Βικιπαίδεια

Ελληνοϊταλικός Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
→‎Οι ελληνικές δυνάμεις και το σχέδιο άμυνας: Επιμέλεια κειμένου, προσθήκη φωτογραφίας~~~~
Γραμμή 104:
 
===Οι ελληνικές δυνάμεις και το σχέδιο άμυνας===
 
[[Αρχείο:Αφίσες του 1940.jpg|thumb|right|Προθήκη αφιερωμένη στο Έπος του 1940 στο Βασιλικό Πολεμικό Μουσείο στις Βρυξέλλες, Βέλγιο]]
 
Μετά την κατάληψη της Αλβανίας από τους Ιταλούς, το Ελληνικό [[ΓΕΣ|Γενικό Επιτελείο]] κατάρτισε το σχέδιο «ΙΒ» («Ιταλία-Βουλγαρία», για την αντιμετώπιση μιας ταυτόχρονης συνδυασμένης επίθεσης από Ιταλία και Βουλγαρία. Το σχέδιο προέβλεπε επιβραδυντικές αμυντικές ενέργειες στην περιοχή της Ηπείρου, με βαθμιαία υποχώρηση στη φυσικά οχυρή γραμμή [[Άραχθος]] - [[Μέτσοβο]] - [[Αλιάκμονας]] - [[Βέρμιο]], διατηρώντας την πιθανότητα μιας περιορισμένης επίθεσης στη Δυτική Μακεδονία. Το σχέδιο αναθεωρήθηκε δύο φορές στη συνέχεια, το «ΙΒα», προέβλεπε την άμυνα στη γραμμή των συνόρων και το «ΙΒβ», το οποίο προέβλεπε άμυνα κάπου ενδιάμεσα, μεταξύ συνόρων και γραμμής υποχώρησης. Στον υποστράτηγο [[Χαράλαμπος Κατσιμήτρος|Χαράλαμπο Κατσιμήτρο]], διοικητή της VIII Μεραρχίας, παραχωρήθηκε ελευθερία κινήσεων και αποφάσεων ανάλογα με την κατάσταση που θα διαμορφωνόταν στο πεδίο της μάχης.
Γραμμή 110 ⟶ 112 :
 
Οι κύριες ελληνικές δυνάμεις στην περιοχή όπου εκδηλώθηκε η ιταλική επίθεση, αριθμούσαν συνολικά περίπου 35.000 άνδρες και ήταν<ref>ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985) 28-9. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1960) 8-13</ref>:
* Στην Ήπειρο η VIIIη Μεραρχία Πεζικού, υπό τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο, είχε προεπιστρατευθεί και ενισχυθεί με το στρατηγείο της III Ταξιαρχίας, υπό τον Συνταγματάρχη Δημήτριο Γιατζή και με μερικές ακόμη μονάδες πεζικού και πυροβολικού. Συνολικά διέθετε 4 διοικήσεις συνταγμάτων Πεζικού, 15 τάγματα Πεζικου, 16 πυροβολαρχίες, 5 ουλαμούς Πυροβολικού Συνοδείας, 2 τάγματα Πολυβόλων Κινήσεως, 1 πολυβολαρχία Βαρέων Πολυβόλων και 1 μεραρχιακή μονάδα Αναγνωρίσεως. Επιπλέον το 39ο Σύνταγμα Ευζώνων της III Μεραρχίας είχε επιστρατευθεί και στις 27 Οκτωβρίου κινούτανκινούνταν προς την Ήπειρο.
*Στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ), υπό τον αντιστράτηγο Ιωάννη Πιτσίκα, που σε αυτόόπου υπάγονταν
:- Το Β΄ Σώμα Στρατού, υπό τον αντιστράτηγο Δημήτριο Παπαδόπουλο, που αποτελούνταν από τις I (υποστράτηγος Δημήτριος Βραχνός) και IX (υποστράτηγος Χρήστος Ζυγούρης) Μεραρχίες Πεζικού, την V Ταξιαρχία Πεζικού και το ΙΧα Συνοριακό Τομέα.
:- Το Γ΄ Σώμα Στρατού, υπό τον αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου, που αποτελούνταν από τις X (υποστράτηγος Χρήστος Κίτσος) και XI (συνταγματάρχης ΠΒ Γεώργιος Κώτσαλος) Μεραρχίες Πεζικού, την IV Ταξιαρχία Πεζικού και τους IX, X και XI ΣυνοριακοίΣυνοριακούς Τομείς.
:Το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων τιςτης X Μεραρχίας ήταν στην Βέροια, στην Έδεσσα και τα Γιαννιτσά, ενώ της XI Μεραρχίας στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Την παραμονή της ιταλικής επίθεσης το ΤΣΔΜ ανέπτυξε στα αλβανικά σύνορα 22 τάγματα πεζικού και 22 και 1/2 πυροβολαρχίες.
* Στην περιοχή της Πίνδου, ανάμεσα στο ΤΣΔΜ και την VIII Μεραρχία, το «Απόσπασμα Πίνδου», υπό τον συνταγματάρχη [[Κωνσταντίνος Δαβάκης|Κωνσταντίνο Δαβάκη]], που διέθετε το 51ο Σύνταγμα Πεζικού (2 τάγματα),μια ορειβατική πυροβολαρχία των 75 χιλ., έναν ουλαμό Πυροβολικού Συνοδείας των 65 χιλ. και έναν ουλαμό ιππικού.
 
Οι Έλληνες είχαν μικρό πλεονέκτημα στο ότι οι μεγάλες μονάδες τους (μεραρχίες) περιελάμβαναν 30% περισσότερο πεζικό (τρία συντάγματα έναντι δύο των αντίστοιχων ιταλικών) και ελαφρώς περισσότερο ορειβατικό πυροβολικό και τουφέκια <ref name="auto1">Buell, Hal. ''World War II Album & Chronicle'' σελ. 37</ref>, αλλά λιγὀτερο βαρύ και πεδινό πυροβολικό{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=σύγκριση βαρέος και πεδινού πυροβολικού των αντιπάλων}} και καθόλου [[άρμα μάχης|άρματα μάχης]]. Επιπλέον οι Ιταλοί μπορούσαν να βασιστούν και στην σχεδόν απόλυτη υπεροπλία τους στον αέρα έναντι της μικρής τότε [[Ελληνική Πολεμική Αεροπορία|Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας]]. Ακόμη το μεγαλύτερο μέρος του οπλισμού του Ελληνικού Στρατού αναγόταν στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο]] ή προερχόταν από χώρες όπως η [[Γερμανία]] (σύμμαχος της Ιταλίας) αλλά και το [[Βέλγιο]], η [[Αυστρία]] ή η [[Γαλλία]], οι οποίες βρίσκονταν υπό κατοχή,κατοχήκαι πράγμαδιακόπηκε το οποίο διέκοψε τηνη προμήθεια ανταλλακτικών και πολεμοφοδίων. Παρά ταύτα, πολλοί Έλληνες αξιωματικοί ήταν βετεράνοι μιας δεκαετίας συνεχών, σχεδόν, πολεμικών συγκρούσεων ([[Βαλκανικοί Πόλεμοι]] 1912-13, [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος]], [[Μικρασιατική Εκστρατεία]] 1919-22) και ο Ελληνικός Στρατός, παρά τα περιορισμένα μέσα του, είχε αναδιοργανωθεί σε μεγάλο βαθμό κατά τη δεκαετία του 1930. Τέλος, το ηθικό των Ελληνικού Στρατού, αντίθετα με τις προσδοκίες των Ιταλών, ήταν υψηλότατο, με τους άνδρες έτοιμους να αποκρούσουν την ιταλική επίθεση και να «πάρουν εκδίκηση για την Τήνο».Ο David Hunt, Βρετανός αξιωματικός πληροφοριών αποσπασμένος στην Αθήνα, ανέφερε:<< Η ισχύς των Ελληνικών δυνάμεων είναι το πεζικό, πού μπορεί να πολεμήση με ένα καρβέλι ψωμί και μιά φούχτα ελιές την ημέρα>><ref>{{Cite book|title=Το ημερολόγιο μιάς καταστροφής|first=Ρόμπερτ|last=Χίκμαν|publisher=Γκοβόστης|isbn=|year=2008|location=Αθήνα|page=89|quote=}}</ref>
 
Μετά τον Πόλεμο, πολλοί Ιταλοί αξιωματικοί παρομοίαζαν την ελληνική αντίσταση στην Ήπειρο με αυτή των Τούρκων στα [[Δαρδανέλια]] στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και κάποιοι μάλιστα έφτασαν στο σημείο να την αποδώσουν και στη συμμετοχή προσφύγων (περίπου 25%) από την [[ανταλλαγή πληθυσμών]] του 1923, που γνώριζαν καλά γιά την αθρόα βοήθεια που πρόσφεραν οι Ιταλοί φανερά στον Κεμάλ κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία.<ref>Lamb, Richard. ''Mussolini as Diplomat'' σελ. 291-292</ref><ref>Mack Smith, Dennis. ''Mussolini's Roman Empire'' σελ. 79</ref>
 
== Φάσεις επιχειρήσεων ==
Γραμμή 152 ⟶ 154 :
Η επίθεση από τη Δυτική Μακεδονία συνδυάστηκε με γενική επίθεση σε ολόκληρο το μήκος του Μετώπου. Το Α' και Β' Σώμα Στρατού προέλασαν στην Ήπειρο, και μετά από σκληρή μάχη κατόρθωσαν να καταλάβουν τους [[Άγιοι Σαράντα|Αγίους Σαράντα]], το [[Πόγραδετς]] και το [[Αργυρόκαστρο]] ως τις αρχές Δεκεμβρίου και τη [[Χειμάρρα]] την παραμονή των Χριστουγέννων. Είχε πλέον καταληφθεί ουσιαστικά ολόκληρη η [[Βόρεια Ήπειρος]]. Στις [[10 Ιανουαρίου]] [[1941]], πριν την έλευση της βαρυχειμωνιάς, καταλήφθηκε και το στρατηγικής σημασίας οχυρωμένο [[Κατάληψη της Κλεισούρας|πέρασμα της Κλεισούρας]]. Αλλά οι Έλληνες δεν κατόρθωσαν να προωθηθούν προς το [[Βεράτιο]], ενώ απέτυχε και η επίθεσή τους προς την [[Αυλώνα]]. Στη μάχη για την Αυλώνα, οι Ιταλικές μεραρχίες «Λύκοι της Τοσκάνης», «Τζούλια», «Πινερόλο» και «Πουστέρια» υπέστησαν μεγάλες απώλειες, αλλά στα τέλη Ιανουαρίου η ελληνική προέλαση σταμάτησε. Οι Έλληνες σταμάτησαν λόγω αριθμητικής υπεροχής, πλέον, των Ιταλών, και λόγω της απομάκρυνσής τους από τα κέντρα ανεφοδιασμού. Χαρακτηριστικό είναι πώς από Αθήνα πρός Λάρισα κινούνταν μόνον δύο συρμοί την ημέρα με 240 τόνους εφοδίων και μικρές ταχύτητες, διότι έκαιγαν ξύλα με μικρή θερμική απόδοση και όχι άνθρακα<ref>{{Cite book|title=Η Βρετανική βοήθεια στην Ελλάδα|first=Robin|last=Higman|publisher=Γκοβόστης|isbn=|year=2008|location=Αθήνα|page=292|quote=}}</ref>
 
Στο μεταξύ, ο στρατηγός Σοντού αντικαταστάθηκε στα μέσα Δεκεμβρίου από τον Ούγκο Καβαλλέρο (Ugo Cavallero). Στις [[4 Μαρτίου]], με την απειλή της γερμανικής επέμβασης έκδηλη, οι Βρετανοί έστειλαν τις πρώτες τους ενισχύσεις και πολεμοφόδια στους Έλληνες. Συγκεκριμένα, έστειλαν τέσσερις μεραρχίες, εκ των οποίων δύο τεθωρακισμένες, που αριθμούσαν 60.000 στρατιώτες υπό τις διαταγές του στρατηγού Χένρι Ουίλσον (''Henry Wilson'').<ref>Buell, Hal. ''World War II Album & Chronicle'' σελ. 75</ref>.Ήδη από τις 15 Νοεμβρίου 1940 είχαν στείλει, από τα αποθέματά τους, 180,.000 ζεύγη άρβυλα, 350,.000 ζεύγη κάλτσες και 2 πλοία μουλάρια,το ένα των οποίων βυθίσθηκε<ref>{{Cite book|title=To ημερολόγιο μιάς καταστροφής,η βρεττανική βοήθεια στην Ελλαδα το 1940-41|first=Robin|last=Higham|isbn=|year=2008|location=ΑΘΗΝΑ|page=119|quote=}}</ref>
 
==Συμβολή οργανώσεων και ατόμων==
Γραμμή 164 ⟶ 166 :
Η στασιμότητα συνεχίστηκε, παρά τις επιμέρους εχθροπραξίες, καθώς και οι δυο αντίπαλοι ήταν πολύ αδύναμοι για να ξεκινήσουν νέα μεγάλη έφοδο. Οι Έλληνες ήταν σε ακόμη μειονεκτικότερη θέση καθώς, έχοντας απογυμνώσει τα βόρεια σύνορά τους από όπλα και άνδρες για να κρατήσουν το αλβανικό μέτωπο, ήταν υπερβολικά ευάλωτοι σε μια πιθανή γερμανική επίθεση μέσω Βουλγαρίας.
 
ΟιΣτην Ιταλοί,συνέχεια απόοι την άλλη πλευράΙταλοί, θέλοντας να πετύχουν μια νίκη στο αλβανικό μέτωπο πριν την επιβεβλημένη,αναμενόμενη πλέον, γερμανική εμπλοκή, συγκέντρωσαν τις δυνάμεις τους για μια νέα επίθεση με την κωδική ονομασία «Primavera» (Άνοιξη). Συγκέντρωσαν δεκαεπτά μεραρχίες έναντι των δεκατριών ελληνικών και υπό την επίβλεψη του Μουσολίνι προσωπικά, επιτέθηκαν ενάντια στο στενό της Κλεισούρας. Η επίθεση διήρκεσε από τις [[9 Μαρτίου|9]] ως τις [[20 Μαρτίου]], αλλά απέτυχε να απωθήσει τους Έλληνες, κερδίζοντας περιορισμένες μόνο περιοχές, όπως βόρεια της Χειμάρρας και μικρές εκτάσεις περί το [[Μπεράτι]]<ref>Buell, Hal. ''World War II Album & Chronicle'' σελ. 76</ref>. Έκτοτε και μέχρι τη γερμανική επίθεση στις [[6 Απριλίου]], οι επιχειρήσεις αποκλιμακώθηκαν. Η σημαντικότερη μάχη της "εαρινής επίθεσης" ήταν η μάχη του υψώματος 731.
 
=== Γερμανική επίθεση ===
Γραμμή 174 ⟶ 176 :
Από τις [[6 Απριλίου]], οι Ιταλοί ξεκίνησαν εκ νέου την επίθεσή τους στην Αλβανία, μαζί με την [[Επιχείρηση Μαρίτα|επιχείρηση «Μαρίτα»]] των Γερμανών. Οι αρχικές επιθέσεις είχαν μικρό αποτέλεσμα, αλλά στις [[12 Απριλίου]] το ελληνικό Γενικό Επιτελείο, θορυβημένο από την ταχύτατη προέλαση των Γερμανών, διέταξε την οπισθοχώρηση από την Αλβανία. Οι Ιταλοί κατέλαβαν την Κορυτσά στις [[14 Απριλίου]] και έφτασαν στις [[λίμνες Πρέσπες]] στις [[19 Απριλίου|19]]. Στις [[22 Απριλίου]] έφτασαν στα ελληνο-αλβανικά σύνορα στο χωριό [[Περάτης Ιωαννίνων|Περάτη]] και πέρασαν σε ελληνικό έδαφος την επόμενη μέρα.
 
Στο μεταξύ, στις [[18 Απριλίου]] η μηχανοκίνητη γερμανική μεραρχία [[1η Μεραρχία Πάντσερταξιαρχία SS "Σωματοφυλακή ΑδόλφοςΑδόλφου Χίτλερ" | (''Leibstandarte "Adolf Hitler"'')]] κάμπτοντας την τοπική αντίσταση, κατέλαβε το πέρασμα του Μετσόβου, αποκόπτοντας έτσι τον Ελληνικό Στρατό Ηπείρου από τα μετόπισθεν. Την επόμενη μέρα οι Γερμανοί κατέλαβαν τα Ιωάννινα, ολοκληρώνοντας την απομόνωση του ελληνικού στρατού που υποχωρούσε από την Αλβανία. Έχοντας επίγνωση της κρίσιμης κατάστασης, ο αντιστράτηγος [[Γεώργιος Τσολάκογλου]], σε συμφωνία με άλλους στρατηγούς, αλλά χωρίς την εξουσιοδότηση του Στρατάρχη [[Αλέξανδρος Παπάγος|Παπάγου]], αντικατέστησε τον Αντιστράτηγο Πιτσίκα και προσέφερε συνθηκολόγηση στον [[Ζεπ Ντίτριχ]] (Sepp Dietrich) στις 20 Απριλίου, κυρίως για να αποφύγει ατιμωτική παράδοση στους Ιταλούς<ref>Keegan, σελ. 157</ref>. Οι όροι της παράδοσης θεωρήθηκαν τιμητικοί, καθώς ο ελληνικός στρατός δε θα αιχμαλωτιζόταν, ενώ οι αξιωματικοί θα επιτρεπόταν να διατηρήσουν το ξίφος τους. Ο Μουσολίνι εξοργίστηκε από τη μονομερή αυτή παράδοση και μετά από πολλές διαμαρτυρίες στον [[Χίτλερ]], η τελετή συνθηκολόγησης επαναλήφθηκε στις [[23 Απριλίου]], για να παρευρεθούν και εκπρόσωποι της ιταλικής πλευράς.
 
Στις [[24 Απριλίου]] τα ιταλικά στρατεύματα επιτέθηκαν μαζί με τα γερμανικά στην [[Αττική]], κοντά στην Αθήνα, ενώ οι ηττημένοι Βρετανοί ξεκίνησαν την αποχώρησή τους. Παράλληλα, η Βουλγαρία εισέβαλε στην [[Θράκη]] και κατέλαβε μια περιοχή γύρω από την [[Ξάνθη]]. Στις [[3 Μαΐου]], μετά την κατάληψη και της [[Κρήτη]]ς, έγινε μια θεαματική ιταλο-γερμανική παρέλαση στην [[Αθήνα]] για να εορταστεί η νίκη του Άξονα. Μετά τη νίκη επί της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας, ο Μουσολίνι ξεκίνησε να κομπάζει για τη νέα ιταλική ''Mare Nostrum'' («η θάλασσά μας», αναφερόμενος στη Μεσόγειο).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Ελληνοϊταλικός_Πόλεμος"