκος του βράχου. Από το 1997, 2 υπαίθριοι ανελκυστήρες τοποθετήθηκαν από τον δήμο για διευκόλυνση της πρόσβασης στο εργοστάσιο. Το 2014 βάζει λουκέτο και αφήνεται στην μοίρα του έως σήμερα. Ο χώρος δέχεται επανειλημμένα φθορές και βανδαλισμούς λόγω της απομακρυσμένης τοποθεσίας του και της ελλιπήςελλιπούς οχύρωσης του. Έως σήμερα δεν έχει υπάρξει κάποια ενημέρωση για μίσθωση ή επαναλειτουργία του. Δυστυχώς το κόστος επαναλειτουργία είναι μεγάλο καθώς απαιτούνται αρκετές ανακαινίσεις ιδιαίτερα στους εσωτερικούς χώρους επειδή έχουν δεχθεί ανεπανόρθωτο πλήγμα από την υγρασία αλλά και το κόστος συντήρησης των 2 ανελκυστήρων είναι υψηλό για τα σημερινά οικονομικά δεδομένα.

*Δημήτριος Γιάκας, πρώτος Εδεσσαίος που συμμετάσχεισυμμετείχε, σε ομάδα γυμναστικής επίδειξης, στους [[Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1936|Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936]].

*Νέα Γενιά (19221928)

*Άρης (1926, επανίδρυση 1939)

*Εθνικός (19491946)

*Μέγας Αλέξανδρος (19221923-19311934)

Το [[1960]], οι τρεις σύλλογοι της Έδεσσας (Άρης, Εθνικός,Ηρακλής) συνενώθηκαν στον "[[Α.Σ. Εδεσσαϊκός|Εδεσσαϊκό]]", με σύμβολο την τρίαινα. Σύντομα, ο Εδεσσαϊκός καθιερώθηκε ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της Β΄ Εθνικής Κατηγορίας. Πρωταθλητής στον Δ' Όμιλο το 1962-63 και το 1964-65, έχασε και τις δυο φορές την άνοδο στην Α΄ Εθνική σε αγώνες μπαράζ μεταξύ των τεσσάρων πρωταθλητών, σύμφωνα με το σύστημα που ίσχυε τότε. Το 1969-70, στην τελευταία αναλαμπή, διεκδίκησε τον τίτλο μέχρι τέλους, αλλά κατετάγη 3ος. Ακολούθησαν χρόνια παρακμής. Το [[1975]] υποβιβάστηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του. Επανήλθε στη Β΄ Εθνική το [[1977]] και γνώρισε άλλους τρεις υποβιβασμούς στη Γ΄ Εθνική μεταξύ [[1981]] και [[1988]].

Η πόλη έχει να επιδείξει σημαντική παρουσία και στον [[στίβος|στίβο]]. Ξεχωρίζουν δυο περίοδοι ακμής, η δεκαετία του 1960 και η δεκαετία του 1990. Ειδικά τη δεκαετία του 1960, ο γυναικείος στίβος της Έδεσσας βρισκόταν στις κορυφές της Ελλάδας και ο Εδεσσαϊκός καταλάμβανε συχνά τη 2η θέση στους Πανελλήνιους Αγώνες ([[1963]], [[1965]], [[1966]]). Άλλοι αξιόλογοιΑξιόλογοι αθλητές από την Έδεσσα κατά την περίοδο 1960-1980 ήταν ο Μεσημέρτζης (δρόμοι15 χρυσά μετάλλια σε Πανελλήνιους Ανδρών στους δρόμους ημιαντοχής-αντοχής), ο Παρασκευάς (μήκος), ο ΒουτσήςΑβραμίδης (100 μ.ύψος), ο ΚαβαλιωτίδηςΤζέπτιμπης (400100, μ.220 μέτρα), ο ΧρηστάκηςΓιαβανίδης (ακοντισμός110 εμπόδια) και, ο ΤζουβάραςΒουτσής (100-200 μ.).Η δεύτερη περίοδος ακμής, κατάο τη δεκαετία του 1990, προήλθε από το Γυμναστικό Σύλλογο ΈδεσσαςΚαβαλιωτίδης (ΓΥΣΕ),400 με δημιουργό τον Πέτρο Χάλημ. Οι αθλητές του ΓΥΣΕ διακρίθηκαν σε παιδικό και εφηβικό επίπεδο), καθώς, λόγω των νέων συνθηκών επαγγελματισμού στο στίβο, οι περισσότεροι σταμάτησαν τον αθλητισμό με την ενηλικίωσή τους. Γνωστότερα ονόματα του ΓΥΣΕ υπήρξαν ο ΧοϊδηςΧρηστάκης (100μ.ακοντισμός), πρώτοςκαι στουςο Πανευρωπαϊκούς Αγώνες Νέων, η ΤσάμογλουΤζουβάρας (σφυροβολία),3 μεχρυσά επανειλημμένεςμετάλλια καταρρίψειςσε τουΠανελλήνιους πανελλήνιουΑγώνες ρεκόρ,Ανδρών ηστα Κυβελίδου100-200 (έπταθλομ.),. ηΑθλήτριες: Π. ΜανώληΠέτκου (200μ με εμπόδιασπριντ) 2η στους Βαλκανικούς Αγώνες, η ΔημητριάδουΤσιμπουκτσόγλου (έπταθλούψος), οι ΕλΒ. και Δ. ΜασλίγκαΚαραφύλλη (μήκος)7 και η Γαλένη (μήκος). Χρυσάχρυσά μετάλλια στουςσε Πανελλήνιους Αγώνες Γυναικών είχανστη κατακτήσει οι Πέτκου (200 μ., 1963δισκοβολία), Ζαχαριάδου (δισκοβολία), 1965, 1966, 1967) και η ομάδα 4Χ100 (1963)Σ. Χρυσά μετάλλια στους Πανελλήνιους Αγώνες Γυναικών είχαν κατακτήσει οι ΠέτκουΚαραφύλλη (200 μ., 1963ακοντισμός), Ζαχαριάδου (δισκοβολίαΤύμη, 1965, 1966, 1967) και η ομάδα 4Χ100Δανέζη (1963πένταθλο).

Τα Αλεξάνδρεια είναι ένας ετήσιος διαγωνισμός με παρουσία από το 19751953, με χορηγό τον Δήμο Έδεσσας. Το 2002 εξελίχθηκε σε Grand Prix αγώνα κλασσικού αθλητισμού με συνδιιοργανωτή τον [[Σύνδεσμος Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων|ΣΕΓΑΣ]], ο οποίος διοργανώνεται στις αρχές του Ιουνίου, με κεντρική έδρα το Εθνικό Στάδιο Έδεσσας. Τα αγωνίσματα που έχουν συμπεριληφθεί κατά καιρούς είναι τα εξής:

Η γνωστότερη αθλήτρια την οποία ανέδειξε η Έδεσσα ήταν η Βάσω Καραφύλλη, η οποία κατέρριψε επανειλημμένα το πανελλήνιο ρεκόρ της [[δισκοβολία]]ς και το έφτασε σε απλησίαστα για την εποχή επίπεδα το [[1975]]. Το πανελλήνιο ρεκόρ της, 55.10, έμεινε ακατάρριπτο για δεκαοχτώ χρόνια ως το [[1993]]. Η Καραφύλλη πήρε το χρυσό μετάλλιο δισκοβολίας στους Πανελλήνιους Αγώνες το 1968, 1969, 1972, 1973, 19761974, και1975, ακοντισμού το 19701976. Κέρδισε επίσης το χρυσό μετάλλιο δισκοβολίας στους Μεσογειακούς Αγώνες το 1975.

Τμήμα χειροσφαίρισης, ο "ΑΕΡΟΠΟΣΑΕΡΩΠΟΣ" υφίσταται να υπάρχει ανελλιπώς από το 1988, με έδρα το "Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Έδεσσας". Το 2019 κατέκτησε την 3η θέση στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα.

*''Εδεσσαϊκή'' (από το 19621963)

*''Έδεσσα'' (από το 1919-1920)

*''Νέα Έδεσσα'' (από το 1921-1922)

*''Νέα Ιδέα'' (από το 1927-1928)

*''Το Θάρρος'' (από το 1929-1931)

*''Ταχυδρόμος Εδέσσης'' (από το 1929-1931)

*''Εμπρός'' (από1930-27 τοΟκτωβρίου 19331940)

*''Ελεύθερος Λόγος''Λαός (από το 1931-1934)

*''Πέλλα'' (απότου τοΕυ.Πέτσου) (1954-1956)