|
[[Αρχείο:Greek Janissaries - Greek youths who are being converted to Islam - Young Greeks at the Mosque - oil painting on canvas - Jean Léon Gérôme - 1865.JPG|thumb|150px|Νέοι Έλληνες γενίτσαροι σε τέμενος, Ζαν Λεόν Ζερόμ, 1865]]
Οι '''Γενίτσαροι''' ({{lang-ota|يڭيچرى}}, {{προφορά|jeniˈt͡ʃeɾi}}, που σημάινεισημαίνει «νέος στρατιώτης») ήταν επίλεκτα σώματα της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]]. Αρχικά συγκροτούνταν από αιχμαλώτους πολέμου και παιδιά χριστιανικών οικογενειών που εξαναγκάζονταν από μικρή ηλικία σε στρατιωτική υπηρεσία. Για τέσσερις αιώνες αποτέλεσαν την αιχμή της πολεμικής μηχανής της Αυτοκρατορίας και των [[Σουλτάνος|Σουλτάνων]], οπότε με τον καιρό εξελίχθηκαν σε παραστρατιωτικό κέντρο εξουσίας σε εσωτερικούς πολιτικούς και οικονομικούς αγώνες, πολλές φορές και κατά των ίδιων των Σουλτάνων, μέχρι τις 15 Ιουνίου του 1826 όπου και διατάχθηκε ο ολοκληρωτικός διωγμός τους, ο αποκαλούμενος ''[[Βακάι Χαϊριγιέ|Βακάι-ι-Χαϊριγιέ]]'' ({{lang|ota|Vakay-i-Hayriye}}) από τον Σουλτάνο [[Μαχμούτ Β΄]].
== Ίδρυση ==
Γενίτσαροι βαθμοφόροι ήταν οι λεγόμενοι «''Τουρνατζή μπασή''» ή «τουρνατζή μπασήδες» που δρούσαν ως στρατολόγοι των ομορφότερων και ευρωστότερων παιδιών από τους καταλόγους που παρέδιδαν οι δημογεροντίες. Στη συνέχεια ακολουθούσε ο εξισλαμισμός και τα μεν ευφυέστερα παραχωρούνταν στη Σουλτανική Αυλή, τα δε άλλα συγκροτούσαν τους «[[ατζαμί ογλάν]]» (= αδαείς, προπαιδευόμενοι) που εκπαιδεύονταν σε ειδικά στρατόπεδα στην ισλαμική πίστη, την πειθαρχία, την σκληραγωγία μετά το πέρας των οποίων εισέρχονταν στο σώμα των γενιτσάρων.
Έτσι το (πρώτο) σώμα ήταν των νεοσυλλέκτων, το λεγόμενο «Ατζαμί οτζαγί», όπου μετά την κατ' άτομο ορκωμοσία εισέρχονταν στο τάγμα των Γενιτσάρων, το λεγόμενο «Γενίτσερι οτζαγί», που αποτελούνταν αρχικά από 1000 Γενίτσαρους οργανωμένοιοργανωμένους σε 10 λόχους (μπελούκ), που καθένας περιελάμβανε 100 Γενίτσαρους. Διοικητής του κάθε λόχου ήταν ο γιαγάμπασι ή γιαγιάμπασης (διοικητής πεζικού). Κάθε λόχος επιτελούσε ειδική εργασία που λεγόταν «ορτά» ή «τζεμαάτ». Πολύ σύντομα οι λόχοι ορτάδων αυξήθηκαν ραγδαία. Παράλληλα αυτών ήταν και έτερη στρατιωτική οργάνωση η λεγόμενη «Σεκμπάν Μπουλουκλερί» με 34 μπελούκ (λόχους) πεζικού και ένα λόχο ιππικού. Τελικά με την αύξηση του αριθμού των Γενιτσάρων δημιουργήθηκε ακόμη μία στρατιωτική δύναμη η λεγόμενη «Αγά Μπουλουκλερί» με συνολική δύναμη 62 μπελούκ. Έτσι στο απόγειο της δύναμης των γενιτσάρων υπήρχαν οι 100 τακτικές ορτάδες (των 100 ατόμων καθεμιά), το «Σεκμπάν Μπουλουκλερί Ορτασί», με 35 λόχους των 50 ατόμων έκαστος και το «Αγά Μπουλουκλερί Ορτασί» με 61 λόχους των 50 ατόμων έκαστος. Συνολική δύναμη 14.880 άνδρες.
Έτσι στο απόγειο της δύναμης των γενιτσάρων υπήρχαν οι 100 τακτικές ορτάδες (των 100 ατόμων καθεμιά), το «Σεκμπάν Μπουλουκλερί Ορτασί» με 35 λόχους των 50 ατόμων έκαστος και το «Αγά Μπουλουκλερί Ορτασί» με 61 λόχους των 50 ατόμων έκαστος. Συνολική δύναμη 14.880 άνδρες.
Γενικός διοικητής όλων των μονάδων των Γενιτσάρων ήταν ο «Γενίτσαρι Αγασί» ή «Γενίτσαρι Αγάς» που ήταν υπεύθυνος για τη στρατολόγηση των «ατζαμί», την εκπαίδευσή τους, τη συνεχή εκπαίδευση όλων των ταγμάτων, την ασφάλειάασφάλεια κατά τις μετακινήσεις τους, τη στρατιωτική τακτική, καθώς και για όλα τα θέματα διοικητικής μέριμνας, (τροφοδοσίας, διανομής λαφύρων, πληρωμών κκλπ).λπ «Τιμής ένεκεν» τον τίτλο αυτό έφερε και ο Σουλτάνος αν και ήταν συμβολικά διοικητής του πρώτου ορτά (των ανακτόρων). Οι πληρωμές γίνονταν ανά τρίμηνο στα Ανάκτορα (Καπού). Παρά ταύτα, ο Σουλτάνος, στους τελευταίους αιώνες, πήγαινε ο ίδιος στη διοίκηση των Γενιτσάρων και λάμβανε από εκεί τον μισθό του διοικητού, του 1ου ορτά, για ανάπτυξη αφοσίωσης και πίστης των Γενιτσάρων στο πρόσωπό του. Σημειώνεται ότι στους πρώτους αιώνες της δημιουργίας των οι Σουλτάνοι ηγούνταν αυτών στις πολεμικές επιχειρήσεις.
«Τιμής ένεκεν» τον τίτλο αυτό έφερε και ο Σουλτάνος αν και ήταν συμβολικά διοικητής του πρώτου ορτά (των ανακτόρων). Οι πληρωμές γίνονταν ανά τρίμηνο στα Ανάκτορα (Καπού). Παρά ταύτα, ο Σουλτάνος, στους τελευταίους αιώνες, πήγαινε ο ίδιος στη διοίκηση των Γενιτσάρων και λάμβανε από εκεί τον μισθό του διοικητού, του 1ου ορτά, για ανάπτυξη αφοσίωσης και πίστης των Γενιτσάρων στο πρόσωπό του. Σημειώνεται ότι στους πρώτους αιώνες της δημιουργίας των οι Σουλτάνοι ηγούνταν αυτών στις πολεμικές επιχειρήσεις.
Για τους γενίτσαρους απαγορευόταναπαγορεύονταν άλλο επάγγελμα και η δημιουργία οικογένειας και όλοι οι στρατολογημένοι εξισλαμίζονταν. Σταδιακά απέκτησαν μεγάλη πολιτική δύναμη έναντι των Σουλτάνων. Οι γενίτσαροι, εξισλαμισθέντες πλέον, γίνονταν οι πιο φανατικοί πολεμιστές καθώς μάλιστα, τίποτε δεν τους συνέδεε με την ομαλή οικογενειακή και κοινωνική ζωή αφού λησμονούσαν γονείς και γενέτειρα γη, με συνέπεια να θεωρούνται οι φανατικότεροι αλλά και οι καλύτεροι υπερασπιστές του εκάστοτε Σουλτάνου.
Στο διάστημα 1609-1635 υπήρξε δραστική αύξηση αριθμού γενιτσάρων εις βάρος των [[σπαχής|σπαχήδων]]. Από 1000 γενίτσαρους στην αρχή του θεσμού δημιουργούνται 100.000+ (πεζικό) και από 70.000 σπαχήδες μειώνονται σε λιγότερους από 9000 (ιππικό). Αυτό επιτυγχάνεται με το παιδομάζωμα (ηλικίες 5-8 ετών), χωρίς την έγκριση των Ουλεμά (εφαρμογή αλλαξοπίστισης - Devshirmeh). Σκοπός είναι πλέον ο έλεγχος των απομακρυσμένων εδαφών (άμυνα) και όχι η περαιτέρω επέκταση.
Κατά το [[1600]] άρχισαν να εισέρχονται στα σώματα των Γενίτσαρων Μουσουλμάνοι κυρίως με δωροδοκίες, ενώ κατά τον [[17ος αιώνας|17ο αιώνα]] το δικαίωμα εισδοχής έγινε κληρονομικό και η στρατολόγηση Χριστιανών σταδιακά σταμάτησε. Μέχρι το 19ο αιώνα ο θεσμός έχει πλέον εκφυλιστεί, καθώς μειώθηκε ακόμη και ο σεβασμός τους προς τοτον [[Σουλτάνος|Σουλτάνο]]. Πολλές φορές σήκωσαν κεφάλι ενάντια στο οθωμανικό κράτος και τους αξιωματούχους του γυρεύοντας όλο και περισσότερα προνόμια και μισθούς. Έφθασαν ως την εκτέλεση ενός σουλτάνου.
== Βακά-ι χαϊριγιέ ==
|
