Αστερισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΞΙΥΦΥ |
μ rv |
||
Γραμμή 1:
{{πηγές|13|05|2010}}
{{άλλεςχρήσεις4||τη χρήση του όρου στην ορυκτολογία|Αστερισμός (ορυκτολογία)}}
'''Αστερισμό''' ονομάζουμε το κάθε αυθαίρετο τμήμα της [[ουράνια σφαίρα|ουράνιας σφαίρας]] ή θόλου που περιέχει μια κάπως ξεχωριστή ομάδα [[αστέρας|άστρων]]. Αυτή η κατάτμηση στηρίχθηκε στα σχήματα που δημιουργούσαν οι πιο φωτεινοί αστέρες, στα οποία οι άνθρωποι διέκριναν ομοιότητες με ζώα (κυρίως), θεότητες και πράγματα του περιβάλλοντός τους. Οι αρχαιότεροι αστερισμοί ορίσθηκαν στην αρχαία [[Μεσοποταμία]] και υιοθετήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι τους εμπλούτισαν με τη [[μυθολογία]] τους, και μας παρέδωσαν σχεδόν όλους τους αστερισμούς που είναι ορατοί από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη.
Οι δύσκολα ορατοί ή αόρατοι από την Ευρώπη νότιοι αστερισμοί, ορίσθηκαν από τους πρώτους Ευρωπαίους ναυτικούς που ταξίδεψαν στις νότιες θάλασσες, μετά την Αναγέννηση, γι' αυτό και έχουν ονόματα όχι μυθολογικά, αλλά πολλές φορές οργάνων ή εργαλείων του πλοίου, κρίσιμων κάποτε για την επιβίωσή τους, π.χ. [[Αντλία (αστερισμός)|Αντλία]], [[Πυξίς]].
==Οι αποδεκτοί αστερισμοί στη σύγχρονη εποχή==
Σήμερα γίνονται επίσημα αποδεκτοί από τους αστρονόμους '''88 αστερισμοί''' , μετά από απόφαση της [[Διεθνής Αστρονομική Ένωση|Διεθνούς Αστρονομικής Ενώσεως]] (IAU), με καλά καθορισμένα όρια.<ref name=iau-const>{{cite web |title=The Constellations |url=http://www.iau.org/public/constellations/ |publisher=IAU—[[International Astronomical Union]] |accessdate=29 August 2015}}</ref> Συγκεκριμένα, η IAU ανέθεσε στον Βέλγο αστρονόμο [[Εζέν Ντελπόρτ]] (''Eugène Delporte'') το καθήκον αυτό.<ref>{{cite web| url = http://www.ianridpath.com/boundaries.htm| title = Constellation boundaries. | accessdate = 2011-05-24}}</ref> Στο Α΄ Συνέδριο της Διεθνούς Αστρονομικής Ενώσεως, που έγινε στη [[Ρώμη]] το [[1922]], αποφασίστηκε αφ’ ενός μεν ο τρόπος ονομασίας των αστέρων, αφ’ ετέρου δε αναγνωρίστηκαν οι 88, έκτοτε παραδεκτοί αστερισμοί. Στις δύο επόμενες συνεδριάσεις της, το [[1925]] και το [[1928]], καθορίστηκαν τα ακριβή όρια του κάθε αστερισμού στον ουρανό και το αποτέλεσμα υιοθετήθηκε επισήμως το έτος [[1930]].<br />
Η επίσημη διεθνής ονομασία που δέχεται η IAU για τον κάθε αστερισμό είναι η [[λατινικά|λατινική]], και οι επαγγελματίες αστρονόμοι χρησιμοποιούν συνήθως την επίσημη συντομογραφία αυτής της ονομασίας, που αποτελείται πάντα από τρία γράμματα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αστερισμού αποτελεί η [[Μεγάλη Άρκτος|Μεγάλη Άρκτος]] (Μεγάλη Αρκούδα) που στη [[Γαλλία]] ονομάζεται ''«Κουτάλα»'' και στην Αμερική ''Big Dipper'' (σκεύος για άντληση νερού). <u>Προσοχή όμως:</u> Το τμήμα του ουρανού που ορίζεται στην Αστρονομία ως '''αστερισμός''' ('''constellation''') Μεγάλη Άρκτος, και είναι ο τρίτος μεγαλύτερος σε «έκταση» πάνω στην ουράνια σφαίρα από όλους τους σύγχρονους αστερισμούς, δεν ταυτίζεται με την ομάδα σχετικώς φωτεινών αστέρων ('''"asterism"''') που σχηματίζουν το γνώριμο σχήμα της «κατσαρόλας». Η δεύτερη είναι βέβαια ένα υποσύνολο του πρώτου. <u>Το ίδιο συμβαίνει και στους άλλους αστερισμούς.</u>
Τα αστέρια που δημιουργούν τον αστερισμό ούτε έχουν σχέση μεταξύ τους, ούτε βρίσκονται στο αυτό παρατηρήσιμο επίπεδο αλλά σε διαφορετικές αποστάσεις από τη Γη. Αν παρατηρούσαμε τον ουρανό από κάποια διαφορετική οπτική γωνία μέσα στον [[Γαλαξίας|Γαλαξία]], θα βλέπαμε εντελώς διαφορετικούς αστερισμούς.
{|
|-
| [[Αρχείο:Orion 3D red-green.png|center|229px]] || [[Αρχείο:Ursa major 3D red-green.png|center|295px]]
|-
| Ο αστερισμός του [[Ωρίων (αστερισμός)|Ωρίωνα]] σε τρισδιάστατο ανάγλυφο. Οι αποστάσεις των αστέρων διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. {{τρισδιάστατα γυαλιά}}|| Αντίθετα, οι αστέρες στο «κατσαρολάκι» της [[Μεγάλη Άρκτος|Μεγάλης Άρκτου]] είναι περίπου στην ίδια απόσταση από τη γη.{{τρισδιάστατα γυαλιά}}
|}
==Οι αλλαγές στη μορφή και το σχήμα τους==
Με την πάροδο δεκάδων χιλιάδων χρόνων οι αστερισμοί αλλάζουν αργά μορφή και σχήμα, λόγω της διαφορετικής ταχύτητας και φοράς στην κίνηση του κάθε αστέρα, όμως αυτό δεν αναιρεί την πρακτική σημασία που είχαν για τον προσανατολισμό και τον καθορισμό της χρονικής στιγμής. Ειδικά στη [[ναυσιπλοΐα]], μεγάλη ήταν η σημασία τους πριν την εφεύρεση της [[πυξίδα]]ς, αφού οι ναυτικοί βασίζονταν στην παρατήρηση των αστερισμών για να μπορέσουν να προσανατολιστούν το βράδυ (τέτοια οδηγία παρέχεται στον [[Οδυσσέας|Οδυσσέα]] για το τελικό τμήμα του ταξιδιού του στην ''[[Οδύσσεια]]''). Μπορεί λοιπόν κανείς να πει ότι οι αστερισμοί είχαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην εξάπλωση των ανθρώπων σε νέα μέρη. Η αξία τους διαφαίνεται μέσα από τους μύθους που ταυτίζονται με αυτούς και την πανάρχαιη αναφορά τους σε σημαντικά γραπτά κείμενα του ανθρώπου.
== Αστερισμοί και ζώδια ==
Ιδιαίτερη σημασία από την αρχαία εποχή δόθηκε από τον άνθρωπο στους αστερισμούς εκείνους από τους οποίους φαινόταν να περνά κατά τη διάρκεια του [[έτος|έτους]], το βασικότερο ουράνιο σώμα, ο φωτοδότης και ζωοδότης [[Ήλιος]]. Αυτοί, υπό το βάρος της δεισιδαιμονίας αιώνων, καταμετρήθηκαν και θεσμοθετήθηκαν ως δώδεκα (ιερός αριθμός) ενώ στην πραγματικότητα σήμερα είναι 13, και είναι γνωστοί ως '''Αστερισμοί του [[Ζωδιακός Κύκλος|Ζωδιακού Κύκλου]]''' ή '''ζώδια'''. Στη νεότερη [[αστρολογία]] ωστόσο η έννοια του ζωδίου αυτονομήθηκε από την έννοια του αστερισμού και σήμερα λέγοντας ζώδιο εννοούμε κυρίως τα αστρολογικής σημασίας διαστήματα-υποδιαιρέσεις της [[εκλειπτική]]ς από τα οποία διέρχεται ο Ήλιος σε συγκεκριμένα ημερολογιακά διαστήματα κάθε έτους και υποτίθεται ότι επηρεάζουν τον χαρακτήρα όσων γεννήθηκαν όταν ο Ήλιος (πάντα όπως φαίνεται από τη Γη) διερχόταν από αυτά.
==Λαμπρότεροι αστέρες ανά αστερισμό==
{{Λαμπρότεροι αστέρες ανά αστερισμό|1}}
==Παραπομπές==
<references />
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
{{βικιλεξικό}}
{{commonscat}}
{{Αστερισμοί}}{{Αστρικά συστήματα}}{{Authority control}}
{{Portal bar|Αστρονομία}}
[[Κατηγορία:Αστερισμοί|*]]
| |||