Αρβανίτες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αναίρεση έκδοσης 7920853 από τον ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΦΩΤΟΔΗΜΟΥ (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 4:
|region1 = Ελλάδα
|pop1 =
|languages = [[ΑρβανίτικαΑλβανική γλώσσα|Αλβανικά]], [[Ελληνική γλώσσα|Ελληνικά]]
|religions = [[Ορθοδοξία|Χριστιανοί Ορθόδοξοι]]
}}Αρβανίτες ονομάζονταν οι Έλληνες που ζούσαν στην βόρειο Ήπειρο, ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, σε αντίθεση με τους Αλβανούς που είναι Μωαμεθανοί!
}}<br />{{Ουδετερότητα}}{{Πηγές|25|12|2017}}
 
Όσοι Αρβανίτες αγωνίστηκαν στο απελευθερωτικό αγώνα, Έλληνες ήταν και όχι Αλβανοί, γι αυτό και υπάρχει η διαφορετική ονομασία που με σαφήνεια διαχωρίζει την προέλευση και την εθνική συνείδηση και των δύο μερών!{{Ουδετερότητα}}{{Πηγές|25|12|2017}}
Οι '''Αρβανίτες''' είναι πληθυσμιακή ομάδα της [[Ελλάδα]]ς, οι οποίοι μιλούν τα [[Αρβανίτικη γλώσσα|αρβανίτικα]], μια αλβανική διάλεκτο με έντονες επιρροές από τα μεσαιωνικά [[Αλβανική γλώσσα|αλβανικά]].
 
Οι '''Αρβανίτες''' είναι πληθυσμιακή ομάδα της [[Ελλάδα]]ς, οι οποίοι μιλούν τα [[Αρβανίτικη γλώσσα|αρβανίτικα]], μια ελληνο-αλβανική διάλεκτο με έντονες επιρροές από τα μεσαιωνικά [[Αλβανική γλώσσα|αλβανικά]].
Οι Αρβανίτες κατάγονται από πληθυσμούς οι οποίοι μετακινήθηκαν κυρίως στη νότια και κεντρική Ελλάδα από την σημερινή [[Αλβανία]] κατά τη διάρκεια του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], ιδίως μεταξύ του [[13ος αιώνας|13ου]] και [[16ος αιώνας|16ου αιώνα]] λόγω διάφορων κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της εποχής.<ref>Αγισιλάος Τσελάλης. ''Πλαπούτας''. Εκδότης: Γιαννίκος Β. - Καλδής Β., 1962 (pp. 31 and 45). ''Το 1350 – 1430 επί Μανουήλ Κατακουζηνού και Θεοδώρου Β’ Παλαιολόγου ήρθαν στην Πελοπόννησο αλβανόφωνοι χριστιανοί, καλεσμένοι από τους δεσπότες του Μυστρά να πυκνώσουν τον αραιωμένο από τους συνεχείς πολέμους, τους λιμούς και τις θεομηνίες πληθυσμό.''.</ref> Οι Αρβανίτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Eλληνικής Επανάστασης του 1821]].
 
Οι Αρβανίτες κατάγονται από πληθυσμούς οι οποίοι μετακινήθηκαν κυρίως στη νότια και κεντρική Ελλάδα από την σημερινή [[ΑλβανίαΒόρειος Ήπειρος|Βόρεια Ήπειρο]] κατά τη διάρκεια του [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], ιδίως μεταξύ του [[13ος αιώνας|13ου]] και [[16ος αιώνας|16ου αιώνα]] λόγω διάφορων κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της εποχής.<ref>Αγισιλάος Τσελάλης. ''Πλαπούτας''. Εκδότης: Γιαννίκος Β. - Καλδής Β., 1962 (pp. 31 and 45). ''Το 1350 – 1430 επί Μανουήλ Κατακουζηνού και Θεοδώρου Β’ Παλαιολόγου ήρθαν στην Πελοπόννησο αλβανόφωνοι χριστιανοί, καλεσμένοι από τους δεσπότες του Μυστρά να πυκνώσουν τον αραιωμένο από τους συνεχείς πολέμους, τους λιμούς και τις θεομηνίες πληθυσμό.''.</ref> Οι Αρβανίτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Eλληνικής Επανάστασης του 1821]]. Ωστόσο σε πηγές της εποχής "αρβανίτες" ονομάζονται και οι μουσουλμάνοι Αλβανοί που μάχονταν με την πλευρά του Οθωμανικού κράτους ή του Αλή Πασά ή και αυτόνομα ως ληστές (π.χ. βλ. δημοτικά τραγούδια συλλογής T. Kind<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=%2Fvar%2Fwww%2Fanemi-portal%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fattached-metadata-70-0000195%2F147050.pdf&rec=%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fmetadata-70-0000195.tkl&do=147050.pdf&width=296&height=383&pagestart=1&maxpage=276&lang=en&pageno=52&pagenotop=52&pagenobottom=1 Kind, Theodor, Anthologie neugriechischer Volkslieder : Im original mit deutscher Ubertragung /Herausgegeben von Dr. Theodor Kind. Leipzig :Veit & Comp.,1861<br />] <br />
Σελ. 14: "Γεώργαινα, ρίξε τ' άρματα, δεν είν' εδώ το Σούλι.
Εδώ 'σαι σκλάβα του Πασσά, σκλάβα των Αρβανίτων".
Σελ. 26: "Εξήντα αγάδαις σκότωσα κ' έκαψα τα χωριά τους,
κ' όσους στον τόπον άφησα και Τούρκους κ' Αρβανίταις"
Σελ. 32: "Να πάω να βρώ τον Μάνταλο, να σμίξω τον Μπαστέκη,
που πολεμούν με την Τουρκιά και με τους Αρβανίταις"
Σελ. 36: "Κι αν τα δερβένια ετούρκεψαν, τα πήραν Αρβανίταις..."
</ref>).
 
Αρβανίτες επίσης αποκαλούνταν διάφοροι χριστιανοί μισθοφόροι των Βαλκανίων ανεξαρτήτως εθνότητας.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/2/c/f/metadata-01-0000761.tkl&do=109732_01.pdf&pageno=46&width=327&height=566&maxpage=386&lang=en Τρικούπης Σπυρίδων, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1860, τόμ. 1ος, σελ. 24 (σ. 46 του pdf)]:<br />
“… έτοιμοι ήσαν να συναγωνισθώσιν όλοι οι Αρβανίται. Αρβανίται δε ελέγοντο οι εν ταις δύο ηγεμονείαις σύμμικτοι Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι συνδεόμενοι διά του αυτού δόγματος και ποριζόμενοι τα προς το ζήν δι’ οπλοφορίας, τινές δε διά μισθώσεως προσόδων.».</ref>
 
== Γλώσσα ==
{{Κύριο|Αρβανίτικη γλώσσα}}
 
Τα Αρβανίτικα έχουν έντονες επιρροές από τα μεσαιωνικά Αλβανικά. Οι Αρβανίτες είναι στην πλειονότητα τους Χριστιανοί [[Ορθοδοξία|Ορθόδοξοι]] στο [[Θρησκεία|θρήσκευμα]] και στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν δίγλωσσοι. Η [[γλώσσα]] τους έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την [[Ελληνική γλώσσα]] με την οποία έχει έρθει σε επαφή, από τα Λατινικά και από τα Σλαβικά. Η γλώσσα πλέον βρίσκεται σε παρακμή, εν μέρει εξαιτίας της μετακίνησης των Αρβανιτών από τα χωριά τους στις ελληνόφωνες πόλεις και εν μέρει λόγω της πλήρους πολιτιστικής ενσωμάτωσης των Αρβανιτών από το ελληνικό περιβάλλον.Επίσης η γλώσσα πολεμήθηκε κατά το παρελθόν από την πολιτεία και απαγόρευαν στα παιδιά να την μιλούν στα σχολεία με αποτέλεσμα στα νεότερα χρόνια άτομα κατω των σαράντα ετών να μην την ομιλούν.
 
== Ιστορία ==
[[File:13001350ALBANIANMIGRATIONSel.png|thumb|Η κάθοδος των Αρβανίτικων φύλων, 14ος αιώνας.]]
Η κάθοδος των αρβανίτικων φύλων στον ελλαδικό χώρο ξεκινά στα τέλη του [[13ος αιώνας|13ου αιώνα]] και σταματάει περίπου το 1600,<ref>Θεόδωρος Κ. Τρουπής. ''Σκαλίζοντας τις ρίζες μας. Σέρβου''. σελ. 1036. ''Τέλος η εσωτερική μετακίνηση εντός της επαρχίας Ηπειρωτών μεταναστών, που στο μεταξύ πλήθαιναν με γάμους και τις επιμειξίες σταμάτησε γύρω στο 1600 μ.Χ.''</ref> έχοντας ως αρχική κοιτίδα την περιοχή [[Άρβανον]] στοτης [[Δεσποτάτο τηςΒορείου Ηπείρου]], στην κεντρική περιοχή της σημερινής [[Αλβανία]]ς<ref>Γρηγόριος Κωνσταντάς και Δανιήλ Φιλιππίδης. ''Γεωγραφία Νεωτερική περί της Ελλάδος''.</ref> και ως τόπο αρχικής εγκατάστασης την [[Θεσσαλία]] γύρω στο 1325. Μία άποψη ως προς τον δρόμο που ακολούθησαν είναι ότι διέσχισαν την άνω λεκάνη του [[Αλιάκμονας|Αλιάκμονα]] και διαμέσου [[Κορυτσά]]ς, [[Καστοριά]]ς και [[Γρεβενά|Γρεβενών]] έφτασαν στον θεσσαλικό κάμπο. Άλλη άποψη υποστηρίζει την κάθοδό τους μέσω των [[Ιωάννινα|Ιωαννίνων]] στην [[Νομός Αιτωλοακαρνανίας|Αιτωλοακαρνανία]] και τη μετακίνησή τους από εκεί στην Θεσσαλία.
 
Επίσης δεκάδες χιλιάδες Αρβανίτες βρέθηκαν μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης και της Κορυτσάς (Β.Ήπειρος) τον 18ο αιώνα στην Θράκη. Σήμερα, μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923 οι απόγονοι τους βρίσκονται στα δεκάδες αρβανιτοχώρια του νομού Έβρου, στην Νέα Ορεστιάδα, στην Αλεξανδρούπολη, στην Θεσσαλονίκη και στην Γερμανία (κυρίως στο Ντύσελντορφ).
Γραμμή 39 ⟶ 52 :
== Δημογραφικά στοιχεία ==
[[File:Pelopones ethnic.JPG|thumb|Γλωσσικός χάρτης της [[Πελοπόννησος|Πελοποννήσου]] του 1890. Η αλβανοφωνία σημειώνεται με κόκκινο.]]
Οι περιοχές στις οποίες εγκαταστάθηκαν και εντοπίζονται αρβανίτικοι πληθυσμοί είναι η [[Αττική]], η [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτία]] με δυτικότερο άκρο το χωριό [[Στείρι Βοιωτίας|Στείρι]], η [[Επαρχία Καρυστίας|Καρυστία]] της νότιας [[Εύβοια]]ς και συγκεκριμένα η περιοχή νοτίως του [[Αλιβέρι|Αλιβερίου]] και του [[Αυλωνάρι|Αυλωναρίου]] εξαιρουμένων των περιοχών της [[Κάρυστος|Καρύστου]], του [[Πλατανιστός|Πλατανιστού]] και του Μαρμαρίου, τα [[νησιά του Αργοσαρωνικού]], η [[Νομός Κορινθίας|Κορινθία]] η [[Νομός Αργολίδας|Αργολίδα]], καθώς και τμήματα της [[Αχαΐα]]ς, της [[Μεσσηνία]]ς, και της [[Λακωνία]]ς και στη [[Παραδημή Ροδόπης]]. Ακόμα αρβανίτικος πληθυσμός βρέθηκε στη περιοχή της Λαμίας αλλα και περιχώρων του Νομού Φθιώτιδας. Αρβανίτες κατοικούν και στην περιοχή της Πάργας και σε πολλά χωριά της Θεσπρωτίας. Όπως ο υπόλοιπος [[Έλληνες|ελληνικός]] πληθυσμός, οι Αρβανίτες τις τελευταίες δεκαετίες μεταναστεύουν από τα χωριά τους στις μεγάλες πόλεις, και ειδικά στην [[Αθήνα]], στην οποία ζούσε σημαντικός αριθμός Αρβανιτών στις αρχές του 19ου αιώνα, πριν αυτή γίνει πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους.
 
Η ανάμειξη των Αρβανιτών με τους πολυπληθέστερους ελληνόφωνους γηγενείς του ελλαδικού χώρου, είχε ως αποτέλεσμα με το πέρασμα των αιώνων, μεγάλο μέρος τους να αφομοιωθεί πλήρως γενετικά και πολιτισμικά, αφήνοντας απογόνους με κάποια μακρινή αρβανίτικη καταγωγή. Έτσι ο πληθυσμός των σημερινών Αρβανιτών, που διατηρήθηκε με ενδογαμίες και την συνέχιση της αρβανίτικης κουλτούρας, είναι πολύ μικρός και κυρίως σε ορισμένα σχετικά απομονωμένα χωριά. Παρατηρείται πως σε πολλά μέρη εγκατάστασής τους οι Αρβανίτες μετέδωσαν την γλώσσα τους και στους ελληνόφωνους κατοίκους της περιοχής για τις καθημερινές συνδιαλλαγές τους, αυξάνοντας τον αριθμό των αρβανιτοφώνων.
Γραμμή 49 ⟶ 62 :
== Προέλευση και ιστορία του ονόματος ==
Οι Αρβανίτες πρωτοαναφέρονται στις Βυζαντινές πηγές από τον Μιχαήλ Ατταλειάτη<ref>[http://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/1034-1079,_Michael_Attaliotes,_Historia_(CSHB_Bekkero_Curante),_GR.pdf Michaelis Attaliotae, ''Historia'', Βόννη, 1853. Ελληνική-λατινική έκδοση.<br /> *Σελ. 9: "... και οί ποτε σύμμαχοι και της ισοπολιτείας ημίν συμμετέχοντες, ως και αυτής της θρησκείας, Αλβανοί και Λατίνοι όσοι μετά την εσπερίαν Ρώμην τοις Ιταλικοίς πλησιάζουσι μέρεσι, ..." *Σελ. 18: "... ο προμνημονευθείς Γεώργιος, ώ Μανιάκης επώνυμον, εκ της Ιταλικής αρχής επαναστάς μετά των εκείσε συνόντων στρατιωτών Ρωμαίων και Αλβανών, ..." *Σελ. "... (είχε γαρ και Ρωμαίων πολλών στρατιωτικόν, Βουλγάρων τε και Αρβανιτών, ..."]</ref> και αργότερα – ως Αρβανίτες από το ''Άρβανον'' – στο βιβλίο της [[Άννα Κομνηνή|Άννας Κομνηνής]], "Αλεξιάδα". Το βιβλίο ασχολείται με τις ταραχές στην περιοχή του Αρβάνου που προκάλεσαν οι Νορμανδοί κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πατέρα της, Αυτοκράτορα [[Αλέξιος Α' Κομνηνός|Αλέξιου Α' Κομνηνού]] ([[1081]] – [[1118]]). Στην «Ιστορία» ([[1079]] – [[1080]] μ.Χ.), ο Βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης ήταν ο πρώτος που ανέφερε τους Αλβανούς ως έχοντες λάβει μέρος σε εξέγερση εναντίον της [[Κωνσταντινούπολη]]ς το [[1043]] μ.Χ. και τους Αρβανίτες ως υποτελείς του Δούκα του [[Δυρράχιο|Δυρραχίου]] και ''Πρωτοπροέδρου'' Νικηφόρου του Βασιλάκη (τέλη 1078 ή αρχές 1079).
Ωστόσο, μια λεπτομερής ανάλυση του αυθεντικού κειμένου του Ατταλειάτη, όπου αναφέρονται δύο φορές "Αλβανοί" και μία φορά "Αρβανίτες", οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο μεν όρος "Αλβανοί" αναφέρεται σε Νορμανδούς που είχαν κατέλθει πρόσφατα στην Ιταλία από την "πέραν των Άλπεων Γαλατία", ενώ ο όρος "Αρβανίται" στους κατοίκους των Βαλκανίων. Αυτή η αναφορά του Ατταλειάτη σε "Αρβανίτες" είναι και η πρώτη τεκμηριωμένη αναφορά στους Αρβανίτες της Βαλκανικής. H μεταφορά των όρων ως Albani στη Λατινική και λανθασμένα ως Albanais κτλ σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες οδήγησαν ευρωπαίους ιστορικούς στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι ο "Δουξ του Δυρραχίου" ήταν ο Γεώργιος Μανιάκης και ότι επαναστάτησε το 1043 επικεφαλής Αλβανών.<ref>{{cite journal|last=Βρανούση|first=Έρα Λ.|title= Ερασμία, ''Οι όροι "Αλβανοί" και "Αρβανίται" και η πρώτη μνεία του ομωνύμου λαού της Βαλκανικής εις τα πηγάς του ΙΑ' αιώνος|journal='', Βυζαντινά Σύμμεικτα|issue=, τ. 2|year= (1970|pages=), σελ. 207-254|doi=10.12681/byzsym.650|url=https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bz/article/view/3462/3322}}. Επίσης της ιδίας στο ''Les termes Αλβανοί et Αρβανίται et la premiere mention des Albanais dans les sources du XI siecle'', B' Διεθνές Συνέδριον Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Αθήνα, 1970)</ref>
 
Ο όρος ''Αρβανίτικα'' προέρχεται από τη λέξη ''Αρβανίται''. Η ετυμολογία του ελληνικού επιθέτου ''Αρβανίτικα'' προέρχεται από τη ρίζα ''Αρβανίτ-'' του ουσιαστικού ''Αρβανίτης'', σύμφωνα με το λεξικό του Γιάννη Κουλάκη.<ref>Γιάννη Κουλάκη. ISBN 960-239-135-9.</ref> Σύμφωνα με το λεξικό του [[Γεώργιος Μπαμπινιώτης|Γ. Μπαμπινιώτη]] η λέξη προέρχεται από το τοπωνύμιο Άρβανα>αλβ.Ärbena. Η ονομασία Άρβανα δόθηκε αρχικώς στην οροσειρά που εκτείνεται μεταξύ των ποταμών Mat και Ischmi (δυτικά της [[Αχρίδας]]){{πηγή}}.
 
Οι Αρβανίτες, κυρίως μετά την ανάπτυξη του Αλβανικού εθνικισμού αλλά και λόγω της συμπόρευσής τους με το ελληνικό στοιχείο, απορρίπτουν οποιαδήποτε συσχέτιση με τους Αλβανούς. Στη δεκαετία του [[1990]] ο Αλβανός Πρόεδρος [[Σαλί Μπερίσα]] περιέγραψε τους Αρβανίτες ως μια αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα, προκαλώντας την οργισμένη αντίδραση των Αρβανιτών στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.{{πηγή}}
 
Σε πηγές του 19ου αιώνα "Αρβανίτες" ονομάζονται και οι μουσουλμάνοι Αλβανοί που μάχονταν με την πλευρά του Οθωμανικού κράτους ή του Αλή Πασά ή και αυτόνομα ως ληστές (π.χ. βλ. δημοτικά τραγούδια συλλογής T. Kind<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?filename=%2Fvar%2Fwww%2Fanemi-portal%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fattached-metadata-70-0000195%2F147050.pdf&rec=%2Fmetadata%2F1%2F9%2F2%2Fmetadata-70-0000195.tkl&do=147050.pdf&width=296&height=383&pagestart=1&maxpage=276&lang=en&pageno=52&pagenotop=52&pagenobottom=1 Kind, Theodor, Anthologie neugriechischer Volkslieder : Im original mit deutscher Ubertragung /Herausgegeben von Dr. Theodor Kind. Leipzig :Veit & Comp.,1861<br />] <br />
Σελ. 14: "Γεώργαινα, ρίξε τ' άρματα, δεν είν' εδώ το Σούλι.
Εδώ 'σαι σκλάβα του Πασσά, σκλάβα των Αρβανίτων".
Σελ. 26: "Εξήντα αγάδαις σκότωσα κ' έκαψα τα χωριά τους,
κ' όσους στον τόπον άφησα και Τούρκους κ' Αρβανίταις"
Σελ. 32: "Να πάω να βρώ τον Μάνταλο, να σμίξω τον Μπαστέκη,
που πολεμούν με την Τουρκιά και με τους Αρβανίταις"
Σελ. 36: "Κι αν τα δερβένια ετούρκεψαν, τα πήραν Αρβανίταις..."
</ref>).
 
Καθώς οι Αλβανοί συνήθως ήταν επαγγελματίες οπλοφόροι, την εποχή της [[Ελληνική Επανάσταση|Ελληνικής Επανάστασης]] «Αρβανίτες» ή «Αρναούτηδες» επίσης ονομάζονταν στις [[Παραδουνάβιες Ηγεμονίες]] Έλληνες, Σέρβοι και Βούλγαροι μισθοφόροι που βιοπορίζονταν από την οπλοφορία.<ref>{{cite book|last=Κολιόπουλος|first=Ιωάννης Σ.|author-link=Ιωάννης Κολιόπουλος|title=Η πέραν Ελλάς και οι άλλοι Έλληνες: Το σύγχρονο ελληνικό έθνος και οι ετερόγλωσσοι σύνοικοι χριστιανοί 1800-1912|year=2003|publisher=Βάνιας|location=Θεσσαλονίκη|page=145}}</ref><ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/2/c/f/metadata-01-0000761.tkl&do=109732_01.pdf&pageno=46&width=327&height=566&maxpage=386&lang=en Τρικούπης Σπυρίδων, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1860, τόμ. 1ος, σελ. 24 (σ. 46 του pdf)]:<br />
“… έτοιμοι ήσαν να συναγωνισθώσιν όλοι οι Αρβανίται. Αρβανίται δε ελέγοντο οι εν ταις δύο ηγεμονείαις σύμμικτοι Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι συνδεόμενοι διά του αυτού δόγματος και ποριζόμενοι τα προς το ζήν δι’ οπλοφορίας, τινές δε διά μισθώσεως προσόδων.».</ref>
 
== Φάρα ==
Γραμμή 89:
* Κωλέττηδες
* Λιάπηδες
* Σκλιάδες
{{ColBreak}}
* Λιόσηδες
Γραμμή 122 ⟶ 121 :
* [[Ανδρέας Βερούσης]], ήταν ο πατέρας του οπλαρχηγού του [[1821]] [[Οδυσσέας Ανδρούτσος|Οδυσσέα Ανδρούτσου]]
*[[Οδυσσέας Ανδρούτσος]], επιφανής αγωνιστής οπλαρχηγός.
*[[Κωνσταντίνος Κανάρης]], ναύαρχος και πολιτικός (Πάργα - Ψαρά)
*[[Γεώργιος Κουντουριώτης]], πλοιοκτήτης και πρωθυπουργός της Ελλάδας (από την [[Ύδρα]])
* [[Αντώνιος Κριεζής]], σπουδαίος αγωνιστής και αργότερα δύο φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Γραμμή 145:
* [[Θεόδωρος Γ. Κουντουριώτης]], διπλωμάτης και πολιτικός (βουλευτής Ύδρας στις εκλογες του 1865)
* [[Θεόδωρος Δ. Πάγκαλος]], αξιωματικός του στρατού, πολιτικός και δικτάτορας.
* [[Θεόδωρος Πάγκαλος (νεότερος)|Θεόδωρος Πάγκαλος]], Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, μέλος του [[ΠΑΣΟΚ]], εγγονός του προηγούμενου.
* [[Μελίνα Μερκούρη]], ηθοποιός και πολιτικός.
 
Γραμμή 153:
* [[Σωτηρία Μπέλλου]]
*[[Σωτήρης Σκίπης]]
*[[Αλέκος Σακελλάριος]]
*[[Νίκος Εγγονόπουλος]]
*[[Έλλη Λαμπέτη]]
* [[Παναγιώτης Κοκοντίνης]]
Γραμμή 239 ⟶ 237 :
* Γκίκας, Γιάννης. ''Οι Αρβανίτες και το αρβανίτικο τραγούδι στην Ελλάδα''
* ''Ιστορία των Βαλκανικών Λαών'', Παπαδήμας, 1995
* [http://www.biblionet.gr/book/28028/%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%AE%CE%BB_Μιχαήλ-_%CE%94%CE%AD%CE%B4%CE%B5,_%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%9F%CE%B9_%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82Μιχαήλ- Δέδε, Μαρία. ''Οι Έλληνες Αρβανίτες"'', 1997 ISBN 978-960-558-150-3]
* Μπαμπινιώτης Γ., ''Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας'', Β' έκδοση, σελ. 268
* [http://www.biblionet.gr/book/7029/%CE%9C%CF%80%CE%AF%CF%81%CE%B7%CF%82,_%CE%9A%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%97.,_1899-1980/%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82 Μπίρης, Κώστας. ''Αρβανίτες, οι Δωριείς του νεότερου Ελληνισμού, η ιστορία των Ελλήνων Αρβανιτών'', 1η έκδοση, 1960, (3η έκδοση, 1998 ISBN 960-204-031-9) ]
*[http://www.biblionet.gr/book/73963/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%89%CE%BD_%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%B9%CF%8E%CE%BD_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82 Μωραΐτης, Θανάσης. ''Ανθολογία Αρβανίτικων τραγουδιών της Ελλάδας'', 2002 ISBN 960-85976-7-6 ]
* ''Οι Αλβανοί στην Ελλάδα (13ος -15ος αι.)'', Ίδρυμα Γουλανδρή, 1991
* [http://www.biblionet.gr/book/27331/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%82,_%CE%A3%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82_%CE%99.,_1937-2019/%CE%91%CE%BB%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%AF,_%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82,_%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82 Καργάκος Ι.Σαράντος ''Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης'' ISBN-13 978-960-08-0172-9,]
* Μαρία Μιχαήλ-Δέδε, ''Τουρκαλβανοί και Έλληνες Αρβανίτες'' Ίδρυμα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών
* [http://www.biblionet.gr/book/209397/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%B7%CF%82,_%CE%9A%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%92./%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CE%B1%CF%80%CF%8C_%CF%84%CE%BF_%CE%86%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%BD Κώστας Β. Καραστάθης,''Έλληνες από το Άρβανον '' ISBN 978-960-495-142-0,]
*[http://www.biblionet.gr/book/173607/%CE%94%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82,_%CE%91%CE%BD%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%93./%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82 Αντώνιος Γ. Δικαίος, ''Αρβανίτες'' ISBN 978-960-8305-50-2, ]
* [http://www.biblionet.gr/book/149435/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85,_%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%92./%CE%95%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CF%82_%CE%BF%CE%B9_%CE%91%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82 Γιώργος Β. Οικονόμου, ''Εμείς οι Αρβανίτες'' ISBN 978-960-98950-0-2,]
 
* Trudgill, Peter (2002), ''[http://books.google.gr/books?id=CZUhoFE-OoQC&pg=PA136&dq=Trudgill+tzavaras&cd=3#v=onepage&q=&f=false Sociolinguistic variation and change]'', Edinburgh University Press, 2002 ISBN 0748615156