Χάουντα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Αποτελεί τμήμα της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής [[Ράντσταντ|Ράντστατ]] (de Randstad) και της επονομαζομένης «Πράσινης Καρδιάς» (het Groene Hart) της [[Ολλανδία]]ς.

Η Χάουντα είναι παγκοσμίως γνωστή για το ομώνυμο τυρί, το πουοποίο παράγεται εδώ (σημ.: στα ελληνικά αποδίδεται λανθασμένα ως «[[Γκούντα (τυρί)|Τυρί Γκούντα]]»). Παρ´όλ’αυτά,Παράλληλα είναι στην [[Ολλανδία]] είναιγνωστή επίσης γνωστήκαι για τα [[Κερί (αντικείμενο)|κεριά]], τις πίπες καπνίσματος και τις [[βάφλα|βάφλες]] της.

Στην πόλη έζησε ο μεγάλος ανθρωπιστής [[Ντεζιντέριους Έρασμος|Ντεζιντέριους Εράσμους]] (Desiderius Erasmus).

Η Χάουντα έχει εμφανιστεί στη διάρκεια της ιστορίας της με διάφορα ονόματα, όπως: Χόλντε (Golde), Ντι Χάου(ντ)ε (Die Goude), Τερ Χάου(ντ)ε (Ter Goude) και Τερχάου (Tergouw), που όλα έχουν ως κοινή ρίζα το όνομα του ποταμού [[Χάουε]] (De Gouwe). Μάλιστα, το [[1139]] ο ποταμός αναφέρεται ως Golda, ενώ σε έγγραφο του [[1178]] καταγράφεται για πρώτη φορά καλλιεργήσιμη γη στις όχθες του.

Όσον αφορά στοτο όνομα του ποταμού, διάφορες θεωρίες έχουν διατυπωθεί για την προέλευσή του, από τις οποίες η πιθανότερη είναι ότι το Golda εκφράζει τη «χρυσίζουσα» απόχρωση που έπαιρναν τα νερά του σε κάποια σημεία, λόγω της υποκείμενης [[τύρφη]]ς.

Κατά τοντο [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], η μέχρι τότε εν χρήσει ονομασία Golde, αντικαταστάθηκε από το Die Goude, ή το Ter Goude, ενώ σε λατινικά μεσαιωνικά έγγραφα ήδη ονομάζεταιονομαζόταν Gouda, που τελικά επικράτησε μέχρι σήμερα. Σημειωτέον ότι, η Χάουντα είναι η μοναδική ολλανδική πόλη, που κρατάει επίσημα τη λατινική της ονομασία.

Το [[1361]] και το [[1438]], μεγάλες πυρκαγιές κατέστρεψαν την πόλη, μάλιστα, λέγεται ότι στην πυρκαγιά του 1438, μόνο 4 σπίτια διασώθηκαν. Κατά τη διάρκεια του [[Ογδοηκονταετής Πόλεμος|Ογδοηκονταετούς Πολέμου]], οι συμμαχικές αντιστασιακές δυνάμεις (de Geuzen), άρχισαν να γκρεμίζουν το Κάστροκάστρο με τη δικαιολογία ότι, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την άμυνα της πόλης σε περίπτωση κατάληψής της από τους Ισπανούς. Πάντως, διαχρονικά, αυτή τους η ενέργεια αντιμετωπίστηκε με αρκετό σκεπτικισμό, δεδομένου ότι αμφισβητείται ο λόγος για τον οποίο έγινε. Η κατεδάφιση του Κάστρουκάστρου ολοκληρώθηκε μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα.

Το τελευταίο τέταρτο του 16ου αιώνα, η Χάουντα αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Κατά το πρώτο μισό του 17ου αιώνα, άρχισε σταδιακή ανάκαμψη και, μεταξύ των ετών [[1665]] και [[1672]], η πόλη γνώρισε οικονομική άνθηση. Ξανά όμως,Όμως μετά το ξέσπασμα του [[Ολλανδικός Πόλεμος|Ολλανδικού Πολέμου]] (de Hollandse Oorlog) ([[1672]]), η πόλη έπεσε ξανά σε κρίση, που ουσιαστικά κράτησε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Επί πλέον το [[1673]], θανατηφόρα επιδημία [[πανώλη]]ς, αποδεκάτισε τον πληθυσμό σκοτώνοντας περίπου 3000 κατοίκους, ήτοι το 20% του τότε πληθυσμού.

Κατά τον 19ο αιώνα κατεδαφίστηκαν τα τείχη της πόλης και το [[1832]], ξέσπασε νέα επιδημία, [[χολέρα]]ς αυτή τη φορά, που αντιμετωπίστηκε με την κατασκευή νέων δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης. Τα αμέσως επόμενα χρόνια, η ίδρυση βιομηχανιών παραγωγής κεριών και νημάτων υφαντουργίας, έδωσε οικονομική ανάσα στην πόλη, που επιτάθηκε με την έλευση του σιδηροδρόμου το [[1855]]. Στις αρχές του 20ού αιώνα, άρχισε η σταδιακή επέκταση της Χάουντα μέσω της δημιουργίας νέων συνοικιών.

Κατά τον [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β’ΠαγκόσμιοΒ΄ ΠόλεμοΠαγκόσμιο πόλεμο]], η στρατηγική θέση της πόλης υπήρξε η αιτία για τους σφοδρούς βομβαρδισμούς της από τους Συμμάχους, που κόστισαν τη ζωή 45 ανθρώπων. Μετά τον Πόλεμο,πόλεμο συνεχίστηκε η οικιστική επέκταση της Χάουντα με σταδιακή επιχωμάτωση πολλών ιστορικών [[χραχτ|χράχτεν]], που, μόνο κατόπιν έντονων διαμαρτυριών των κατοίκων, πήραν ένα τέλος. Από τις δύο μεγάλες αγορές της πόλης, επέζησε η Αγορά του Τυριού (De Kaasmarkt) ως τουριστική ατραξιόν, ενώ η Αγορά Χοίρων (De Varkensmarkt) έκλεισε οριστικά.

Η πόλη είναι γενικά κτισμένη, γενικά, πάνω σε έδαφος [[τύρφη|τυρφώδους υφής]], όπως άλλωστε οι περισσότερες ολλανδικές πόλεις. Το ιστορικό της κέντρο, όμως, βρίσκεται πάνω σε [[άργιλος|αργιλώδες]] υπόστρωμα και, αυτή η ανομοιομορφία έχει δημιουργήσει προβλήματα (κλίση, βύθιση) σε αρκετά σημεία της. Οι συνεχείς εργασίες συντήρησης που γίνονταν επί πολλά έτη, λόγω του συγκεκριμένου προβλήματος, απαιτούσαν πολλά χρήματα, γι´ αυτό η Χάουντα μαζί με κάποιες άλλες ολλανδικές πόλεις, υπάγονταν σε μία ιδιαίτερη κατηγορία χρηματοδοτικού προγράμματος, που, στην [[Ολλανδία]] έχει την ονομασία «Καθεστώς του Άρθρου 12» (Artikel 12-status). Πάντως, μετά το [[2008]] η Χάουντα δεν χρηματοδοτείται πλέον.

Τα πρώτα πληθυσμιακά στοιχεία έρχονται από το μακρινό [[1477]], οπότε η πόλη είχε περί τους 10.000, πιθανόνπιθανώς 13.000 κατοίκους. Κατόπιν, ο πληθυσμός αυξήθηκε, αλλά όχι ιδιαίτερα, αφού το [[1622]] καταγράφονται 14.880 κάτοικοι. Τους 20.000 κατοίκους έφτασε η πόλη, μόλις στις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ με το ξέσπασμα του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β’ΠαγκοσμίουΒ΄ ΠολέμουΠαγκοσμίου πολέμου]] ξεπέρασε τιςτους 30.000 κατοίκους. Το [[1970]] οι κάτοικοι έφτασανανέρχονταν τιςσε 46.000 και το [[1990]] τιςσε 65.000 περίπου, ενώ μέχρι σήμερα υπήρχευπήρξε μία μικρή αύξηση, για να φτάσει η πόλη το σημερινό πληθυσμό.

Από τους κατοίκους της Χάουντα, ένα σημαντικό ποσοστό 22% είναι αλλόχθονες (μέσος όρος στην Ολλανδία 20%). Ένα 7% του συνολικού πληθυσμού είναι μέλη της ΕΕ ή -όπως χαρακτηρίζονται- Δυτικοί αλλόχθονες, με τους Γερμανούς να κυριαρχούν. Ένα 15% είναι μη Δυτικοί αλλόχθονες, με τους περισσότερους να έρχονται από το [[Μαρόκο]] και να ακολουθούν κάτοικοι με προέλευση την [[Ινδονησία]], το [[Σουρινάμ]] και την [[Τουρκία]].

*Το Μουσείο Καταρίνα (Het Catharina Gasthuis): μικρό μουσείο που ιδρύθηκε το [[1874]], και περιλαμβάνει κυρίως εκκλησιαστικά αντικείμενα του 16ου αιώνα, πίνακες ζωγραφικής του 19ου αιώνα, κεραμικά πιάτα και πήλινες πίπες καπνίσματος κατασκευασμένα στη Χάουντα, καθώς και κάποια έργα σύγχρονης τέχνης.

*Το Μουσείο του Λιμανιού (De Museumhaven Gouda): πρόκειται, κατ’ουσίαν,κατ’ ουσίαν για ένα εσωτερικό λιμάνι στο ιστορικό κέντρο της πόλης, όπου εκτίθενται πλοιάρια του σχετικά πρόσφατου παρελθόντος, αντιπροσωπευτικά μιας ομάδας, που, στην [[Ολλανδία]] είναι γνωστόςγνωστή ως «καφέ στόλος» (De bruine vloot) και περιλαμβάνει κυρίως ιστιοφόρα που έπλεαν στις κλειστές Ολλανδικέςολλανδικές θάλασσες.

*Το Μουσείο Αντίστασης της Ν.Νότιας [[Ολλανδία]]ς (Het Verzetsmuseum Zuid-Holland): ιδρύθηκε το [[1985]] σε οίκημα του [[1937]] και περιλαμβάνει έργα που σχετίζονται με την Αντίσταση κατά τη διάρκεια του Β’ΠαγκοσμίουΒ΄ Παγκοσμίου Πολέμουπολέμου, –κυρίωςκυρίως αγάλματα.

Η εκκλησία είναι γνωστή σε όλη τη χώρα για τα μεγαλόπρεπα υαλογραφήματά της ([[βιτρώ]]), που είναι κατασκευασμένα από τους περίφημους για τη συγκεκριμένη τεχνική αδελφούς Κράμπεθ, στοντον 16ο αιώνα. Η εκκλησία διαθέτει εν συνόλω 72 αριθμημένα βιτρό διαφόρων διαστάσεων, εκ των οποίων μόνο τα 3 είναι σύγχρονα, καιενώ η συνολική επιφάνεια που καλύπτουν είναι 1755 τετραγωνικά μέτρα.

Μεγάλη πυρκαγιά, που ξέσπασε το [[1552]], προκάλεσε σοβαρές καταστροφές στην εκκλησία, η οποία ανήκει στα 100 Μνημεία [[UNESCO]] της Ολλανδίας.

*Η '''Χάουεκερκ''' (παλαιότερα Αγ. Ιωσήφ) ('''De Gouwekerk'''): σχετικά νέο οικοδόμημα (1902-404), νεογοτθικού ρυθμού. Είναι κατασκευασμένη με βασικό δομικό υλικό το κόκκινο τούβλο και διαθέτει πύργο ύψους 80 μέτρων, που είναι το υψηλότερο σημείο στη Χάουντα.

*Το ''Κόκκινο Λιοντάρι'' (De Rode Leeuw): [[ανεμόμυλος]] με φτερωτή 27 μέτρων, κυκλικής διατομής, κατασκευασμένος με δομικό υλικό την κόκκινη πέτρα το [[1771]]. Λειτουργούσε ως αλεστικός μύλος μέχρι το [[2007]]. Σήμερα είναι επισκέψιμος και μπορεί κανείς να αγοράσει εκεί διάφορα προϊόντα.

*Ο ''Σλοτ'' ('t Slot): αλεστικός πέτρινος ανεμόμυλος με φτερωτή 26,45 μέτρων, κυκλικής διατομής, κατασκευασμένος το [[1832]] στη θέση παλαιότερου μύλου του [[1581]], που καταστράφηκε απο [[πυρκαγιά]].

*Ο ''Χάαστρεχτ'' (De Haastrechtse Molen): πέτρινος ανεμόμυλος με φτερωτή 27,2 μέτρων, κυκλικής διατομής, κατασκευασμένος το [[1862]]. Λειτουργούσε ως [[πόλντερ-μύλος]] για τον έλεγχο της στάθμης του νερού στο [[πόλντερ]] Χάαστρεχτ, εξ ου και η ονομασία του.

*Ο ''Μάλλε'' (De Mallemolen): πέτρινος ανεμόμυλος, κυκλικής διατομής, κατασκευασμένος το [[1804]]. Λειτουργούσε μέχρι το [[1904]] ως [[πόλντερ-μύλος]] για τον έλεγχο της στάθμης του νερού στο [[πόλντερ]] Όοστ.

*Το '''Κτήριο της Ζυγαριάς''' (De Waag): επίσης στην Πλατεία Αγοράς, κατασκευάστηκε το [[1668]] και χρησιμοποιήθηκε για τη ζύγιση τυριού και άλλων αγαθών. Στα ανάγλυφά του διακρίνονται αυτές οι δραστηριότητες, ενώ σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.

*Η '''Πύλη του Λαζάρου''' (Het Lazaruspoortje): πύλη του [[1609]] στο κανάλι και την οδό Χάουε (de Gouwe), που, παλαιότερα χρησίμευε ως πύλη εισόδου στο τότε λεπροκομείο της πόλης. Το ανάγλυφο που κοσμεί το πάνω μέρος της είναι μια αναπαράσταση της Παραβολής του Λαζάρου. Σήμερα είναι η είσοδος για τον κήπο του μουσείου Καταρίνα (βλ. Μουσεία).

*Ο '''Πύργος του Νερού''' (De watertoren Gouda): πύργος αποθήκευσης νερού κατασκευασμένος το [[1883]], με ύψος 33,15 μέτρα και χωρητικότητα 300 κυβικά μέτρα.

H αγορά λειτουργεί από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο για λίγες ώρες κάθε Πέμπτη. Οι τυροπαραγωγοί φέρνουν το εμπόρευμά τους με ιππήλατες άμαξες που τις σέρνουν άλογα. Τα τυριά είναι σε μεγάλα «κεφάλια», που ζυγίζουν τουλάχιστον 15 κιλά το καθένα, ενώ οι παραγγοί τα έχουντοποθετούν ανά ποιότητεςποιότητα παλαίωσης, τα ζυγίζουν και τα πουλάνε. Στην αγορά υπάρχουν και άλλοι πωλητές, που εμπορεύονται παραδοσιακά ολλανδικά προϊόντα, όπως ξύλινα τσόκαρα (klompen), κεριά και γάλα.