|
το μαγγάνιο μπρρρρρ είναι απίστευτο μπρρρρρρ
{{Πληροφορίες χημικού στοιχείου
<!--Θέση του στοιχείου στον περιοδικό πίνακα-->
|αριστερά =[[Χρώμιο]]
|δεξιά =[[Σίδηρος]]
|πάνω = -
|κάτω =[[τεχνήτιο|Tc]]
<!-----Κυρίως πληροφορίες----->
|χρώμα =#ff6666
|στοιχείο= Χρώμιο
|πίνακας=
|εικόνα=Mangan 1-crop.jpg
|λεζάντα=
|εικόνα2=Manganese electrolytic and 1cm3 cube.jpg
|λεζάντα2=
|όνομα=Μαγγάνιο
|σύμβολο=Mn
|ατομικός αριθμός=25
|κατηγορία=[[Μέταλλα]]
|ομάδα= 7
|περίοδος=4
|τομέας=d
|σχετική ατομική μάζα= 54,938043(2)[<ref>Meija, Juris; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305</ref>
|φυσική κατάσταση=στερεό
|ηλεκτρονική διαμόρφωση=[ [[Αργό|Ar]] ] 3d<sup>5</sup> 4s<sup>2</sup><br>2 8 13 2
|EINECS=
|CAS numb=7439-96-5
|ατομική ακτίνα=127 pm
|ομοιοπολική ακτίνα=139±5 pm (χαμηλό σπιν)<br>161±8 pm (υψηλό σπιν)
|ηλεκτραρνητικότητα=1,55
|αριθμοί οξείδωσης= -3, -2, -1, '''+2''', +3, '''+4''', +5, +6, '''+7'''
|ενέργειες ιονισμού=1<sup>η</sup>: 717,3 kJ/mol <br />2<sup>η</sup>: 1.509,0 kJ/mol<br />3<sup>η</sup>: 3.248 kJ/mol
|κρυσταλλικό σύστημα=Κυβικό κέντρου σώματος
|κρυσταλλικό πλέγμα=
|σημείο τήξης=1.246 °C (1.519 K)
|σημείο βρασμού=2.061 °C (2.334 K)
|πυκνότητα=7.210 kg/m³ (κοντά στους 20°C)<br>5.950 kg/m³ (κοντά στους 1.246°C))
|ενθαλπία τήξης=12,91 kJ/mol
|ενθαλπία εξάτμισης=221 kJ/mol
|ειδική θερμοχωρητικότητα=26,32 J/(mol·K)
|μαγνητική συμπεριφορά=παραμαγνητικό
|ειδική ηλεκτρική αντίσταση= 1,44 μΩ·m (στους 20 °C)
|ειδική ηλεκτρική αγωγιμότητα =
|ειδική θερμική αγωγιμότητα=7,81 W/(m·K)
|σκληρότητα Mohs=6,0
|σκληρότητα Vickers=
|σκληρότητα Brinell= 196 MPa
|μέτρο ελαστικότητας=4,9 GPa
|μέτρο ολίσθησης=
|μέτρο ελαστικότητας όγκου=
|λόγος Poison=
|ταχύτητα του ήχου=
}}
{{Πηγές|20|01|2013}}<br>
Το '''μαγγάνιο''' είναι το [[χημικό στοιχείο]] με [[χημικό σύμβολο]] '''Mn''' και [[ατομικός αριθμός|ατομικό αριθμό]] [[25 (αριθμός)|25]]. Δεν έχει βρεθεί ως ελεύθερο στοιχείο στη [[φύση]]. Συχνά βρίσκεται σε [[ορυκτό|ορυκτά]] σε συνδυασμό με [[σίδηρος|σίδηρο]]. Ανήκει στην ομάδα της 1<sup>ης</sup> κύριας σειράς των [[μέταλλα|μετάλλων]] [[Στοιχεία μετάπτωσης|μετάπτωσης]]. Χρησιμοποιείται σε σημαντικά [[βιομηχανία|βιομηχανικά]] [[κράμα]]τα, ιδιαίτερα στον ανοξείδωτο [[χάλυβας|χάλυβα]].
Ιστορικά, το μαγγάνιο ονομάστηκε έτσι από τον [[Πυρολουσίτης|πυρολουσίτη]] και άλλα μαύρα ορυκτά από τη [[Νομός Μαγνησίας|Μαγνησία]] της [[Ελλάδα|Ελλάδας]], που επίσης έδωσε την ονομασία τους στο [[μαγνήσιο]] και στο [[Μαγνητίτης|μαγνητίτη]]. Κατά τα μέσα του [[18ος αιώνας|18<sup>ου</sup> αιώνα]], ο [[Σουηδία|σουηδο]][[Γερμανοί|γερμανός]] [[χημικός]] [[Καρλ Βίλχελμ Σχέλε]] (''Carl Wilhelm Scheele'') χρησιμοποίησε πυρολουσίτη για την παραγωγή [[Χλώριο|χλωρίου]]. Ο Σχέλε και άλλοι γνώριζαν ότι ο πυρολουσίτης (που πλέον είναι γνωστό ότι περιέχει [[διοξείδιο του μαγγανίου]], MnO<sub>2</sub>) περιείχε ένα νέο (για τότε) χημικό στοιχείο, αλλά δεν κατάφεραν να το απομονόσουν. Όμως, το [[1774]], ο [[Γιόχαν Γκότλιεμπ Γκαχν]] (Johan Gottlieb Gahn) ήταν ο πρώτος που απομόνωσε ένα όχι χημικά καθαρό δείγμα μεταλλικού μαγγανίου, ανάγοντας διοξείδιο του μαγγανίου με [[Άνθρακας|άνθρακα]].
Η [[Επίστρωση μετατροπής φωσφορικών|φωσφορική επικάλυψη μαγγανίου]] χρησιμοποιείται για την αποτροπή [[Διάβρωση|διάβρωσης]] και [[Οξειδοαναγωγή|οξείδωσης]] σε χάλυβα. Το [[Ιόν|ιονισμένο]] μαγγάνιο χρησιμοποιείται [[Βιομηχανία|βιομηχανικά]] ως [[χρωστική]] σε διάφορα [[Χρώμα|χρώματα]], με το χρωματισμό να εξαρτάται από τη [[Αριθμός οξείδωσης|βαθμίδα οξείδωσης]] των ιόντων. Τα [[Υπερμαγγανικό κάλιο|υπερμαγγανικά]] (MnO<sub>4</sub><sup>−</sup>) των [[Αλκάλια|αλκαλίων]] και των [[Αλκαλικές γαίες|αλκαλικών γαιών]] είναι ισχυρά οξειδωτικά.
Το διοξείδιο του μαγγανίου χρησιμοποιείται ως υλικό καθόδου (δηλαδή δέκτης [[Ηλεκτρόνιο|ηλεκτρονίων]]) σε [[Μπαταρία|αλκαλικές μπαταρίες]] άνθρακα-[[Ψευδάργυρος|ψευδαργύρου]].
Στη [[βιολογία]], τα ιόντα Mn<sup>2+</sup> λειτουργούν ως [[Συμπαράγοντας|συμπαράγοντες]] για μεγάλη ποικιλία [[Ένζυμο|ενζύμων]] με πολλές λειτουργίες.<ref>{{cite book|title=Metallomics and the Cell|first1=Jerome|last1=Roth|first2=Silvia|last2=Ponzoni|publisher=Springer|isbn=978-94-007-5560-4|date=2013|chapter=Chapter 6 Manganese Homeostasis and Transport|editor1-last=Banci|editor1-first=Lucia|series=Metal Ions in Life Sciences|volume=12|pages=169–201|last3=Aschner|first3=Michael|doi=10.1007/978-94-007-5561-1_6|pmid=23595673}} electronic-book {{ISBN|978-94-007-5561-1}}</ref> Τα ένζυμα μαγγανίου είναι ιδιαίτερα ζωτικά για την αποτοξίνωση των [[Χημική ρίζα|ελευθέρων ριζών]] [[Σουπεροξείδιο|σουπεροξειδίων]] (O<sub>2</sub><sup>–•</sup>) σε [[Οργανισμός (βιολογία)|οργανισμούς]] που πρέπει να αξιοποιήσουν στοιχειακό [[οξυγόνο]] (O<sub>2</sub>). Το μαγγάνιο επίσης λειτουργεί (ως συμπαράγοντας) στο [[σύμπλοκο]] που δεσμεύει οξυγόνο σε [[Φωτοσύνθεση|φωτοσυνθετικά]] [[Φυτό|φυτά]]. Αλλά ενώ το μαγνήσιο ανήκει στα μεταλλικά ιχνοστοιχεία για όλλους τους γνωστούς ζώντες οργανισμούς, αποτελέι επίσης [[νευροτοξίνη]] σε μεγαλύτερες ποσότητες. Ιδιαίτερα αν εισπευθεί, μπορεί να προκαλέσει [[μαγγανίαση]], μια κατάσταση στην οποία τα [[Θηλαστικό|θηλαστικά]] οδηγούνται σε [[Νευρολογία|νευρολογική]] βλάβη που είναι ενίοτε μη αναστρέψιμη.
== Ιστορία ==
| 