Τσάμηδες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

===Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και Κατοχή===

Μετά την ιταλική κατοχή της Αλβανίας το 1939, οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες χρησιμοποιήθηκαν ως όργανο προπαγάνδας από τους Ιταλούς για να δικαιολογήσουν την εισβολή στην Ελλάδα, ενώ με την έναρξη της ιταλικής επίθεσης, το ελληνικό κράτος εξόρισε ηγετικές μορφές Τσάμηδων, κάτι που φανέρωσε την αρνητική οπτική του στην μειονότητα. Αρκετοί Τσάμηδες πρόσφυγες με επικεφαλής του Αζίζ Τσάμι και Μουχαρέμ Ντέμι κατατάχθηκαν εθελοντικά στον ιταλικό στρατό, ενώ οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας υποδέχτηκαν τα ιταλικά στρατεύματα και τις αλβανικές δυνάμεις που τα συνόδευαν ως απελευθερωτές. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν αρκετές λεηλασίες εναντίον ελληνικών περιουσιών, καθώς και ορισμένες δολοφονίες με αποτέλεσμα ένα μέρος του ελληνικού πληθυσμού να καταφύγει προς τα εδάφη που βρίσκονταν εκτός ιταλικού ελέγχου.<ref>{{Cite book|title=Οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Ηπείρου (1923 - 2000)|first=Ελευθερία|last=Μαντά|publisher=Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου|isbn=|year=2004|location=Θεσσαλονίκη|page=134-135|quote=}}</ref>

 

Όμως όταν έγινε ανακατάληψη των εδαφών από τον Ελληνικό στρατό, σχεδόν όλος ο αντρικός πληθυσμός εξορίστηκε ενώ υπήρξε ανοχή στις τυφλές πράξεις βίας του Ελληνικού πληθυσμού έναντι των Τσάμηδων.<ref>The Muslim Chams of Northwestern Greece The grounds for the expulsion of a “non-existent” minority community Lambros Baltsiotis https://journals.openedition.org/ejts/4444</ref>

Κατά τη διάρκεια της κατοχής (1941-1944), η πλειοψηφία συντάχθηκε με τις δυνάμεις του άξονα με αλυτρωτικούς σκοπούς, για τη δημιουργία της "Μεγάλης Αλβανίας".<ref name="Gotovos2013" /> Ως απόρροια των ακροτήτων που διαπράχθηκαν από Τσάμηδες εκείνο το διάστημα (1941-1944) σε συνεργασία με τις κατοχικές αρχές, ο τοπικός χριστιανικός πληθυσμός είτε μεταναστεύει, είτε αντιστέκεται με τη δημιουργία μικρών αντιστασιακών ομάδων, ή εντάσσεται στο ΕΑΜ και στον ΕΔΕΣ.<ref name="Gotovos2013" />{{rp|41}}

 

Το διάστημα 29 Ιουλίου-31 Αυγούστου 1943, κοινό Γερμανικά-Τσάμικα τμήματα εξαπέλυσαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στα βουνά της περιοχής, σε επιχείρηση γνωστή με την επωνυμία "Αύγουστος". Κατά τη διάρκειά της 600 Έλληνες και 50 Αλβανοί πολίτες έχασαν τη ζωή του και 70 χωριά καταστράφηκαν.<ref>Hermann Frank Meyer. ''Blutiges Edelweiß: Die 1. Gebirgs-division im zweiten Weltkrieg [https://books.google.com/books?id=_Hpr-PK39UkC&dq= Bloodstained Edelweiss. The 1st Mountain-Division in WWII''] Ch. Links Verlag, 2008. {{ISBN|978-3-86153-447-1}}, σελ.. 204, 476.</ref> Στις 27 Σεπτεμβρίου ομάδες αποτελούμενες από κοινού από Ναζί και Τσάμηδες εξαπέλυσαν επίθεσης πυρπόλησης και καταστροφής χωριών στην βόρεια της Παραμυθιάς: Ελευθεροχώρι, Σέλιανη, Άγιος Νικόλαος, Σεμελίκα, σκοτώνοντας 50 Έλληνες χωρικούς. Στη συγκεκριμένη επιχείρηση η Τσάμικη ομάδα, 150 ατόμων, πήρε τα εύσημα από τον Γερμανό διοικητή για την "αποτελεσματικότητα" της.<ref>Hermann Frank Meyer. ''Blutiges Edelweiß: Die 1. Gebirgs-division im zweiten Weltkrieg [https://books.google.com/books?id=_Hpr-PK39UkC&dq= Bloodstained Edelweiss. The 1st Mountain-Division in WWII''] Ch. Links Verlag, 2008. {{ISBN|978-3-86153-447-1}}, p. 469</ref> Στις 27 Σεπτεμβρίου 1943 πραγματοποιείται, με μεθοδεύσεις των Τσάμηδων ηγετών, Μαζάρ και Νούρι Ντίνο, η εκτέλεση 49 προκρίτων της Παραμυθιάς. Στα εκτελεστικά αποσπάσματα συμμετείχαν και Τσάμηδες ένοπλοι.<ref>Χέρμαν Φρανκ Μάγιερ. Αιματοφαμένο Εντελβάις, 2008. ISBN 978-3-86153-447-1, σελ. 469-471</ref> Η ένοπλη δοσιλογική δράση ομάδων Τσάμηδων επεκτάθηκε και στην Αλβανία, όπου το Τάγμα "Νούρι Ντίνο", δύναμης 1,000 ατόμων, εντάχθηκε στη Βέρμαχτ και συμμετείχε στην επιχείρηση "Χόριντο", με αποτέλεσμα το θάνατο 500 Αλβανών υπηκόων στην περιοχή της Κονισπόλης.<ref>Hermann Frank Meyer. [''Blutiges Edelweiß: Die 1. Gebirgs-division im zweiten Weltkrieg [https://books.google.com/books?id=_Hpr-PK39UkC&dq= Bloodstained Edelweiss. The 1st Mountain-Division in WWII''] Ch. Links Verlag, 2008. {{ISBN|978-3-86153-447-1}}, σελ. 539</ref> Η ποιότητα της από κοινού βίας με τις δυνάμεις της Βέρμαχτ χαρακτηρίζεται και ως [[εθνοκάθαρση]].<ref>{{cite book|last1=Γκότοβος|first1=Αθανάσιος|title=Ετερότητα και Σύγκρουση: Ταυτότητες στην Κατοχική Θεσπρωτία και ο Ρόλος της Μουσουλμανικής Μειονότητας|date=2013 |publisher= University of Ioannina, Dodoni Journal |pages=54, 60 |url= http://195.251.197.191/ojs/index.php/ppp/article/view/39 |quote= Με την ανοχή και τη στήριξη της Βέρμαχτ η τρομοκρατία των μουσουλμάνων Τσάμηδων... εθνοκάθαρσης της περιοχής από τους χριστιανούς κατοίκους της και την αχρήστευση της ελληνικής κατοχικής διοίκησης..., ...διαδικασία πολιτισμικής... εκτεταμένης εθνοκάθαρσης της περιοχής που βρίσκεται σε εξέλιξη...}}</ref><ref>Kondis, The Greek Minority in Albania, Balkan Studies (1986) 36 (1): p. 312: " It seems that they were seeking to change the ethnographic composition of the Thesprotia population in order to annex this area to Albania"</ref>

 

Προς το τέλος του πολέμου ένας πολύ περιορισμένος αριθμός πρώην δοσίλογων Τσάμηδων εντάσσεται στον [[ΕΛΑΣ]]<ref name="Gotovos2013" /> {{rp|66}} και αποτέλεσε το 4/15 τάγμα του ΕΛΑΣ, που αποτελούταν από "Τουρκοαλβανούς". Το τάγμα όμως, αποτελούταν κυρίως από Χριστιανούς και Μουσουλμάνους Τσάμηδες της Αλβανίας, ενώ πήρε μέρος μόνο σε αψιμαχίες.<ref>HISTORICAL DIALOGUE ON CHAM ISSUES, Lambros Baltsiotis [https://harriman.columbia.edu/files/harriman/content/Historical%20Dialogue%20on%20Cham%20Issues%20April%202014%20ISHR.pdf]</ref>

 

 

Η ποιότητα της βίας χαρακτηρίζεται και ως [[εθνοκάθαρση]].<ref>Τάσος Κωστόπουλος «Μια ανεπιθύμητη μειονότητα»</ref> <ref>Καλύβας, Στάθης Ν. (12 Απριλίου 2005). «Ποιοι ήταν οι Τσάμηδες». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2016.</ref> Συνολικά τα θύματα υπολογίζονται περισσότεροι από 1200, ενώ Αλβανικές πηγές αναφέρουν ότι ήταν 2000.<ref>The Muslim Chams of Northwestern Greece The grounds for the expulsion of a “non-existent” minority community Lambros Baltsiotis https://journals.openedition.org/ejts/4444</ref> Την βία εναντίον των Τσάμηδων την αποδέχτηκαν ή έμμεσα υποστήριξαν οι Βρετανοί και Αμερικάνοι σύνδεσμοι.<ref>HISTORICAL DIALOGUE ON CHAM ISSUES, Lambros Baltsiotis [https://harriman.columbia.edu/files/harriman/content/Historical%20Dialogue%20on%20Cham%20Issues%20April%202014%20ISHR.pdf]</ref>

Οι εκφάνσεις βίας δεν είχαν συγκατάθεση της ηγεσίας ΕΔΕΣ ούτε της βρετανικής αποστολής, όμως ήταν αδύνατον να αποτραπούν απόλυτα,<ref name=Tsoutsoumpis138>Τσουτσουμπής, σελ. 138.</ref> καθώς άμαχοι πολίτες και χαμηλόβαθμοι αντιστασιακοί ήταν εξοργισμένοι από τη δωσίλογη ένοπλη δράση ομάδων Τσάμηδων και απαιτούσαν δικαιοσύνη. Άτομα που ανήκαν στον ΕΛΑΣ είχαν επίσης εμπλοκή σε αντεκδικήσεις που κατέληξαν σε θανάτους Τσάμηδων. Χαρακτηριστικά ο αξιωματικός του ΕΛΑΣ Θανάσης Γιοχαλάς συνέλαβε και εκτέλεσε 40 Μουσουλμάνους στην Πάργα. Τα γυναικόπαιδα διασώθηκαν από τμήματα του ΕΔΕΣ που οποία τελικά συνέλαβαν και εκτέλεσαν τον Γιοχαλά.<ref>Τσουτσουμπής, σελ. 137.</ref> Πάντως σε σύγκριση πάντως με τα αιματηρά επεισόδια με θύματα (εθνοτικά) Γερμανούς και άλλους πρόσφυγες που καταγράφηκαν κατά την προέλαση του Κόκκινου Στρατού τους τελευταίους μήνες των συγκρούσεων στο Ανατολικό Μέτωπο, τα βίαια επεισόδια εναντίον αμάχων Μουσουλμάνων σε περιοχές της Θεσπρωτίας ήταν εξαιρετικά περιορισμένα, και αυτό επειδή τελικά ο Ζέρβας μπόρεσε να επιβάλει την αναγκαία πειθαρχία για την περιφρούρηση του συγκεντρωμένου σε διάφορα ασφαλή σημεία άμαχου μουσουλμανικού πληθυσμού.<ref>Γκότοβος, 2013, σελ. 65–66</ref>

 

===Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου===