Μάχη των Θερμοπυλών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διάσωση 2 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 6:
|εικόνα = [[Αρχείο:Θερμοπύλες-Χάρτα του Ρήγα-1797- Φύλλο 2.jpg|300px]]
|λεζάντα = Χάρτης της τοποθεσίας με πληροφορίες για τη μάχη, [[Χάρτα του Ρήγα]], 1797
|πόλεμος = [[Περσικοί Πόλεμοι]]<br />[[Δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα]]
|ημερομηνία = 7 Αυγούστου<ref>Lemprière, p. 10</ref> ή 8-10 Σεπτεμβρίου,<ref>Greswell, p. 374</ref> 480 π.Χ
|τόπος = [[Θερμοπύλες]], [[Ελλάδα]]
|έκβαση = *Περσική νίκη<br />
*Κατάληψη της Βοιωτίας από τους Πέρσες
*Κατά την τρίτη μέρα της μάχης, σκοτώθηκαν 1.000 Έλληνες, ενώ οι υπόλοιποι υποχώρησαν
|πλευρά1 = [[Αρχαία Ελλάδα|Ελληνικές]] [[πόλη-κράτος|πόλεις-κράτη]]
|πλευρά2 = [[Περσία|Περσική Αυτοκρατορία]]
|αρχηγός1 = [[Λεωνίδας]]{{ΕΣΚ}}<br />[[Δημόφιλος ο Θεσπιεύς]]{{ΕΣΚ}}
|αρχηγός2 = [[Ξέρξης Α' της Περσίας|Ξέρξης]]<br />[[Μαρδόνιος]]<br />[[Υδάρνης]]
|σθένος1 = '''Συνολικά:'''<br />5.200+ ([[Ηρόδοτος]])<br />7.400+ ([[Διόδωρος Σικελιώτης|Διόδωρος]])<br />11.200 ([[Παυσανίας]])
|σθένος2 = '''Συνολικά:'''<br />3.000.000 ([[Ηρόδοτος]])<ref name=VII186>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Πολύμνια#186|Πολύμνια 186]]</ref><br />800.000 περίπου ([[Κτησίας]])<ref name = ctes/><br />70.000–300.000 (σύγχρονες εκτιμήσεις)<ref name="Holland, p. 394"/>
|απολογισμός1 = 1.000–4.000 ([[Ηρόδοτος]])<ref>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Ουρανία#25|Ουρανία 25]]</ref>
|απολογισμός2 = 20.000 περίπου ([[Ηρόδοτος]])<ref name="VIII24"/>
Γραμμή 41:
Κύρια πηγή για τους Περσικούς πολέμους αποτελεί ο Έλληνας ιστορικός [[Ηρόδοτος]]. Ο Ηρόδοτος, γνωστός ως «Πατέρας της Ιστορίας»,<ref>Κικέρων, Περί νόμων I, 5</ref> γεννήθηκε το 484 π.Χ. στην [[Αλικαρνασσός|Αλικαρνασσό]] της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]], η οποία εκείνη την περίοδο βρισκόταν υπό περσική κατοχή. Έγραψε το έργο ''«Ιστορίαι»'' γύρω στα 440-430 π.Χ, προσπαθώντας να ανακαλύψει τις πραγματικές αιτίες των Περσικών πολέμων<ref>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Κλειώ|Κλειώ (εισαγωγή)]]</ref>, οι οποίοι ολοκληρώθηκαν το 450 π.Χ.<ref name = hxvi/> Η μέθοδος του Ηρόδοτου αποτελούσε καινοτομία και σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς, ο Ηρόδοτος έχει εφεύρει την ιστορία που ξέρουμε.<ref name = hxvi/> Κατά τον Παπαρρηγόπουλο: «Ο Ηρόδοτος είναι ο δημιουργός της αληθούς ιστορικής τέχνης...πρώτος ενόησεν ότι η ιστορία δεν είναι απλούς πραγμάτων κατάλογος, αλλά και η τεχνική των πραγμάτων τούτων συναρμολογία και η εξήγησις του χαρακτήρος αυτών».<ref>Παπαρρηγόπουλος, Βιβλίον Γ΄, κεφ. Γ΄, παράγρ. Α΄)</ref> Κατά τον Τομ Χόλλαντ: «Για πρώτη φορά, ένας ιστορικός αποφάσισε να αποκαλύψει τα αίτια ενός πολέμου, ο οποίος έληξε πρόσφατα, χωρίς να καταγράφει μύθους, αλλά αιτίες, τις οποίες θα μπορούσαμε να ελέγξουμε προσωπικά»<ref name = hxvi>Holland, σ. ''xvi''–''xvii''.</ref>
 
Αν και ο Θουκυδίδης είχε αρχικά αμφισβητήσει την ακρίβεια του Ηροδότου,<ref>{{Cite web|url=http://www.fhw.gr/chronos/05/gr/culture/2131her_erga.html|title=Ηροδότου Ιστορίαι|last=|first=|date=|website=www.fhw.gr|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2017-12-01}}</ref><ref name = Fin15>Finley, σ. 15.</ref> αργότερα δήλωσε ότι το έργο του «πατέρα της ιστορίας» δεν χρειαζόταν επαναγραφή ή διορθώσεις, καθώς χαρακτηριζόταν από ικανοποιητικό βαθμό ακρίβειας. Γι' αυτό, ο Θουκυδίδης αποφάσισε εντέλει να ξεκινήσει την ιστορία του από το σημείο που είχε ο Ηρόδοτος τη δική του αφήγηση (στην πολιορκία της Σηστού).<ref name = Fin15/> Η αξιοπιστία του Ηροδότου έχει αμφισβητηθεί και από άλλους ιστορικούς. Ο [[Παυσανίας]], στα ''Φωκικά'', αναφέρεται στην περιγραφή του Ηροδότου για τη μάχη των Θερμοπυλών, όπου ο δεύτερος καταγράφει ότι οι Θηβαίοι παραδόθηκαν, όπως και 80 Μυκηναίοι<ref>Παυσανίας, [[s:Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων|Φωκικά, ΧΧ, 2]]</ref>. Ο [[Πλούταρχος]], στο έργο ''Περί της Ηροδότου κακοήθειας'' (αν όντως το έγραψε αυτός), κατηγορεί τον Ηρόδοτο επειδή ο τελευταίος ζήτησε χρήματα από τους Θηβαίους, και επειδή δεν τα έλαβε, έγραψε ότι οι Θηβαίοι δείλιασαν και παραδόθηκαν.<ref>{{cite book |last= |firstauthor= Πλούταρχος |coauthors= |title= Περί της Ηροδότου κακοηθείας|publisher= |url= http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%AF+%CF%84%CE%B7%CF%82+%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85+%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%AF%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85%20%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82&f=false|year= |month= |pages= 29-32|isbn= }}</ref> Οπωσδήποτε οι κατηγορίες που εκτοξεύει το σύγγραμμα αυτό κατά του Ηρόδοτου κάθε άλλο παρά σοβαρές είναι.<ref>Παπαρρηγόπουλος, ο.π.</ref> Την περίοδο της [[Αναγέννηση]]ς, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι συνέχιζαν να διαβάζουν το έργο του Ηροδότου, ο ιστορικός είχε κακή φήμη.<ref>{{cite web|url=http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm|title=Herodotus: Father of History, Father of Lies|accessdate=2008-01-18|author=David Pipes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm|archivedate=2008-01-27|deadurl=yes |url-status=dead}}</ref> Παρ' όλ' αυτά, τα αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαίωσαν τα γραφόμενα του Ηροδότου και αποκατέστησαν τη φήμη και την αξιοπιστία του, ειδικά ως προς τα γεγονότα που εξέτασε αυτοπροσώπως.<ref>Ντυράν, Β΄438, Παπαρρηγόπουλος ο.π.</ref><ref name = h377>Holland, σ. 377.</ref> Οι σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν το έργο του αξιόπιστο, αλλά έχουν αμφιβολίες για τους αριθμούς των νεκρών και τις ημερομηνίες των μαχών.<ref name = h377/><ref>Fehling, σ. 1–277.</ref>
 
Ο ιστορικός [[Διόδωρος Σικελιώτης]] έγραψε τον 1ο αιώνα π.Χ. τη [[Βιβλιοθήκη Ιστορική|''Βιβλιοθήκη Ιστορική'']] και αναφέρεται στην εκστρατεία του Ξέρξη. Θεωρείται ότι ο Ηρόδοτος και ο [[Έφορος ο Κυμαίος]] αποτελούν τις πηγές του Διόδωρου.<ref>Διόδωρος Σικελιώτης, [[s:Ιστορική Βιβλιοθήκη/ΙΑ|ΙΑ]]</ref> Αρχαιολογικά ευρήματα, όπως η δελφική [[Στήλη των Όφεων]], που βρίσκεται στον [[Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης|Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης]], υποστηρίζουν τα αναφερόμενα από τον Ηροδότο.<ref>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Καλλιόπη#81|Καλλιόπη 81]]</ref>
Γραμμή 109:
|300
|-
|align=left|Λακεδαιμόνιοι/<br />[[Περίοικος|Περίοικοι]]
|900?<ref name = "Macan"/>
|1.000<br />(συμπεριλαμβανομένων των Σπαρτιατών?)
|-
|align=left|[[Είλωτες]]
Γραμμή 119:
|align=left|[[Μαντίνεια Αρκαδίας|Μαντινέοι]]
|500
|rowspan="7" |3.000<br />(οι άλλοι Πελοποννήσιοι στάλθηκαν με τον Λεωνίδα)
|-
|align=left|[[Τεγέα (αρχαία πόλη)|Τεγεάτες]]
Γραμμή 168:
|}
 
; Ο αριθμός των Πελοποννήσιων
 
Ο Διόδωρος γράφει ότι χίλιοι Λακεδαιμόνιοι και 3 χιλιάδες Πελοποννήσιοι (4.000 άνδρες) πολέμησαν στις Θερμοπύλες - ο Ηρόδοτος, ο οποίος παραπέμπει στον Σιμωνίδη, αναφέρει τον ίδιο αριθμό.<ref name = VII228>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Πολύμνια#228|Πολύμνια 228]]</ref> Παρ' ολ' αυτά, ο Ηρόδοτος νωρίτερα είχε αναφερθεί στην παρουσία τριών χιλιάδων εκατό Πελοποννήσιων<ref name = VII202/> - αργότερα αναφέρεται και στους είλωτες,<ref name = VIII25>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Ουρανία 25|Ουρανία 25]]</ref> και ο Ρέτζιναλντ Γουόλτερ Μάκαν γράφει ότι «στις Θερμοπύλες βρίσκονταν και 900 είλωτες, 3 για κάθε Σπαρτιάτη».<ref name = "Macan">Macan, παραπομπή στον Ηρόδοτο (Ουρανία 25)</ref> Οι είλωτες μπορεί να συμμετείχαν στη μάχη ως θωρακισμένοι υπηρέτες των Σπαρτιατών ή αλλιώς αυτοί οι 900 άνδρες να ήταν οι περίοικοι, για τους οποίους κάνει λόγο ο Διόδωρος.<ref name = "Macan"/>
 
; Ο αριθμός των Λακεδαιμονίων
 
Υπάρχει σύγχυση ως προς τον αριθμό των Λακεδαιμονίων. Στο 11ο βιβλίο του έργου ''Βιλιοθήκη Ιστορική'' (στο σημ. 4), ο Διόδωρος αναφέρει ότι ο Λεωνίδας ανακοίνωσε ότι θα πάρει μαζί του μονάχα χίλιους άνδρες (''τῶν δὲ εἰς Θερμοπύλας ἐκπεμφθέντων Λεωνίδης ὁ τῶν Σπαρτιατῶν βασιλεύς, μέγα φρονῶν ἐπ´ ἀνδρείᾳ καὶ στρατηγίᾳ. οὗτος δὲ λαβὼν τὴν ἐξουσίαν ἐπήγγειλε χιλίοις μόνον ἐπὶ τὴν στρατείαν ἀκολουθεῖν αὐτῷ''),<ref name=dsXI4/> αλλά στο ίδιο σημείο γράφει ότι μαζί με τους χίλιους Λακεδαιμόνιους ήταν και 300 Σπαρτιάτες (''τῶν μὲν οὖν Λακεδαιμονίων ἦσαν χίλιοι, καὶ σὺν αὐτοῖς Σπαρτιᾶται τριακόσιοι'').<ref name=dsXI4/> Ο [[Παυσανίας]] γενικά συμφωνεί με τον Ηρόδοτο, αλλά διαφωνεί στον αριθμό που δίνει ο τελευταίος για τους Λοκρούς - κατά τον Παυσανία, οι Λοκροί παρέταξαν 6 χιλιάδες άνδρες (αν προστεθούν με τους 5.200 που δίνει ο Ηρόδοτος, οι Λοκροί παρέταξαν 11.200 άνδρες)<ref>Παυσανίας, [[s:Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων|Φωκικά, Λοκρών Οζόλων ΧΧ]]</ref> Πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί, οι οποίοι συχνά θεωρούν πιο αξιόπιστο τον Ηρόδοτο,<ref name=Green>Green, p140</ref> προσθέτουν τους χίλιους Λακεδαιμόνιους και τους 900 είλωτες στους 5.200 του Ηροδότου, αν και αγνοούν τους Λοκρούς του Παυσανία και τους Μαλιείς του Διόδωρου.<ref>Bradford, p106</ref><ref name = russel>Bury, pp271–282</ref>
Γραμμή 230:
Παρ' ολ' αυτά, οι Πέρσες κατέλαβαν την Βοιωτία και το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδος,<ref name = Cawk105>Cawkwell, pp. 105–106</ref> και οι συγκρούσεις Ελλήνων και Περσών συνεχίστηκαν και το επόμενο έτος.<ref name = IX1>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Καλλιόπη#1|Καλλιόπη 1]]</ref> Η μάχη των Θερμοπυλών, σύμφωνα με ιστορικούς, έδωσε την ευκαιρία στους Αθηναίους και στον ελληνικό στόλο να προετοιμαστούν κατάλληλα για τη [[ναυμαχία της Σαλαμίνας]]<ref>Tung & Tung, p. 239</ref> - μερικοί άλλοι, όμως, διαφωνούν, καθώς η ναυμαχία της Σαλαμίνας διεξήχθη ένα μήνα μετά τη μάχη των Θερμοπυλών,<ref name = hnet>{{cite web|url=http://www.historynet.com/greco-persian-wars-battle-of-thermopylae.htm/6 |title=Greco-Persian Wars: Battle of Thermopylae |publisher=HistoryNet |date= |accessdate=2009-03-27}}</ref> ενώ οι Έλληνες υπέστησαν βαριές απώλειες και στη [[ναυμαχία του Αρτεμισίου]].<ref>Ηρόδοτος, [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Ουρανία#1|Ουρανία 1-19]]</ref> Επιπλέον, όπως αναφέρει ο ιστορικός Κόκγουελ, «η ναυμαχία της Σαλαμίνας διεξήχθη ένα μήνα μετά τη μάχη των Θερμοπυλών επειδή η Βοιωτία και η Φωκίδα συνέχισαν να αντιστέκονται»<ref name = Cawk105/> και συνεχίζει λέγοντας ότι «οι Πέρσες πέτυχαν νίκη σε ξηρά και θάλασσα, με τη μεγάλη εισβολή να αποκτά αδαμάντινη επιτυχία...ο Ξέρξης μπορούσε να συγχαρεί τον εαυτό του».<ref>Cawkwell, p. 104.</ref>
 
Οι Θερμοπύλες απέκτησαν τεράστια φήμη καθώς ενέπνευσαν τις επόμενες γενιές με το παράδειγμα των λίγων και ανδρείων στρατιωτών του Λεωνίδα. Όπως αναφέρει ο Michel de Montaigne, «οι μετέπειτα νίκες των Ελλήνων και η δόξα τους δεν μπορούν να συγκριθούν με την δοξασμένη πτώση του Λεωνίδα και των ανδρών του».<ref>[http://fr.wikisource.org/wiki/Essais/%C3%A9dition_de_Bordeaux,_1595 Michel de Montaigne, ''Essays'' Chapitre XXXI : Des Cannibales.]</ref> Απ' την άλλη, οι Θερμοπύλες αποτελούν παράδειγμα ηρωϊσμού των ελεύθερων ανδρών που υπερασπίζονται την πατρίδα τους και την ελευθερία τους - ο Χάνσον αναφέρει ότι «η ελευθερία ήταν η κύρια ιδέα για τους Έλληνες και οδήγησε στην αντίσταση τους στις Θερμοπύλες, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές».<ref name="hanson">{{cite web|url=http://carnageandculture.blogspot.gr/2007/03/victor-davis-hanson-history-and-movie.html|title=Victor Hanson article|last=|first=|date=2006-10-11|website=|publisher=Victor Hanson article|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170127151123/http://carnageandculture.blogspot.gr/2007/03/victor-davis-hanson-history-and-movie.html|archivedate=2017-01-27|accessdate=2018-101-27|url-status=dead}} Βλ. σχετικά του ιδίου : «Σφαγή και πολιτισμός» έκδ. ΚΑΚΤΟΣ, σ. 87 επ. [https://web.archive.org/web/20130312002910/http://www.victorhanson.com/articles/hanson101106.html Αρχειοθέτηση] 12/3/2013</ref> Όσον αφορά τον στρατιωτικό τομέα, οι Θερμοπύλες έδειξαν την ύψιστη στρατιωτική εκπαίδευση των Σπαρτιατών καθώς και την ορθή εκμετάλλευση της διαμόρφωσης του εδάφους.<ref name=usarmy>Eikenberry, 1996</ref>
 
== Μνημεία ==
Γραμμή 279:
 
== Παραπομπές ==
 
<references />
 
 
== Βιβλιογραφία ==
 
* {{cite book|last=Lemprière|first=John|title=A classical dictionary |publisher=|city=|year=1862}}
* {{cite book|last=Greswell|first=Edward |title=Origines kalendariæ Hellenicæ|publisher= E. Duychinck, Collin & co| city=|year=1827}}
* {{cite book|first=W.R. (Editor and Translator)|last=[[Γουίλιαμ Ρότζερ Πάτον|Paton]]|title=The Greek Anthology|publisher=W. Heineman|year=1918}}
* {{cite web|last=Macan|first=Reginald Walter|title=Herodotus: The Seventh, Eighth & Ninth Books with Introduction and Commentary: Commentary on Herodotus, Histories, book 7, chapter 228|publisher=The Perseus Digital Library (Tufts University)|pages=section 8|url=http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0038&query=commline%3D%231705|accessdate=2007-10-18}}
* {{cite book|last=Campbell|first=George|title=The History of Herodotus: Translated into English: Vol. II|publisher=MacMillan and Co., Limited|citylocation=London|year=1889}}
* {{cite book|last=Bradford|first=Ernle|title=Thermopylae: The Battle for the West|publisher=Da Capo Press|year=2004|isbn=0306813602}}
* {{cite book|last=Cartledge|first=Paul|title=Thermopylae: The Battle That Changed the World|location=Woodstock, New York|publisher=The Overlook Press|year=2006|isbn=1585675660|url-access=registration|url=https://archive.org/details/thermopylaebattl00cart}}
* {{cite book|last=Matthews|first=Rupert|title=The Battle of Thermopylae: A Campaign in Context|location=Stroud, Gloucestershire, UK|publisher=Tempus Publishing|year=2006|isbn=1862273251}}
* {{cite book|last=Holland|first=Tom|title=Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West|year=2006|isbn=0385513119|publisher=Doubleday|location=New York|url-access=registration|url=https://archive.org/details/persianfirefirst00holl_0}}
* {{cite book |last=Bury |firstauthor1=J. B. Bury |coauthorsauthor2= Russell Meiggs |title=A History of Greece to the Death of Alexander the Great |edition=4th Revisedαναθεωρημένη |yeardate=Ιούλιος 2000 |month=July |publisher=Palgrave Macmillan |isbn=}}
* {{cite book|first=George|last=Cawkwell |year=2006| title=The Greco-Persian Wars |publisher=Oxford University Press|isbn=0199299838}}
* {{cite book|first=Peter|last=Green|year=1996|title=The Greco-Persian Wars |publisher=University of California Press|isbn=0520203135}}
Γραμμή 313 ⟶ 310 :
* {{cite journal|title=Herodotus and the Dating of the Battle of Thermopylae|journal=The Classical Quarterly|year=1976|first=Kenneth|last=S. Sacks|coauthors=|volume=26|issue=2|pages=232–248|id= |url=http://www.jstor.org/stable/638269|format=|accessdate=2008-07-05|doi=10.1017/S0009838800033127}}
* {{Cite journal|first=Lyn|last=Dore |editor-last=Freeman|editor-first=P.W.M.|editor2-last=Pollard|editor2-first=A.|contribution=Once the War Is Over|title=Fields of Conflict: Progress and Prospect in Battlefield Archaeology|year=2001|pages=pages 285–286|publisher=David Brown Book Co.|id=ISBN 978-1-84171-249-9}}. The article can be viewed at [https://web.archive.org/web/20120225035550/http://humanitieslab.stanford.edu/contemporaryarchaeology/admin/download.html?attachid=472185]
* {{cite book|firstauthor=Steven|last= Pressfield|title=Gates of Fire: An Epic Novel of the Battle of Thermopylae |publisher=Doubleday |year=1998 |pages=384 |isbn=03854929100553904051}}
* {{cite web|first=William|last=Golding|title=The Hot Gates|url=http://uts.cc.utexas.edu/~sparta/topics/essays/academic/golding.htm|work=The Sparta pages|year=2002|accessdate=2007-10-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071020031443/http://uts.cc.utexas.edu/~sparta/topics/essays/academic/golding.htm|archivedate=2007-10-20|url-status=dead}}
* Miller, Frank - 300 (Dark Horse Comics, 1999, ISBN 1-56971-402-9)
Γραμμή 320 ⟶ 317 :
** [[s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Πολύμνια|Ιστορίαι Ηροδότου]]
* Πλούταρχος, Αποφθέγματα Λακωνικά, 11
* {{cite book|firstauthor=Γ.|last= Τεγόπουλος |coauthorsauthor2=Α. Φιρτάκης |title=Ελληνικό Λεξικό |publisher=Armonia |year=1988 |location=Αθήνα}}
* Δεσποτόπουλος, Αλέξανδρος (1971). "Η Μάχη των Θερμοπυλών" στο ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', τόμος Β', Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα, σελ. 323-327
* {{cite book|last=Omelette|first=DuFromage|title='Win.Dickus':The great victory of Diamantius from Peiraius |publisher=|city=|year=1666}}
 
==Δείτε επίσης ==
[[Μολών λαβέ]]
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Commonscat|Battle of Thermopylae}}