Ύβρις: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ύβρις.
Ετικέτες: Οπτική επεξεργασία Επεξεργασία από κινητό Διαδικτυακή επεξεργασία από κινητό
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 2A02:1388:4197:3EE4:9E8A:6174:CC17:2542 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Glorious 93
Ετικέτα: Επαναφορά
Γραμμή 1:
Ύβρις. Hybris. {{πηγές|01|05|2019}}
Η '''ύβρις (Hybris)''' ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των [[Αρχαίοι Έλληνες|αρχαίων Ελλήνων]].(The ancient Greeks). Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική<ref>ἄνασσα, τοῖς ἄλλοισιν Ἀργείων πέλας ἵστω, καθ᾽ ἡμᾶς δ᾽ οὔποτ᾽ ἐκρήξει μάχη. Σοφοκλής, Αίας, 774-775</ref>, αλλά κυρίως πολιτική<ref>οὒ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις νομίζεται; Σοφοκλής, Αντιγόνη, 738</ref>, (political), στρατιωτική<ref>εἰ δέ κε μὴ δώωσιν ἐγὼ δέ κεν αὐτὸς ἕλωμαι ἢ τεὸν ἢ Αἴαντος ἰὼν γέρας, ἢ Ὀδυσῆος ἄξω ἑλών·· ὃ δέ κεν κεχολώσεται ὅν κεν ἵκωμαι.Ομήρου Ιλιάς, Oxford University Press, Α 137-139</ref> (military), και οικονομική<ref>Ηρόδοτος, Ιστοριών α΄(Κλειώ), 30, 34.1</ref>(economic) , συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους [[Νόμος|νόμους]] (laws) της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε {{πολυτονικό|«ὕβριν»}}, (hybris)</span>, δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς<ref>ὅστις ἀνθρώπου φύσιν βλαστὼν ἔπειτα μὴ κατ᾽ ἄνθρωπον φρονῇ. Σοφοκλής, Αίας, 760-761</ref>, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.
 
Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου, πιστευόταν ότι (επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα μετά από προειδοποιήσεις των ίδιων των θεών<ref>ἐπεὶ πρό οἱ εἴπομεν ἡμεῖς, Ἑρμείαν πέμψαντες. Ομήρου Οδύσσεια, Oxford University Press, α 37-38</ref>) οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του {{πολυτονικό|«ὑβριστοῦ»<ref>ἐκ γὰρ Ὀρέσταο τίσις ἔσσεται Ἀτρεΐδαο, ὁππότ᾽ ἂν ἡβήσῃ τε καὶ ἧς ἱμείρεται αἴης. ὣς ἔφαθ᾽ Ἑρμείας, ἀλλ᾽ οὐ φρένας Αἰγίσθοιο πεῖθ᾽ ἀγαθὰ φρονέων· νῦν δ᾽ ἁθρόα πάντ᾽ ἀπέτισεν. Ομήρου Οδύσσεια, Oxford University Press, α 40-43</ref> (ὕβρις > ὑβρίζω > ὑβριστής)}}.
 
Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, με το σχήμα '''ἄτη → ὕβρις → νέμεσις → τίσις''' <ref>ὕβρις γὰρ ἐξανθοῦσ’ ἐκάρπωσε στάχυν ἂτης, Αισχύλος, Πέρσαι, 821-822</ref> (atis - Hybris - nemesis - tisis) μπορούμε να πούμε ότι οι αρχαίοι πίστευαν πως μια {{πολυτονικό|«ὕβρις»<ref>Αισχύλος, Επτά επί Θήβας, έκδ. Herbert Weir Smyth, 423-446</ref>}} (Hybris)</span> συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, (Zeus), που έστελνε στον υβριστή την {{πολυτονικό|«ἄτην»<ref>πρέσβα Διὸς θυγάτηρ Ἄτη, ἣ πάντας ἀᾶται, οὐλομένη· τῇ μέν θ᾽ ἁπαλοὶ πόδες· οὐ γὰρ ἐπ᾽ οὔδει πίλναται, ἀλλ᾽ ἄρα ἥ γε κατ᾽ ἀνδρῶν κράατα βαίνει βλάπτουσ᾽ ἀνθρώπους. Ομήρου Ιλιάς, Oxford University Press, Τ 91-94</ref>}}</span>, δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την {{πολυτονικό|«νέμεσιν»<ref>τοιοῖσδέ τοι λόγοισιν ἀστεργῆ θεᾶς ἐκτήσατ᾽ ὀργήν, οὐ κατ᾽ ἄνθρωπον φρονῶν. Σοφοκλής, Αίας, 776-777</ref>}}</span>, την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την {{πολυτονικό|«τίσιν»<ref>Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥα ἔτ᾽ ἔστε θεοὶ κατὰ μακρὸν Ὄλυμπον, εἰ ἐτεὸν μνηστῆρες ἀτάσθαλον ὕβριν ἔτισαν. Ομήρου Οδύσσεια, Oxford University Press, ω 351-352</ref>}}</span>, δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του.<br /> Από την κλασική εποχή και μετά, σε πολλές περιπτώσεις οι έννοιες Άτη, Δίκη και Νέμεσις φαίνεται να αποκτούν στη συνείδηση των ανθρώπων ισοδύναμη σημασία, αυτήν της θείας τιμωρίας.
 
Η λέξη ύβρις πέρα από τη λόγια [[Νέα ελληνική γλώσσα|νεοελληνική]] χρήση της με τις σημασίες «βρισιά» (κυρίως στον πληθυντικό αριθμό «ύβρεις») και συνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την αξιοπρέπεια κάποιου» -οι οποίες είναι φυσιολογικές εξελίξεις της αρχαίας σημασίας-, αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας.
 
Πολλοί άνθρωποι δεν διαπράττουν οι ίδιοι Ύβρη, αλλά γνωρίζουν ανθρώπους οι οποίοι πλησιάζουν ή όντως παρακινούνται από την Ύβρη. Για αυτό και οι ίδιοι την αποφεύγουν, ή προσπαθούν να την στηλιτεύσουν όσο γίνεται και όσο πιο κατανοητά και αποτελεσματικά το κρίνουν οι ίδιοι.
 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα Ύβρεως εντοπίζεται στην Ελληνική Μυθολογία, συγκεκριμένα στα Ομηρικά Έπη. Στην Ιλιάδα ο πολεμιστής Αχιλλέας, γεμάτος οργή για τον φόνο του ξαδέρφου του, Πατρόκλου, από τις στρατιές των Περσών και πιο συγκεκριμένα από τον Έκτορα, ζητάει μια συνάντηση μαζί του, η οποία καταλήγει σε μονομαχία.
 
Αφού όντας πιο εκπαιδευμένος και έμπειρος εξουδετερώνει τον αντίπαλο του, τον οποίο και του στερεί την ζωή ως αποτέλεσμα της μονομαχίας, δένει το πτώμα του στην άμαξα καθώς τον παρακολουθούν, φανερά ξαφνιασμένοι και χωρίς να αντιδρούν υπερβολικά, οι κάτοικοι και οι στρατιώτες της Τροίας.
 
Έπειτα χωρίς μεταμέλεια σέρνει το άψυχο σώμα μέχρι το Ελληνικό Στρατόπεδο, το οποίο και καταστράφεται, διασαλεύεται και φθείρεται από την επαφή με το έδαφος και την διαδρομή.
 
Ο Αχιλλέας με πρόθεση έχει διαπράξει μια μεγάλη Ύβρη, πρώτα σκοτώνοντας και έπειτα ατιμάζοντας το σώμα του νεκρού. Προκειμένου να μην διαπράξει την Ύβρη ο Αχιλλέας θα έπρεπε να μην προχωρήσει στην κατακριτέα και επαίσχυντη πράξη του φόνου, καθώς επίσης και να σεβαστεί το σώμα του νεκρού στρατιώτη, με το να το κρατήσει αρτιμελές και σε καλή κατάσταση.
 
Ο πατέρας του Έκτορα, Πρίαμος, επισκεπτόμενος το Ελληνικό Στρατόπεδο, προσπαθεί να λογικέψει και έπειτα να ηρεμήσει τον ικανό πολεμιστή Αχιλλέα. Του λέει ότι ξέρει ότι ήτανε πολύ θυμωμένος από τον Έκτορα, αλλά ότι ο φόνος δεν είναι λύση και ότι τον παρακινεί να του δώσει το σώμα του γιού του, ώστε να του φερθούν με νεκρικές τιμές και με σεβασμό πίσω στην Τροία. Ο Αχιλλέας τότε καταλαβαίνει το μεγάλο σφάλμα του, προχωρά θέλοντας να ξεχάσει την Ύβρη που διέπραξε και παραδίδει το σώμα του νεκρού στρατιώτη πίσω στον Πρίαμο, ουσιαστικά αφήνοντας να τιμήσουν τον νεκρό στρατιώτη και αφήνοντας τα δυνατά και φορτισμένα αισθήματα και τις πράξεις του.
 
== Πρωτογενείς πηγές ==
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ύβρις"