Λιουτπράνδος της Κρεμόνας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{πληροφορίες προσώπου}}Ο '''Λιουτπράνδος''' ή '''Λουιτπράνδος''' (ιταλ. ''Liutprando da Cremona'', [[920]] - [[972]]) ήταν [[Λομβαρδοί|Λομβαρδός]] ιστορικός, συγγραφέας και επίσκοπος της [[Κρεμόνα|Κρεμόνας]] από το [[961]] έως το [[972]]. Από αριστοκρατική λομβαρδική οικογένεια και με αξιόλογη μόρφωση, από νεαρή ηλικία τέθηκε στην υπηρεσία των βασιλέων της Ιταλίας και έλαβε μέρος σε διπλωματικές αποστολές. Αργότερα εκδιώχθηκε από την ιταλική αυλήΑυλή και βρήκε καταφύγιο στηνστη γερμανική, όπου και έγινε ο κυριότερος υπέρμαχος του Γερμανού βασιλιά [[Όθων Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Όθωνα AA΄]]΄. Το ιστορικό του έργο, γραμμένο κατά κύριο λόγο ως μέσο προώθησης των προσωπικών του πολιτικών επιδιώξεων και απόψεων, χαρακτηρίζεται από μονομέρεια και εμπάθεια, ενώ ο καυστικός -και συχνά συκοφαντικός- χαρακτήρας του οδήγησε στην θεώρησηαποτίμηση της ιταλικής πολιτικής σκηνής του 10^ου αιώνα ως εξαιρετικά διεφθαρμένης και ανήθικης. Ως αποτέλεσμα, η συγκεκριμένη εποχή ονομάστηκε «[[Πορνοκρατία]]».<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=MacLean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=|id=961410084}}</ref>

Ο Λιουτπράνδος γεννήθηκε στην Πάβια από πλούσια οικογένεια εμπόρων ή αστών αριστοκρατών. Ο πατέρας του και ο πατριός του ήταν διπλωμάτες στην υπηρεσία του βασιλιά της Ιταλίας, [[Ούγος της Προβηγκίας|Ούγο της Άρλ]] και ο Λιουτπράνδος ακολούθησε τα βήματά τους.<ref name=":0">{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/63816510|title=Key figures in medieval Europe : an encyclopedia|last=Kenneth.|first=Emmerson, Richard|last2=Sandra.|first2=Clayton-Emmerson,|date=2006|publisher=Routledge|year=|isbn=0415973856|location=New York|page=408|id=63816510}}</ref>

=== Η υπηρεσία του στηνστη ιταλικήΛομβαρδική αυλήΑυλή ===

Το [[931]] ανέλαβε υπηρεσία στην αυλήΑυλή της [[Παβία|Παβίας]] ως ακόλουθος του [[Ούγος της Προβηγκίας|Ούγου]] της [[Αρλ]], που ήταν παντρεμένοςνυμφευμένος με τηντη [[Μαροζία]], την πανίσχυρη αρχόντισσα της εποχής της [[Πορνοκρατία|Πορνοκρατίας]]. Εκεί μορφώθηκε και έγινε κληρικός στον καθεδρικό της Παβίας. Όταν ο Ούγος πέθανεαπεβίωσε το [[947]] και άφησε τοτον θρόνο της Ιταλίας στο ανήλικο γιο του Λοθάριο, ο Λιουτπράνδος έγινε ο έμπιστος γραμματέας του πραγματικού κυβερνήτη της Ιταλίας, [[Βερεγγάριος Β΄ της Ιταλίας|Βερεγγάριου Β΄]], μαρκησίουμαργράβου της Ιβρέας. Αυτός τον έκανε ''καγκελάριο'' και τον έστειλε το [[949]] σε διπλωματική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη, στον αυτοκράτορα [[Κωνσταντίνος Ζ΄|Κωνσταντίνο Ζ΄ τον Πορφυρογέννητο]]. Σε παρόμοιες αποστολές είχαν συμμετάσχει τόσο ο πατέρας του Λιουτπράνδου το [[927]], όσο και ο νονόςανάδοχός του το [[942]], επομένως θεωρήθηκε και ο ίδιος κατάλληλος,. εξάλλουΕξάλλου ήταν μιαμία πολύ καλή ευκαιρία για να μάθει την ελληνική γλώσσα, ένα προσόν σπάνιο για τη Δυτική Ευρώπη του Ι΄ αιώνα. Η γνωριμία με την βυζαντινή αυλήΑυλή φαίνεται ότι άφησε εντυπωσιασμένο τοτον νεαρό πρέσβη, η αποστολή του όμως απέβη άκαρπη, καιέτσι όταν επέστρεψε στην Ιταλία έπεσε σε δυσμένεια.

=== Η υπηρεσία του στηνστη γερμανική αυλήΑυλή ===

Διωγμένος από την Παβία βρήκε καταφύγιο στη Σαξονία, όπου το [[950]] εισήλθε στην υπηρεσία του Γερμανού βασιλιά [[Όθων Α΄ της Γερμανίας|Όθωνα Α΄]]. Εκεί άρχισε να γράφει την ''Ανταπόδοση'', ένα έργο που αποσκοπούσε από τη μία στο να εκθέσει και να εκδικηθεί τον Βερεγγάριο Β΄ και από την άλλη να προωθήσει τις προσωπικές πολιτικές επιδιώξεις του Λιουτπράνδου, που ήθελε να διατηρήσει την εύνοια του Όθωνα.

Ο Βερεγγάριος Β΄, μετά το θάνατοτέλος του Λοθάριου, ανακηρύχθηκε Βασιλιάς της Ιταλίας χωρίς να έχει πάρει την έγκριση του Όθωνα Α΄, του οποίου ήδη από το [[941]] ήταν υποτελής. Χωρίς χρονοτριβή ο Όθων Α΄ έφτασε στην Παβία, παντρεύτηκενυμφεύτηκε τη χήρα του Λοθάριου, την [[Αδελαΐδα της Ιταλίας|Αδελαΐδα]] και έτσι απέκτησε τον τίτλο του βασιλιά της Ιταλίας. Πρόσκαιρα οι δύο ανταγωνιστές συμβιβάστηκαν, με το Βερεγγάριο Β΄ να ορκίζεται για δεύτερη φορά υπακοή στον Όθωνα.

Το [[961]] ο Όθων Α΄ εξεστράτευσε για δεύτερη φορά στην Ιταλία και σ'σε αυτήν την εκστρατεία τον συνόδευε ο Λιουτπράνδος, ο οποίος τότε έγινε και επίσκοπος της Κρεμόνας. Ο Λιουτπράνδος ήταν κοντά στον Όθωνα, όταν εκείνος στέφθηκε αυτοκράτορας από τον πάπα [[Πάπας Ιωάννης ΙΒ΄|Ιωάννη ΙΒ΄]] και ως έμπιστός του ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις με την πολιορκημένη Βίλλα. Το [[963]], όταν ο [[Πάπας Ιωάννης ΙΒ΄|Ιωάννης ΙΒ΄]] μεταστράφηκε υπέρ του γιου του Βερεγγάριου Β΄, του Αδαλβέρτου, ο πάπας καθαιρέθηκε από σύνοδο στην οποία μετείχε ο Λιουτπράνδος και αντικαταστάθηκε από τον [[Πάπας Λέων Η΄|Λέοντα Η'Η΄]].

Το [[968]] ο Λιουτπράνδος ανέλαβε νέα διπλωματική αποστολή στην [[Κωνσταντινούπολη]], στην αυλήΑυλή του [[Νικηφόρος Β'Β΄ Φωκάς|Νικηφόρου Β΄ Φωκά]], με σκοπό να διαπραγματευτεί το συνοικέσιο της [[Θεοφανώ Σκλήραινα|Θεοφανούς]], πορφυρογέννητης κόρης του [[Ρωμανός Β´|Ρωμανού Β΄]] με το γιο του Όθωνα Α΄, τον Όθωνα Β΄. Ο Όθωνας Α΄ είχε ήδη στεφθεί Αυτοκράτορας"αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας", κάτι που δημιουργούσε πρόσθετα προβλήματα στις σχέσεις με το Βυζάντιο, και το συνοικέσιο θα μπορούσε να εξασφαλίσει την εξομάλυνση της κατάστασης. Οι διαπραγματεύσεις παρατάθηκαν επί μακρόν και κατέληξαν σε αποτυχία, εξαιτίας του ανταγωνισμού των δύο αυτοκρατοριώνηγεμόνων για τη Ν.Νότιο Ιταλία. Ο Λιουτπράνδος θεώρησε ότι οι Βυζαντινοί δεν τον φιλοξένησαν με τρόπο αντάξιο της αποστολής του, τον υποτίμησαν σε σχέση με άλλους πρέσβεις, τον προσέβαλαν για την καταγωγή του και προσπάθησαν να τον παραπλανήσουν σχετικά με τις πραγματικές τους προθέσεις. Η σχετική αναφορά του (''Relatio'') εκφράζει με υβριστικό τόνο την οργή για την ταπείνωσή του και δυσφήμιζε το [[Βυζάντιο]] στη Δύση.

=== ΟΤο θάνατόςτέλος του ===

* Την ''Ανταπόδοση'' ''(Antapodosis sive Res per Europam gestæ)'') που ήταν ένα πολιτικό και σατυρικό κείμενο σχετικά με τις αυλέςAυλές της Ιταλίας και της Γερμανίας.

* Την ''Ιστορία των Οθώνων (Historia Ottonis sive Liber de rebus gestis Ottonis imp. an. 960-964)'') που ήταν ένα εγκωμιαστικό έργο για τον Όθωνα Α΄ και πηγή για την ανάμειξή του στις ιταλικές υποθέσεις.

* Την ''Αναφορά (Relatio de legatione Constantinopolitana ad Nicephorum Phocam)'' που ήταν μία αναφορά σχετικά με τις εμπειρίες του στην αυτοκρατορικήAυτοκρατορική αυλήΑυλή τουτης ΒυζαντίουΡωμανίας.

Το πιο γνωστό από τα τρία είναι η ''Ανταπόδοση'', η οποία γράφτηκε, όπως αποκαλύπτει και ο τίτλος της, με σκοπό την συκοφάντηση, όχι μόνο του Βερεγγάριου, Β΄ για τον οποίον αισθανόταν προσωπική πικρία ο Λιουτπράνδος, αλλά και γενικά όλων των Ιταλών ευγενών, που στηνστη διεθνή πολιτική σκηνή δρούσαν ανταγωνιστικά ως προς τις βλέψεις του Όθωνα Α΄, του προστάτη και ευεργέτη του Λιουτπράνδου.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/994403588|title=Reformation 500 Years Later|last=Benjamin.|first=Wiker,|date=2017|publisher=Regnery Publishing|isbn=1621577066|id=994403588}}</ref> Οι βλέψεις του επίσης για τον επισκοπικό θρόνο ήταν άλλος ένας λόγος, που φρόντισε τα κείμενά του να λένε αυτά ακριβώς που ήθελαν να ακούσουν οι Όθωνες. Στο τέλος μάλιστα αποδείχθηκε ότι η στρατηγική του πέτυχεεπέτυχε, γιατίκαθώς όντωςπράγματι ορίστηκε από τον Όθωνα Α΄ επίσκοπος της Κρεμόνα το 961.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=MacLean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=129|id=961410084}}</ref>

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο στον τρόπο γραφής του Λιουτπράνδου, που μάλιστα τον καθιστά και εξαιρετικά σύγχρονο στον τρόπο έκφρασης, είναι η αναφορά στην σεξουαλικότητα των διαφόρων ηγεμόνων, παπών και γενικά ισχυρών ανθρώπων της εποχής του, που περιλαμβάνουν λεπτομέρειες και εκφράσεις, πουοι οποίες συχνά φτάνουν να γίνουν χυδαίες. Το χιούμορ του έχει μία συγκεκριμένη και χαρακτηριστική δομή. Αναφέρεται με κάποιον τρόπο στην σεξουαλική πράξη ή στα γεννητικά όργανα και στην ανατροπή των καθιερωμένων ρόλων των φύλων,<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=Maclean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=138|id=961410084}}</ref> πάντα με σκοπό να πλήξει και να αμφισβητήσει τους IταλούςΙταλούς ευγενείς και τους συμμάχους τους. Η ''Ανταπόδοση'' ακολουθεί μία συγκεκριμένη και συνεπή στρατηγική: παρουσιάζει συστηματικά μία αντιθετική εικόνα ανάμεσα στην ιταλική αυλήΑυλή, που υποτίθεται ότι ήταν ανήθικη και σεξουαλικά ακόλαστη και την γερμανική αυλήΑυλή, που υποτίθεται ότι ήταν ευσεβής και ηθική. Οι γυναίκες της ιταλικής αυλής παρουσιάζονται σεξουαλικά ακόλαστες και δολοπλόκες, ενώ οι άνδρες παρουσιάζονται τρυφηλοί και με αμφισβητούμενη αρρενωπότητα, ενώ συχνά οι Καρολίδες αποκαλούνται «IταλοίΙταλοί πόρνοι».<ref>{{Cite journal|url=https://www.degruyter.com/view/j/fmst.1995.29.issue-1/9783110242270.207/9783110242270.207.xml|title=Italian Hussies and German Matrons: Liutprand of Cremona on Dynastic Legitimacy|last=Buc|first=Philippe|date=19-05-2010|journal=Frühmittelalterliche Studien|accessdate=10-10-2017|doi=10.1515/9783110242270.207|issn=0071-9706}}</ref> Αντίθετα οι γυναίκες της γερμανικής αυλήςΑυλής παρουσιάζονται ενάρετες και αξιοσέβαστες, ενώ οι άντρεςάνδρες σοφοί, αρρενωποί και δίκαιοι.

Αν και στα κείμενά του ο Λιουτπράνδος επιτίθεται ιδιαίτερα και με σθένος στις γυναίκες, αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με κάποιο προσωπικό μισογυνικό αίσθημα όσο με την επιθυμία του να πλήξει την ιταλική αυλήΑυλή μέσω των γυναικών της. Οι αφύσικες σεξουαλικές σχέσεις και η ανεξέλενγκτηανεξέλεγκτη σεξουαλική δραστηριότητα, που παρουσιάζει στα έργα του αποσκοπεί στο να εκθηλυκοποιήσει την ιταλική πολιτική αυλήΑυλή, έτσι ώστε να την αποδυναμώσει, αλλά και να αμφισβητήσει την νομιμότητα των κληρονομικών αξιώσεων, που ήγειραν οι ιταλοί βασιλιάδεςβασιλείς.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=MacLean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=130|id=961410084}}</ref> Η γυναικεία απιστία στα γραπtάγραπτά του Λιουτπράνδου είχε την διπλή συνέπεια να προκαλεί υποψίες για την νομιμότητα των βασιλικών διεκδικήσεων, αλλά και να ακυρώνει την αντρικήανδρική εξουσία και να, «ευνουχίζειευνουχίζοντας» τους βασιλείς.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/829713981|title=Authority and gender in Medieval and Renaissance chronicles|last=Dresvina|first=Juliana|last2=Sparks|first2=Nicholas|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2012|isbn=1443841455|location=Newcastle upon Tyne, UK|page=6|id=829713981}}</ref>

Ο Βερεγγάριος Β΄ και η οικογένειά του είναι, όπως ήταν αναμενόμενο, ένας από τους κύριους στόχους του Λιουτπράνδου. Ειδικά η σύζυγος του Βερεγγάριου Β΄, η [[Βίλλα της Τοσκάνης]], δέχτηκε την μεγαλύτερη επίθεση. Την αποκάλεσε δεύτερη [[Ιεζάβελ]]<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/829713981|title=Authority and gender in Medieval and Renaissance chronicles|last=Dresvina|first=Juliana|last2=Sparks|first2=Nicholas|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2012|isbn=1443841455|location=Newcastle upon Tyne, UK|page=5|id=829713981}}</ref> και «μάγισσα που τρώει παιδιά» και την κατηγόρησε ότι είχε σεξουαλικές σχέσεις με τον ιερέα Δομίνικο, που τον περιγράφει ως κοντό, τριχωτό, τρελό και «με ουρά».<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/820009907|title=The complete works of Liudprand of Cremona|last=Squatriti|first=Paolo (μεταφρ.)|date=2007|publisher=Catholic University of America Press|year=2007|isbn=0813215064|location=Washington, D.C.|page=193-194|id=820009907}}</ref> Αυτό είχε σκοπό να αμφισβητήσει την νομιμότητα των διαδόχων του Βερεγγάριου Β΄.

Χαρακτηριστική είναι επίσης η επίθεση του Λιουτπράνδου στον [[Πάπας Ιωάννης ΙΑ΄|Πάπα Ιωάννη ΙΑ΄]], που ήταν αντίπαλος του Όθωνα Α΄. Ο Λιουτπράνδος αμφισβήτησε την καταγωγή του Πάπα, κατηγορώντας τον ότι ήταν νόθος γιος του [[Πάπας Σέργιος Γ΄|Πάπα Σέργιου Γ΄]] με την πριγκίπισσα [[Μαροζία]] και μάλιστα με ιδιαίτερα καυστικό τρόπο. Το κατηγόρησε ότι καταγόταν από «εκείνη την αναίσχυντη πόρνη», την γερουσιαστή [[Θεοδώρα (10ος αιώνας)|Θεοδώρα]], και τις «φαύλες πράξεις» τηςτής κόρης της [[Μαροζία|Μαροζίας]].<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=MacLean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=131|id=961410084}}</ref> Από τέτοιου είδους κατηγορίες και χαρακτηρισμούς η εποχή του 10^ου αιώνα στην Ρώμη ονομάστηκε «πορνοκρατία».  Τέτοιου είδους αντιμετώπιση είχαν και πολλοί άλλοι βασιλείς, πρίγκιπες, πάπες και άλλοι ευγενείς της ιταλικής αυλήςΑυλής, με αποκορύφωμα την ίδια την μητέρα του Βερεγγάριου Β΄, την βασίλισσατη [[ΈρμενγκαρντΓκίζελα τηςτου Ιταλίας|ΈρμενγκαρντΦρίουλι]], που ήταν ένας από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους της Ιταλίας του 10^ου αιώνα, αλλά ο Λιουτπράνδος επιχειρεί να αμαυρώσει την εξουσία της με κατηγορίες περί ανηθικότητας, καθώς, όπως γράφει, «είχε σαρκικές σχέσεις με όλους, όχι μόνο με πρίγκιπες, αλλά ακόμαακόμη και με απλούς ανθρώπους» και λίγο πιο κάτω αναφέρει ότι «η διαφθορά της σάρκας της» διέφθειρε ακόμαακόμη και τους υπηκόους της και κατά συνέπεια ολόκληρη την πολιτική σκηνή.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/820009907|title=The complete works of Liudprand of Cremona|last=Squatriti|first=Paolo (μεταφρ.)|date=2007|publisher=Catholic University of America Press|year=2007|isbn=0813215064|location=Washington, D.C.|page=114|id=820009907}}</ref>

Αντίθετα, η μητέρα του Όθωνα Α΄, η [[Ματθίλδη του ΡίγκενχαϊμΡίνγκελχαϊμ]], εξυψώνεται ως αγνή και ευσεβής, που δικαίως παντρεύτηκενυμφεύτηκε τον [[Ερρίκος Α΄ ο Ορνιθοθήρας|Ερρίκο Α΄]] και μέσω της ιερής και δίκαιης ένωσής τους προέκυψε ως νόμιμος απόγονος (και νόμιμος διεκδικητής του θρόνου) ο ΌθωναςΌθων Α΄. Ο Λιουτπράνδος μάλιστα φτάνει στο σημείο να επιχειρήσει να εμφανίσει τον Όθωνα Α΄ ως νόμιμο διάδοχο του ίδιου του [[Κωνσταντίνος Α΄|Μεγάλου Κωνσταντίνου]] και έτσι να κατοχυρώσει τον τίτλο του ως "αυτοκράτορα της [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]".<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=MacLean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=132|id=961410084}}</ref> Με ανάλογο τρόπο η σύζυγος του Όθωνα Α΄, η [[Αδελαΐδα της Ιταλίας|Αδελαΐδα της Βουργουνδίας]], εξυψώνεται ως «η πιο ενάρετη και η πιο ακέραιη»<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/820009907|title=The complete works of Liudprand of Cremona|last=Squatriti|first=Paolo (μεταφρ.)|date=2007|publisher=Catholic University of America Press|year=2007|isbn=0813215064|location=Washington, D.C.|page=149|pages=|id=820009907}}</ref> και φέρει με αδιαμφισβήτητο τρόπο το κληρονομικό δικαίωμα στον ιταλικό θρόνο και την συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Τα κείμενα του Λιουτπράνδου, που γράφτηκαν με σκοπό την πολιτική υποστήριξη των [[Δυναστεία των Οθώνων|Οθώνων]] και των διεκδικήσεών τους στον θρόνο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, λόγω του καυστικού και συκοφαντικού χαρακτήρα τους, θεωρούνται υπεύθυνα για την αρνητική εικόνα που έχουμε σήμερα για την λεγόμενη «σκοτεινή εποχή» (Dark Ages) του 10^ου αιώνα και ειδικά για την πολιτική σκηνή της Ρώμης του 10^ου αιώνα. Οι σκληρές και συχνά αβάσιμες επιθέσεις του Λιουτπράνδου στην ηθική και την σεξουαλικότητα των παπών και των ηγεμόνων της εποχής, οδήγησε στηνστη θεώρηση ότι το πολιτικό σύστημα ήταν βαθιά διεφθαρμένο και σεξουαλικά ακόλαστο με αποτέλεσμα η συγκεκριμένη εποχή να έχει μείνει γνωστή ως «[[Πορνοκρατία]]».<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/961410084|title=Ottonian queenship|last=MacLean|first=Simon|publisher=|year=2017|isbn=9780198800101|edition=First edition|location=Oxford|page=128|id=961410084}}</ref>