Ιωάννινα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
δεν έχει ιδιαίτερο πρόβλημα μορφοποιησης, παρακαλώ διευκρινίστε
Αφαίρεση επαναλήψεων, αναδιάταξη κειμένου και λοιπή επιμέλεια
Γραμμή 25:
Τα '''Ιωάννινα''', γνωστά και ως '''Γιάννενα''' ή '''Γιάννινα''', είναι πόλη της [[Ήπειρος|Ηπείρου]], έδρα του [[Δήμος Ιωαννιτών|δήμου Ιωαννιτών]] και [[πρωτεύουσα]] της [[Νομός Ιωαννίνων|Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων]]. Επίσης, αποτελούν την έδρα και μεγαλύτερη πόλη της [[Περιφέρεια Ηπείρου|Περιφέρειας Ηπείρου]] καθώς και της [[Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας|Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας]]. Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται στους 65.574 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.<ref name=":0">«[http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/FEK_monimos_rev.pdf/125204a0-726f-46fe-a141-302d9e7a38dc ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού]», σελ. 10571 (σελ. 97 του pdf). Σε μορφή Excel «''[http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls/956f8949-513b-45b3-8c02-74f5e8ff0230 Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011]''» στην ιστοσελίδα της [http://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous ΕΛΣΤΑΤ]. [https://web.archive.org/web/20171124131800/http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/FEK_monimos_rev.pdf/125204a0-726f-46fe-a141-302d9e7a38dc Αρχειοθετήθηκε] 24/11/2017. Ανακτήθηκε 09/01/2018.</ref>
 
Τα Ιωάννινα βρίσκονται στο βορειοδυτικό κομμάτι της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο κέντρο του ομώνυμου λεκανοπεδίου. Είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της [[Ελλάδα]]ς με πλούσια πολιτιστική παράδοση και σύγχρονες αναπτυξιακές επιχειρήσεις. Μεταξύ των πολυποίκιλων γεωγραφικών χαρακτηριστικών της περιοχής ξεχωριστή θέση κατέχει η λίμνη [[Παμβώτιδα]], που παράκειται της πόλης. Στην πόλη λειτουργούν δύο νοσοκομεία, το Γενικό Κρατικό "Χατζηκώστα" και το "Πανεπιστημιακό Περιφερειακό Δουρούτη", τα οποία δέχονται ασθενείς από το σύνολο του νομού.
 
Άξιο αναφοράς είναι το [[νησί των Ιωαννίνων|νησάκι της λίμνης]] Παμβώτιδας (νήσος Ιωαννίνων), το οποίο είναι ένα από τα δύο κατοικημένα νησιά σε λίμνη στη χώρα (το άλλο είναι ο [[Άγιος Αχίλλειος Πρεσπών]]) και στο οποίο βρίσκεται μικρός οικισμός και διάφορα μνημεία και αξιοθέατα, όπως η τελευταία κατοικία του [[Αλή Πασάς|Αλή Πασά]]. Υπάρχουν επίσης έξι μοναστήρια,<ref name=auto1>Γεώργιος Ι. Σουλιώτης ''Γιάννινα (Οδηγός Δημοτικού Μουσείου και Πόλεως'' 1975</ref> το παλιότερο του Αγίου Νικολάου (Ντίλιου) ή Στρατηγοπούλου του 11ου αιώνα, του Αγίου Νικολάου (Σπανού) ή Φιλανθρωπινών από το 1292 μ.Χ., του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (1506 μ.Χ.), της Ελεούσης (1570 μ.Χ.), του Αγίου Παντελεήμονος (17ου αιώνα) και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (1851 μ.Χ.). Στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου (Σπανού) ή Φιλανθρωπινών δίδαξαν κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο λόγιος [[Αλέξιος Σπανός]], οι μοναχοί Πρόκλος και Κομνηνός και οι αδελφοί Αψαράδες, Θεοφάνης και Νεκτάριος. Τρία χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται το σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, μήκους περίπου 830 μέτρων και εκτάσεως περίπου 14400 τ.μ.<ref name=auto1 /> Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από κατοίκους της πόλεως που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς των ιταλικών αεροπλάνων το 1940. Βόρεια των Ιωαννίνων, σε απόσταση 50 περίπου χιλιομέτρων, βρίσκεται η γραφική Κόνιτσα και ο ποταμός Αώος.
 
== Ιστορία ==
Γραμμή 36 ⟶ 34 :
Ακολούθησε το διάστημα των σλαβικών επιδρομών στην ευρύτερη περιοχή κατά το τέλος του 6ου και στις αρχές του 7ου αι. μ.χ.. Στο διάστημα αυτό δεν διασώζονται στοιχεία για την τύχη της πόλης, αν και θεωρείται πιθανή η κατάληψή της από τους επιδρομείς για ορισμένες δεκαετίες. Το 879 η πόλη αναφέρεται για πρώτη φορά με το σημερινό της όνομα και ήταν έδρα Επισκόπου. Η πόλη καταλήφθηκε προσωρινά από τους [[Βούλγαροι|Βουλγάρους]] του τσάρου [[Σαμουήλ]]. Το 1082 η πόλη καταλήφθηκε από τους [[Νορμανδοί|Νορμανδούς]], υπό τον [[Βοημούνδος του Τάραντα|Βοημούνδο του Τάραντα]], που επιδιόρθωσε τα τείχη της πόλης για να απωθήσει αντεπίθεση του αυτοκράτορα [[Αλέξιος Α' Κομνηνός|Αλέξιου Κομνηνού]]. Η πόλη απελευθερώθηκε από τον Αλέξιο Κομνηνό το 1108. Το 13ο αι. με την εγκαθίδρυση του [[Δεσποτάτο της Ηπείρου|Δεσποτάτου της Ηπείρου]] τα Ιωάννινα ήταν το δεύτερο σημαντικότερο αστικό κέντρο της Ηπείρου, μετά την Άρτα. Ο ιδρυτής του Δεσποτάτου [[Μιχαήλ Α' Δούκας|Μιχαήλ Α’ Κομνηνός Δούκας]] συνέβαλε στην εγκατάσταση στην πόλη επιφανών οικογενειών από την [[Κωνσταντινούπολη]] που είχαν διαφύγει λόγω της [[Δ' Σταυροφορία|Άλωσης του 1204 από τους Σταυροφόρους]]. Από το 1337-1340 ο Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος με τη βοήθεια του Ιωάννη Καντακουζηνού καταλύουν το Δεσποτάτο της Ηπείρου και τα Ιωάννινα περιέρχονται υπό βυζαντινό έλεγχο. Το 1367 τα Ιωάννινα ελέγχονται από τον Σέρβο [[Θωμάς Β΄ Πρελούμπος|Θωμά Πρελούμπου]] που οι Γιαννιώτες ονόμασαν Δεσπότη, όμως τελικά κατηγορήθηκε για τις τυραννικές του μεθόδους. Μέχρι την κατάκτηση από τους Τούρκους το 1430, παρόλο που η πόλη περιήλθε υπό σε Σέρβους και Ιταλούς ηγεμόνες ([[Οίκος των Τόκκων]]), γνώρισε σημαντική οικονομική και πνευματική άνθιση.
 
=== Οθωμανική Κυριαρχίακυριαρχία ===
[[Αρχείο:Ioannina orismos 1430.jpg|thumb|Ο 'Ορισμός' του Σινάν Πασά, 9 Οκτ. 1430, που απένειμε στους κατοίκους σειρά προνομίων.]]
[[Αρχείο:Pamvotida20140415 Lakeioannina330.jpgJPG|thumb|right|Η λίμνη Παμβώτιδα και το [[ΠαμβώτιδαΝησί Ιωαννίνων]]|εναλλ.=]]
[[Αρχείο:20140415 ioannina330.JPG|thumb|[[Νησί Ιωαννίνων]]]]
Το 1430 οι [[Οθωμανική αυτοκρατορία|Οθωμανοί]], υπό τον [[Σινάν Πασάς|Σινάν Πασά]] με την είσοδό τους στην πόλη δεσμεύτηκαν με έγγραφη συμφωνία (''ορισμός'') να γίνουν σεβαστά πολλά προνόμια των κατοίκων, κυρίως περιουσιακά και εκκλησιαστικά.
Το 1611 ο [[Διονύσιος ο Φιλόσοφος]] (ή Σκυλόσοφος), πρώην Επίσκοπος [[Λάρισα]]ς ηγήθηκε εκτεταμένης εξέγερσης στην περιοχή. Η εξέγερση όμως καταπνίγηκε από το διοικητή της πόλης Ασλάν Πασά, που ήταν γενίτσαρος ελληνικής καταγωγής, ενώ ο Διονύσιος βρήκε μαρτυρικό θάνατο στην πόλη των Ιωαννίνων. Απόρροια του ξεσηκωμού αυτού ήταν και η κατάργηση των προνομίων. Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου καταστράφηκε και οι μοναχοί θανατώθηκαν. Στη θέση του ανεγέρθηκε το 1618 τζαμί (Ασλάν Τζαμί, σήμερα μουσείο, επί του κάστρου) αφιερωμένο στον Ασλάν Πασά που κατέπνιξε το κίνημα του Διονύσιου. Από την εποχή εκείνη εγκαταστάθηκαν οικογένειες [[Οθωμανοί|Τούρκων]] και [[Εβραίοι|Εβραίων]] στο κάστρο της πόλης. Οι εκδιωχθέντες Έλληνες ίδρυσαν νέους οικισμούς για πρώτη φορά έξω από το κάστρο: της Καλούτσιανης, της Σιαράβας, της Καραβατιάς, τα Δυο Αδέλφια, τα Λακώματα κ.α.<ref name="auto1">Γεώργιος Ι. Σουλιώτης ''Γιάννινα (Οδηγός Δημοτικού Μουσείου και Πόλεως'' 1975</ref>
 
Παρ όλη την αναταραχή, η πόλη επανέκαμψε, οι Γιαννιώτες συνέχισαν τις εμπορικές και χειροτεχνικές τους δραστηριότητες. Οι εμπορικές σχέσεις με σημαντικά κέντρα της Ευρώπης ([[Βενετία]] και [[Λιβόρνο]]) ήταν έντονες, όπου έμποροι από τα Ιωάννινα ίδρυαν εμπορικούς και τραπεζικούς οίκους. Ταυτόχρονα, διατηρούσαν την επαφή τους με την πατρίδα και χρηματοδοτούσαν την κατασκευή εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αυτοί οι έμποροι υπήρξαν και οι πιο σημαντικοί εθνικοί ευεργέτες. [[Αρχείο:Ioannina Kaplaneios.jpg|thumb|Η [[Καπλάνειος Σχολή]]]]
 
=== Τα Ιωάννινα στο απόγειο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού ===
Η σημαντικότατη πνευματική και εκπαιδευτική δραστηριότητα την εποχή εκείνη ήταν απόρροια της οικονομικής ευημερίας που η πόλη γνώρισε. Τα Ιωάννινα αποτέλεσαν το σημαντικότερο κέντρο του [[Νεοελληνικός διαφωτισμός|Νεοελληνικού Διαφωτισμού]] μαζί με την Κωνσταντινούπολη και τα κέντρα του απόδημου Ελληνισμού στη Βιέννη και στο Βουκουρέστι. Ιωαννίτες ήταν οι ιδρυτές και των τεσσάρων ελληνικών τυπογραφείων της Βενετίας: του Νικολάου Γλυκύ, Ανδρέα Ιουλιανού, Νικολάου Σάρου και Δημητρίου Θεοδοσίου.<ref>Π. ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ: ''ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΡ΄ ΕΛΛΗΣΙΝ'' ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ε.Η.Μ., 1986</ref> Στον 17ο και 18ο αιώνα χτίστηκαν πολλές σχολές: η [[Σχολή Επιφανίου Ηγουμένου|Επιφανείου]] το 1647, η [[Σχολή Εμμανουήλ Γκιούμα|Μπαλάνειος]] το 1676, η [[Μαρούτσιος Σχολή|Μαρούτσιος]] το 1742, η [[Καπλάνειος Σχολή|Καπλάνειο]]ς τo 1805 και αργότερα η [[Ζωσιμαία Σχολή]] το 1828 και άλλες. Οι σχολές αυτές αποτέλεσαν σημαντικά κέντρα στην ανάπτυξη του [[Νεοελληνικός διαφωτισμός|Νεοελληνικού Διαφωτισμού]].<ref>Ιωάννης Στεφανόπολι ''Το σχολείον παράγων της Εθνικής αφυπνίσεως.'' Πρώτη δημοσίευση: ''L’ Hellenisme Contemporain'', Δ/ση ύλης: Διονύσιος Ζακυθινός, Αθήναι 1953</ref> Η Μπαλάνειος ιδρύθηκε από τον Μπαλάνο Βασιλόπουλο, (1684-1760) με χρήματα του ευεργέτη Μάνου Γκιούμα. Εδώ δίδαξαν σημαντικές προσωπικότητες του Ελληνικού Διαφωτισμού, όπως ο Βησαρρίων Μακρής (1675-1683), ο ιερέας Γεώργιος Σουγδουρής (1683-1714), ο ιερέας Αναστάσιος Παπαβασιλείου (1715 -?), ο ιερομόναχος [[Μεθόδιος Ανθρακίτης]] (1715-?), ο μαθητής του [[Αθανάσιος Ψαλίδας]] (1767-1829), ο μαθητής αυτού Ιωάννης Βηλαράς (1771-1823) και ο [[Κοσμάς Μπαλάνος|Κοσμάς Βαλάνος]] (1731-1808), γιος του [[Μπαλάνος Βασιλόπουλος|Μπαλάνου Βασιλόπουλου]].<ref>Π. Αραβαντινού ''Βιογραφική Συλλογή Λογίων της Τουρκοκρατίας'' ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ε.Η.Μ., 1960.</ref> Ο [[Αθανάσιος Ψαλίδας]] με τη σειρά του ίδρυσε την Καπλάνειο Σχολή με χρήματα που δωρήθηκαν από τον πλούσιο έμπορο Ζώη Καπλάνη από τη Ρωσία. Ο Ψαλίδας εξόπλισε την Καπλάνειο με αξιόλογη βιβλιοθήκη και με εξοπλισμό πειραματικής φυσικής και χημείας που προκάλεσε την περιέργεια και καχυποψία του Αλή Πασά. Η Καπλάνειος λειτούργησε έως το 1820, όταν τα Σουλτανικά στρατεύματα μπήκαν στα Ιωάννινα. Στα Ιωάννινα φοίτησε και ο κληρικός και λόγιος [[Νεόφυτος Δούκας]]. Τα σχολεία αυτά συνέχισαν τη Βυζαντινή παράδοση και συνέβαλαν αποφασιστικά στην αφύπνιση των υπόδουλων Ελλήνων. Το 1789 η πόλη έγινε έδρα της περιοχής (πασαλίκι) που έλεγχε ο [[Αλή πασάς]], μουσουλμάνος αλβανικής καταγωγής από το [[Τεπελένι]], ο οποίος είχε υπό τον έλεγχό του όλη την περιοχή της βορειοδυτικής Ελλάδας, την [[Θεσσαλία]], τμήμα της [[Εύβοια]]ς και την [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]]. Κατά το διάστημα αυτό η πόλη γνώρισε το απόγειο της ακμής της. Από τότε έχει μείνει γνωστή η έκφραση ότι τα Ιωάννινα είναι «πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα». Ο [[Νεόφυτος Δούκας]], λόγιος και κληρικός της εποχής, με υπέρογκο έργο, αναφέρει χαρακτηριστικά, με μια μικρή δόση υπερβολής:, πως «όσοι εχρημάτισαν Έλληνες συγγραφείς υπήρξαν ή Ιωαννίται ή μαθηταί της των Ιωαννίνων σχολής».
 
{{απόσπασμα|Όσοι εχρημάτισαν Έλληνες συγγραφείς υπήρξαν ή Ιωαννίται ή μαθηταί της των Ιωαννίνων σχολής}}
=== Τα Ιωάννινα κατά την Επανάσταση του 1821 ===
Το έτος που ξέσπασε η [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάσταση]] (1821), ο Σουλτάνος '''Μαχμούτ Β΄''' στην Κωνσταντινούπολη, θορυβημένος από την συνεχώς αυξανόμενη επιρροή του Αλή πασά και από πληροφορίες για πιθανή απόσχισή του από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, διέταξε τον αποκεφαλισμό του για προδοσία ενάντια στην Υψηλή Πύλη. Δυο χρόνια αργότερα δολοφονήθηκε από αξιωματούχους του Σουλτάνου στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων, όπου κατέφυγε για να αποφύγει τη θανατική καταδίκη. Στο Ίτς Καλέ, την ακρόπολη του κάστρου, υπάρχουν τα ερείπια του σεραγιού του Αλή Πασά, που καταστράφηκε από τον Οθωμανικό στρατό, το [[Φετίχιε τζαμί]] κτισμένο το 1597, η μαρμάρινη βάση του τάφου του Αλή Πασά, κάποια διασωζώμενα παλιά τουρκικά κτίσματα, κυρίως μαγειρεία, πύργοι φρουρών, πυριτιδαποθήκες, στάβλοι αλόγων και κάποια κανόνια από αυτά που ήταν τοποθετημένα γύρω από το φρούριο. Σώζεται επίσης ένας πύργος των Νορμανδών που είχε ενσωματωθεί με τοστο σεράϊ του Αλή Πασά. Το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων κτίστηκε το 1918 πάνω στο θησαυροφυλάκιο του Αλή Πασά.
 
=== Νεότερη και σύγχρονη ιστορία ===
Γραμμή 60 ⟶ 56 :
Το [[1970]] ιδρύθηκε το [[Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων]] ενώ τα Ιωάννινα έχουν θέσει υποψηφιότητα για την ανάδειξή τους σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021.
 
== Αξιοθέατα και Μουσεία στα Ιωάννινα ==
[[Αρχείο:Castle Gate.jpg|thumb|To Βυζαντινό Κάστρο των Ιωαννίνων]]
[[Αρχείο:Aslan Pasha Ottoman mosque in Ioannina, Greece.jpg|αριστερά|μικρογραφία|300x300εσ|Τέμενος Ασλάν Πασά (τριπλό Μουσείο)]]
[[Αρχείο:Ottoman library, Ioannina, Greece.jpg|thumb|Οθωμανική Βιβλιοθήκη, Iωάννινα|300px|left]]
[[Αρχείο:Ali Pasha Tepelena tomb and Fetihe mosque.jpg|thumb|Τάφος Αλή Πασά και Φετιχέ Τζαμί, Ιωάννινα|300px|left]]
Τα πλέον αξιοσημείωτα αξιοθέατα είναι τα εξής{{πηγή}}:
Τα Ιωάννινα έχουν πλούτο αξιοθέατων και Μουσείων, με την επισήμανση, ότι λόγω της κυκλοφοριακής δυσχέρειας της πόλης και της χωροταξικής πολυδιάσπασης των αξιοθέατων, ο επισκέπτης δυσκολεύεται αρκετά να τα επισκεφθεί όλα. Τα πλέον αξιοσημείωτα αξιοθέατα είναι τα εξής{{πηγή}}:
* '''[[Αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων]]''', Πλατεία Λιθαρίτσια. Περιλαμβάνει αρχαιολογικά ευρήματα και των 4 νομών της Ηπείρου. Ανακαινίσθηκε τα έτη 2008-2010 και έχει πλέον ποιοτική εργονομική διάταξη εκθεμάτων. Με την ίδρυση των νέων αρχαιολογικών Μουσείων Άρτας, Νικόπολης (Πρέβεζα) και Ηγουμενίτσας, τίθεται πλέον στο τραπέζι το ερώτημα της επιστροφής όλων των εκθεμάτων των άλλων Νομών, πλην αυτών του Νομού Ιωαννίνων.
* '''[[Κάστρο Ιωαννίνων]]''': Περιέχει το [[Φετιχέ Τζαμί]], τον [[Τάφος του Αλή Πασά|Τάφο του Αλή Πασά]] και το Βυζαντινό Μουσείο, όπως και την αίθουσα έκθεσης Αργυροχρυσοχοΐας. Το Φετιχέ Τζαμί το έτος 2012 δεν είναι επισκέψιμο. Το όνομά του σημαίνει '''Τζαμί της Κατάκτησης''' και χτίστηκε το [[1430]] πάνω στα ερείπια ενός βυζαντινού ναού. Αρχικά ήταν ξύλινο, μετά όμως το [[1611]] ξαναχτίστηκε πέτρινο. Την τελική μορφή την πήρε από τον Αλή Πασά το [[1795]].
* '''[[Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων|Το Βυζαντινό Μουσείο]]''':''' Στεγάζεται σε κτίριο που ανοικοδομήθηκε στα ερείπια του σεραγιού του Αλή -Πασά, το οποίο καταστράφηκε ολοκληρωτικά το [[1870]] από πυρκαγιά. Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το [[1995]] με σκοπό να διαφυλάξει τα ευρήματα της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου, που χρονολογικά καλύπτουν την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Επίσης το Μουσείο, εκτός από την έκθεση των συλλογών του, αποτελεί και πολιτιστικό κέντρο, αφού φιλοξενεί μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, περιοδικές εκθέσεις κλπ. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά γλυπτά, ευρήματα από την Άρτα, κεραμικά, βιβλία, Χριστιανικές εικόνες και αξιόλογη συλλογή αργυροχοΐας.
* '''[[Τέμενος Ασλάν Πασά]]''' (έτος 1618). Σήμερα στεγάζει το τριπλό Δημοτικό Μουσείο. Χριστιανικό Τμήμα, Εβραϊκό Τμήμα και Μουσουλμανικό τμήμα. Το '''Δημοτικό Μουσείο''' στεγάζεται στο Ασλάν Τζαμί, που βρίσκεται στην Ακρόπολη των ΙωαννίνωνΒρίσκεται εντός του Κάστρου, πουκαι χτίστηκε το 1618 από τον Ασλάν πασά. Στο Μουσείομουσείο εκτίθενται τοπικές ενδυμασίες, υφαντά, ξυλόγλυπτα, είδη αργυροχοΐας και άλλα, ενώ το έκθεμα που ξεχωρίζει είναι το Δαμασκηνό σπαθί του Γεωργίου Καραΐσκάκη. Επίσης στον περίβολο του μουσείου σώζονται τάφοι επιφανών Τούρκων, καθώς επίσης και ο τάφος του Ασλάν πασά. Ακόμη έξω από το Μουσείο βρίσκονται κανόνια και μπάλες της εποχής εκείνης.
* Μουσείο Αργυροτεχνίας'''Μουσείο Αργυροτεχνίας ΠΙΟΠ:''' Βρίσκεται μέσα στο Κάστρο των Ιωαννίνων, και συγκεκριμένα στο δυτικό προμαχώνα της νοτιανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ). Καταλαμβάνει τα δύο επίπεδα του προμαχώνα καθώς και το κτίσμα των παλαιών μαγειριών που εφάπτεται σε αυτόν. Λειτουργεί υπό την ευθύνη του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Πρόκειται για ένα θεματικό μουσείο το οποίο πραγματεύεται την ιστορία και την τεχνολογία της αργυροχοΐας στην περιοχή της Ηπείρου.Το Μουσείο εγκαινιάστηκε τοτον Σεπτέμβριο του 2016.
* '''Το [[Μουσείο Φωτίου Ραπακούση]]''':''' Βρίσκεται στο κτιριακό συγκρότημα του Τεμένους Ασλάν Πασά, στη βορειοδυτική ακρόπολη του κάστρου των ΙωαννίνωνΚάστρου. Ο Δήμος Ιωαννιτών, με αμοιβαία σχέση παραχώρησης μεταξύ αυτού και του συλλέκτη, φιλοξενεί τη συλλογή στους χώρους του, από το 2000. Το ενέταξε έτσι στο πολιτιστικό δυναμικό του και λειτουργείΛειτουργεί σήμερα παράλληλα με το Δημοτικό Λαογραφικό & Εθνογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται μέσα στο Ασλάν Τζαμί. Ολόκληρη η συλλογή περιλαμβάνει 6.000 αντικείμενα, που κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες: Όπλα με τα εξαρτήματά τους, κοσμήματα του 18ου και του 19ου αιώνα, Διάφορα, Κεραμικά (ισλαμικής τέχνης, αγγειοπλαστικής τέχνης του ελληνικού χώρου, Τσανάκ Καλέ)
* '''[[Οθωμανική Βιβλιοθήκη]]''', μη επισκέψιμο εγκαταλελειμμένο κτίριο.
* '''[[Οικία Χουσεΐν Ματέι]]''' ή οικία Δεσπότη. Σήμερα είναι ερείπιο.
* '''[[Οθωμανικό Τέμενος Βελή Πασά]]'''
* '''Μουσείο Προεπαναστατικής Περιόδου'''
* Ιστορικό Κέντρο των Ιωαννίνων
* '''Στοά Λούλη:''' Στο εμπορικό αυτό κέντρο συνυπήρχαν, για πολλά χρόνια, οι τρεις θρησκευτικές εθνότητες της πόλης, Χριστιανοί, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι. Αρχικά η Στοά λειτουργούσε ως χάνι και στη συνέχεια μετατράπηκε σε εμπορικό κέντρο.
*'''Υπαίθριο θέατρο της Ε.Η.Μ. «[[Κωνσταντίνος Φρόντζος|Κώστας Φρόντζος]]'''»: Βρίσκεται στον λόφο της Αγίας Τριάδας λίγα μόνο λεπτά από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων. Πρόκειται για ένα θέατρο, χωρητικότητας 3.500 ατόμων, αντίγραφο του κάτω διαζώματος του θεάτρου της αρχαίας Δωδώνης, χτισμένο τη δεκαετία του '60. 
 
 
[[Αρχείο:Ancient theater of Dodoni.jpg|thumb|Το θέατρο της [[Αρχαία Δωδώνη|αρχαίας Δωδώνης]]|328x328px]]
Η '''[[Δημοτική Πινακοθήκη των Ιωαννίνων]]''' στεγάζεται από το 2000 στο νεοκλασικό κτίριο Πυρσινέλλα, το οποίο κτίστηκε το 1890. Ο Βασίλειος Πυρσινέλλας, ο οποίος διετέλεσε δήμαρχος Ιωαννίνων, διέθεσε ολόκληρη την κινητή και ακίνητη περιουσία του το 1958 στο δήμο Ιωαννιτών. Το 1960 δημιουργήθηκε η πρώτη Δημοτική Περιφερειακή Πινακοθήκη στην Ελλάδα, που κατ' αρχάς λειτούργησε στο κτίριο Μελά μέχρι τη μεταστέγασή του στη σημερινή της στέγη. Τα έργα της συλλογής της Πινακοθήκης ανήκουν στους μεγαλύτερουςσε Νεοέλληνες, ζωγράφους και γλύπτες, τα οποία συγκεντρώθηκαν με αγορές και δωρεές από διάφορους συλλέκτες και καλλιτέχνες. Περιλαμβάνονται 500 περίπου έργα, πίνακες, σχέδια, χαρακτικά, εικόνες και γλυπτά.
* Το '''[[σπήλαιο Περάματος]]''' βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων μόλιςτριων χιλιομέτρων από τοτην κέντροπόλη των Ιωαννίνων και έχει μήκος περίπου 830 μέτρων και έκταση περίπου 14400 τ.μ.<ref name="auto1" /> Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από κατοίκους της πόληςπόλεως που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς των Ιωαννίνων.ιταλικών αεροπλάνων το 1940.
* Η αρχαία [[Δωδώνη]], με το καλά διατηρημένο αρχαίο θέατρό της,το οποίο χτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. επί βασιλείας του βασιλιά Πύρρου, βρίσκεται 22χλμ νοτίως των Ιωαννίνων.
 
=== Το Νησί ===
==Τριτοβάθμια Εκπαίδευση==
Άξιο αναφοράς είναι τοΤο [[νησί των Ιωαννίνων|νησάκι της λίμνης]] Παμβώτιδας (νήσος Ιωαννίνων), το οποίο είναι ένα από τα δύο κατοικημένα νησιά σε λίμνη στη χώρα (το άλλο είναι ο [[Άγιος Αχίλλειος Πρεσπών]]) και. στοΣε οποίοαυτό βρίσκεται μικρός οικισμός και διάφορα μνημεία και αξιοθέατα, όπως η τελευταία κατοικία του [[Αλή Πασάς|Αλή Πασά]]. Υπάρχουν επίσης έξι μοναστήρια,<ref name="auto1>Γεώργιος" Ι. Σουλιώτης ''Γιάννινα (Οδηγός Δημοτικού Μουσείου και Πόλεως'' 1975</ref> το παλιότερο του Αγίου Νικολάου (Ντίλιου) ή Στρατηγοπούλου του 11ου αιώνα, του Αγίου Νικολάου (Σπανού) ή Φιλανθρωπινών από το 1292 μ.Χ., του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (1506 μ.Χ.), της Ελεούσης (1570 μ.Χ.), του Αγίου Παντελεήμονος (17ου αιώνα) και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (1851 μ.Χ.). Στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου (Σπανού) ή Φιλανθρωπινών δίδαξαν κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο λόγιος [[Αλέξιος Σπανός]], οι μοναχοί Πρόκλος και Κομνηνός και οι αδελφοί Αψαράδες, Θεοφάνης και Νεκτάριος. Τρία χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται το σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, μήκους περίπου 830 μέτρων και εκτάσεως περίπου 14400 τ.μ.<ref name=auto1 /> Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από κατοίκους της πόλεως που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς των ιταλικών αεροπλάνων το 1940. Βόρεια των Ιωαννίνων, σε απόσταση 50 περίπου χιλιομέτρων, βρίσκεται η γραφική Κόνιτσα και ο ποταμός Αώος.
Στα Ιωάννινα λειτουργούν τα παρακάτω τμήματα του [[Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων|Πανεπιστημίου Ιωαννίνων]], σύμφωνα με τον νόμο 4559/3-8-2018.
 
*Τμήμα Φιλολογίας.
==Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και Υγεία==
*Τμήμα Φιλοσοφίας.
{{Κύριο|Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων|}}
*Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας.
Στα Ιωάννινα λειτουργούνλειτουργεί τα παρακάτω τμήματα τουπο [[Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων|Πανεπιστημίου Ιωαννίνων]], σύμφωνα με τον νόμο 4559/3-8-2018.
*Τμήμα Μαθηματικών.
Στην πόλη λειτουργούν δύο νοσοκομεία, το Γενικό Κρατικό «Χατζηκώστα» και το Πανεπιστημιακό Περιφερειακό «Δουρούτη», τα οποία δέχονται ασθενείς από το σύνολο του νομού.
*Τμήμα Φυσικής.
*Τμήμα Χημείας.
*Τμήμα Ιατρικής.
*Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών.
*Τμήμα Νοσηλευτικής. (Μέχρι το 2018 ήταν ενταγμένο στο πρώην [[Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου|ΤΕΙ Ηπείρου]])
*Τμήμα Λογοθεραπείας. (Μέχρι το 2018 ήταν ενταγμένο στο πρώην [[Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου|ΤΕΙ Ηπείρου]])
*Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης.
*Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών.
*Τμήμα Εικαστικών Τεχνών & Επιστημών της Τέχνης.
*Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών.
*Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής.
*Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών.
*Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. (Λειτουργία από το ακαδημ. έτος 2020-21)
*Τμήμα Ψυχολογίας.
*Τμήμα Αγωγής & Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία. (Μέχρι το 2018 ήταν ενταγμένο στο πρώην [[Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου|ΤΕΙ Ηπείρου]], ως Τμήμα Προσχολικής Αγωγής)  
*Τμήμα Οικονομικών Επιστημών.
 
== Μεταφορές ==
'''Οδικές Μεταφορές'''
 
Νότια της πόλης διέρχεται η [[Εγνατία Οδός]] ενώνοντας τα Ιωάννινα με την [[Ηγουμενίτσα]], την [[Θεσσαλονίκη]], την [[Καβάλα]] και την [[Αλεξανδρούπολη]] ενώ επίσης από την νότια πλευρά της πόλης ξεκινά η [[Ιόνια Οδός]] συνδέοντας τα Ιωάννινα με την [[Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας|Νότια - Δυτική Ελλάδα]]. Από την βόρεια έξοδο της πόλης ξεκινά η παλαιά ΕΟ που συνδέει την πόλη τόσο με την Δυτική Μακεδονία, όσο και με την Αλβανία. Μέσα στην πόλη υπάρχει αστική συγκοινωνία η οποία διεξάγεται με αρκετές λεωφορειακές γραμμές. Το [[Κοινά Ταμεία Εισπράξεων Λεωφορείων|ΚΤΕΛ]] Ιωαννίνων εκτελεί καθημερινά δρομολόγια εντός νομού, αλλά και με αρκετές πόλεις της [[Ελλάδα|Ελλάδας]].
 
Σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το κέντρο των Ιωαννίνων βρίσκεται ο [[Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων «Βασιλεύς Πύρρος»|Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων Βασιλεύς Πύρρος]]
'''Αεροπορικές Μεταφορές'''
 
Σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το κέντρο των Ιωαννίνων βρίσκεται ο [[Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων «Βασιλεύς Πύρρος»|Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων Βασιλεύς Πύρρος]]. Καθημερινά η [[Aegean Airlines]], η [[Olympic Air]] και η [[Sky Express|Sky express]] εκτελούν πτήσεις από Γιάννενα για [[Αθήνα]]. Από τον χειμώνα του 2017 η κυπριακή εταιρία [[Tus Airways]] εκτελεί επίσης δρομολόγια από και προς Λάρνακα. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες εκτελούνται πτήσεις Charter από [[Κοπεγχάγη]] και [[Στοκχόλμη]].
 
==Κλίμα==
Τα Ιωάννινα έχουν [[Μεσογειακόμεσογειακό κλίμα]] που μετριάζεται από το υψόμετρο. Το καλοκαίρι είναι θερμό και ξηρό ενώ ο χειμώνας είναι υγρός και ψυχρότερος από τις παραθαλάσσιες περιοχές της Ηπείρου. Τα Ιωάννινα είναιΕίναι από τις πιο βροχερές πόλεις της ΕλλάδοςΕλλάδας. Η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί είναι 42,4°C και η χαμηλότερη -13°C.<ref>{{Cite web|url=http://www.hnms.gr/emy/el/climatology/climatology_city?perifereia=Epirus&poli=Ioannina|title=Κλιματικά Δεδομένα ανά Πόλη- ΜΕΤΕΩΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΕΜΥ, Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία|website=www.hnms.gr|accessdate=2019-03-05}}</ref>
{{Weather box
|location = Ιωαννίνων
Γραμμή 247 ⟶ 223 :
|align=right|112.486
|}
 
== Πρόσβαση ==
Από την [[Βόρεια Ελλάδα]] τα Ιωάννινα είναι εύκολα προσβάσιμα μέσω της [[Εγνατία Οδός|Εγνατίας Οδού]] έως τον κόμβο της [[Πεδινή Ιωαννίνων|Πεδινής]]. Από την Νότια Ελλάδα με την [[Ιόνια Οδός|Ιόνια Οδό]]. Η Πόλη εξυπηρετείται από το [[Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων «Βασιλεύς Πύρρος»|αεροδρόμιο «Βασιλεύς Πύρρος»]].
 
==Αδελφοποιημένες πόλεις==