Πειραιάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Αναίρεση έκδοσης 7902132 από τον 2A02:587:2513:9500:B817:4589:4B2C:8AB6 (Συζήτηση) Ετικέτα: Αναίρεση |
Διάσωση 6 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0 |
||
Γραμμή 25:
:{{άλλεςχρήσεις4|τη σύγχρονη πόλη|την αρχαία πόλη και τον αρχαίο δήμο της [[Ιπποθοωντίδα φυλή|Ιπποθοωντίδας φυλής]]|Πειραιάς Ιπποθοωντίδας}}
Ο '''Πειραιάς''' ([[Αρχαία ελληνική γλώσσα|αρχαία ελληνικά]]: Πειραιεύς) είναι πόλη, τμήμα του [[Πολεοδομικό συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς|Πολεοδομικού Συγκροτήματος Αθηνών-Πειραιώς]], «η τρίτη πόλη της [[Ελλάδα]]ς μετά την [[Αθήνα]] και τη [[Θεσσαλονίκη]]»<ref>Νικολίνα Μυωφά, [http://estia.hua.gr/file/lib/default/data/1952/theFile ''Eγκαταλελειμμένες - αδόμητες εκτάσεις στον Δήμο Πειραιά και πολιτική διαχείρισης''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191002202245/http://estia.hua.gr/file/lib/default/data/1952/theFile |date=2019-10-02 }} (πτυχιακή εργασία στο Τμήμα Γεωγραφίας του [[Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο|Χαροκόπειου Πανεπιστημίου]]), Αθήνα 2007, σελ. 59.</ref> με δική της περιφεριακή αστική ζώνη, και έδρα του σημαντικότερου [[Λιμένας|λιμανιού]] της Ελλάδας. Ο [[Δήμος Πειραιώς]], έχει σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2011|Απογραφή του 2011]] έκταση 10,9 τ. χμ. και πληθυσμό 163.688 κατοίκους (γεγονός που τον καθιστά πέμπτο μεγαλύτερο Δήμο της χώρας μετά την εφαρμογή του [[Πρόγραμμα Καλλικράτης | προγράμματος "Καλλικράτης"]]).
Η ευρύτερη περιοχή του Πειραιά συγκροτεί την [[Περιφερειακή Ενότητα Πειραιώς]], η οποία συνίσταται από τον ομώνυμο δήμο και τέσσερις ακόμη δήμους ([[Δήμος Νίκαιας - Αγίου Ιωάννη Ρέντη|Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη]], [[Κορυδαλλός Αττικής|Κορυδαλλού]], [[Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας|Κερατσινίου-Δραπετσώνας]] και [[Πέραμα|Περάματος]]), με συνολικό πληθυσμό 448.997 κατοίκους<ref>{{Cite web |url=http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/A1602_SAM01_DT_DC_00_2011_02_F_GR.pdf |title=Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 για το Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας |accessdate=2012-12-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130123125742/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/A1602_SAM01_DT_DC_00_2011_02_F_GR.pdf |archivedate=2013-01-23 |url-status=dead }}</ref> και έκταση 50,4 τ.χμ. Καταλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα της Περιφέρειας Πρωτευούσης.
Γραμμή 31:
Το κέντρο του Πειραιά απέχει περίπου 10 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, της οποίας αποτελεί ιστορικό [[επίνειο]].
Ο Πειραιάς στη σύγχρονη εποχή είναι σημαντικό βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της χώρας, αποτελώντας το μεγαλύτερο σε επιβατική κίνηση λιμένα της [[Ευρώπη]]ς,<ref>
==Ιστορία==
{{Κύριο|Πειραιάς Ιπποθοωντίδας}}
[[File:Epimelitirio-peiraios.jpg|thumb|280px|right|Επιμελητήριο Πειραιώς]]
Ο Πειραιάς σύμφωνα με τον [[Στράβων|Στράβωνα]] αλλά και σύγχρονων γεωλογικών μελετών ήταν κάποτε νησί το οποίο ενώθηκε με την Αττική μετά τις αποθέσεις του [[Κηφισός|Κηφισού]] αλλά και άλλων ρεμάτων της περιοχής.<ref>[https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geology/article-abstract/39/6/531/130584/piraeus-the-ancient-island-of-athens-evidence-from?redirectedFrom=fulltext Άρθρο της επιστημονικής επιθεώρησης Geology] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180627230923/https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geology/article-abstract/39/6/531/130584/piraeus-the-ancient-island-of-athens-evidence-from?redirectedFrom=fulltext |date=2018-06-27 }}{{en}}</ref><ref>[https://www.in.gr/2011/06/09/tech/telika-o-strabwnas-eixe-dikio-gia-to-arxaio-nisi-toy-peiraia/ Άρθρο του in.gr]</ref>
[[Αρχείο:Ο Πειραιάς όπως ήταν στην αρχαιότητα - Falke Jacob Von - 1887.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Αναπαράσταση του Πειραιά κατά την αρχαιότητα, 19ος αιώνας]]
Κατά τον Σουίδα υπήρξε κατά την τεταρτογενή περίοδο της ιστορίας νησί ενώ η πρωτοελλαδική ζωή στην περιοχή εμφανίζεται γύρω στο 3000 π.Χ. Η περιοχή του Πειραιά φαίνεται να κατοικείται ήδη από τη [[Νεολιθική περίοδος|νεολιθική περίοδο]]. Αργότερα το πέμπτο αιώνα π.Χ. η περιοχή επιλέχθηκε ως το νέο λιμάνι της αθηναϊκής πόλης-κράτους αντικαθιστώντας σταδιακά τον παλαιό λιμένα της Αθήνας το [[Φάληρο Αιαντίδας|Φάληρο]], ανακηρύχθηκε σε δήμο, αποτελώντας συγκεκριμένα έναν από τους δήμους του άστεως της [[Αρχαία Αθήνα|αρχαίας Αθήνας]], ξεκινώντας την ανοικοδόμηση των οχυρώσεων των τριών λιμένων και του οικισμού. Έφτασε στο μεγαλύτερο σημείο ακμής στην [[κλασική εποχή|κλασική περίοδο]]. Με την κατάκτηση της Αθήνας από τους [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαίους]] ακολούθησε μια μακρά περίοδος παρακμής όπου ο Πειραιάς ερημώθηκε κατά καιρούς, φτάνοντας μέχρι τον [[19ος αιώνας|19ο αιώνα]] και την μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους στην Αθήνα το 1834, οπότε η περιοχή επανακατοικήθηκε και ξεκίνησε μια περίοδος ανάπτυξης, με την σταδιακή αύξηση του πληθυσμού της και τον άρτιο πολεοδομικό της σχεδιασμό με βάση το σύστημα που εφάρμοσε ο [[Ιππόδαμος ο Μιλήσιος]] στον σχεδιασμό του αρχαίου Πειραιά, που αποτελεί πρότυπο πολεοδομικού σχεδιασμού μέχρι και σήμερα.
Γραμμή 56:
:«Λιμήν Αθηνών».
:«Athenarum portus» την Ρωμαϊκή περίοδο. «Porto dei Setine», «Portus de Sithines» ή απλώς «Sithines» κατά τον Μεσαίωνα.
:«Λιμήν Λέοντος» ή γνωστότερα «Πόρτο Λεόνε» (Porto Leone), που είναι και η διεθνής ονομασία του στους ναυτικούς χάρτες. Κατ' αντιστοιχίαν «Ασλάν λιμάνι» (Λιμάνι του λέοντος στην τουρκική γλώσσα) πριν και κατά το 1821. Από τον 14ο<ref>[http://www.koutouzis.gr/peiraias-neoteroi.htm Πρώτη αναφορά στον Πειραιά ως Porto Leone γίνεται στον χάρτη του Βεσκόντε (Pietro Vesconte) το 1318] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181022080605/http://www.koutouzis.gr/peiraias-neoteroi.htm |date=2018-10-22 }}, από τον ιστότοπο www.koutouzis.gr</ref> ως τον 17ο αιώνα ένα γιγαντιαίο λιοντάρι από μάρμαρο δέσποζε στην είσοδο του λιμανιού και ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες όταν έφταναν στο λιμάνι. Σήμερα υπάρχει εκεί ένα ακριβές αντίγραφο, δημιούργημα του γλύπτη Γεωργίου Μέγκουλα, μια και το πρωτότυπο είχε κλαπεί το 1688 από τον [[Φραντσέσκο Μοροζίνι]] (Francesco Morosini) και βρίσκεται στη [[Βενετία]].
:«Πόρτο Δράκο» (Porto Draco) ή «Πόρτο Δρακόνε» (Porto Dracone) επί Καταλανών, κατ' αντιστοιχία «Εζντέρ λιμάνι» (Λιμάνι του δράκου στην τουρκική γλώσσα) επί Τουρκοκρατίας<ref>{{Cite web|url=https://piraeus.gov.gr/centuries/|title=Αιώνες της παρακμής – ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ|language=el|accessdate=2019-08-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190807204140/https://piraeus.gov.gr/centuries/|archivedate=2019-08-07|url-status=dead}}</ref>
:«Πόρτο της Αθήνας» (Μελέτιος, 17ος αι.).
Κατά τον 19ο αιώνα ο Πειραιάς αναφέρθηκε και ως Μαγχεστρία ή Μαγεστρία (δηλαδή Μάντσεστερ) της Ανατολής<ref>[https://www.rizospastis.gr/story.do?id=4435886 Σύντομη παρουσίαση του ντοκιμαντέρ του Διονύση Γρηγοράτου «Στον αστερισμό του Πόρτο Λεόνε - Η τοπική συνείδηση μιας πολιτείας» με αναφορά στην εποχή ονομασίας ως «Μαγχεστρία»]{{Dead link|date=Δεκέμβριος 2019 }}, στον ιστότοπο του Ριζοσπάστη.</ref>, εξαιτίας των λιμενικών και σιδηροδρομικών του εγκαταστάσεων<ref>{{cite book|last=Μιχελή |first=Λίζα|title=Από το Πόρτο Λεόνε στη Μαγχεστρία της Ανατολής|year=1988|publisher=Δρώμενα|location=Αθήνα|pages=5–7}}</ref>.
==Ετυμολογία==
Γραμμή 186:
Ο σταθμός του μετρό στον Πειραιά, επί της πλατείας Οδησσού, αποτελεί σήμερα τερματικό σταθμό της γραμμής [[Γραμμή 1 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 1]], του [[μετρό Αθήνας|μετρό της Αθήνας]]. Τον Ιούνιο του 2019 προβλέπεται σύνδεση του σταθμού και με τη [[Γραμμή 3 (Μετρό Αθήνας)|γραμμή 3]] του μετρό μέσω της υπό κατασκευή επέκτασης Αγία Μαρίνα - Δημοτικό Θέατρο.
Υπό κατασκευή βρίσκεται επίσης και η επέκταση του [[τραμ Αθήνας|τραμ]] προς τον Πειραιά από την άνοιξη του 2013. Η σχετική σύμβαση υπογράφτηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013 ανάμεσα στην Αττικό Μετρό Α.Ε. και την ανάδοχο εταιρεία Θεμέλη Α.Ε. και είχε ύψος 61,5 εκ. ευρώ. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2016.<ref name=AM_tram>{{cite web|title=Κατασκευή Επεκτάσεων ΤΡΑΜ|url=https://www.ametro.gr/page/default.asp?la=1&id=4420|publisher=Αττικό Μετρό Α.Ε.|accessdate=14 Oκτωβρίου 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161119113440/http://www.ametro.gr/page/default.asp?la=1&id=4420|archivedate=2016-11-19|url-status=dead}}</ref> H γραμμή του τραμ στον Πειραιά θα είναι μονής τροχιάς, δηλαδή τα τραμ θα διέρχονται από κάθε στάση προς μία μόνο κατεύθυνση.<ref name=Tram_Map>{{cite web|title=Έργα Τραμ στον Πειραιά - Α΄ Φάση|url=http://www.ametro.gr/files/imagestram/AM_TRAM_Pieraeus_Map_Nov12_gr_LG.jpg|work=Χάρτης Τραμ|publisher=Αττικό Μετρό Α.Ε.|accessdate=14 Oκτωβρίου 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151228203950/http://www.ametro.gr/files/imagestram/AM_TRAM_Pieraeus_Map_Nov12_gr_LG.jpg|archivedate=2015-12-28|url-status=dead}}</ref>
====Λεωφορεία και τρόλεϊ====
| |||