Πεντηκοστάριο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Αν το [[Τριώδιο]] δίκαια χαρακτηρίζεται Κατανυκτικόν, δικαιότερα το Πεντηκοστάριο επονομάζεται Χαρμόσυνον. Το περιεχόμενό του κινείται σε τελείως διαφορετικό κλίμα. Έχει μεσολαβήσει η γιορτή της κοσμοσωτήριας Ανάστασης και, επειδή τα πάντα πεπλήρωται φωτός και χαράς, είναι φυσικό και οι ύμνοι που χρησιμοποιούνται στις ασματικές Ακολουθίες της Εκκλησίας να αποπνέουν τον αέρα του πανηγυρικού θριάμβου. Η νίκη πάνω στον έσχατο εχθρό του ανθρώπου και η κατάργηση του κράτους του θανάτου, η καθιέρωση της νέας ζωής για την ανθρωπότητα γεμίζουν την ψυχή του πιστού αγαλλίαση που αμεσότατα εκφράζεται στα τραγούδια του. Το Πεντηκοστάριο είναι το βιβλίο που περιέχει αυτή τη χαρμόσυνη ποιητική παραγωγή της Εκκλησίας, ξεκινώντας με τον αναστάσιμο παιάνα "Χριστός ανέστη εκ νεκρών Θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασιν ζωήν χαρισάμενος". Δηλαδή, ο Χριστός, ο γυιός της Μαρίας από τη Βηθλεέμ, αυτός που πέθανε σαν κακούργος πάνω στο σταυρό και τάφηκε ξένος κι έρημος σε δανεικό τάφο, τυλιγμένος στα σάβανα και δεμένος χειροπόδαρα κατά τη συνήθεια του λαού του, ναι, αυτός σηκώθηκε όρθιος και βγήκε από τον τάφο! Ξέφυγε από το βασίλειο του Άδη, όπου οι νεκροί είναι αδιάκοπα δέσμιοι πληρώνοντας το τίμημα της παρακοής· ναι, ξέφυγε και γύρισε ανάμεσα στους ζωντανούς, γιατί ήταν αδύνατο να Τον κρατήσει ο Άδης, αφού δεν είναι απλά και μόνον άνθρωπος, αλλά συγχρόνως και αδιαιρέτως, πλην, ασυγχύτως και ατρέπτως, ο ίδιος ο παντοκράτορας Θεός. Νίκησε και κατατρόπωσε και υπέταξε με το θάνατό του το θάνατο, και τον εξανάγκασε να καταθέσει την εξουσία του πάνω στον άνθρωπο, εξουσία που απόκτησε όταν ο άνθρωπος αυτονομήθηκε κι αποκόπηκε από τον πλάστη Θεό. Τώρα, όμως, που στο πρόσωπο του Χριστού Θεός και άνθρωπος ενώθηκαν, η εξουσία του θανάτου καταλύεται και καταπαύεται. Έτσι, οι ενεργεία, αλλά και οι δυνάμει, νεκροί, οι υπήκοοι του καταργούμενου θλιβερού θανάτου ελευθερώνονται· ο Χριστός τους χαρίζει την ελευθερία, τους εισάγει στη νέα ζωή που καθιερώνει, τη ζωή των παιδιών του Θεού, των κληρονόμων της Βασιλείας Του.

Το Πεντηκοστάριο, λοιπόν, είναι το ιερό λειτουργικό βιβλίο που οι ύμνοι που περιέχει έχουν διαρρυθμιστεί έτσι, ώστε να ψάλλονται στις ασματικές Ακολουθίες από την Αγία και Λαμπρή Κυριακή του Πάσχα, μέχρι την απόδοση της μέγιστης γιορτής της Εκκλησίας, τριανταεννιά μέρες μετά. Επιπρόσθετα, γιαυτό, άλλωστε, λέγεται Πεντηκοστάριο (για 50 μέρες -- που στην πραγματικότητα είναι 57), περιέχει τους ύμνους για τις Ακολουθίες της γιορτής της Ανάληψης, και της Πεντηκοστής, δηλαδή των γενεθλίων της Εκκλησίας. Προκειμένου, μάλιστα, να φτάσει μέχρι την απόδοση της επετείου αυτής, καλύπτει και την τέλεση της μνήμης των Αγίων Πάντων, την έννατη Κυριακή από το Πάσχα. Κατακλειομένου του Πεντηκοσταρίου, ολοκληρώνεται και ο κύριος κύκλος του κινητού εορτολογίου που άρχισε με το Τριώδιο.