Κοσμάς ο Αιτωλός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Καθώς το κήρυγμά του Κοσμά του Αιτωλού διασώθηκε μέσω της προφορικής παράδοσης, η ακρίβεια του είναι σχεδόν αδύνατο να βεβαιωθεί.<ref name="Kitrom2013-126"/> Στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό αποδίδεται μια σειρά κειμένων, σημαντικότερες των οποίων είναι οι «Διδαχές» και οι «Προφητείες», που πιστεύεται ότι βασίζονται σε κηρύγματα του ίδιου του Αγίου που καταγράφηκαν αμέσως ή σύντομα μετά την απαγγελία τους. Σύμφωνα με τη πλειοψηφία των ερευνητών<ref>Φαλτάιτς, Φ. Μιχαλόπουλος, Μ. Καλινδέρης, Κ. Κούρκουλας, Κ. Κώνστας, Απ. Βακαλόπουλος</ref> αποτελούν άμεσες καταγραφές των ομιλιών του<ref>Ιω. Μενούνος, ο.π., σελ. 286</ref>, με πιθανότερο σενάριο κατά τον Ιω. Μενούνο, να αποτελούν υπαγορευμένες ομιλίες σε μαθητές του<ref>Ιω. Μενούνος, ''"Κοσμά Αιτωλού Διδαχές και Βιογραφία"'', Ακρίτας, σελ. 340-341</ref>. Σε ότι αφορά τη χρονολόγηση των κειμένων, αυτές διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες με βάση το χρόνο εκφώνησης και το χρόνο καταγραφής ή αντιγραφής. Σύμφωνα με τα διασωθέντα πρωτότυπα, τα οποία μας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το χρόνο<ref>Όπως για παράδειγμα το κείμενο του Αποστολιά, που μας αναφέρει ότι η διδαχή εκφωνήθηκε από τον Κοσμά 320 χρόνους από την Άλωση</ref><ref>Ημερομηνίες αναφέρονται σε πλειάδα χειρογράφων σχετικά με το πότε εκφωνήθηκαν και πότε ανεγράφησαν (Ιω. Μενούνος, ο.π., σελ. 294-301)</ref>, αυτές εκφωνήθηκαν από το 1772 ως το 1779, ενώ η καταγραφή τους ξεκινά από το 1780 και φτάνει μέχρι το 1830<ref>Ιω. Μενούνος, ο.π.</ref>. Η κάθε διδαχή του δεν φαίνεται να αποτελεί το περιεχόμενο μιας ομιλίας του, αλλά σύνθεση επί μέρους ομιλιών, που έκανε σε διάφορους τόπους. Έτσι εξηγείται η ανωμαλία ως προς τη διαδοχή των θεμάτων που συζητούνται, αλλά και η συχνή επανάληψη των ίδιων διηγήσεων και ιδεών.<ref>Απ. Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. Δ' Τουρκοκρατία (1669-1812), εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα, 2005, σελ. 367</ref> Οι Διδαχές και οι Προφητείες έτυχαν επανειλημμένων αντιγραφών και εκδόσεων και αποτέλεσαν δημοφιλή λαϊκά θρησκευτικά αναγνώσματα. Σε ορισμένα από τα κείμενα αυτά, που έχουν τύχει ερμηνειών και παρερμηνειών, αναπτύσσονται σύγχρονοι προβληματισμοί, όπως η έννοια της Ελληνικότητας, του «Γένους» κτλ.<ref>[http://www.oodegr.com/oode/sygxronoi/dragoumis_aitwlos_1.htm π. Μεταλληνός Δ. Γεώργιος (χωρίς ημ/νία) ''Η διαλεκτική των ταυτοτήτων του Πατροκοσμά και του Ίωνα Δραγούμη''.] Δημιουργία αρχείου 2008.</ref>. Τα μόνα σωζόμενα ιδιόχειρα γραπτά του Αγ. Κοσμά είναι μερικές επιστολές..