Λουκάς Νοταράς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο αυτοκράτορας [[Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος|Κωνσταντίνος Παλαιολόγος]], αν και ανθενωτικός<ref>Ο ιστορικός της Αλώσεως Δούκας, γράφει σαφώς ότι για την ένωση, "''και αυτός ο βασιλεύς '''πεπλασμένως κατένευσεν'''''" (Michaelis Ducae nepotis (Δούκας Μιχαήλ), [https://books.google.gr/books?id=dQILAQAAMAAJ&hl=el&hl=el&pg=PA253&img=1&zoom=3&sig=ACfU3U00pLWODvQnWRb1wtEpq6zn99NrKg&w=685 ''Historia byzantina'', CSHB, Bonnae 1834, 253.16]). Επίσης, όταν ο Κων/νος ζήτησε την συνδρομή της Δύσης για την υπεράσπιση της απειλούμενης Πόλης, ο ίδιος ο πάπας Νικόλαος Ε΄ (1447-1455), του έγραψε απειλητικά: "''Όποιος ευρίσκεται '''έξω από την εκκλησιαστική ενότητα με τον Πάπα''' τιμωρείται σκληρά''" (Φούγιας Γ. Μεθόδιος, ''Έλληνες και Λατίνοι'', έκδ. 2η, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1994, σελ. 418). Σχολιάζοντας την επιστολή του Πάπα, ο ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρος γράφει: "''Εκ της απαντήσεως ταύτης του πάπα, ην δυνάμεθα να ονομάσωμεν τελεσίγραφον της Δύσεως προς το Βυζάντιον, γίνεται καταδηλότατον, ότι '''ο Κωνσταντίνος ουδαμώς είχε προσχωρήσει εις τας αξιώσεις της Ρώμης'''"'' (Λάμπρος Σπυρίδων, ''Ιστορία της Ελλάδος μετ' εικόνων'', τόμ. 6, εκδ. Κάρολος Μπέκ, εν Αθήναις 1908, σελ. 911). Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τις πηγές ο Κω/νος Παλαιολόγος ήταν Ανθενωτικός, έπραξε όμως ό,τι θεωρούσε απαραίτητο για τη σωτηρία της Πόλης.</ref>, προσπάθησε να συμφιλιώσει τους θρησκευτικά διχασμένους Βυζαντινούς πριν την επικείμενη [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|οθωμανική]] πολιορκία, πρότεινε τον διορισμό του στη θέση του [[Μέγας Δουξ|ΜέγαΜεγάλου Δούκα]], αξίωμα με ευρύτατες εξουσίες, οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές, πρόταση που ο Νοταράς αποδέχτηκε. Ο διορισμός του απέτυχε να κατευνάσει τους ανθενωτικούς οι οποίοι είδαν την αποδοχή του ως εξαγορασθείσα προδοσία με αποτέλεσμα να αποκτήσει πλέον εχθρούς και στα δύο στρατόπεδα. Έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις με τους απεσταλμένους του Πάπα και τον καρδινάλιο Ισίδωρο, αλλά και αυτοί αμφέβαλλαν για την ειλικρίνεια του. Όταν ο ηγέτης των ανθενωτικών [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιος]] αποσύρθηκε στο κελί της μονής του Παντοκράτορα, αφού θυροκόλλησε διακήρυξη με την οποία προειδοποιούσε το λαό για τα δεινά της Ένωσης των Εκκλησιών ο Λουκάς Νοταράς φέρεται να του έγραψε ότι η αντίδρασή του ήταν μάταιη, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Βεβαίως, 25 ημέρες μετά περίπου, στις 27 Νοεμβρίου<ref>Βλ. την επιστολή με ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 1452, στο: Petit L. - Siderides Χ. - Jugie Μ., ''Γεωργίου του Σχολαρίου Άπαντα τα ευρισκόμενα'' (Oeuvres Completes de Georges Scholarios), τ. 3, Paris 1930, σελ. 171-174.</ref>, ο ίδιος ο ''Σχολάριος'' πικραμένος, με επιστολή την οποία μοίρασε σε όλη την Πόλη ("''Ταύτη τη ημέρα διεδόθη το παρόν εις όλην την πόλιν''"), αφήνει οριστικά το πεδίο ελεύθερο στους Ενωτικούς: "''από ταύτης της ημέρας '''εγώ σιωπώ''', και υμείς ποιείτε ως βούλεσθε. Η πίστις ελευθέρα εστί'' [...] ''συμβεβούλευκα, αλλ' '''ουκ έπεισα'''''". Στην επιστολή αυτή δίνεται και η σημαντική μαρτυρία ότι, ίσως εξαιτίας του φόβου για την οθωμανική επίθεση, οι Ενωτικοί πλέον κυριαρχούν -τουλάχιστον ιδεολογικά-: "''αι συμβουλαί μου'' ... ''πανταχού διεδόθησαν'' [...] [όμως] '''''οι πολλοί''''' ''νομίζουσι συμφέρον όπερ εγώ πολλάκις'' ... ''έδειξα είναι ασύμφορον''".