Βυζαντινή Αυτοκρατορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 110:
Στη λεγόμενη ''«Μεσοβυζαντινή περίοδο»'', κατά τον 6ο και 7ο αιώνα, οι εγκαταστάσεις των εχθρών στα βυζαντινά εδάφη αλλάζουν και πάλι τη γεωγραφική όψη της αυτοκρατορίας. Οι [[Λογγοβάρδοι]] εισβάλλουν και εγκαθίστανται στη βόρεια [[Ιταλία]] και οι [[Σλάβοι]] στη βορειοδυτική και βόρεια βαλκανική περιοχή. Το κράτος υφίσταται πολύ βαριές εδαφικές απώλειες και το έτος [[642]], με την αποχώρηση του βυζαντινού στόλου από την [[Αλεξάνδρεια]], οριστικοποιείται η απώλεια των πέρα από τη [[Μικρά Ασία]] ανατολικών επαρχιών, της ελληνιστικής Ανατολής, κάτω από την πίεση της κατακτητικής ορμής των [[Άραβες|Αράβων]] που αποσπούν τη [[Συρία]], την [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνη]], την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]] και τις βορειοαφρικανικές περιοχές της αυτοκρατορίας.
 
Οι αμφίρροποι αγώνες του 8ου και του 9ου αιώνα έφεραν ελάχιστες μόνο αλλαγές στην εδαφική όψη του κράτους, όμως επί [[Μακεδονική δυναστεία|Μακεδονικής δυναστείας]], στα χρόνια των τελευταίων Μακεδόνων, η αυτοκρατορία πέτυχε σημαντικές επεκτάσεις και στην ανατολή και στην δύση. Πρώτα ο αυτοκράτορας [[Νικηφόρος Β´ Φωκάς]] (963-969 μ.Χ) που κατέλαβε την Κρήτη και την Κύπρο. Έπειτα ο [[Ιωάννης Α΄ Τσιμισκής]] ([[969]]-[[976]]), που κατάφερε να απωθήσει τους Ρως του Κιέβου μέχρι τον Δούναβη και με τα στρατεύματα του κατάφερε να νικήσει τους Άραβες κατακτώντας τα Ιεροσόλυμα και την Μεσοποταμία, ενώ ετοίμαζε να διαλύσει το Αραβικό Χαλιφάτο δολοφονήθηκε και έτσι οι Άραβες κατάφεραν να ανακτήσουν την Μεσοποταμία και τα Ιεροσόλυμα ([[977]]). Τον Τσιμισκή διαδέχτηκε ο περίφημος [[Βασίλειος Β´|Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος]] ([[976]]-[[1025]]) ο οποίος κατάφερε να νικήσει τους επαναστάτες Βάρδα Σκληρό και Φωκά και κυνήγησε όλους όσους ήθελαν να τον εκθρονίσουν και δήμευσε τεράστια ποσά. Το ετήσιο εισόδημα της αυτοκρατορίας επί Βασιλείου Β ήταν 100 τόνοι χρυσού, αφού ο ιστορικός Μιχαήλ Ψελλός αναφέρει πως οι Βυζαντινοί, για να χωρέσουν το χρυσό έσκαψαν μεγαλύτερες στοές στο θησαυροφυλάκιο. Έτσι αμέσως ασχολήθηκε με τα εξωτερικά θέματα·αν και ηττήθηκε από τους Βούλγαρους στην αρχή, εξ αιτίας της προδοσίας του στρατηγού Κοντοστέφανου, ο οποίος μετά εκτελέστηκε, κατάφερε να νικήσει τους Γερμανούς (Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία) στην μάχη του Μπάρι ([[987]]) και της Ρώμης ([[989]]) και έτσι τα Παπικά Κράτη έγιναν υποτελείςυποτελή στο Βυζάντιο, παραχωρώντας στον Βασίλειο τον πλήρη έλεγχο του Παπικού θρόνου κάτι το οποίο δεν συγχώρεσαν ποτέ οι Δυτικοί. Επίσης κατάφερε να καταλάβει την [[Κριμαία]] ([[990]]). Έπειτα, μετά από αρκετές νίκες εναντίον των Βουλγάρων την περίοδο [[990]]-[[994]], μαθαίνει πως ο ανίκανος διοικητής Βούρτζης έχασε μία μάχη εναντίον των Αράβων στην [[Αντιόχεια]] και έσπευσε να βοηθήσει. Έτσι μάζεψε ένα στρατό με 40.000 άνδρες και 80.000 μουλάρια, διέσχισε την Μικρά Ασία σε 15 ημέρες και έφτασε στην Αντιόχεια το 994 και σε ένα διάστημα 6 χρόνων ο Βασίλειος Β' κατέλαβε το Αραβικό Χαλιφάτο κατακτώντας τα Ιεροσόλυμα, την Μεσοποταμία, την Μέση Ανατολή και την Αραβική χερσόνησο. Εν τω μεταξύ στα Βαλκάνια οι Βούλγαροι εκμεταλλεύτηκαν την απουσία του Βασιλείου Β και λεηλάτησαν όλη την Ελλάδα μέχρι την Αθήνα αλλά απέτυχαν να καταλάβουν την Θεσσαλονίκη. Έτσι ο στρατηγός Νικηφόρος Ουρανός τους διέλυσε στην μάχη του Σπερχειού και ανέκτησε σχεδόν όλη την Ελλάδα. Έτσι αναγκάστηκε ο Βασίλειος να διακόψει τον πόλεμο που άρχισε με την Περσία επεκτείνοντας την αυτοκρατορία μέχρι την Τεχεράνη και επιστρέφειεπέστρεψε στα Βαλκάνια για να νικήσει τους Βούλγαρους όπου και μετά από 18 συνεχόμενα χρόνια πολέμου το κάνει το 1018 επεκτείνοντας την αυτοκρατορία μέχρι την Σλοβενία. Αμέσως την ίδια χρονιά ο Βασίλειος νικά τους Χαζάρους και τους Αρμένιους κατακτώντας τον Καύκασο και την σημερινή Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία. Αμέσως ξεκινά πόλεμο με το Αιγυπτιακό Χαλιφάτο όπου και το καταλύει το 1023 μ.Χ. Έτσι κατάφερε να εδραιώσει μια κοσμοκρατορία οι οποία αποτελούταν από την Νότια Ιταλία μέχρι την Ρώμη που ήταν υποτελείς στο Βυζάντιο, τα Βαλκάνια μέχρι τον ποταμό Δούναβη, την Ελλάδα, την Μικρά Ασία, Καύκασο, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Μεσοποταμία, όλη την Μέση Ανατολή, την Αραβική χερσόνησο την δυτική Περσία μέχρι την Τεχεράνη, την Αίγυπτο, την Βόρεια Αφρική και λίγες παραθαλάσσιες περιοχές της Ισπανίας και την ανατολική Σικελία. Όμως 35 χρόνια μετά τον θάνατο του πολλά από αυτά τα εδάφη χάθηκαν. Επίσης εκχριστιάνισε τους Ρώσους.
 
=== Υστεροβυζαντινή περίοδος ===
Γραμμή 118:
Περιορισμένη εδαφικά, η αυτοκρατορία γνώρισε μια σύντομη ανάκαμψη υπό τη δυναστεία των [[Δυναστεία Κομνηνών|Κομνηνών]] (1081-1203)<ref name="OSTROGORSKY">{{Cite book|title=ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ|first=GEORGE|last=OSTROGORSKY|isbn=|year=|location=|page=}}</ref> οι οποίοι αντιμετώπισαν τον ερχομό των [[Σταυροφορίες|Σταυροφοριών]]. Η ανάμιξη των δυνάμεων της [[Δ' Σταυροφορία]]ς στις έριδες μελών της [[Οίκος Αγγέλων|δυναστείας των Αγγέλων]] οδήγησε στην άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το [[1204]].
 
Τα εδάφη της αυτοκρατορίας διαμοιράστηκαν ανάμεσα στις σταυροφορικές δυνάμεις, η Κωνσταντινούπολη ήταν πλέον η έδρα μιας [[Λατινική Αυτοκρατορία|λατινικής αυτοκρατορίας]] και ιδρύθηκαν πολλά λατινικά κρατίδια. Η βυζαντινή εξουσία, όμως, συνεχίστηκε να ασκείται σε τρία κράτη: την [[αυτοκρατορία της Τραπεζούντας]], το [[δεσποτάτο της Ηπείρου]] και την [[αυτοκρατορία της Νίκαιας]]. Τα δύο τελευταία βρίσκονταν σε ανταγωνισμό μεταξύ τους εν όψει της ανακατάληψης της [[Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολης]]. Το [[1261]] ο στρατηγός της αυτοκρατορίας της Νίκαιας Αλέξανδρος Στρατηγόπουλος βρήκε αφύλαχτη και ανακατέλαβε την Κωνσταντινούπολη εν ονόματι του [[Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος|Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγου]]. Έτσι, η ενότητα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας χάθηκε και η ισχύς του Βυζαντινού κράτους δεν επανήλθε ποτέ στα επίπεδα της περιόδου των [[Δυναστεία των Κομνηνών|Κομνηνών]].
 
[[Αρχείο:Byzantine imperial flag, 14th century.svg|thumb|right|150px|Το λεγόμενο «βασιλικό φλάμουλο» επί Παλαιολόγων, στα μέσα του 14ου αιώνος, όπως περιγράφεται από τον [[Γεώργιος Κωδινός|ψευδο-Κωδινό]] και τον ισπανικό άτλαντα ''Conoscimento de todos los reinos''.<ref>Γεώργιος Κωδινός, ''Περί των Οφφικίων'', Bonn Ed. 1839, σελ. [http://books.google.com/books?id=nTUbAAAAIAAJ&pg=PA28#v=onepage&q&f=false 28]</ref><ref>{{cite web | title =Other Byzantine flags shown in the "Book of All Kingdoms" (14th century) | url=http://flagspot.net/flags/gr_byz.html#oth | publisher=Flags of the World | accessdate=2010-08-07}}</ref>]]
Γραμμή 152:
==Πολεοδομική οργάνωση==
{{κύριο|Βυζαντινή πόλη}}
 
Ως πολεοδομική οργάνωση στην βυζαντινή αυτοκρατορία εννοείται η διαμόρφωση της βυζαντινήβυζαντινής πόλης. Προκειμένου να παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξη της βυζαντινής πόλης, χρειάζεται να λάβει υπόψη του ότι η [[πόλις|πόλη-κράτος]] της κλασικής περιόδου υπέστη σημαντικές αλλαγές κατά την [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική περίοδο]] με την εισαγωγή της [[Χωροταξική μονάδα|χωροταξικής μονάδας]] της [[συνοικία]]ς και τις επακόλουθες [[Πολεοδομία|πολεοδομικές]] αλλαγές που επέφερε το σύστημα της [[μοναρχία]]ς με τα μεγάλα τείχη, τα ανάκτορα, τους ιπποδρόμους και τα πολυτελή λουτρά. Όλα αυτά τα πολεοδομικά στοιχεία αποτέλεσαν επίσης στοιχεία της μεταγενέστερης ρωμαϊκής πόλης στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο και παρουσιάζουν ενδιαφέρον ως ιστορικές συνέχειες για τη διαμόρφωση της βυζαντινής πόλης.
 
== Πολιτισμός ==