Κοσμάς ο Αιτωλός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Βιογραφία: βλ. σελίδα συζήτησης § "Ορλωφικά"
→‎Βιογραφία: +γουικισύνδεσμος
Γραμμή 31:
«''Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας''».
 
Σύμφωνα με τον ιστορικό Πασχάλη Κιτρομηλίδη, η δράση του Κοσμά αποτελεί «ιδιοσυγκρατική έκφραση της Ρωσικής προπαγάνδας». Ο Κοσμάς σχετιζόταν με τον [[Ευγένιος Βούλγαρης|Ευγένιο Βούλγαρη]] και την Αθωνιάδα Σχολή, ενώ ο Πατριάρχης Σεραφείμ συνδεόταν με την πολιτική της Ρωσίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία.<ref name="Kitrom2013-126"/> Το 1770, μετά την αποτυχία των [[Ορλωφικά|Ορλωφικών]] στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], μιας αντιοθωμανικής εξέγερσης των [[Ρωμιοί|Ρωμιών]] με ρωσική υποκίνηση, οι Τούρκοι τον υποπτεύονταν ως πράκτορα των Ρώσων. Κατά άλλους ερευνητές στην καταδίκη του Κοσμά συνέβαλαν κάποιοι Εβραίοι της Ηπείρου, διότι με το κήρυγμά του κατόρθωσε να μεταφερθεί η διενέργεια του παζαριού από την Κυριακή στο Σάββατο, γεγονός που έφερε οικονομικές ζημίες στους Εβραίους<ref>Ιωαν. Μενούνου, Ο Πάτερ Κοσμάς, 1969, σελ. 102-103</ref>. Τελικά συνελήφθη και εκτελέστηκε στις 24 Αυγούστου 1779, ημέρα Σάββατο, στο χωριό ''Κολικόντασι'' κοντά στην πόλη του [[Βεράτιο|Βερατίου]] στη σημερινή [[Αλβανία]]<ref>ε.α. σελ. 108</ref>.Ο Άγιος συχνά αναφερόταν στα κηρύγματά του αρνητικά για τους Εβραίους, πάντως σε κήρυγμά του είχε πει ρητά: «''Όσοι αδικήσατε χριστιανούς ή Εβραίους ή Τούρκους, να δώσετε το άδικον οπίσω''». Εναντίον του στρέφονταν επίσης οι Ενετοί, οι κοτσαμπάσηδες, οι πλούσιοι και άλλοι ισχυροί, οι οποίοι θεωρούσαν ότι θίγονται. Αντίθετα ο Κοσμάς είχε τη λαϊκή στήριξη από Χριστιανούς και ακόμα και από Τούρκους. Δεν υπήρξε καμμία επίσημη κατηγορία εναντίον του, ούτε δικάστηκε πριν το θάνατό του<ref>Ιω. Μενούνος, Κοσμάς ο Αιτωλός..., σελ. 242, 243</ref>. Για την καχυποψία των Ενετών απέναντί του σώζονται μέχρι σήμερα αναφορές κατασκόπου τους στα ενετικά αρχεία.<ref>Βλέπε και Ιωαν. Μενούνου "Ο κατάσκοπος Μάρκο για τον Κοσμά Αιτωλό", εκδόσεις Ακρίτας που έχει ιστορικό πυρήνα, σελ. 21</ref>
 
Αργότερα, υπό την επίδραση εθνικιστικού μύθου, ο Κοσμάς θεωρήθηκε πρόωρος εκφραστής των εθνικών ιδεωδών.<ref name="Kitrom2013-126"/> Παρόμοια άποψη εκφράζουν και οι εκπρόσωποι της αλβανικής εθνικιστικής διανόησης, οι οποίοι τον θεωρούν είτε πράκτορα του σουλτάνου είτε σπορέα της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας στο αλβανικό έδαφος. Το μένος των Αλβανών εθνικιστών εναντίον του ιερομάρτυρα Πατροκοσμά εκδηλώθηκε και στην επέτειο των 300 χρόνων από τη γέννησή του, το 2014 στον εορτασμό της μνήμης του στο χώρο όπου μαρτύρησε στο Κολικόντασι.<ref>Υφαντής Αρ. Παναγιώτης, Η παρουσία της θρησκευτικής ετερότητας στις Διδαχές του Κοσμά του Αιτωλου. ''Θεολογία'', τομ. 86, 1 (2015), σ. 86</ref> Είναι γεγονός ότι ο Πατροκοσμάς είχε μια ηπιότερη στάση ένταντι των μουσουλμάνων σε σύγκριση με τους εβραίους ή τους καθολικούς, ίσως λόγω του ότι οι πρώτοι αποδέχονταν τη δυνατότητα της μετάνοιας. Αυτή του η πεποίθηση επιβεβαιώθηκε με έναν δραματικό τρόπο, καθώς ο Αλή Πασάς, είτε για λόγους ευγνωμοσύνης είτε σε ένδειξη μετάνοιας, ζήτησε να γίνει η ανακομιδή των λειψάνων του αγίου και να χτιστεί ναός στο όνομά του, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1814.<ref>Τρίτος Μ.Γ., "Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο φωτιστής του Γένους - Ο Προφήτης", σ. 98-100. Αναφέρεται στο Υφαντής Α. Π., 2015, σ. 92.</ref>