Πυριδίνη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διάσωση 3 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0
Διάσωση 2 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0
Γραμμή 194:
== Μοριακή δομή ==
[[Αρχείο:Pyridine-2D-Skeletal.png|μικρογραφία|109x109εσ|Πυριδίνη με το ελεύθερο ζεύγος ηλεκτρονίων]][[Αρχείο:Pyridine-orbitals.svg|μικρογραφία|180x180εσ|Το ηλεκτρονιακά τροχιακά στο μόριο της πυριδίνης.]]Η πυριδίνη έχει ένα συζευγμένο σύστημα των έξι (6) [[Δεσμός π|π]] ηλεκτρονίων που είναι απεντοπισμένα πάνω από το επίπεδο του δακτυλίου της. Το μόριό της είναι επίπεδο και ακολουθεί τα κριτήρια Hückel για τα αρωματικά συστήματα. Ωστόσο, σε αντίθεση με το βενζόλιο, η πυκνότητα του ηλεκτρονιακού νέφους δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένη πάνω από το δακτύλιο της πυριδίνης, λόγω της αυξημένης [[Ηλεκτραρνητικότητα|ηλεκτραρνητικότητας]] του ατόμου του αζώτου της, που παράγει αρνητική επαγωγική επίδραση πάνω στο δακτύλιο. Για το λόγο αυτό η πυριδίνη έχει διπολική ροπή που εξασθενεί την αρωματική σταθεροποίηση συντονισμού, σε σύγκριση πάντα με το βενζόλιο. Συγκεκριμένα, η πυριδίνη έχει ενέργεια [[Συντονισμιός (χημεία)|συντονισμιού]] 117&#x20;kJ·mol<sup>-1</sup>, έναντι 150&#x20;kJ·mol<sup>-1</sup> της αντίστοιχης του βενζολίου.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Pyridine#Joule Joule], p.&nbsp;7</ref> Ο σχετικά μικρότερος ηλεκτρονιακός απεντοπισμός στην πυριδίνη αντικατοπτρίζεται και στο μικρότερο μήκος δεσμού C–N, που είναι 137 pm, έναντι 139 pm του μήκους δεσμού C-C στο βενζόλιο. Και τα δυο μήκη δεσμών, ωστόσο, βρίσκονται μεταξύ των τιμών που αντιστοιχούν σε απλούς και [[Διπλός δεσμός|διπλούς δεσμούς]], φαινόμενο που είναι χαρακτηριστικό των αρωματικών ενώσεων. Όλα τα άτομα στο δακτύλιο της πυριδίνης βρίσκονται σε sp² [[Ατομικό τροχιακό|υβριδισμό]]. Το άτομο του αζώτου εμπλέκεται στο αρωματικό σύστημα χρησιμοποιώντας το μη υβριδοποιημένο p τροχιακό του. Το μονήρες ζεύγος ηλεκτρονίων του ατόμου του αζώτου είναι υβριδοποιημένο σε sp² υβριδισμό, προβάλλοντας προς τα έξω από το δακτύλιο, στο ίδιο επίπεδο με τους εντοπισμένους [[Δεσμός σ|σ-δεσμούς]]. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, το μονήρες ηλεκτρονιακό ζεύγος του ατόμου του αζώτου δεν συμβάλλει στο αρωματικό σύστημα (ευτυχώς, γιατί θα το καθιστούσε [[Αντιαρωματικότητα|αντιαρωματικό]]), αλλά επηρεάζει τις χημικές ιδιότητες της πυριδίνης, γιατί εύκολα υποστηρίζει το σχηματισμό δεσμού μέσω ηλεκτρονιόφιλης επίδρασης. Ωστόσο, λόγω του διαχωρισμού του μονήρους ζεύγους από το αρωματικό σύστημα του δακτυλίου, το άτομο του αζώτουτ δεν μπορεί να συνεισφέρει θετικό μεσομεριακό αποτέλεσμα.[[Αρχείο:Pyridinium-orbitals.svg|μικρογραφία|180x180εσ|Το ηλεκτρόνιο τροχιακά στο πυριδινιώνιο (PyH<sup>+</sup>).]]
[[Αρχείο:Pyridine-10.png|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Pyridine-10.png|μικρογραφία|620x620εσ|Δομές{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }} συντονισμού της πυριδίνης]]
Πολλές ενώσεις που είναι ανάλογες της πυριδίνης είναι γνωστές, στα οποία το άτομο αζώτου της αντικαθίσταται από άτομα άλλων χημικών στοιχείων. Παραδείγματα:
# C αντί N: [[Βενζόλιο]].
Γραμμή 226:
 
=== Χημικές ιδιότητες ===
Η πυριδίνη είναι αναμείξιμη με το νερό και σχεδόν με όλους τους οργανικούς διαλύτες. Συμπεριφέρεται ως ασθενής βάση. Με το [[υδροχλωρικό οξύ]] σχηματίζει το χλωριούχο πυριδινώνιο, το κρυσταλλικό υδροχλωρικό της άλας, που έχει κανονική θερμοκρασία τήξης 145-147&#x20;°C.<ref name="alfa">{{Cite web|url=http://www.alfa.com/content/msds/english/L11463.pdf|title=Pyridine hydrochloride MSDS|publisher=Alfa Aesar|accessdate=26 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141018080933/http://www.alfa.com/content/msds/english/L11463.pdf|archivedate=2014-10-18|url-status=dead}}</ref> Οι περισσότερες χημικές ιδιότητες της πυριδίνης είναι οι χαρακτηριστικές και αναμενόμενες για την κατηγορία των ετεροαρωματικών ενώσεων, στις οποίες η πυριδίνη ανήκει. Πιο συγκεκριμένα, σε [[Οργανική αντίδραση|οργανικές αντιδράσεις]], η πυριδίνη συμπεριφέρεται τόσο ως τριτοταγής [[Αμίνες|αμίνη]], δίνοντας N-αλκυλίωση, N-ακυλίωση, καθώς και Ν-οξείδωση, όσο και ως [[Αρωματικότητα|αρωματική ένωση]], που δίνει [[Αντίδραση πυρηνόφιλης υποκατάστασης|πυρηνόφιλες υποκαταστάσεις]]. Λόγω της παρουσίας του [[Ηλεκτραρνητικότητα|ηλεκτροαρνητικού]] ατόμου αζώτου στο δακτύλιό της, η πυριδίνη είναι σχετικά ανεπαρκής ηλεκτρονιακά. Γι' αυτό δίνει δυσκολότερα [[Αντίδραση αρωματικής ηλεκτρονιόφιλης υποκατάστασης|αντιδράσεις αρωματικής ηλεκτρονιόφιλης υποκατάστασης]], σε σύγκριση με το βενζόλιο, που είναι χαρακτηριστικές για το βενζόλιο και πολλά από τα παράγωγά του. Η δυσκολία πραγματοποίησης αντιδράσεων αρωματικής ηλεκτρονιόφιλης υποκατάστασης αυξάνεται αν δεν εξουδετερώνονται τάχιστα τα παραγώμενα από την υποκατάσταση πρωτόνια, γιατί τότε σχηματίζεται πυριδινώνιο, που ενισχύει ακόμη περισσότερο την ηλεκτρονιακή ανεπάρκεια της ουδέτερης πυριδίνης. Ωστόσο, σε αντίθεση με το βενζόλιο και πολλά παράγωγά του, η πυριδίνη δίνει πυρηνόφιλη υποκατάσταση και [[μετάλλωση]] από το δακτύλιο, αντιδρώντας με ισχυρές [[Οργανομεταλλική ένωση|οργανομεταλλικές]] βάσεις.
 
Η χημική δραστικότητα, λοιπόν, της πυριδίνης μπορεί να διακριθεί σε τρεις (3) ομάδες αντιδράσεων:
Γραμμή 326:
 
== Ασφάλεια ==
Η πυριδίνη έχει [[Σημείο ανάφλεξης|ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης]] μόλις 17&#x20;°C και, επομένως, είναι εξαιρετικά εύφλεκτη. Η [[Σημείο αυτανάφλεξης|θερμοκρασία αυτοανάφλεξης]] είναι 550&#x20;°C, και τα μείγματα των 1,7–10,6%&#x20;κατ' όγκων ατμών πυριδίνης και αέρα είναι εκρηκτικά. Η θερμική τροποποίηση της πυριδίνης, ξεκινά πάνω από 490&#x20;°C, με αποτέλεσμα κυρίως 2,2-διπυριδίνη, ενώ σε μικρότερο βαθμό σχηματίζονται 2,3΄-διπυριδίνη, 2,4΄-διπυριδίνη, [[Οξείδια του αζώτου (NOx)|οξείδια του αζώτου]] (NO<sub>x</sub>) και <nowiki/>[[μονοξείδιο του άνθρακα]] (CO).<ref name="GESTIS">{{GESTIS|ZVG=13850|Name=Pyridine}}</ref> H πυριδίνη διαλύεται εύκολα στο νερό και βλάπτει τόσο τα [[Ζώο|ζώα]] όσο και τα [[Φυτό|φυτά]] σε [[Οικοσύστημα|υδατικά οικοσυστήματα]].<ref>{{Cite web|url=http://cfpub.epa.gov/ecotox/|title=Database of the (EPA)|publisher=U.S. [[Environmental Protection Agency]]}}</ref> Η επιτρεπόμενη μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση της πυριδίνης ήταν 15-30 [[Ppm (μονάδα μέτρησης)|ppm]] ή 15-30&#x20;mg·m<sup>-3</sup> στον αέρα, στις περισσότερες [[Χώρα|χώρες]], κατά τη [[δεκαετία]] του [[1990]], αλλά μειώθηκε σε 5&#x20;ppm, κατά τη δεκαετία του [[2000]].<ref>{{Cite web|url=http://www.alfa.com/content/msds/english/19378.pdf|title=Pyridine MSDS|publisher=Alfa Aesar|accessdate=3 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150403012740/http://www.alfa.com/content/msds/english/19378.pdf|archivedate=2015-04-03|url-status=dead}}</ref> Για σύγκριση, εσωτερικός αέρας μολυσμένος με καπνό του [[Τσιγάρο|τσιγάρου]] μπορεί να περιέχει μέχρι και 16&#x20;μg·m<sup>-3</sup> πυριδίνης, και ένα τσιγάρο περιέχει 21-32&#x20;µg.
 
== Θέματα υγείας ==