Αυγουστίνος Ιππώνος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|όνομα = Αυγουστίνος Ιππώνος

|έτος_γέννησης = [[13 Νοεμβρίου]] [[354]]

|έτος_κοίμησης = [[28 Αυγούστου]] [[430]] (75 ετών)

|σύμβολα = Παιδί, περιστέρι, πένα, κοχύλι, διάτρητη καρδιά, βιβλίο με μικρή εκκλησία, προσωπικό του επισκόπου, μήτρα δεσπότη

|Προστάτης = [[Ζυθοποιία|Ζυθοποιών]], τυπογράφων, [[Θεολογία|θεολόγων]]

|πολιούχος = Μπρίτζπορτ ([[Κονέκτικατ]], [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Η.Π.Α.]]), Καγκαγιάν ντε Όρο ([[Φιλιππίνες]])

Γεννήθηκε στην Ταγάστη της [[Νουμιδία|Νουμιδίας]] της [[Αφρική|Αφρικής]], το σημερινό [[Σουκ Αράς]] της [[Αλγερία|Αλγερίας]], μικρή ορεινή επαρχιακή πόλη. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος της [[Αγία Μόνικα|Αγίας Μόνικας]] - όνομα ΒερβέρικοΒερβερικό - και του Πατρικίου, Ρωμαίου πολίτη, ειδωλολάτρη ως προς τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ο πατέρας του βαφτίστηκεβαπτίστηκε Χριστιανός λίγο πριν πεθάνει.

Την πρώτη μόρφωσή του την έλαβε στην Ταγκάστα και ήταν λατινική αποκλειστικά,. Μετά ταστα Μάδαυρα και εν συνεχεία σπούδασε ρητορική στην [[Καρχηδόνα]], ακολουθώντας τις πατρικές επιθυμίες για ρητορικές σπουδές. Όταν πέθανε ο πατέρας του, διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Ένας όμως συντοπίτης του, ο Ρωμανιανός, θέλησε να τον ενισχύσει οικονομικά για να συνεχίσει τις σπουδές του. Σε αυτόν θα αφιερώσει αργότερα το πρώτο του σύγγραμμα ο Αυγουστίνος.

Ο Ιερός Αυγουστίνος σε μικρή ηλικία ακολούθησε το φιλοσοφικό ρεύμα του Ορτενσίου του [[Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας|Μάρκου Τύλλιου Κικέρωνος]]. Εν συνεχεία εντάσσεται στο ρεύμα του [[Μανιχαϊσμός|Μανιχαϊσμού]], που ήταν σε ιδιαίτερη έξαρση τον 4ο αιώνα και παραμένει ακόλουθός του για 7 έτη. Σε ηλικία δεκαέξι ετών γνωρίζεται και με μία χριστιανή, με την οποία ζει εκτός γάμου για δεκαπέντε χρόνια και αποκτά μαζί της έναν γιο, τον Αδεοδάτο. Θα την εγκαταλείψει αργότερα στο Μιλάνο, μετά από σχετική προτροπή της μητέρας του, αργότερα στο [[Μιλάνο]] επειδή τον εμπόδιζε στην σταδιοδρομία του. Στο ίδιο διάστημα δρα ως διδάσκαλος της ρητορικής στην Ταγκάστα και την Καρχηδόνα. Το 383 μεταβαίνει στη [[Ρώμη]], οπουόπου και συνεχίζει το διδακτικό του έργο. Στη Ρώμη, και μετά από έντονη εσωτερική αναζήτηση, καθώς πλέον και η διδασκαλία του Μανιχαϊσμού δεν κάλυπτε τις πνευματικές ανησυχίες και αναζητήσεις του, θέλγεται από τη διδασκαλία του [[Αμβρόσιος Μεδιολάνων|Αμβροσίου επισκόπου Μεδιολάνων]] και σε συνδυασμό με την έντονη ενασχόλησή του με τον [[Πλάτων|Πλάτωνα]], προσέρχεται στο χριστιανισμό.

Το 387 βαπτίζεται Χριστιανός από τον Αμβρόσιο. Το 391 χειροτονείται ιερέας, αφού ήδη από το 388 έχει επιστρέψει στην Βόρειο Αφρική. Το 395 εκλέγεται επίσκοπος [[Ιππών Βασιλικός|Βασιλικού Ιππώνος]] (Hippo Regio), της Νουμιδίας. Εκεί θα ξεχωρίσει για την ποιμαντική του δραστηριότητα, αλλά και την έντονη αντι-αιρετική του δράση, αφού ως επίσκοπος ο Αυγουστίνος αντιμετώπισε και τελικά σταμάτησε το σχίσμα του [[Δονατισμός|Δονατισμού]], συγκαλώντας πολλές τοπικές Εκκλησιαστικές Συνόδους. Επίσης, η Σύνοδος της Καρχηδόνος το [[411]] καταδίκασε την αίρεση του Πελαγιανισμού και ο Αυγουστίνος αναγνωρίστηκε ως ο κύριος υπερασπιστής της Ορθοδοξίας. Τελικά, το 426 παραιτήθηκε από επίσκοπος, αλλά πέρασε τα τελευταία του χρόνια πολεμώντας τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]].<ref>{{Cite book|title=Η Αγιότης του Ιερού Αυγουστίνου|last=Γρατσίας|first=αρχιμανδρίτης Λαυρέντης|publisher=Ιερά Μονή Αγ. Αυγουστίνου|year=2009|isbn=|location=Φλώρινα|page=11-12}}</ref>

Ο Αυγουστίνος επιχειρεί με το έργο του να απαντήσει στις μομφές των ειδωλολατρών διανοουμένων κατά των Χριστιανών, ότι ο Χριστιανισμός ήταν η κύρια αιτία για τις καταστροφές που είχαν επιφέρει οι βάρβαροι με τις επιδρομές τους στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Συγκεκριμένα ο [[Νεοπλατωνισμός|νεοπλατωνιστής]] [[Πορφύριος]] ισχυριζόταν πως η ίδια η ιστορική εμπειρία, δεν επιβεβαίωνε την διακηρυγμένη από τους Χριστιανούς ''οικουμενική οδό σωτηρίας''<ref>Ζακ Λε Γκοφ, Ιστορία και μνήμη, μτφρ.Γιάννης Κουμπουρλής, εκδ.Νεφέλη, Αθήνα, 1998, σελ.215</ref> Ταυτόχρονα όμως και οι Χριστιανοί είχαν ανάλογες απορίες: πως συμβιβάζεται μια ''σοφή'' από το θεό διακυβέρνηση της ιστορίας με αυτές τις καταστροφές; Ο Αυγουστίνος έρχεται να απαντήσει με το έργο του ‘’Πολιτεία του Θεού’’. Καταρχήν ισχυρίζεται, πως οι σύγχρονες τουςαυτές καταστροφές δεν είναι κάτι το εξαιρετικό και ασυνήθιστο, αλλά και στο παρελθόν είχαν συμβεί πιο μεγάλες συμφορές. Επίσης, μέτρο και κριτήριο της ευημερίας δεν είναι οι υλική ευμάρεια και οι δόξες, οπότε η έκλειψηέκλειψή τους ή η κάμψη τους να συνιστά κικαι απόδειξη παρακμής της εποχής τους.

Κλειδί για τηντη σωστή ανάγνωση και ερμηνεία της ιστορίας είναι η παράλληλη ύπαρξη δύο πολιτειών, που διαφέρουν μεταξύ τους ριζικά: πρόκειται για την Ουράνια Πολιτεία του Θεού και την επίγεια του Σατανά. Η πλειοψηφία των ανθρώπων ανήκει στην δεύτερη, ενώ μιαμιία μειονότητα στην πρώτη. Αυτή η μειονότητα προσωρινά μόνο -ως πάροικοι- ζει στην επίγεια. Αναπόφευκτος προορισμός της δεύτερης αυτής πολιτείας είναι η καταστροφή και ο θάνατος. ΚιΚαι αυτό γιατίδιότι είναι πλήρης αμαρτιών, διαφθοράς και ηθικής παρακμής. Οι βάρβαροι εισβολείς δεν είναι κάτι το ασύνηθες, αλλά απότοκο αυτής του ηθικού κλίματος που επικρατεί σε αυτήν,· έρχονται ως τιμωροί. Όσο δε για τους Χριστιανούς αναγνώστες του έργου του, σε αυτούς απαντούσε, πως οι συμφορές δεν τους αφορούν, επειδή δεν ανήκουν σε αυτήν την Civitas Terenna αλλά στην Civitas Dei. <ref> Λυκούργος Αρεταίος, Η φιλοσοφία της ιστορίας και η ιστορία της. Από τον Ησίοδο ως τον Toynbee, εκδ. Διογένης, Αθήνα, 1985, σελ.38-42</ref>

Είναι πολύ δύσκολο να συνθέσουμε μιαμία συστηματική θεωρία του Αυγουστίνου για την τέχνη και το ωραίο, επειδή οι αναφορές είναι διάσπαρτες στα έργα του και τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνοντανεπικεντρωνόταν στην επεξεργασία ενός θεολογικού συστήματος και στην υπεράσπιση της χριστιανικής διδασκαλίας από τους ειδωλολάτρες λογίους . Ο ίδιος στα απομνημονεύματά του μας πληροφορεί πως πριν μεταστραφεί στον Χριστιανισμό, είχε συντάξει μιαμία πραγματεία με τίτλο ‘’De Pulchro et Apto’’ (Περί του Ωραίου και του ταιριαστού), η οποία όμως χάθηκε. Οι αναφορές του σε αυτή είναι αρκετά περιορισμένες, πάντως σε αυτήν έκανε διάκριση ανάμεσα σε ό,τι είναι ωραίο καθεαυτό και σε ό,τι είναι ωραίο επειδή εφαρμόζει σε κάτι άλλο. Ο Αυγουστίνος θεωρεί την ομορφιά ως ιδιότητα ετερογενών συνόλων: γι' αυτήν τηντη ‘’συμφωνία των μερών’’ μιλά στα έργα του ‘’De ordine’’ (Περί τάξεως), ‘’De musica’’ (Περί μουσικής), ‘’De vera religione’’ (Περί της αληθούς θρησκείας’’). Οι έννοιες της ενότητας, της ισότητας, της αναλογίας, της τάξης και του αριθμού είναι κεντρικές για την αισθητική θεωρία του Αυγουστίνου. Το ωραίο πηγάζει από την ενότητα, την αναλογία την τάξη. Η ενότητα ποικίλει ως προς το βαθμό της , αφού όλα τα όντα δεν έχουν τον ίδιο βαθμό ενότητας. Ενοποίηση έχουμε, όταν δεν υπάρχει ανομοιομορφία εσωτερική. Τα σύνθετα πράγματα συνιστούν ολότητες, όταν είναι αρμονικά και σύμμετρα· και είναι αρμονικά και σύμμετρα, όταν τα μέρη τους ομοιάζουν μεταξύ τους. Επίσης η ανισότητα ή η ισότητα των πραγμάτων οδηγεί στην αναλογία, το μέτρο, και τον αριθμό. Ο αριθμός έχει μια θεμελιώδη σημασία για την τάξη, αντίληψη που την πήρε από τον [[Πλάτων|Πλατωνικό]] Τίμαιο, όπου αναπτύσσεται η άποψη πως τα αντικείμενα έχουν αριθμητικές ιδιότητες και βάσει αυτών μετέχουν των ενυπαρχουσών στον Θείο νου Μορφών.

Αφού η τάξη οδηγεί στον αριθμό και στη συνοχή, έχει έλλογο χαρακτήρα. Για να γνωσθεί η τάξη, προϋποτίθεται η λογικότητα, όπως και για την ηδονή που γεννά αυτή η γνώση της τάξης, προϋποτίθεται η λογικότητα. Με βάση αυτή την αρχή, της λογικότητας, διακρίνει τις ηδονές, σε ανώτερες και κατώτερες: οι πρώτες συνδέονται με τις αισθήσεις που αντιλαμβάνονται την τάξη και είναι η οπτική και η ακουστική, καιενώ οι δεύτερες που δεν εντοπίζουν τάξη, αλλά ποιότητες όπως η γεύση και η όσφρηση.

Η ωραιότητα δεν είναι κάτι έξωθεν, αφού η ενότητα ως βάση του ωραίου, είναι και βάση του ‘’Είναι’’, άρα τα πράγματα είναι ωραία στο βαθμό που υπάρχουν πραγματικά . Η σύλληψη της κρίσης περί του ωραίου προϋποθέτει και κάτι άλλο, εκτός από τον βαθμό μετοχής στο ωραίο,: το αν ο κριτής-θεατής κατέχει την έννοια της ιδανικής τάξης και ενότητας, η οποία όμως ποτέ δεν φανερώνεται στον υλικό κόσμο. Η κατοχή αυτής της έννοιας από τον θεατή οφείλεται σε ‘’θεία φώτιση’’. Στο ωραίο δεν υπάρχει σχετικότητα. ΜιαΜία θεωρία για το ωραίο όμως, δεν μπορεί να μηνμη θίγει και ζητήματα της φύσεως της τέχνης: απορρίπτει το θέατρο ως κάτι που υποθάλπει την ηθική χαλαρότητα. Ταυτόχρονα επεξεργάζεται μια πιο συγκροτημένη έννοια του ‘’πλασματικού’’ . Η τέχνη δεν είναι μίμηση, αλλά επινόηση , αφού στηρίζεται σε συνδυασμούς στοιχείων από πολλές πηγές και στην προσθήκη άλλων δια της φαντασίας. Έτσι το προκύπτον σύνολο δεν είναι προϊόν καμίας αισθητηριακής αντίληψης. <ref>Monroe Beardsley, Ιστορία των αισθητικών θεωριών, μτφρ. Δημοσθένης Κούρτοβικ, Παύλος Χριστοδουλίδης, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα,1989,σελ.84-91</ref>

Για την [[Καθολική Εκκλησία]] θεωρείται [[άγιος]] και Δάσκαλος της Εκκλησίας, καθώς και ο προστάτης άγιος του [[Τάγμα των Αυγουστίνων|Τάγματος των Αυγουστίνων]]. Παρά την επίσημη αναγνώρισή του ως αγίου από την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], πολλοί Ορθόδοξοι αποφεύγουν να τον αποκαλέσουν «Άγιο», καθώς υπήρξε υπέρμαχος του [[Παπικό πρωτείο|Παπικού πρωτείου]] και του [[filioque]]. Σύμφωνα ομωςόμως με άλλη άποψη, η διδασκαλία του δε θεωρείται εναρμόνιση με το [[filioque]] όπως αυτό εμφανίζεται κατακατά τον 8ο αιώνα, καθότι σύμφωνα με αυτή το «filioque» το οποίο εισάγει ο Αυγουστίνος, δεν εισάγεται για την προαιώνοπροαιώνιο σχέση και προέλευση του Υιού με τον παράκλητοΠαράκλητο, αλλά για την σχέση διαδοχής σε ότι αφορά τη Θεία Οικονομία. Επίσης ονοματίζεταιονομάζεται συχνά ως "Ιερός Αυγουστίνος". Ο Αυγουστίνος θεωρείται επίσης άγιος από την [[Λουθηρανισμός|Λουθηρανική]] και την [[Αγγλικανισμός|Αγγλικανική]] εκκλησία.

Το συγγραφικό έργο του είναι πληθωρικό : έγραψε για να απολογηθεί για την μεταστροφή του στην Εκκλησία, και να πείσει τον εαυτό του και τους άλλους για την ορθότητα της επιλογής του αυτής. Για να καταπολεμήσει τους εθνικούς και τους Μανιχαίους που αρχικά τον είχαν προσελκύσει, να ανατρέψει τους Δονατιστές και τους Πελαγιανούς, να οικοδομήσει τους πιστούς επιλύοντας πρακτικά προβλήματα ηθικής και πνευματικής ζωής, να αναλύσει και να υποστηρίξει τη δογματική διδασκαλία. Να αναλύσει τη σχέση της σώζουσας εκκλησίας και του κοσμικού κράτους στην ιστορία και να ερμηνεύσει την Αγία Γραφή.<ref>Στυλιανός Παπαδόπουλος, « Αυγουστίνος Ιππώνος . Ο μέγιστος εκκλησιαστικός πατέρας της Δύσεως», Θεολογία, τομ.79, τ/χ.2 (Ιούλιος-Δεκέμβριος) 2008,σελ. 462</ref>

* Λυκούργος Αρεταίος, Η φιλοσοφία της ιστορίας και η ιστορία της, εκδ. Διογένης, Αθήνα, 1985, σελ.38-42

* Κάρεν Άρμστρονγκ, Η ιστορία του Θεού, μτφρ. Φώτης Τερζάκης, εκδ. Φιλίστωρ, Αθήνα, 2002, σελ.189-197, 328-330

* Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Εισαγωγή: Ο Αυγουστίνος και οι Εξομολογήσεις, στο: Αγίου Αυγουστίνου, Εξομολογήσεις ,τομ.Α, μτφρ.Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, εκδ,Πατάκης, Αθήνα, 1999, σελ.23-42

* Χρήστος Νάσιος, Ο μυστικισμός του Δυτικού Χριστιανισμού, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000, σελ.23-31

* αρχιμ. Ειρηναίος Χατζηεφραιμίδης, «Ο Ιερός Αυγουστίνος και οι Ψαλμοί» Επ. Επ.Θεολ. Σχολ. Θεσσ/ίκης τμήμα Ποιμαντικής Θεολογίας, τομ.3 (1993), σελ.317-353

* Στυλιανός Παπαδόπουλος, « Αυγουστίνος Ιππώνος . Ο μέγιστος εκκλησιαστικός πατέρας της Δύσεως», Θεολογία, τομ.79, τ/χ.2 (Ιούλιος-Δεκέμβριος) 2008, σελ.459-525

* Steven Fanning, Οι μυστικοί της Χριστιανικής παράδοσης, μτφρ. Θεοδώρα Δαρβίρη, εκδ. Ενάλιος, Αθήνα, 2005, σελ.172-176

* G. H. Sabine, Ιστορία των πολιτικών θεωριών, μτφρ. Μάνθος Κρίσπης, εκδ. Ατλαντίς, χ.χ.,σελ.211-216

* Monroe Beardsley, Ιστορία των αισθητικών θεωριών, μτφρ. Δημοσθένης Κούρτοβικ, Παύλος Χριστοδουλίδης, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα,1989,σελ.84-91

* Mark D. Jordan, «Αυγουστίνος», στο:Robert Audi (επίμ.), Το Φιλοσοφικό Λεξικό του Cambridge, μτφρ. Γιώργος Μερτίκας, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 2011, σελ.174-175

* Θεοδόσης Πελεγρίνης, «Αυγουστίνος, Αυρήλιος ιερός», Λεξικό της Φιλοσοφίας, εκδ.Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005, σελ.706-709

* Paul Vincent Spade, «Μεσαιωνική φιλοσοφία», στο: Anthony Kenny (επίμ.):Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης: Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, μτφρ.Δέσποινα Ρισσάκη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 2005, σελ.92-108

* Φώτιος Ιωαννίδης, «Αυγουστίνος Ιππώνος (354-430). Το οδοιποριιό της αναζήτησης του Θεού μέσω της άσκησης»,Γρηγόριος ο Παλαμάς, έτος 82,τχ.779(Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1999),σελ.661-668

* Johannes Straub, O ιερός Aυγουστίνος περί της παλιγγενεσίας της Pωμαϊκής Aυτοκρατορίας, εισαγωγή και μετάφραση Ευάγγελος Χρυσός, Aθήνα, 1962

* Χρήστος Γιανναράς, Ενάντια στη θρησκεία, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα,2007, σελ.224-236

* Μιχάλης Μακράκης, Ιστορία της φιλοσοφίας της θρησκείας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1994

* Μάριος Μπέγζος, Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία της θρησκείας, εκδ. Γρηγόρης, Αθήνα, 2004, σελ.79-105

* David Nicolas Η εξέλιξη του Μεσαιωνικού κόσμου, μτφρ. Μαριάννα Τζιαντζή, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2000

* Janet Coleman, Ιστορία της πολιτικής σκέψης. Από την αρχαιότητα μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους,μτφρ.Γιώργος Χρηστίδης, εκδ.Κριτική, Αθήνα, 2004,σελ.596-653

* Συλλογικό (επίμ. Φώτιος Ιωαννίδης), Ιερός Αυγουστίνος. Η επίδραση της θεολογίας του σε Ανατολή και Δύση,εκδ.Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2013

* Κωνσταντίνος Μπόνης, Ο Άγιος Αυγουστίνος Επίσκοπος Ιππώνος. Βίος και συγγράμματα. εκδ.Γρηγόρης, 1964

* Αθανάσιος Καψάλης, Ο Ιερός Αυγουστίνος και η Πολιτεία του Θεού. Συμβολή στην εκκλησιαστική ιστοριογραφία του Ε αιώνα, εκδ.Ostracon, 2014

* Αυγουστίνος Ιππώνος, Η Πολιτεία του Θεού (Βιβλίο Ι), μτφρ. Νικόλαος Ζαρωτιάδης, πρόλογος: Χρήστου Αθ. Αραμπατζή, εισαγωγή Αθανάσιου Καψάλη, εκδ.Ostracon, Θεσσαλονίκη, 2015

* Αυγουστίνος Ιππώνος, Η Πολιτεία του Θεού (Βιβλίο ΙΙ), μτφρ. Νικόλαος Ζαρωτιάδης, πρόλογος: Φώτιος Ιωαννίδης, εκδ. Ostracon, Θεσσαλονίκη, 2017.

* ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ Καθηγητή ΑΠΘ Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ Ο ΙΕΡΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ [https://hephaestus.nup.ac.cy/bitstream/handle/11728/7672/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE_sholi_full.pdf?sequence=1&isAllowed=y]