Δίας (μυθολογία): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Ορφικός ύμνος Διός (θυμίαμα στύρακα): Η βικιθήκη δεν είναι πηγή.
→‎Ορφικός ύμνος Διός (θυμίαμα στύρακα): Διαγραφή copy-paste από βικιθήκη. Διαγραφή μερικών από τις αμέτρητες εικόνες που χαλούν τη μορφή του λήμματος.
Γραμμή 32:
== Δίας και Ήρα ==
{{κύριο|Ήρα}}
 
[[File:Hera Campana Louvre Ma2283.jpg|μικρογραφία|Η σύζυγος του Δία, [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]]]]
Ο Δίας ήταν αδελφός και σύζυγος της [[Ήρα (μυθολογία)|θεάς Ήρας]]. Με την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] απέκτησε τον [[Άρης (μυθολογία)|θεό Άρη]], την [[Ήβη (μυθολογία)|θεά Ήβη]] και τον [[Ήφαιστος|θεό Ήφαιστο]] (μία άλλη εκδοχή λέει ότι η [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] μόνη της γέννησε τον [[Ήφαιστος|Ήφαιστο]], από ζήλια που ο Δίας γέννησε μόνος του την [[Αθηνά]]). Ορισμένοι περιλαμβάνουν στις κόρες τους την [[Ειλείθυια]] (θεά των τοκετών), την [[Άργη]] και την [[Έριδα]]. Πολυτάραχη η σχέση τους, ήταν γεμάτη ραδιουργίες και αντιζηλίες. Περιελάμβανε ακόμη και συνωμοσίες ή εναντίωση του ενός απέναντι στη θέληση του άλλου. Αναφέρεται η άποψη, η έχθρα του ζεύγους ανάγεται στην αντιπαλότητα του πρωταρχικού ζεύγους [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανός]] - [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] και αντανακλά τη θέση του αρσενικού στα ιστορικά χρόνια της [[πατριαρχία]]ς. Πολλοί μύθοι αναφέρουν την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] να ζηλεύει τις ερωτικές κατακτήσεις του Δία και να είναι εχθρός των ερωμένων και των παιδιών τους. Για έναν χρόνο, μια νύμφη που ονομαζόταν [[Ηχώ]] είχε τη δουλειά να αποσπά την προσοχή της Ήρας από τις υποθέσεις του, μιλώντας της ακατάπαυστα. Όταν η Ήρα ανακάλυψε την απάτη, την καταράστηκε να επαναλαμβάνει τα λόγια των άλλων.
 
Γραμμή 40:
 
== Απόγονοι του Δία ==
[[File:Pallas Athena statue, Vienna-4.jpg|μικρογραφία|Η αγαπημένη κόρη του Δία, η [[Αθηνά|θεά Αθηνά]], κόρη του Δία και της [[Μήτιδα|Μήτιδας]]]]
Είναι πολλοί οι μύθοι που παρουσιάζουν τον Δία να έχει ερωτικές σχέσεις με γυναίκες. Γι' αυτό γέννησε πολλούς απογόνους, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι ποτέ κανένας μύθος δεν έχει παρουσιάσει τον Δία ως άκαρπο. Πολλές φορές επίσης, ο Δίας άλλαζε μορφή για να πλησιάσει και να ενωθεί με τις ερωμένες του.
{| class="prettytable"
Γραμμή 131 ⟶ 130 :
 
== Οι λέξεις ''Δίας'' και ''Ζευς'' ==
[[Αρχείο:Statue of Zeus.jpg|μικρογραφία|AπεικόνισηΑπεικόνιση του [[Άγαλμα του Ολυμπίου Διός|Αγάλματος του Ολυμπίου Διός]].]]
Ο Δίας ονομαζόταν στα [[Αρχαία Ελληνική γλώσσα|Αρχαία Ελληνικά]] ''Ζευς'', λέξη που στη γενική πτώση ήταν ''του Διός'', (σπανιότερα του ''Ζηνός''), απ' όπου προήλθε και η νεοελληνική ονομασία. Η ετυμολογία της λέξης είναι η εξής: Προέρχεται από την [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκή]] ρίζα ''*Dyēus'', που σύμφωνα με τους γλωσσολόγους προέρχεται από την πρώτο-ινδο-ευρωπαϊκό θεό της ημέρας *''Dyeus ph<sub>2</sub>tēr'' ("Sky Father") που προέρχεται από την ριζά *''dyeu''- ("to shine")<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.49-3594|title=The American Heritage dictionary of Indo-European roots|date=2012-03-01|journal=Choice Reviews Online|issue=07|doi=10.5860/choice.49-3594|volume=49|pages=49–3594-49-3594|issn=0009-4978}}</ref> και div-, που σημαίνει ουρανός και έδωσε ακόμα την ελληνική λέξη ''Θεός'', το [[Λατινική γλώσσα|Λατινικό]] ''Deus'', το [[Βέδες|Βεδικό]] ''Dyaus'', το [[Γερμανικές γλώσσες|Γερμανικό]] ''[[Τυρ|Tiwaz]],'' το [[Σκωτική Γαελική γλώσσα|Γαελικό]] ''Dia,'' [[Ιρλανδική γλώσσα|Αρχαίο Ιρλανδικό]] ''Dia'' που επίσης σημαίνει και Θεός και Μέρα<ref>{{Cite web|url=http://edil.qub.ac.uk/15848|title=eDIL - Irish Language Dictionary|last=edil@qub.ac.uk|website=edil.qub.ac.uk|language=en|accessdate=2018-06-11}}</ref> και άλλες λέξεις σχετικές με το θείο.<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j987654|title=“Jazz”: etymology|last=Gabbard|first=Krin|date=2003|journal=Oxford Music Online|publisher=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.49-3594|title=The American Heritage dictionary of Indo-European roots|date=2012-03-01|journal=Choice Reviews Online|issue=07|doi=10.5860/choice.49-3594|volume=49|pages=49–3594-49-3594|issn=0009-4978}}</ref>Το όνομα βρίσκεται και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς λαούς, τους Ινδούς, τους Όμβρους, τους Λατίνους κ.α. Η έκφραση ''Ζευς πατήρ'' αντιστοιχεί στο Diespiter (Juppiter) των [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|Ρωμαίων]], το Jupater των Όμβρων και το Dyaus Pita των αρχαίων [[Ινδία|Ινδών.]]<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j987654|title=“Jazz”: etymology|last=Gabbard|first=Krin|date=2003|journal=Oxford Music Online|publisher=Oxford University Press}}</ref> Από την ίδια ριζά προέρχεται και το αγγλικό day που σημαίνει μέρα<ref>{{Cite web|url=https://www.etymonline.com/word/day|title=day {{!}} Origin and meaning of day by Online Etymology Dictionary|website=www.etymonline.com|language=en|accessdate=2018-06-10}}</ref>.
 
Γραμμή 167 ⟶ 166 :
;Διάφορα
* Όρκιος (''όρκος''), * Ύπατος, * Μέγιστος, * Άριστος, * Πολιεύς, * Βουλαίος, * Τέλειος, * Ελευθέριος, * Φίλιος , * Ξένιος , * Ικέσιος,
*[[Αρχείο:Stater Zeus Lampsacus CdM.jpg|μικρογραφία]]Φύσιος, * Σωτήρ, * Κτήσιος (''οικουρός'' όφις), * Μειλίχιος, * Καταχθόνιος
 
== Ορφικός ύμνος Διός (θυμίαμα στύρακα)==
{{απόσπασμα| '''[θυμίαμα στύρακα] Ζεῦ πολυτίμητε, Ζεῦ ἄφθιτε, τήνδε τοι ἡμεῖς μαρτυρίαν τιθέμεσθα λυτήριον ἠδὲ πρόσευξιν. ὦ βασιλεῦ, διὰ σὴν κεφαλὴν ἐφάνη τάδε θεῖα, γαῖα θεὰ μήτηρ ὀρέων θ᾽ ὑψηχέες ὄχθοι καὶ πόντος καὶ πάνθ᾽, ὁπόσ᾽ οὐρανὸς ἐντὸς ἔταξε• Ζεῦ Κρόνιε, σκηπτοῦχε, καταιβάτα, ὀμβριμόθυμε, παντογένεθλ᾽, ἀρχὴ πάντων πάντων τε τελευτή, σεισίχθων, αὐξητά, καθάρσιε, παντοτινάκτα, ἀστραπαῖε, βρονταῖε, κεραύνιε, φυτάλιε Ζεῦ• κλῦθί μου, αἰολόμορφε, δίδου δ᾽ ὑγίειαν ἀμεμφῆ εἰρήνην τε θεὰν καὶ πλούτου δόξαν ἄμεμπτον. '' - Ορφικός ύμνος Διός (θυμίαμα στύρακα) από βικιθήκη Ορφικοί ύμνοι Διός ''''
 
{{απόσπασμα| ''[θυμίαμα στύρακα] «Ζευς πολυτίμητε, Ζεύς αθάνατε, αυτή την μαρτυρία και την απολυτρωτική προσευχή θέτουμε σε εσένα. Ώ βασιλέα, από την δική σου κεφαλή εφάνηκα τούτα τα θεία, η γαία η θεά μητέρα των ορέων και οι όχθοι που υψώνονται ψηλά και ο πόντος και τα πάντα, όπως τα έταξε εντός του ο ουρανός. Ζεύς Κρόνιε, σκηπτούχε, καταιβάτα, ομβριμόθυμε, παντογένεθλε, αρχή των πάντων και τελευτή των πάντων, σεισίχθων, αυξητά, καθάρσιε, παντοτινάκτα, αστραπαίε, βρονταίε, κεραύνιε, φυτάλιε Ζεύς. Άκουσε εμάς, αιολόμορφε, και δώσε μας αρίστη υγεία και την θεά ειρήνη και πλούτου δόξα ακηλίδωτος .»
.}}
[[Αρχείο:Noël Coypel - Sacrifice to Jupiter.jpg|μικρογραφία]]
 
== Ησίοδος - Έργα και ημέραι (Προοίμιο)==
 
{{απόσπασμα| '''[ Ησίοδος - Έργα και ημέραι] Μοῦσαι Πιερίηθεν, ἀοιδῇσι κλείουσαι,
'''δεῦτε, Δί᾽ ἐννέπετε, σφέτερον πατέρ᾽ ὑμνείουσαι.<br>
'''ὅν τε διὰ βροτοὶ ἄνδρες ὁμῶς ἄφατοί τε φατοί τε,<br>
'''ῥητοί τ᾽ ἄρρητοί τε Διὸς μεγάλοιο ἕκητι.<br>
'''5 ῥέα μὲν γὰρ βριάει, ῥέα δὲ βριάοντα χαλέπτει,<br>
'''ῥεῖα δ᾽ ἀρίζηλον μινύθει καὶ ἄδηλον ἀέξει,<br>
'''ῥεῖα δέ τ᾽ ἰθύνει σκολιὸν καὶ ἀγήνορα κάρφει<br>
'''Ζεὺς ὑψιβρεμέτης, ὃς ὑπέρτατα δώματα ναίει.<br>
'''κλῦθι ἰδὼν ἀίων τε, δίκῃ δ᾽ ἴθυνε θέμιστας<br>
'''10 τύνη· ἐγὼ δέ κε Πέρσῃ ἐτήτυμα μυθησαίμην. Ησίοδος - Έργα και ημέραι (Προοίμιο 1-10)
 
<br />
{{απόσπασμα| ''[Ησίοδος - Έργα και ημέραι] «Μούσες από την Πιερία, που με τα άσματά σας δοξάζετε,<br>
εμπρός, για το Δία μιλήστε, υμνήστε τον πατέρα σας.<br>
Χάρη σ᾽ αυτόν άλλοτε άδοξοι κι άλλοτε ένδοξοι είναι οι θνητοί οι άνθρωποι,<br>
άλλοτε γνωστοί και άλλοτε άγνωστοι, με τη θέληση του Δία του μεγάλου.<br>
Γιατί εύκολα αυτός δίνει τη δύναμη, μα κι εύκολα τον ισχυρό καταστρέφει,<br>
εύκολα τον περιφανή μειώνει και υψώνει τον αφανή,<br>
εύκολα διορθώνει το άδικο και ταπεινώνει τον υπερόπτη,<br>
ο Δίας που από ψηλά βροντά και κατοικεί στα υπέρτατα δώματα.<br>
Δώσε προσοχή, κοίτα και άκου, και στο δίκαιο τις κρίσεις οδήγησε συ, Δία.<br>
10Ενώ εγώ θα ήθελα να πω στον Πέρση μερικές αλήθειες:.»
.}}
 
== Γενεαλογικό δένδρο του Δία ==
[[File:Γενεαλογικό δένδρο του Διός.jpg| Γενεαλογικό δένδρο του Δία]]