Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διάσωση 4 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0 |
Διάσωση 3 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0 |
||
Γραμμή 85:
== Καταγωγή ==
Πατέρας του ήταν ο μουσουλμάνος Αλή Ριζά (ή Ριζί) Εφέντη (τουρκ. Ali Rıza Efendi), ο οποίος αρχικά δούλευε για λογαριασμό μουσουλμανικών θρησκευτικών ιδρυμάτων, επιθεωρώντας τις φιλανθρωπικές δραστηριότητές τους. Υπηρέτησε ως υπολοχαγός εθελοντικής στρατιωτικής μονάδας, κατά τον [[Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878)|Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-8]], και στο τέλος του πολέμου έγινε τελωνειακός υπάλληλος. Ο Αλή Ριζά πέθανε όταν ο Μουσταφά ήταν επτά ετών. Μητέρα του ήταν η Ζουμπεϊντέ Χανούμ (τουρκ. Zübeyde Hanım), με καταγωγή από την κωμόπολη του [[Λαγκαδάς|Λαγκαδά]], της οποίας ο πατέρας ίσως ήταν επιστάτης σε αγρόκτημα, όπως ο αδελφός της.<ref name="Mango 2004, σ.26">Mango 2004, σ.26.</ref><ref>[http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=83&artid=157570&dt=07/03/2004 Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ 1881-1938] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2 |date=2012-04-30 }}, εφημερίδα ''[[Το Βήμα]]'', Κυριακή 7 Μαρτίου 2004</ref>
Ο Ατατούρκ ισχυρίστηκε πως οι πρόγονοί του ήταν Τούρκοι [[νομαδική ζωή|νομάδες]] ([[Γιουρούκοι]]) που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]], ωστόσο δεν υπάρχουν ενδείξεις για κάτι τέτοιο<ref>Mango 2004, σ.27.</ref>. Αντίθετα, έχει υποστηριχθεί πως κληρονόμησε την [[τουρκική γλώσσα]] από προγόνους που ήρθαν από την [[Ανατολία]] και τα φυσιογνωμικά του χαρακτηριστικά από προγόνους [[Αλβανοί|αλβανικής]] ή [[Σλάβοι|σλαβικής]] καταγωγής.<ref>Mango 2004, σ.28.</ref> Κάποιες ενδείξεις για το δεύτερο είναι οι εξής: Ο παππούς του Αλή Ριζά είχε το προσωνύμιο «κόκκινος» (ξανθός), ενώ ξανθή με γαλανά μάτια ήταν η μητέρα του Κεμάλ και ο ίδιος ο Ατατούρκ. Έχει ωστόσο υποστηριχθεί πως υπήρχαν Τούρκοι μικρασιατικής καταγωγής με ανάλογα χαρακτηριστικά, όμως η αναλογία είναι μεγαλύτερη στους Βαλκάνιους. Άλλο στοιχείο είναι ότι ο Τζεμίλ Μποζόκ, μακρινός ξάδελφος του Κεμάλ και αργότερα υπασπιστής του, είχε παππού αλβανικής καταγωγής, χωρίς όμως να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν η συγγένειά του με τον Κεμάλ ήταν εξ αίματος. Επίσης, ο Τζεμίλ Μποζόκ υποστήριζε πως ήταν συγγενής και της οικογένειας της Ζουμπεϊντέ Χανούμ.<ref>Mango 2004, σ.27-28.</ref>
Γραμμή 99:
Το [[1905]] διορίστηκε υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Ακαδημίας στην [[Κωνσταντινούπολη]], αλλά θεωρήθηκε αντικαθεστωτικός με αποτέλεσμα να φυλακιστεί για λίγους μήνες και έπειτα να σταλεί, ουσιαστικά να εξοριστεί, στο 5ο τάγμα [[Δαμασκός|Δαμασκού]]. Εκεί ίδρυσε μυστικό πολιτικό σωματείο, το οποίο ονόμασε ''Vatan ve Hürriyet'', που στα τουρκικά σημαίνει ''Πατρίδα και Ελευθερία''. Κατάφερε να μυήσει αρκετούς αξιωματικούς και να δημιουργήσει παρακλάδια στη Θεσσαλονίκη. Όμως γρήγορα η επαναστατική κίνηση αποκαλύφθηκε και αναγκάστηκε να διαλύσει την οργάνωση. Στη συνέχεια μετατέθηκε στη [[Γιάφα]] (σημ. [[Ισραήλ]]).
Οι απόψεις για την συμμετοχή του Κεμάλ στο κίνημα των [[Νεότουρκοι|Νεότουρκων]] διίστανται. Θεωρείται ότι δεν έλαβε ενεργά μέρος στο κίνημα των [[Νεότουρκοι|Νεοτούρκων]].<ref name=auto1>Εφημερίδα Καθημερινή, [http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathfiles_100002_11/03/2007_184177 Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930035904/http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathfiles_100002_11/03/2007_184177 |date=2007-09-30 }}, 11 Μαρτίου του 2007</ref> Υπάρχει η άποψη ότι την εποχή του ξεσπάσματος του κινήματος ο Κεμάλ βρισκόταν στη [[Θεσσαλονίκη]], στην οποία εργάστηκε για την επιτυχία της επαναστατικής αυτής κίνησης αλλά, στη συνέχεια, ήρθε σε ρήξη με την ηγεσία των Νεότουρκων και παράτησε προσωρινά την πολιτική, στρέφοντας την προσοχή του στα στρατιωτικά.<ref>''Εγκυκλοπαίδεια Δομή'', εκδ. Δομή, Αθήνα 1996, λήμμα Ατατούρκ, σ.300.</ref>
[[Αρχείο:Yeniçeri Atatürk.JPG|αριστερά|μικρογραφία|Φωτογραφία του 1914, με τον Ατατούρκ ντυμένο ως [[Γενίτσαροι|γενίτσαρο]]]]
Το [[1911]] στάλθηκε στη [[Λιβύη]] για να οργανώσει την αντίσταση εναντίον των Ιταλών και σύντομα διακρίθηκε στον Ιταλοτουρκικό πόλεμο. Παρά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το [[1912]], προβιβάσθηκε σε [[Ταγματάρχης|ταγματάρχη]]. Το ξέσπασμα του [[Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος|Α΄ Βαλκανικού πολέμου]] τον βρήκε στην [[Καλλίπολη]], όπου λίγο αργότερα προάχθηκε σε [[Αντισυνταγματάρχης|αντισυνταγματάρχη]] και διορίστηκε στρατιωτικός ακόλουθος στη [[Σόφια]] της [[Βουλγαρία]]ς. Στις επιχειρήσεις του [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκοσμίου πολέμου]] κατάφερε να διακριθεί, με αποτέλεσμα να γίνει διοικητής του 2ου Σώματος Στρατού, με το οποίο υπηρέτησε στον [[Καύκασος|Καυκάσου]] στις επιχειρήσεις του [[1916]], και στη συνέχεια να προαχθεί σε Πασά.<ref name=auto1 />
Γραμμή 123:
Στις [[17 Νοεμβρίου]] του [[1922]] ο [[Μωάμεθ Στ΄|Σουλτάνος Μωάμεθ Στ΄]] εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη, ουσιαστικά παραδίδοντάς την στην κυβέρνηση της Άγκυρας. Στις [[29 Οκτωβρίου]] του [[1923]] ο Κεμάλ ορκίστηκε πρώτος πρόεδρος της, ενωμένης πια, [[Τουρκία]]ς, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι και το [[1938]], ημερομηνία θανάτου του, αφού προηγουμένως είχε κερδίσει τις εκλογές του [[1927]], [[1931]] και [[1935]]. Βέβαια από το 1930 είχε καταργήσει τα αντιπολιτευόμενα κόμματα με αποτέλεσμα το δικό του, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα, να είναι μόνο του στη Βουλή.
Στη διάρκεια της προεδρικής του θητείας ο Κεμάλ αναμόρφωσε και εκσυγχρόνισε την χώρα του, πραγματοποιώντας ριζοσπαστικές αλλαγές. Γενικά οι μεταρρυθμίσεις του είχαν σκοπό να μετατρέψουν την [[Τουρκία]] σε σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα βασισμένη στα δυτικά πρότυπα και πλήρως απελευθερωμένη από την θρησκεία. Μια από τις πρώτες του ενέργειες ήταν να καταργήσει το [[1924]] το [[Χαλιφάτο]] και να κλείσει τα ιδρύματα που λειτουργούσαν βάσει της ισλαμικής νομοθεσίας. Στη συνέχεια απαγόρευσε την [[πολυγαμία]], τον [[φερετζές|φερετζέ]] και το [[φέσι]] ενώ το [[1928]] επέβαλλε το [[λατινικό αλφάβητο]]. Το [[1938]] με νόμο υποχρέωσε τον κάθε Τούρκο να αποκτήσει οικογενειακό επώνυμο, κρατώντας για τον εαυτό του το Ατατούρκ, δηλαδή ''πατέρας των Τούρκων''. Επίσης με δικές του νομοθετικές ρυθμίσεις αναβάθμισε τον ρόλο των γυναικών, δίνοντάς τους το δικαίωμα ψήφου, και θέσπισε την ισότητα των δύο φύλων, ενώ επί της θητείας του καθιερώθηκε και το [[γρηγοριανό ημερολόγιο]].<ref>Εγκυκλοπαίδεια Δομή, εκδ. Δομή, Αθήνα 1996, λήμμα Ατατούρκ, σ.300.</ref><ref>Ιστοσελίδα sansimera.gr, [http://www.sansimera.gr/archive/biographies/show.php?id=16&name=Mustafa_Kemal_Ataturk Βιογραφία του Κεμάλ Ατατούρκ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927000945/http://www.sansimera.gr/archive/biographies/show.php?id=16&name=Mustafa_Kemal_Ataturk |date=2007-09-27 }}.</ref> Το [[1934]] επέτρεψε την εκλογή γυναικών στα δημόσια αξιώματα. Σημαντικές ήταν και οι προσπάθειες του για ανύψωση του εθνικού φρονήματος των Τούρκων. Για να το πετύχει χρησιμοποίησε το εκπαιδευτικό σύστημα, αναβαθμίζοντας τον ρόλο του μαθήματος της ιστορίας, και περιόρισε σημαντικά τη θρησκευτική επιρροή. Στο διπλωματικό κομμάτι ο Κεμάλ προχώρησε με το σύνθημα ''«ειρήνη στο εσωτερικό και ειρήνη στον κόσμο»'', πολιτική η οποία σε γενικές γραμμές πέτυχε, αφού η Τουρκία διατήρησε ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονες της. Αξίζει να σημειωθεί ότι το [[1936]] η Τουρκία πέτυχε την υπογραφή της Συνθήκης του [[Μοντρέ]], με την οποία ανέκτησε τον έλεγχο των [[Στενά των Δαρδανελίων|Στενών]] και η οποία θεωρήθηκε σπουδαία επιτυχία της κεμαλικής κυβέρνησης και γενικά της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Λίγο πριν πεθάνει είχε ταξιδέψει στην [[Γιάλοβα]] για ανάρρωση, αφού λόγω του πάθους του με το [[αλκοόλ]] έπασχε από [[κίρρωση]]. Απεβίωσε στις 9.05 το πρωί της [[10 Νοεμβρίου|10ης Νοεμβρίου]] του [[1938]] από κίρρωση του ήπατος στο παλάτι [[Ντολμά Μπαχτσέ (ανάκτορο)|Ντολμά Μπαχτσέ]] στην [[Κωνσταντινούπολη]] και κηδεύτηκε με λαμπρές τιμές<ref>[http://www.nndb.com/people/449/000092173/ Kemal Ataturk.<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>. Χαρακτηριστικό είναι ότι 17 χώρες έστειλαν ειδικούς αντιπροσώπους για να παρακολουθήσουν την κηδεία του. Είναι θαμμένος στο [[Ανίτκαμπιρ]], [[μαυσωλείο]] που κατασκευάστηκε ειδικά για αυτόν, στην [[Άγκυρα]]. Είχε παντρευτεί μια φορά το [[1923]] αλλά χώρισε δύο χρόνια αργότερα. Είχε υιοθετήσει 8 παιδιά, εκ των οποίων η [[Σαμπιχά Γκιοκτσέν]] έγινε μετέπειτα η πρώτη γυναίκα πιλότος στον κόσμο. Το σπίτι, όπου γεννήθηκε ο Ατατούρκ, δωρήθηκε από τον [[Δήμος Θεσσαλονίκης|δήμο Θεσσαλονίκης]] στο τουρκικό κράτος το [[1935]] και έκτοτε φιλοξενεί το [[Μουσείο Ατατούρκ]].
| |||