Ελληνική οικονομική κρίση χρέους (2009-2018): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''ελληνική οικονομική κρίση''' ή αλλιώς '''ελληνική κρίση χρέους''', ήταν η αδυναμία του [[Ελληνική κυβέρνηση|Ελληνικού δημοσίου]] να δανειστεί με χαμηλά [[επιτόκιο|επιτόκια]] από τις διεθνείς [[αγορές δανεισμού|αγορές]] που αυτό είχε ως συνέπεια την αδυναμία του να σταθεί αντάξιο στις υποχρεώσεις του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία στο να αποπληρώσει το χρέος του, τα [[ομόλογο|ομόλογα]] που έληγαν στις αρχές του [[2010]] και το έλλειμμα του προϋπολογισμού να ανέλθει στο -15.4%. Η κρίση είχε και κοινωνικές επιπτώσεις με την [[ανεργία]], τις τιμές και τη [[φτώχεια]] να αυξάνονται εν αντιθέσει με το βιωτικό επίπεδο και τα εισοδήματα να μειώνονται. Ο συνδυασμός των προαναφερθέντων προκάλεσε ένα κύμα μετανάστευσης, συνολικά 610.037 Έλληνες έφυγαν μέσα σε επτά χρόνια <ref>{{Cite web|url=https://iskra.gr/%CF%81%CE%B5%CE%BA%CF%8C%CF%81-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82-610-037-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BD-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%B5%CF%81/|title=Μετανάστευση ρεκόρ 610.037 Ελλήνων την περίοδο των μνημονίων. Σε ποιες χώρες μετανάστευσαν (Πίνακες)|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>, κοινωνικές αναταραχές και αλλαγές στον τρόπο ζωής των [[Έλληνες|Ελλήνων]]. Χρονικά μπορεί να τοποθετηθεί από το Δ τρίμηνο του 2008, λόγω της ταυτόχρονης αύξησης της ανεργίας αλλά και της συρρίκνωσης του ΑΕΠ <ref>{{Cite web|url=https://tvxs.gr/news/ellada/elstat-apo-2008-eixe-mpei-se-yfesi-i-ellada|title=ΕΛΣΤΑΤ: Από το 2008 είχε μπει σε ύφεση η Ελλάδα|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=09/01/2020}}</ref> μέχρι και τη λήξη του Γ Μνημονίου <ref>{{Cite web|url=https://www.mononews.gr/oikonomia/h-anakinosi-tou-esm-gia-tin-tipiki-lixi-tou-mnimoniou-i-ellada-na-tirisi-tis-desmefsis-pou-echi-analavi|title=H ανακοίνωση του ESM για την τυπική λήξη του μνημονίου: Η Ελλάδα να τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=09/01/2020}}</ref>.

Η περίοδος μετά το [[1974]] υπήρξε περίοδος μεγάλου δανεισμού για την Ελλάδα με συνέπεια τη γρήγορη διόγκωση του [[Δημόσιο χρέος|χρέους]]. Μεταξύ του [[1980]] και [[1993]] το χρέος εκτινάχτηκε από 28,6% σε 111,6% του [[ΑΕΠ]].<ref>{{cite web|url=http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_15/12/2005_166904 |publisher=Καθημερινή |title=Tο χρονικό διόγκωσης του δημόσιου χρέους, 1980-2005 |date=2005-12-15}}</ref><ref name="neachroniko">{{cite web|url=http://www.tanea.gr/oikonomia/article/?aid=4587246 |publisher=Τα Νέα |title=Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εκτροχιασμού}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.istorikathemata.com/2010/06/blog-post_21.html |publisher=Ιστορικά θέματα |title=Πως δημιουργήθηκε το ελληνικό δημόσιο χρέος |date=Ιούνιος 2010}}</ref> Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών με το εξωτερικό έφθανε τα 2,5 δις δολάρια το 1981 και η βιομηχανική παραγωγή είχε μείωση 2 % το 1981. Τη δεκαετία διακυβέρνησης [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]] αυξήθηκαν οι, μη παραγωγικές, δαπάνες χωρίς επαρκή έσοδα, αυτό οδήγησε σε υπέρογκους δανεισμούς με τα όποια επιτόκια. Οι κυβερνήσεις [[Κωνσταντίνος Καραμανλής|Καραμανλή]] και Παπανδρέου αύξησαν περαιτέρω τα έξοδα του δημοσίου για τη συντήρηση των κρατικοποιημένων επιχειρήσεων αλλά και η μη είσπραξη των δανείων που είχαν λάβει. Δηλαδή το κεφάλαιο που διατιθόταν για τις δαπάνες του δημοσίου τομέα αυξήθηκε κατά 22% κατά 1981-1989, δηλαδή από 625δις δραχμές σε 3.2τρις δραχμές. Το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών μετά από το 1984 αυξανόταν με αλματώδους ρυθμούς. Οι συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις το 1989 όξυναν το πρόβλημα αναγκάζοντας τον [[Τζαννής Τζαννετάκης|Τζαννή Τζαννετάκη]] να δανείζεται με επιτόκιο 27% <ref>{{Cite web|url=https://www.tovima.gr/2014/02/01/politics/saranta-xronia-paixnidi-me-ti-xreokopia/|title=Σαράντα χρόνια παιχνίδι με τη χρεοκοπία|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> και ο προϋπολογισμός του 1990 να έχει έλλειμμα 19.89% <ref>{{Cite web|url=https://www.eleftherostypos.gr/apopseis/105041-i-pragmatikotita-ton-arithmon-tis-kyvernisis-mitsotaki/|title=Η πραγματικότητα των αριθμών της κυβέρνησης Μητσοτάκη|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. Οι [[Οικονομικός φιλελευθερισμός|φιλελεύθερες]] πολιτικές του [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης|Κωνσταντίνου Μητσοτάκη]] και η εξυγίανση συγκεκριμένων εταιρειών ομαλοποίησαν την κατάσταση της οικονομίας, ιδίως μετά το 1993 η οικονομία μπήκε σε έναν πιο ομαλό δρόμο με στόχο να ικανοποιήσει τα κριτήρια σύγκλισης της [[συνθήκη του Μάαστριχτ|συνθήκης του Μάαστριχτ]]. Χάρη στην επίτευξη υψηλότερων [[ρυθμός ανάπτυξης|ρυθμών ανάπτυξης]] το χρέος άρχισε να μειώνεται (με λογιστικές πρακτικές ) ελαφρά ως ποσοστό του ΑΕΠ και το έλλειμμα μειώθηκε. Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία της [[Eurostat]] την περίοδο αυτή το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε από το 9,1% του ΑΕΠ το 1995 στο 3,1% το 1999. Το δημόσιο χρέος μειώθηκε από 97% του ΑΕΠ το 1995 στο 94% το 1999. Η Ελλάδα αύξησε σημαντικά τα φορολογικά της έσοδα την περίοδο αυτή και συγκράτησε τις πρωτογενείς δαπάνες, καταφέρνοντας να έχει πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρωτογενές πλεόνασμα αυξήθηκε από 2,2% του ΑΕΠ το 1995 σε 4,3% το 1999. Έτσι και σε συνδυασμό με τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους, από 11,2% του ΑΕΠ το 1995 στο 7,4% το 1999, κατάφερε την σημαντική μείωση ελλειμμάτων και χρέους. Το φθινόπωρο του [[2004]], ο τότε υπουργός οικονομικών [[Γιώργος Αλογοσκούφης]] προχώρησε σε οικονομική απογραφή κατόπιν πίεσης{{παραπομπή}} από την [[Eurostat]]. Η απογραφή αποκάλυψε αποκρύψεις δαπανών της προηγούμενης κυβέρνησης με αποτέλεσμα να αναθεωρηθούν τα ελλείμματα των προηγούμενων ετών προς τα πάνω. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μείωση της αξιοπιστίας της χώρας και σε τριετή επιτήρηση από την [[Ε.Ε.]]. Την ίδια χρονιά η Eurostat προχώρησε σε αναθεώρηση παλαιότερων ελλειμμάτων της Ελλάδας, από τα οποία προέκυπτε ότι η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε ποτέ τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ αφού ακόμα και την κρίσιμη χρονιά του [[1999]] εξακολουθούσε να έχει έλλειμμα πάνω από 3%.<ref>{{cite web |url=http://archive.enet.gr/online/online_text/c=114,dt=15.11.2004,id=23380892 |publisher=Ελευθεροτυπία |title=Με έλλειμμα άνω του Μάαστριχτ μπήκαμε το 1999 στην ΟΝΕ |date=2004-11-15 }}{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}</ref><ref name="kathimernioikon">{{cite web |url=http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_26/06/2011_447156 |publisher=Καθημερινή |title=Οικονομικό θαύμα με παθογένειες |date=2011-06-26 }}{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}</ref> Την πενταετία 2003-2008 υπάρχει μια αύξηση δαπανών για μισθούς συντάξεις κατά 28%, 46.7δις το 2003 και 80δις το 2008, και κατά 19.6% αυξήθηκε τη διετία 2008-2009 η κατά κεφαλήν δαπάνη ανά συνταξιούχο. Την τριετία 2004-2007 το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται, και το ίδιο το ΑΕΠ ταυτοχρόνως, ενώ σημειώνονται υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης με το εθνικό εισόδημα να αυξάνεται κατά 12-15 δισ. τον χρόνο. Υπάρχει μια γενική αύξηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης και αύξησης του χρέους, κυρίως λόγω μη καταγεγραμμένων εξοπλιστικών δανείων και 18 ομόλογα [[Συμβάσεις Ανταλλαγής (Swaps)|swaps]], της περιόδου 1996-2001 <ref>{{Cite web|url=https://www.thepressroom.gr/arthrografia/swap-toy-simiti-kai-i-hreokopia-tis-horas|website=www.thepressroom.gr|accessdate=2019-09-28}}</ref>, τόκοι ομολόγων σταθερού επιτοκίου αξίας 48.8 δισεκατομμυρίων ευρώ που έπρεπε να αποπληρωθούν καθώς είχαν διάρκεια ζωής 6 ετών, αποπληρωμή χρεών προς ΔΕΚΟ και ασφαλιστικών ταμείων του ποσού των 4.1 δις ευρώ <ref>{{Cite web|url=https://www.inewsgr.com/115/pos-o-provopoulos-apokalyptei-oti-oi-simitis-papadimos-kai-papantoniou-mas-evalan-sto-evro-me-antallagma-ta-apothematika-ton-asfalistikon-tameion.htm|website=www.inews.gr|accessdate=2019-09-28}}</ref>, τιτλοποιήσεις εσόδων 400εκ ευρώ <ref>{{Cite web|url=https://economist.gr/goldman-sachs655/|website=www.economist.gr|accessdate=2019-09-28}}</ref>. Δηλαδή, η κυβέρνηση Καραμανλή ανέλαβε χρέη της κυβέρνησης Σημίτη που η ανάγκη για την αποπληρωμή τους συνέπεσε με την έλλειψη ρευστότητας του κράτους. Το ΑΕΠ από 322241.122990 δις ευρώ το 2008, το υψηλότερο που κατεγράφη στα ελληνικά δεδομένα, συρρικνώθηκε στα 198δις176.488 δις ευρώ, το 20182015. Το 2009 το ετήσιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών άγγιξε τα 30 δις και με ρυθμό ανάπτυξης -2,3%, με αυτά τα δεδομένα ο δανεισμός της χώρας άρχισε να καθίσταται δύσκολος καθώς θα μπορούσε μόνον με υψηλά επιτόκια να πραγματοποιηθεί. Οι κυβερνήσεις [[Κώστας Καραμανλής|Κώστα Καραμανλή]] μπορούν να χαρακτηριστούν από υπέρογκες δαπάνες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, πολλές φορές και με πλασματικά στοιχεία.

Εν ολίγοις, η βάση της ελληνικής οικονομίας ήταν σαθρή και υπήρχαν διαρθρωτικά προβλήματα , δηλαδή στηρίχθηκε σε ευκόλως πληττώμενους τομείς όπως η ναυτιλία και η οικοδομή αλλά και λιανεμπόριο. Με την επεκτατική πολιτική των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα Βαλκάνια, εξετέθησαν σε μεγάλο κίνδυνο.<ref name=''Τσουλφίδης''> Λευτέρης Τσουλφίδης,(2010) , «Από την οικονομική άνθηση στην κρίση του 1930», pp. 1-38</ref>. Ο αποκλεισμός του απευθείας δανεισμού από την [[Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα]] και η υποχρέωση δανεισμού από τις εμπορικές τράπεζες, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων λόγω της αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων και ομολόγων, κατέστησαν την κατάσταση πιο σοβαρή. Το [[ευρώ]] είναι ήταν καταλύτης. Πριν το ευρώ διευκολυνόταν η μεταφορά πόρων προς τις χώρες που αναπτύσσονταν ταχύτερα. Οι κεφαλαιακές αυτές εισροές ισοσκέλιζαν το [[ισοζύγιο πληρωμών]] της χώρας, δηλαδή επέτρεπαν πριν την κρίση στην [[Ελλάδα]] και άλλες χώρες να διατηρούν έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών. Με την κρίσηένταξη, αυτή η δυνατότητα αυτή δεν υπήρχε, καθώς συρρικνώθηκαν οι κεφαλαιακές εισροές. Επίσης η χαμηλή παραγωγικότητα, η φοροδιαφυγή και η υπονόμευση του ανταγωνισμού έπαιξαν ρόλο.

Το πρόβλημα της [[ελληνική οικονομία|ελληνικής οικονομίας]] είναι το υψηλό χρέος, τα υψηλά επιτόκια δανεισμού, η υψηλή ανεργία και η χαμηλή ανταγωνιστικότητα.. ανάγκασαν το κράτος στην αύξηση δαπανών για τη συντήρηση ενός, ονομαζόμενου, πελατειακού κράτους. Η έλλειψη επενδύσεων και η ακρίβεια επίσης αποτελούν προβλήματα. Το πρόβλημα επεκτείνεται και στον κοινωνικό τομέα καθώς συνδυάζεται με την αύξηση πωλήσεων αλκοολούχων ποτών κατά 1.3% τη διετία 2009-2011, τη μείωση εισοδημάτων που προκαλεί στενοχώρια.