Δίας (μυθολογία): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Ορφικός ύμνος Διός (θυμίαμα στύρακα): Διαγραφή copy-paste από βικιθήκη. Διαγραφή μερικών από τις αμέτρητες εικόνες που χαλούν τη μορφή του λήμματος.
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 3:
Ο '''Δίας''' ή '''Ζεύς''' σύμφωνα με την αρχαία ελληνική θεογονία είναι ο «Πατέρας των θεών και των ανθρώπων», που κυβερνά τους [[Δώδεκα θεοί του Ολύμπου|Θεούς]] [[Δώδεκα θεοί του Ολύμπου|του Ολύμπου]].
 
== Όνομα ==
== Ο Δίας στο μύθο ==
[[Αρχείο:Statue of Zeus.jpg|μικρογραφία|Απεικόνιση του [[Άγαλμα του Ολυμπίου Διός|Αγάλματος του Ολυμπίου Διός]].]]
Αυτός είναι ο θεός του ουρανού και του κεραυνού στην ελληνική μυθολογία. Είναι το νεότερο παιδί του [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνου]] και της [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέας]]. Στις περισσότερες παραδόσεις είναι παντρεμένος με την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]], αν και στο [[Αρχαία Δωδώνη|μαντείο της Δωδώνης]], σύζυγος του αναφέρεται η [[Διώνη (μυθολογία)|Διώνη]]. Είναι γνωστός για τις ερωτικές περιπέτειες του. Αυτό οδήγησε σε πολλούς ευσεβείς και ηρωικούς απογόνους, συμπεριλαμβανομένων της [[Αθηνά|θεός Αθηνάς]], του [[Απόλλων|θεού Απόλλωνα]], της [[Άρτεμις|θεάς Άρτεμης]], του [[Ερμής (μυθολογία)|θεού Ερμή]], της [[Περσεφόνη|θεάς Περσεφόνης]] (από την [[Δήμητρα (μυθολογία)|θεά Δήμητρα]]), του [[Διόνυσος|θεού Διόνυσου]], του [[Περσέας|Περσέα]], του [[Ηρακλής|Ηρακλή]], της [[Ωραία Ελένη |Ωραίας Ελένης]], του [[Μίνωας |Μίνωα]] και των [[Μούσες|Μουσών]] (από την [[Τιτάνες|Τιτανίδα]] [[Μνημοσύνη]]). Από την [[Ήρα (μυθολογία)|θεά Ήρα]] έχει αποκτήσει τον [[Άρης (μυθολογία)|θεό Άρη]], την [[Ήβη|θεά Ήβη]] και τον [[Ήφαιστος|θεό Ήφαιστο]] (μια άλλη πηγή λέει ότι η [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] γονιμοποίησε τον [[Ήφαιστος|Ήφαιστο]] μόνη της), ενώ από τη [[Ωκεανίδες|Ωκεανίδα]] [[Διώνη (μυθολογία)|Διώνη]] απέκτησε την [[Αφροδίτη (μυθολογία)|θεά Αφροδίτη]]. Ο Δίας υπήρξε ανέκαθεν μετεωρολογικός θεός, ελεγκτής της αστραπής, του κεραυνού και της βροχής. Ήταν ο δυνατότερος και σπουδαιότερος όλων των μυθολογικών όντων και θεών. Ο [[Θεόκριτος]] περίπου το 265 π.Χ. έγραψε: «άλλοτε είναι καθαρός ο Δίας, άλλοτε βρέχει». Στο [[Όμηρος|ομηρικό]] [[έπος]] της [[Ιλιάδα|Ιλιάδας]] έστελνε τους κεραυνούς στους εχθρούς του. Άλλα εμβλήματά του, ήταν ο αετός και η ''αιγίς''.
Ο Δίας ονομαζόταν στα [[Αρχαία Ελληνική γλώσσα|Αρχαία Ελληνικά]] ''Ζευς'', λέξη που στη γενική πτώση ήταν ''του Διός'', (σπανιότερα του ''Ζηνός''), απ' όπου προήλθε και η νεοελληνική ονομασία. Η ετυμολογία της λέξης είναι η εξής: Προέρχεται από την [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκή]] ρίζα ''*Dyēus'', που σύμφωνα με τους γλωσσολόγους προέρχεται από την πρώτο-ινδο-ευρωπαϊκό θεό της ημέρας *''Dyeus ph<sub>2</sub>tēr'' ("Sky Father") που προέρχεται από την ριζά *''dyeu''- ("to shine")<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.49-3594|title=The American Heritage dictionary of Indo-European roots|date=2012-03-01|journal=Choice Reviews Online|issue=07|doi=10.5860/choice.49-3594|volume=49|pages=49–3594-49-3594|issn=0009-4978}}</ref> και div-, που σημαίνει ουρανός και έδωσε ακόμα την ελληνική λέξη ''Θεός'', το [[Λατινική γλώσσα|Λατινικό]] ''Deus'', το [[Βέδες|Βεδικό]] ''Dyaus'', το [[Γερμανικές γλώσσες|Γερμανικό]] ''[[Τυρ|Tiwaz]],'' το [[Σκωτική Γαελική γλώσσα|Γαελικό]] ''Dia,'' [[Ιρλανδική γλώσσα|Αρχαίο Ιρλανδικό]] ''Dia'' που επίσης σημαίνει και Θεός και Μέρα<ref>{{Cite web|url=http://edil.qub.ac.uk/15848|title=eDIL - Irish Language Dictionary|last=edil@qub.ac.uk|website=edil.qub.ac.uk|language=en|accessdate=2018-06-11}}</ref> και άλλες λέξεις σχετικές με το θείο.<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j987654|title=“Jazz”: etymology|last=Gabbard|first=Krin|date=2003|journal=Oxford Music Online|publisher=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.49-3594|title=The American Heritage dictionary of Indo-European roots|date=2012-03-01|journal=Choice Reviews Online|issue=07|doi=10.5860/choice.49-3594|volume=49|pages=49–3594-49-3594|issn=0009-4978}}</ref> Το όνομα βρίσκεται και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς λαούς, τους Ινδούς, τους Όμβρους, τους Λατίνους κ.α. Η έκφραση ''Ζευς πατήρ'' αντιστοιχεί στο Diespiter (Juppiter) των [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|Ρωμαίων]], το Jupater των Όμβρων και το Dyaus Pita των αρχαίων [[Ινδία|Ινδών.]]<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j987654|title=“Jazz”: etymology|last=Gabbard|first=Krin|date=2003|journal=Oxford Music Online|publisher=Oxford University Press}}</ref> Από την ίδια ριζά προέρχεται και το αγγλικό day που σημαίνει μέρα.<ref>{{Cite web|url=https://www.etymonline.com/word/day|title=day {{!}} Origin and meaning of day by Online Etymology Dictionary|website=www.etymonline.com|language=en|accessdate=2018-06-10}}</ref>.
 
== Μυθολογία==
Αυτός είναι ο θεός του ουρανού και του κεραυνού στην ελληνική μυθολογία. Είναι το νεότερο παιδί του [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνου]] και της [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέας]]. Στις περισσότερες παραδόσεις είναι παντρεμένος με την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]], αν και στο [[Αρχαία Δωδώνη|μαντείο της Δωδώνης]], σύζυγος του αναφέρεται η [[Διώνη (μυθολογία)|Διώνη]]. Είναι γνωστός για τις ερωτικές περιπέτειες του. Αυτό οδήγησε σε πολλούς ευσεβείς και ηρωικούς απογόνους, συμπεριλαμβανομένων της [[Αθηνά|θεός Αθηνάς]], του [[Απόλλων|θεού Απόλλωνα]], της [[Άρτεμις|θεάς Άρτεμης]], του [[Ερμής (μυθολογία)|θεού Ερμή]], της [[Περσεφόνη|θεάς Περσεφόνης]] (από την [[Δήμητρα (μυθολογία)|θεά Δήμητρα]]), του [[Διόνυσος|θεού Διόνυσου]], του [[Περσέας|Περσέα]], του [[Ηρακλής|Ηρακλή]], της [[Ωραία Ελένη |Ωραίας Ελένης]], του [[Μίνωας |Μίνωα]] και των [[Μούσες|Μουσών]] (από την [[Τιτάνες|Τιτανίδα]] [[Μνημοσύνη]]). Από την [[Ήρα (μυθολογία)|θεά Ήρα]] έχει αποκτήσει τον [[Άρης (μυθολογία)|θεό Άρη]], την [[Ήβη|θεά Ήβη]] και τον [[Ήφαιστος|θεό Ήφαιστο]] (μια άλλη πηγή λέει ότι η [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] γονιμοποίησε τον [[Ήφαιστος|Ήφαιστο]] μόνη της), ενώ από τη [[Ωκεανίδες|Ωκεανίδα]] [[Διώνη (μυθολογία)|Διώνη]] απέκτησε την [[Αφροδίτη (μυθολογία)|θεά Αφροδίτη]]. Ο Δίας υπήρξε ανέκαθεν μετεωρολογικός θεός, ελεγκτής της αστραπής, του κεραυνού και της βροχής. Ήταν ο δυνατότερος και σπουδαιότερος όλων των μυθολογικών όντων και θεών. Ο [[Θεόκριτος]] περίπου το 265 π.Χ. έγραψε: «άλλοτε είναι καθαρός ο Δίας, άλλοτε βρέχει». Στο [[Όμηρος|ομηρικό]] [[έπος]] της [[Ιλιάδα|''Ιλιάδας'']], έστελνε τους κεραυνούς στους εχθρούς του. Άλλα εμβλήματά του, ήταν ο αετός και η ''αιγίς''.
 
=== Γέννηση ===
Ο [[Τιτάνες|Τιτάνας]] [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνος]] απέκτησε πολλά παιδιά από τη [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέα]]: την [[Εστία (μυθολογία)|θεά Εστία]], την [[Δήμητρα (μυθολογία)|θεά Δήμητρα]], την [[Ήρα (μυθολογία)|θεά Ήρα]], τον [[Άδης|θεό Πλούτωνα]] και τον [[Ποσειδώνας (μυθολογία)|θεό Ποσειδώνα]], αλλά τα κατάπιε όλα τη στιγμή που γεννήθηκαν, αφού είχε μάθει από τη [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] και τον [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανό]] ότι ο γιος του θα τον ανατρέψει, όπως ο ίδιος είχε ανατρέψει τον δικό του πατέρα. Όταν ο Δίας ήταν έτοιμος να γεννηθεί, η [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέα]] ζήτησε από τη [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] να επινοήσει ένα σχέδιο για να τον σώσει, έτσι ώστε ο [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνος]] να τιμωρηθεί για τις πράξεις του ενάντια στον πατέρα του [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανό]] και τα παιδιά του. Η [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέα]] γέννησε το Δία στο [[Δικταίο Άντρο]] της [[Κρήτη]]ς, παραδίδοντας στον [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνο]] μια πέτρα τυλιγμένη στα σπάργανα, την οποία κατάπιε.
 
=== Νηπιακή ηλικία ===
[[Αρχείο:Entrance to Cave of Zeus on Ida, 076705.jpg|εναλλ.=|μικρογραφία|269x269εσ|Η «Σπηλιά του Διός» στο Όρος Ίδη της Κρήτης]]
Η [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέα]] έκρυψε τον Δία σε μια σπηλιά στο όρος [[Ψηλορείτης|Ίδη της Κρήτης]] και σύμφωνα με διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας ανατράφηκε από:
 
* την Γαία
* μια κατσίκα, την [[Αμάλθεια (μυθολογία)|Αμάλθεια]], ενώ οι Κουρήτες-στρατιώτες (μικρότεροι θεοί) χόρευαν, φώναζαν και χτυπούσαν τα δόρατα στις ασπίδες τους έτσι ώστε ο Κρόνος να μην ακούσει το κλάμα του μωρού.
Γραμμή 19 ⟶ 24 :
 
=== Βασιλιάς των θεών ===
Ο '''Δίας''' μετά την ενηλικίωση του ανάγκασε τον Κρόνο να ξεράσει πρώτα την πέτρα και στη συνέχεια τα αδέλφια του, με την αντίστροφη σειρά της κατάποσης. Σε ορισμένες εκδόσεις, η [[Ωκεανίδες|Ωκεανίδα]] [[Μήτις (μυθολογία)|Μήτις]] έδωσε στον [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνο]] ένα εμετικό για να τον αναγκάσει να ξεράσει τα μωρά. Μαζί με τα αδέλφια του, με τους [[Γίγαντες (μυθολογία)|Γίγαντες]], τους [[Κύκλωπες]] και τους [[Εκατόγχειρες]], ανέτρεψε τον Κρόνο και τους άλλους [[Τιτάνες]] στον αγώνα που ονομάστηκε [[Τιτανομαχία]].
[[Αρχείο:Altes Museum - Antikensammlung 058.JPG|εναλλ.=|μικρογραφία|440x440εσ]]
 
== Η Τιτανομαχία ==
{{κύριο|Τιτανομαχία}}
 
Ο [[Ησίοδος]] μας μεταφέρει τα περί της μυθικής Τιτανομαχίας, αναφέροντας ότι ο Δίας και τα αδέλφια του πολέμησαν εναντίον του Κρόνου και των Τιτάνων για την κυριαρχία επάνω στην Γη. Ορμούμενοι από τον [[Όλυμπος|Όλυμπο]] καταπολέμησαν τους Τιτάνες που είχαν οχυρωθεί στον [[Όθρυς|Όρθυ]]. Ο αμείλικτος αυτός πόλεμος διήρκεσε δέκα χρόνια, ώσπου ο Δίας έλαβε την συμβουλή της Γαίας, να κατέβει στα [[Τάρταρος|Τάρταρα]] και να απελευθερώσει τους αδελφούς των Τιτάνων, τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες. Στα Τάρταρα πάλεψε με το μυθικό τέρας [[Κάμπη]] και αφού το νίκησε, απελευθέρωσε τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες, οι οποίοι έκτοτε έγιναν σύμμαχοί του. Οι Κύκλωπες από ευγνωμοσύνη έδωσαν στον Άδη και στον Ποσειδώνα πολεμικά όπλα και προμήθευσαν τον Δία με τις αστραπές, τη βροντή και το σφυρί, τα οποία από τότε έγιναν σύμβολα της δύναμής του. Οι δε Εκατόγχειρες συνόδευσαν τον Δία στην μάχη, όπου με την βοήθειά τους οι θεοί νίκησαν τους Τιτάνες καταποντίζοντάς τους στα Τάρταρα βάζοντας για φρουρούς τους, τους Εκατόγχειρες. Τον Κρόνο τον φυλάκισαν μαζί με τους Τιτάνες στα Τάρταρα και όρισαν σαν φρουρό του τη [[Νυξ|Νύχτα]]. Αργότερα, πήρε χάρη και έγινε βασιλιάς των [[Ηλύσια Πεδία|Ηλύσιων Πεδίων]], όπου κοιμόταν αιώνια. Ο Δίας, κατόπιν προτάσεως από την Γαία, αναλαμβάνει την υπέρτατη εξουσία ανάμεσα στους Θεούς και μοιράζει τον κόσμο σε τρία βασίλεια: Τον ουρανό, τη θάλασσα και τον κάτω κόσμο, θέτοντας για αρχηγούς τον εαυτό του, τον Ποσειδώνα και τον Άδη αντίστοιχα.
 
== Η Γιγαντομαχία ==
{{κύριο|Γιγαντομαχία}}
 
Επί της βασιλείας του, ο Δίας απειλήθηκε από τους [[Γίγαντες (μυθολογία)|Γίγαντες]], οι οποίοι με προτροπή της [[Γαία (μυθολογία)|Γαίας]] ζητούσαν να εκδικηθούν την πάταξη των Τιτάνων. Στη Γιγαντομαχία, όπως ονομάστηκε ο πόλεμος που ακολούθησε, ο Δίας αναδείχτηκε νικητής. Οι ολύμπιοι θεοί βοηθούμενοι από τον Ηρακλή και τον Διόνυσο, πάλεψαν και νίκησαν σκοτώνοντας ή κατατροπώνοντας όλους τους Γίγαντες.
 
== Δίας και Ήρα ==
Ο Δίας ήταν αδελφός και σύζυγος της [[Ήρα (μυθολογία)|θεάς Ήρας]]. Με την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] απέκτησε τον [[Άρης (μυθολογία)|θεό Άρη]], την [[Ήβη (μυθολογία)|θεά Ήβη]] και τον [[Ήφαιστος|θεό Ήφαιστο]] (μία άλλη εκδοχή λέει ότι η [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] μόνη της γέννησε τον [[Ήφαιστος|Ήφαιστο]], από ζήλια που ο Δίας γέννησε μόνος του την [[Αθηνά]]). Ορισμένοι περιλαμβάνουν στις κόρες τους την [[Ειλείθυια]] (θεά των τοκετών), την [[Άργη]] και την [[Έριδα]]. Πολυτάραχη η σχέση τους, ήταν γεμάτη ραδιουργίες και αντιζηλίες. Περιελάμβανε ακόμη και συνωμοσίες ή εναντίωση του ενός απέναντι στη θέληση του άλλου. Αναφέρεται η άποψη, η έχθρα του ζεύγους ανάγεται στην αντιπαλότητα του πρωταρχικού ζεύγους [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανός]] - [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] και αντανακλά τη θέση του αρσενικού στα ιστορικά χρόνια της [[πατριαρχία]]ς. Πολλοί μύθοι αναφέρουν την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] να ζηλεύει τις ερωτικές κατακτήσεις του Δία και να είναι εχθρός των ερωμένων και των παιδιών τους. Για έναν χρόνο, μια νύμφη που ονομαζόταν [[Ηχώ]] είχε τη δουλειά να αποσπά την προσοχή της Ήρας από τις υποθέσεις του, μιλώντας της ακατάπαυστα. Όταν η Ήρα ανακάλυψε την απάτη, την καταράστηκε να επαναλαμβάνει τα λόγια των άλλων.
{{κύριο|Ήρα}}
 
Ο Δίας ήταν αδελφός και σύζυγος της [[Ήρα (μυθολογία)|θεάς Ήρας]]. Με την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] απέκτησε τον [[Άρης (μυθολογία)|θεό Άρη]], την [[Ήβη (μυθολογία)|θεά Ήβη]] και τον [[Ήφαιστος|θεό Ήφαιστο]] (μία άλλη εκδοχή λέει ότι η [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] μόνη της γέννησε τον [[Ήφαιστος|Ήφαιστο]], από ζήλια που ο Δίας γέννησε μόνος του την [[Αθηνά]]). Ορισμένοι περιλαμβάνουν στις κόρες τους την [[Ειλείθυια]] (θεά των τοκετών), την [[Άργη]] και την [[Έριδα]]. Πολυτάραχη η σχέση τους, ήταν γεμάτη ραδιουργίες και αντιζηλίες. Περιελάμβανε ακόμη και συνωμοσίες ή εναντίωση του ενός απέναντι στη θέληση του άλλου. Αναφέρεται η άποψη, η έχθρα του ζεύγους ανάγεται στην αντιπαλότητα του πρωταρχικού ζεύγους [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανός]] - [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] και αντανακλά τη θέση του αρσενικού στα ιστορικά χρόνια της [[πατριαρχία]]ς. Πολλοί μύθοι αναφέρουν την [[Ήρα (μυθολογία)|Ήρα]] να ζηλεύει τις ερωτικές κατακτήσεις του Δία και να είναι εχθρός των ερωμένων και των παιδιών τους. Για έναν χρόνο, μια νύμφη που ονομαζόταν [[Ηχώ]] είχε τη δουλειά να αποσπά την προσοχή της Ήρας από τις υποθέσεις του, μιλώντας της ακατάπαυστα. Όταν η Ήρα ανακάλυψε την απάτη, την καταράστηκε να επαναλαμβάνει τα λόγια των άλλων.
 
== Δίας και Μήτις ==
{{κύριο|Μήτις (μυθολογία)}}
Κατά τον [[Ησίοδος|Ησίοδο]], πρώτη σύζυγος του Δία ήταν η ελκυστική [[Μήτις (μυθολογία)|Μήτις]], θεά της γνώσης. Ο Δίας όμως πήρε χρησμό ότι από τον γιο της Μήτιδας μια μέρα θα έβρισκε την ίδια μοίρα, όπως ο πατέρας του (Κρόνος) και ο παππούς του (Ουρανός), οι οποίοι εκθρονίστηκαν από κάποιο παιδί τους. Αφού όμως, ακόμα και η μέθοδος του Κρόνου είχε αποδειχθεί αναποτελεσματική, αποφάσισε να μην εξουδετερώσει τα παιδιά του, αλλά την ίδια την Μήτιδα πριν αυτή προλάβει να γεννήσει. Έτσι, ο Δίας κατάπιε την Μήτιδα, όπως είχε κάνει ο Κρόνος με τα παιδιά της Ρέας. Η Μήτιδα όμως ήδη εγκυμονούσε την Αθηνά, με αποτέλεσμα να πιάσει τρομερό πονοκέφαλο τον Δία. Ο Ήφαιστος σπεύδοντας να βοηθήσει με τα εργαλεία του, συνέβαλε στην γέννηση της Αθηνάς, η οποία ξεπήδησε πάνοπλη μέσα από το κεφάλι του Δία.
 
Γραμμή 45 ⟶ 49 :
! Γυναίκα !! Δίας !! Απόγονοι
|-
| [[Θέμις]] ||
| οι Μοίρες: [[Κλωθώ]], [[Λάχεση|Λάχεσις]], [[Άτροπος]] και οι Ώρες: [[Ευνομία]], [[Δίκη]], [[Ειρήνη]], κατά άλλους [[Αυξώ|Αὐξώ]], [[Θαλλώ (μυθολογία)|Θαλλώ]], [[Καρπώ]]
|-
| [[Ήρα]] || ως Κούκος
| [[Ήβη]], [[Ειλείθυια]], [[Άργη]]. Σύμφωνα με τον Όμηρο επίσης: [[Ήφαιστος]], σύμφωνα με τον Ησίοδο επίσης [[Άρης (μυθολογία)|Άρης]]
|- bgcolor="#ffebad"
|-
| [[Αίγινα (μυθολογία)|Αίγινα]] || ως πύρ || [[Αιακός]]
|-
| [[Αλκμήνη]] || [[Αμφιτρύων]] || [[Ηρακλής]]
|-
| [[Ανάγκη (μυθολογία)|Ανάγκη]] || || [[Αδράστεια]], κατά άλλους τις [[Μοίρες]]
|-
| [[Αντιόπη η Βοιωτή|Αντιόπη]] || ως Σάτυρος
| οι δίδυμοι [[Αμφίονας της Αντιόπης|Αμφίων]] και [[Ζήθος]]
|-
| [[Αστερία]] || Αετός
|
|-
| [[Δανάη]] || ως χρυσή βροχή || [[Περσέας]]
|-
| [[Δήμητρα (μυθολογία)|Δήμητρα]] ||
| [[Περσεφόνη]]
|-
| [[Διώνη (μυθολογία)|Διώνη]] || || [[Αφροδίτη (μυθολογία)|Αφροδίτη]]
|-
| [[Ηλέκτρα (Πλειάδα)|Ηλέκτρα]] || || [[Ιασίων]], [[Δάρδανος]], [[Αρμονία]]
|-
| [[Ελάρα]] || || [[Τίτυος]]
|-
| [[Ευρώπη]] || ως ταύρος
| [[Μίνωας]], [[Σαρπηδόνας]], [[Ραδάμανθυς]]
|-
| [[Ευρυνόμη]] ||
|Οι Χάριτες: [[Αγλαΐα (μυθολογία)|Αγλαΐα]], [[Ευφροσύνη (μυθολογία)|Ευφροσύνη]], [[Θάλεια (Χάρις)|Θάλεια]] και [[Ασωπός (μυθολογία)|Ασωπός]]
|-
| [[Γαραμάντη]] || || [[Ίαρβος]]
|-
| [[Ώρα]] || || [[Κολάξης]]
|-
| [[Ύβρις]] || || [[Παν]]
|-
| [[Ιώ (μυθολογία)|Ιώ]] ||
| [[Έπαφος]]
|-
| [[Καλλιστώ (μυθολογία)|Καλλιστώ]] || [[αρκούδα]] || [[Αρκάς]]
|-
| [[Καλύκη]] || || [[Ενδυμίων]]
|-
| [[Κάρμη]] || || [[Βριτόμαρτις|Βριτόμαρτης]]
|-
| [[Λάμια]] || || πολλά παιδιά, που σκότωσε η Ήρα
|-
| [[Λητώ]] || || [[Άρτεμις]], [[Απόλλων]]
|-
| [[Λήδα]] || ως κύκνος
| οι [[Διόσκουροι]] Κάστωρ και Πολυδεύκης
|-
| [[Λήδα]] ή [[Νέμεσις]] || ως κύκνος || [[Ελένη (μυθολογία)]]
|-
| [[Μαία (μυθολογία)|Μαία]] || || [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμής]]
|-
| [[Μήτις (μυθολογία)|Μήτις]] || || [[Αθηνά]]
|-
| [[Μνημοσύνη]] || ως βοσκός
| τις [[Μούσες]]: [[Κλειώ]], [[Μελπομένη]], [[Τερψιχόρη]], [[Θάλεια (Μούσα)|Θάλεια]], [[Ευτέρπη]], [[Ερατώ]], [[Ουρανία]], [[Πολυύμνια]], [[Καλλιόπη (μυθολογία)|Καλλιόπη]]
|-
| [[Νιόβη]] || || Άργος
|-
| μία [[Νύμφη]] || || [[Μέγαρος]]
|-
| [[Περσεφόνη]] || ως φίδι || [[Ζαγρεύς]]
|-
| [[Πλουτώ]] || || [[Τάνταλος]]
|-
| [[Πρωτογένηα|Πρωτογένεια]] || || [[Αίθλιος]]
|-
| [[Σεμέλη]] || || [[Διόνυσος]]
|-
| [[Ταϋγέτη (μυθολογία)|Ταϋγέτη]] || || [[Λακεδαίμων]]
|-
| [[Θάλεια (Θεά)|Θάλεια]] || || οι [[Παλικοί]]
|}
 
== ΟιΟ λέξεις ''Δίας'' καιστην ''Ζευς''Ιλιάδα ==
'''Ραψωδία 2''': Ο Δίας στέλνει τον «πλάνο» θεό Όνειρο στον Αγαμέμνονα με τη μορφή του Νέστορα και τον προτρέπει να επιτεθεί στους Τρώες, γιατί τάχα ήρθε η ώρα να τους νικήσει.<br>
[[Αρχείο:Statue of Zeus.jpg|μικρογραφία|Απεικόνιση του [[Άγαλμα του Ολυμπίου Διός|Αγάλματος του Ολυμπίου Διός]].]]
Ο Δίας ονομαζόταν στα [[Αρχαία Ελληνική γλώσσα|Αρχαία Ελληνικά]] ''Ζευς'', λέξη που στη γενική πτώση ήταν ''του Διός'', (σπανιότερα του ''Ζηνός''), απ' όπου προήλθε και η νεοελληνική ονομασία. Η ετυμολογία της λέξης είναι η εξής: Προέρχεται από την [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκή]] ρίζα ''*Dyēus'', που σύμφωνα με τους γλωσσολόγους προέρχεται από την πρώτο-ινδο-ευρωπαϊκό θεό της ημέρας *''Dyeus ph<sub>2</sub>tēr'' ("Sky Father") που προέρχεται από την ριζά *''dyeu''- ("to shine")<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.49-3594|title=The American Heritage dictionary of Indo-European roots|date=2012-03-01|journal=Choice Reviews Online|issue=07|doi=10.5860/choice.49-3594|volume=49|pages=49–3594-49-3594|issn=0009-4978}}</ref> και div-, που σημαίνει ουρανός και έδωσε ακόμα την ελληνική λέξη ''Θεός'', το [[Λατινική γλώσσα|Λατινικό]] ''Deus'', το [[Βέδες|Βεδικό]] ''Dyaus'', το [[Γερμανικές γλώσσες|Γερμανικό]] ''[[Τυρ|Tiwaz]],'' το [[Σκωτική Γαελική γλώσσα|Γαελικό]] ''Dia,'' [[Ιρλανδική γλώσσα|Αρχαίο Ιρλανδικό]] ''Dia'' που επίσης σημαίνει και Θεός και Μέρα<ref>{{Cite web|url=http://edil.qub.ac.uk/15848|title=eDIL - Irish Language Dictionary|last=edil@qub.ac.uk|website=edil.qub.ac.uk|language=en|accessdate=2018-06-11}}</ref> και άλλες λέξεις σχετικές με το θείο.<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j987654|title=“Jazz”: etymology|last=Gabbard|first=Krin|date=2003|journal=Oxford Music Online|publisher=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.5860/choice.49-3594|title=The American Heritage dictionary of Indo-European roots|date=2012-03-01|journal=Choice Reviews Online|issue=07|doi=10.5860/choice.49-3594|volume=49|pages=49–3594-49-3594|issn=0009-4978}}</ref>Το όνομα βρίσκεται και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς λαούς, τους Ινδούς, τους Όμβρους, τους Λατίνους κ.α. Η έκφραση ''Ζευς πατήρ'' αντιστοιχεί στο Diespiter (Juppiter) των [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|Ρωμαίων]], το Jupater των Όμβρων και το Dyaus Pita των αρχαίων [[Ινδία|Ινδών.]]<ref>{{Cite journal|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.j987654|title=“Jazz”: etymology|last=Gabbard|first=Krin|date=2003|journal=Oxford Music Online|publisher=Oxford University Press}}</ref> Από την ίδια ριζά προέρχεται και το αγγλικό day που σημαίνει μέρα<ref>{{Cite web|url=https://www.etymonline.com/word/day|title=day {{!}} Origin and meaning of day by Online Etymology Dictionary|website=www.etymonline.com|language=en|accessdate=2018-06-10}}</ref>.
 
'''Ραψωδία 4:''' Ο Δίας υπόσχεται στην Ήρα την καταστροφή της Τροίας στο τέλος του πολέμου. <br>
== Ο Δίας στην Ιλιάδα==
 
'''Ραψωδία 2''': Ο Δίας στέλνει τον «πλάνο» θεό Όνειρο στον Αγαμέμνονα με τη μορφή του Νέστορα και τον προτρέπει να επιτεθεί στους Τρώες, γιατί τάχα ήρθε η ώρα να τους νικήσει.<br>
'''Ραψωδία 8:''' ο Δίας απαγορεύει σε όλους τους θεούς να μετέχουν στη σύγκρουση και ο ίδιος επισκοπεί το πεδίο της μάχης από το όρος Ίδη.<br>
 
'''Ραψωδία 14:''' Η Ήρα δανείζεται από την Αφροδίτη τη μαγική ερωτική της ζώνη και παρασύρει το Δία σε ερωτικές περιπτύξεις, ύστερα από τις οποίες ο θεός πέφτει σε βαθύ ύπνο.<br>
 
'''Ραψωδία 15:''' Ο Δίας ξυπνάει και συνειδητοποιεί ότι ο ίδιος ο αδελφός του ο Ποσειδών βοηθά τους Έλληνες. <br>
 
'''Ραψωδία 16:''' Ο Δίας είναι αναστατωμένος που δεν θα μπορούσε να βοηθήσει τον Σαρπηδόνα, διότι τότε θα έρχονταν σε αντίθεση με τις προηγούμενες αποφάσεις του.<br>
 
'''Ραψωδία 17:''' Ο Δίας στενοχωριέται από τη μοίρα του Έκτορος. <br>
 
'''Ραψωδία 20:''' Ο Δίας αφήνει τους άλλους Θεούς να βοηθήσουν τις αντίστοιχες πλευρές στον πόλεμο.<br>
 
'''Ραψωδία 4:''' Ο Δίας υπόσχεται στην Ήρα την καταστροφή της Τροίας στο τέλος του πολέμου. <br>
'''Ραψωδία 8:''' ο Δίας απαγορεύει σε όλους τους θεούς να μετέχουν στη σύγκρουση και ο ίδιος επισκοπεί το πεδίο της μάχης από το όρος Ίδη.<br>
'''Ραψωδία 14:''' Η Ήρα δανείζεται από την Αφροδίτη τη μαγική ερωτική της ζώνη και παρασύρει το Δία σε ερωτικές περιπτύξεις, ύστερα από τις οποίες ο θεός πέφτει σε βαθύ ύπνο.<br>
'''Ραψωδία 15:''' Ο Δίας ξυπνάει και συνειδητοποιεί ότι ο ίδιος ο αδελφός του ο Ποσειδών βοηθά τους Έλληνες. <br>
'''Ραψωδία 16:''' Ο Δίας είναι αναστατωμένος που δεν θα μπορούσε να βοηθήσει τον Σαρπηδόνα, διότι τότε θα έρχονταν σε αντίθεση με τις προηγούμενες αποφάσεις του.<br>
'''Ραψωδία 17:''' Ο Δίας στενοχωριέται από τη μοίρα του Έκτορος. <br>
'''Ραψωδία 20:''' Ο Δίας αφήνει τους άλλους Θεούς να βοηθήσουν τις αντίστοιχες πλευρές στον πόλεμο.<br>
'''Ραψωδία 24:''' Ο Δίας στέλνει τη Θέτιδα στον Αχιλλέα, για να δώσει το σώμα του Έκτορος.
 
== Η επιγραφή του όρους Ζας ==
[[File:Ancient Greek inscription, Boundaries of the sacred area of Zeus Pastoral, Naxos, Zas, 080527.jpg|μικρογραφία]]
ΣτηνΣε ένα βράχο στην κορυφή του όρους Ζας υπάρχει μιαμε παραφθαρμένα γράμματα η επιγραφή σε"Όρος βράχοΔιός μεΜηλωσίου" παραφθαρμένα(Διός γράμματαπροστάτη των προβάτων).
 
'''Όρος Διός Μηλωσίου = Διός προστάτη των προβάτων'''
 
Το βουνό Ζευς/Ζας αποτελεί την υψηλότερη ορεινή κορυφή, όχι μόνο της Νάξου, αλλά και ολόκληρου του κυκλαδικού συμπλέγματος Το βουνό δεσπόζει πάνω από το χωριό του Φιλωτίου.
== Προσωνυμίες ==
;Μετεωρολογία