Τουρκική εισβολή στην Κύπρο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η Τουρκία ισχυρίστηκε πως το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων της έδινε το δικαίωμα να υπερασπιστεί τους Τουρκοκύπριους και να εγγυηθεί την ανεξαρτησία της Κύπρου.<ref>Kassimeris, Christos. "Greek Response to the Cyprus Invasion" Small Wars and Insurgencies 19.2 (2008): 256–273. EBSCOhost 28 SeptemberΣεπτεμβρίου 2010, 258.</ref> Η εισβολή της ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, κηρύχθηκε ανακωχή στις 22 Ιουλίου και οι μάχες σταμάτησαν στις 23 Ιουλίου. Ισχυρές δυνάμεις στρατού αποβιβάστηκαν λίγο πριν την αυγή στην Κερύνεια και συνάντησαν αντίσταση από ελληνικές και ελληνοκυπριακές στρατιωτικές δυνάμεις (αν και καθυστερημένη). Εν τω μεταξύ, ελληνοκυπριακές δυνάμεις επιτέθηκαν σε τουρκοκυπριακούς θύλακες.

Ο Σίσκο τόνισε επιπλέον πως η Ελλάδα δεν πρέπει να εμπλακεί «''γιατί θα ηττηθείτε και εκτός από την Κύπρο θα χάσετε και τμήμα της Ελλάδας''». Σε αυτή τη συνάντηση εξερράγη από θυμό ο Ιωαννίδης ο οποίος, αφού απείλησε ότι η Ελλάδα θα κηρύξει τον πόλεμο στην Τουρκία, σηκώθηκε και έφυγε από την αίθουσα λέγοντας στον Σίσκο «Μας εξαπατήσατε».<ref>{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=402&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title="Μην μπείτε σε πόλεμο με την Τουρκία, θα το πληρώσετε"|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017-05-31}}</ref>

Το «Αφροδίτη 2» θα εφαρμοζόταν στην περίπτωση που η Εθνική Φρουρά ήταν αυτή που θα αναλάμβανε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Προέβλεπε αιφνιδιασμό των Τούρκων, με εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των τουρκοκυπριακών θυλάκων σε όλη την Κύπρο. Η κύρια προσπάθεια θα ήταν η διάλυση του θύλακα του Κιόνελι, που ήταν ο μεγαλύτερος και ο σημαντικότερος και εκτεινόταν μεταξύ Λευκωσίας - Αγύρτας, στη νότια πλευρά του [[Πενταδάκτυλος|Πενταδακτύλου]]. Την αποστολή αυτή θα την αναλάμβανε η ΕΛΔΥΚ.<ref name=":32">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=4391&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title=Η επίθεση απελπισίας της ΕΛΔΥΚ|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017-05-31}}</ref>

Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις του Πυροβολικού προσπάθησαν να αποκρούσουν την αποβίβαση των Τούρκων: η 182 ΜΠΠ, η 190 ΜΑ/ΤΠ επιτέθηκε κατά των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή Πανάγρων και στο τουρκικό προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι, αναγκάζοντας τα τουρκικά πολεμικά πλοία να υποχωρήσουν<ref>[{{cite web|url=http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-190-matp-29; |title=Πολεμική Δράση 190 ΜΑ/ΤΠ], |publisher=Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού}}</ref>. Η 191 ΠΟΠ έβαλλε κατά των τουρκικών θέσεων στο Μπέλλα-Πάις και στις περιοχές Άσπρη Μούττη και Κοτζά Καγιά<ref>[{{cite web|url=http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-191-pop-30; |title=Πολεμική Δράση 191 ΠΟΠ], |publisher=Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού}}</ref>. Η 198 ΠΟΠ είχε χάσει αρκετά οχήματα, ασυρμάτους και πυρομαχικά κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς στις 16 Ιουλίου. Έτσι βρέθηκε αποδυναμωμένη κατά τη διάρκεια των πρώτων συγκρούσεων με τους Τούρκους στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα στις 20 Ιουλίου, στην προσπάθειά της να στηρίξει τις δυνάμεις καταδρομών που μάχονταν στην περιοχή.<ref>[{{cite web|url=http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-198-pop-32; |title=Πολεμική Δράση 198 ΠΟΠ], |publisher=Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού}}</ref>

Στις 20 Ιουλίου η Εθνική Φρουρά, υποστηριζόμενη από όλα τα άρματα Τ-34, καθώς και με δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ - τις πλέον αξιόμαχες στο νησί - εξαπέλυσαν μαζική επίθεση στον θύλακα του Κιόνελι, ο οποίος έλεγχε τμήμα του δρόμου Κερύνειας- Λευκωσίας. Στην σφοδρότατη μάχη που ακολούθησε, παρόλο που δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ κατέλαβαν τα πρώτα σπίτια, τελικά αναγκάστηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες να επιστρέψουν στο στρατόπεδό τους.<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=4391&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title=Η επίθεση απελπισίας της ΕΛΔΥΚ|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017-05-31}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_events_in_Cyprus,_1974#cite_ref-3|title=Timeline of events in Cyprus, 1974|last=|first=|date=|website=En.Wikipedia|publisher=|accessdate=1/6/2017-06-01}}</ref>

Στις 20 Ιουλίου, 10.000 κάτοικοι του τουρκοκυπριακού θύλακα της Λεμεσού παραδόθηκαν στην Εθνική Φρουρά της Κύπρου. Ακολούθως, σύμφωνα με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους αυτόπτεις μάρτυρες, ακολούθησαν βιασμοί και εκτελέστηκαν μικρά παιδιά. Το αρχηγείο των Τουρκοκυπρίων κάηκε<ref name="fof">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?ei=tVYkVcG1KIXnavKAgfgH&id=ZLghm1Ot0moC&dq=cyprus+national+guard+1974+enclave+limassol&focus=searchwithinvolume&q=Limassol|title=Facts on File Yearbook 1974|date=1975|publisher=Facts on File|page=590}}</ref><ref name="oberlinglim">{{cite book|title=The Road to Bellapais: The Turkish Cypriot Exodus to Northern Cyprus|last1=Oberling|first1=Pierre|date=1982|publisher=Boulder: Social Science Monographs|isbn=9780880330008|pages=164–5164–165|quote=[...] children were shot in the street and the Turkish quarter of Limassol was burnt out by the National Guard.}}</ref> και 1.300 Τουρκοκύπριοι τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.<ref name="ros1">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?ei=9lgkVdunJsXEPfj5gMAB&id=kNELAQAAIAAJ&dq=cyprus+national+guard+1974+enclave+limassol&focus=searchwithinvolume&q=Limassol+camp|title=United Nations Peacekeeping: Europe, 1946–1979|last1=Higgins|first1=Rosalyn|publisher=Oxford University Press|isbn=9780192183224|page=375}}</ref> Ο θύλακας στην Αμμόχωστο βομβαρδίστηκε και η τουρκοκυπριακή πόλη Λέφκα, καταλήφθηκε από την Εθνική Φρουρά.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=vp83AAAAIAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Turkey's Foreign Policy in Transition: 1950–1974|last1=Karpat|first1=Kemal|date=1975|publisher=Brill|isbn=9789004043237|page=201}}</ref>

<blockquote>1. Kαλεί#Καλεί όλα τα κράτη να σέβονται την κυριαρχία, ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα της KύπρουΚύπρου,<br>

2. Kαλεί#Καλεί όλα τα μέρη στις παρούσες συγκρούσεις ως πρώτο βήμα να καταπαύσουν το πυρ και συνιστά σ’ όλα τα κράτη να εξασκήσουν τη μέγιστη αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση,<br>

3. Aπαιτεί#Απαιτεί άμεσο τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης στην KυπριακήΚυπριακή Δημοκρατία η οποία είναι αντίθετη με την παράγραφο 1. πιο πάνω,<br>

4. Zητεί#Ζητεί την αποχώρηση χωρίς καθυστέρηση από την KυπριακήΚυπριακή Δημοκρατία του ξένου στρατιωτικού προσωπικού που βρίσκεται εκεί πέραν των προνοιών διεθνών συμφωνιών, περιλαμβανομένων και εκείνων των οποίων η αποχώρηση είχειείχε ζητηθεί από τον Πρόεδρο της KυπριακήςΚυπριακής Δημοκρατίας AρχιεπίσκοποΑρχιεπίσκοπο MακάριοΜακάριο, στην επιστολή του ημερομηνίας 2 IουλίουΙουλίου 1974,<br>

5. Kαλεί#Καλεί την EλλάδαΕλλάδα, την TουρκίαΤουρκία και το HνωμένοΗνωμένο BασίλειοΒασίλειο της MεγάληςΜεγάλης BρετανίαςΒρετανίας και BορείουΒορείου IρλανδίαςΙρλανδίας να προσέλθουν σε συνομιλίες χωρίς καθυστέρηση για την αποκατάσταση της ειρήνης στην περιοχή και τη συνταγματική διακυβέρνηση της KύπρουΚύπρου και να τηρούν ενήμερο το Γενικό Γραμματέα,<br>

6. Kαλεί#Καλεί όλα τα μέρη να συνεργαστούν πλήρως με την EιρηνευτικήΕιρηνευτική Δύναμη των HνωμένωνΗνωμένων EθνώνΕθνών στην KύπροΚύπρο για να καταστεί δυνατή η εκτέλεση της εντολής της,<br>

7. Aποφασίζει#Αποφασίζει να παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση και να ζητά από το Γενικό Γραμματέα να το ενημερώνει όποτε χρειάζεται, με πρόθεση την υιοθέτηση περαιτέρω μέτρων για να διασφαλίσουν την αποκατάσταση ειρηνικών συνθηκών το συντομότερο δυνατό.</blockquote>

Ο ειδικός διαπραγματευτής των ΗΠΑ για το Κυπριακό, Τζόζεφ Σίσκο, προσπαθούσε να πείσει την Αθήνα και Άγκυρα για ανακωχή. Ο Μπουλέντ Ετσεβίτ απαιτούσε να μην υπάρξουν ενισχύσεις των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο για να δεχτεί εκεχειρία. Απειλούσε κατάρριψη ή και βύθιση όποιας βοήθειας θα ερχόταν από την Ελλάδα. Ο Σίσκο ενημέρωσε και τον πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο. Η ελληνική κυβέρνηση διαβεβαίωσε πως δεν υπήρχαν ελληνικά πλοία, όμως ο Ετζεβίτ πίστευε πως είχαν σηκώσει τουρκική σημαία τα ελληνικά πλοία έξω από την [[Πάφος|Πάφο]], τα οποία και βομβάρδισε (το αντιτορπιλικό Κοτζιατπεπε βυθίστηκε ενώ τα άλλα δυο υπέστησαν σοβαρές ζημιές).<ref>{{Cite book|title=1974, το άγνωστο παρασκήνιο της Τούρκικης Εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-1|location=Λευκωσία|pagepages=99-102}}</ref>

Το πρωϊπρωί της 21ης Ιουλίου, στη σύσκεψη της στρατιωτικής ηγεσίας, αποφασίστηκε πως σε περίπτωση που δεν σταματήσουν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, η ελληνική κυβέρνηση θα αποχωρούσε από το ΝΑΤΟ και θα ανακοίνωνε έναρξη πολέμου με Τουρκία. Ο Αμερικάνος πρέσβης, Τάσκα, όταν του ανακοινώθηκε η απόφαση, επικοινώνησε με τον Πρόεδρο Γκιζίκη και τον ενημέρωσε για τους κινδύνους.<ref name=":2">{{Cite book|title=1974|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=Αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-7|location=Λευκωσία|pagepages=99-106}}</ref>

Το απόγευμα, στην Αθήνα, ο Ιωαννίδης μαζί με τους στρατιωτικούς αρχηγούς συζητούσαν σε νέα σύσκεψη την αποστολή ενισχύσεων στην Κύπρο. Οι στρατιωτικοί, μη ικανοί να έρθουν σε ανοικτή σύγκρουση με τον Ιωαννίδη, επικαλούμενοι ζητήματα ασφαλείας, δεν έδωσαν έγκριση για χρήση όσων ήταν σχεδιασμένα στο Σχέδιο Κ. Τελικά αποφασίστηκε να σταλούν μυστικά ενισχύσεις στους Ελληνοκύπριους, με τη μορφή μίας μεραρχίας πεζικού, ενός τάγματος καταδρομών και ενός τάγματος μέσων αρμάτων μάχης. Μια αρχική προσπάθεια μεταφοράς των ενισχύσεων έγινε με τη χρήση του πορθμείου «Ρέθυμνον», το οποίο μετέφερε το 537ο Τάγμα Πεζικού, ένα τάγμα από άρματα μάχης και 500 (κατ' άλλους 280) Κύπριους εθελοντές (κυρίως φοιτητές, υποστηρικτές της ΕΟΚΑ Β΄, που συγκεντρώθηκαν από την χουντοκρατούμενη ΕΦΕΚΑ). Το πορθμείο απέπλευσε από τον [[Πειραιάς|Πειραιά]] τα μεσάνυχτα.<ref name=":1">{{Cite book|title=1974, το άγνωστο παρασκήνιο της τούρκικης εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-7|location=Λευκωσία|pagepages=110-111}}</ref><ref name="ReferenceA">Cyprus 1974 – The Greek coup and the Turkish invasion, Makarios Drousiotis, Hellenic Distribution Agency</ref> Τελικά, μετά από ένα ταξίδι μέχρι τα ανοικτά της Πάφου, έκανε στροφή, αποβίβασε τους Στρατιώτες στη [[Ρόδος|Ρόδο]] και επέστρεψε τους εθελοντές στον Πειραιά, αφού οι στρατιωτικοί αρχηγοί βρίσκονταν σε επικοινωνία με τον Τζόζεφ Σίσκο.<ref name=":1" />

==== Πτώση της Κερύνειας. ====

Με τη βοήθεια του πυροβολικού, ολοκληρώθηκε η επίθεση κατά των θυλάκων των Τουρκοκυπρίων στην Σακκάρια, στην Καραόλου και στην παλιά πόλη της Αμμοχώστου.<ref>{{Cite web|url=http://www.pyrovolitis.org.cy/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B4%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B7-173-%CE%BC%CE%B1%CF%84%CF%80/|title=Πολεμική Δράση 173 ΜΑ/ΤΠ|last=|first=|date=|website=Πυροβολιτής|publisher=|accessdate=1/6/2017-06-01}}</ref> Η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε την υπόλοιπη πόλη. <ref>{{Cite web|url=https://politis.com.cy/article/san-simera-22-iouliou-1974-foto-avdelopoulou|title=Σαν σήμερα: 22 Ιουλίου 1974 (ΦΩΤΟ ΑΒΔΕΛΟΠΟΥΛΟΥ) ,|last=ΠΑΡΟΥΤΗΣΠαρούτης |first=ΣΩΤΗΡΗΣΣωτήρης |date=22/6/2014-06-22 |websitepublisher=Πολίτης|publisher= |accessdate=1/6/2017-06-01}}</ref>

Με το τέλος του Αττίλα Ι, οι τουρκικές δυνάμεις έλεγχαν το 7% της Κύπρου. Είχαν καταφέρει να ενώσουν το προγεφύρωμά τους με τον μεγάλο θύλακα του Κιόνελι, βορείως της Λευκωσίας. Έλεγχαν το λιμάνι της Κερύνειας, γεγονός που τους επέτρεπε να αυξήσουν τους ρυθμούς ανεφοδιασμού των δυνάμεών τους. Το λιμάνι της Κερύνειας ήτανε σημαντικό για μεταφορά οπλισμού από την Τουρκία τον οποίο θα χρησιμοποιούσε στη δεύτερη εισβολή.<ref>{{cite web|url=http://www.sansimera.gr/articles/649|title=Η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο|publisherwebsite=Sansimera.gr|quote=Σ’ αυτό το χρονικό σημείο, οι Τούρκοι ελέγχουν το 3% του Κυπριακού εδάφους, έχοντας δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα, που συνδέει την Κερύνεια με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας. (''At this point in time, the Turks control 3% of Cypriot territory, having created a bridgehead connecting Kyrenia with the Turkish Cypriot enclave in Nicosia.''}}</ref><ref>Mehmet Ali Birand, "30 sıcak gün", March 1976</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KPQcAQAAMAAJ|title=Minority Rights Group Report|publisher=The Group|year=1983|volume=1–49|page=130|quote=The crisis of 1974: The Turkish assault and occupation CYPRUS: IN SEARCH OF PEACE The crisis of 1974: The Turkish ... UN was able to obtain a ceasefire on 22 July the Turkish Army had only secured a narrow corridor between Kyrenia and Nicosia, which it widened during the next few days in violation of the terms, but which it was impatient to expand further on military as well as political grounds.}}</ref><ref name="Phillips1995">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=-yqef6TQj48C&pg=PA128|title=Envoy Extraordinary: A Most Unlikely Ambassador|author=Horace Phillips|date=15 September 1995-09-15|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-964-6|page=128|quote=Troops landed around Kyrenia, the main town on that coast, and quickly secured a narrow bridgehead. ...}}</ref>