Μπίτολα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
προτάθηκε εδώ και μήνες χωρίς να βρει καμία ανταπόκριση
Iliast (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 61:
Κατά την Τουρκοκρατία, το όνομα της πόλης ήταν «Μοναστήρι» ή «Μαναστίρ»<ref name="προφορά-Manastır" group="σημ.">[[τουρκικά|τουρκ.]] Manastır, [[περσοαραβική γραφή|οθ. τουρκ. γραφή]] مناستر : Το γράμμα ''ı'' προφέρεται /ɯ/ στα [[τουρκικά]] («Μαναστ<sub>/ɯ/</sub>-ρ»).</ref> για την πόλη (Manastır, [[περσοαραβική γραφή|οθ. τουρκ. γραφή]] مناستر), όπως και στα [[αλβανική γλώσσα|αλβανικά]] ονομασία «Μαναστίρι». Κοινό ήταν και ένα όνομα με τις δυο ονομασίες μαζί (την σλαβική και την ελληνική): Τόλι-Μοναστίρ (Toli - Monastir)<ref>[http://www.libraryindex.com/encyclopedia/pages/cpxl6gz7l5/monastir-bitolia-toli-feet.html Monastir, Bitolia, or Toli Monastir, 9th Edition of Encyclopedia Britannica, Volume 16 (1875-89)]</ref>
<ref>[http://www.peter-hug.ch/lexikon/Toli-Monastir Toli-Monastir], λήμμα στο e-lexicon (ηλεκτρονική έκδοση του Γερμανικού Meyers Konversations-Lexikon, 1888) ([[:Αρχείο:Meyers b15 s0742.jpg|Τόμος 15 σελ 742]])</ref>
<ref>[http://www.christusrex.org/www1/ofm/pilgr/bord/10Bord09Heraclea.html The Anonymous Pilgrim of Bordeaux (333 a.d.)], ([[Itinerarium Burdigalense]]) The Text: 9. From Heraclea to Valona «City of Heraclea (Heraclea Lyncestis, Toli Monastir)»</ref><ref>[http://books.google.gr/books?id=9JQ3AAAAIAAJ&lpg=PA1178&ots=6VjuROJ3Js&dq=Toli%20Monastir&pg=PA1178#v=onepage&q=Toli%20Monastir&f=false E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936], M. Th Houtsma, σελ. 1178</ref><ref>[http://books.google.gr/books?id=v0JDAAAAcAAJ&lpg=PA102&ots=fkYF28EnMY&dq=Toli%20Monastir&pg=PA102#v=onepage&q=Toli%20Monastir&f=false The Resources and Statistics of Nations: exhibiting the geographical position and natural resources, the area and population, the political statistics ... of all countries, Τόμος 2, John MacGregor], Εκδ. A. H. Baily, 1834, Κεφάλαιο Ottoman Empire, σελ 102 «Toli-Monastir population 15.000»</ref><ref>[http://books.google.gr/books?id=-a8WAAAAQAAJ&dq=Toli-Monastir&hl=el&pg=PA73#v=onepage&q=Toli-Monastir&f=false Travels in the Slavonic Provinces of Turkey-in-Europe], Georgina Mary Muir Mackenzie, Adeline Paulina Irby - Bell and Daldy, 1867, Σελίδα 73 «Besides its Greek name, Monastir has a Slavic one, ie, Bitolia (from an older form, Butel), while the Turks uniting both, call the town Toli Monastir.»</ref><ref>[http://www.kalamus.com.mk/pdf_spisanija/patrimonium_3/024%20-%2003%20Spisanie%202010%20Robert%20Mihajlovski%2001%20ok.pdf The 16th-century Mosques of Bitola/Toli Manastir], Robert Mihajlovsk, УДК. 726.71(497.774), 13th Internationa'l Congress of Turkish Art, σελ. 351-364</ref> ή Τόλι-Μεναστίρ (Toli-Menastir).<ref>[http://books.google.gr/books?id=A2UMAAAAYAAJ&dq=Toli-Monastir&hl=el&pg=PA528#v=onepage&q=Toli-Monastir&f=false Chambers's encyclopaedia: a dictionary of universal knowledge for the people Vol VI], J.B. Lippincott & Co, 1864, λήμμα Monastir, σελ. 528</ref><ref>[http://books.google.gr/books?id=K8-QSfcZ_ZQC&dq=Toli-Menastir&hl=el&pg=PA231#v=onepage&q=Toli-Menastir&f=false Geographisch-statistisches Handwörterbuch über alle Theile der Erde: Mit bes. Berücks. d. Stieler'schen Hand-Atlasses. Nach d. besten Hilfsmitteln bearb], Johann Heinrich Möeller, Εκδ. J. Perthes, 1846, σελ. 231</ref> Το [[βλάχικη γλώσσα|αρωμανικό]] όνομα «Μπίτουλι» προέρχεται επίσης από το σλαβικό όνομα. Οι σύγχρονες σλαβικές παραλλαγές του ονόματος περιλαμβάνουν το [[βουλγαρική γλώσσα|βουλγαρικό]] «Μπίτολια» (Битоля), το [[σερβική γλώσσα|σερβικό]] «Βίτολ(ι)» (Битољ, με [[λατινικό αλφάβητο|λατ. αλφ.]] Bitolj) και το [[σλαβομακεδονικήσλαβική γλώσσα|σλαβομακεδονικόσλαβικό]] «Μπίτολα» (Битола).
 
Το [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικό]] όνομα της πόλης, το οποίο συνεχίζει να είναι διαδεδομένο και στη σύγχρονη εποχή, είναι Μοναστήρι. Από την ελληνική ονομασία προέρχεται και η [[τουρκική γλώσσα|τουρκική]] λέξη.
Γραμμή 71:
{{wide image|BitolaPanorama.jpg|1000px|Πανοραμική εικόνα της πόλης από τον λόφο Krkkardaš.}}
 
Η Μπίτολα βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας. Η πόλη είναι χτισμένη στο νότιο τμήμα της κοιλάδας της [[Πελαγονία]]ς, περικυκλωμένη από τον ορεινό όγκο του [[Βαρνούντας|Βαρνούντα]] και του [[Βόρας|Βόρα]] (ή Καϊμακτσαλάν) – [[σλαβομακεδονικάσλαβικά]] ''«Μπάμπα»'' και ''«Νίτζε»'' αντιστοίχως – 14 χλμ. βόρεια των συνόρων με την Ελλάδα. Είναι σημαντικός κόμβος που ενώνει τα νότια της [[Αδριατική Θάλασσα|Αδριατικής]], με το Αιγαίο και την Κεντρική [[Ευρώπη]].
 
Καλύπτοντας περιοχή 1,798&nbsp;χλμ² και με πληθυσμό 122,173 κατοίκων (1991). Ο ποταμός Ντραγκόρ (ο αρχαίος ''Υδραγόρας'') κυλά μέσα από την πόλη που είναι κτισμένη σε ύψος 615 μέτρων πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, στις παρυφές του [[Βαρνούντας|Βαρνούντα]]. Η ψηλότερη κορυφή (''Πελιστέρ δηλ.'' Περιστέρι, 2601 μ.) είναι εθνικό πάρκο με χιονοδρομικό κέντρο και με μοναδική χλωρίδα και πανίδα. Ανάμεσα στις διαφορετικές ποικιλίες ξεχωρίζει το σπάνιο είδος μακεδονικής πεύκης (ή βαλκανική πενταβέλονη πεύκη, επιστ. ονομ. ''[[βαλκανικό πεύκο|pinus peuce]]'').
Γραμμή 293:
=== Β΄ παγκόσμιος πόλεμος ===
 
Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] (1941–1945), τον έλεγχο της πόλης απέκτησαν οι Γερμανοί (9 Απριλίου 1941) αρχικά και αργότερα οι Βούλγαροι (18 Απριλίου 1941). Ωστόσο, το Σεπτέμβριο του 1944, η Βουλγαρία άλλαξε συμμάχους και αποσύρθηκε από τη Γιουγκοσλαβία. Η Μπίτολα ελευθερώθηκε από τους Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους στις 4 Νοεμβρίου, όταν η 7η Μεραρχία της Μακεδονικής Απελευθέρωσης εισήλθε νικηφόρα στην πόλη. Στην πόλη ζούσε ιστορική εβραϊκή κοινότητα [[Σεφαρδίτες|σεφαραδιτικής]] καταγωγής, μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε ως επί το πλείστον θανατώθηκαν ή μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη [[Χιλή]]. Μετά το τέλος του πολέμου ιδρύθηκε για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία σλαβομακεδονικό κράτος, εντός της Γιουγκοσλαβίας. Αυτό είχε κοστίσει περίπου 25.000 ανθρώπινες ζωές. Μετά το τέλος του πολέμου, το 1945, άνοιξε στη Μπίτολα το πρώτο Γυμνάσιο (με το όνομα "[[Γιόσιπ Μπροζ Τίτο]]"). Ήταν το πρώτο σχολείο στη Μπίτολα, όπου χρησιμοποείτο η [[ΣλαβομακεδονικήΣλαβική γλώσσα]].
 
== Οικονομική ανάπτυξη στη σημερινή εποχή ==
Γραμμή 333:
|barwidth=200px
|bars=
{{bar percent|ΣλαβομακεδόνεςΣλάβοι|red|88.6}}
{{bar percent|Ρομά|cyan|3.5}}
{{bar percent|Aλβανοί|black|3.2}}
Γραμμή 343:
}}
 
* [[ΣλαβομακεδόνεςΣλάβοι]] - 66,038 (88.6%)
* [[Ρομά]] - 2,577 (3.5%)
* [[Αλβανοί]] - 2,360 (3.2%)
Γραμμή 359:
|barwidth=200px
|bars=
{{bar percent|ΣλαβομακεδονικήΣλαβική|red|92.9}}
{{bar percent|Aλβανική|black|3.2}}
{{bar percent|Tουρκική|orange|1.9}}
Γραμμή 373:
! style="width:100px;"|Γλώσσα!! style="width:100px;"| Συνολικός αριθμός!! style="width:100px;"|% του συνολικού πληθυσμού
|-
| '''[[ΣλαβομακεδονικήΣλαβική γλώσσα|ΣλαβομακεδονικήΣλαβική]]'''
| '''69.255'''
| 92.9
Γραμμή 582:
==Εκπαίδευση==
[[File:Bitola - tehnichki fakultet.jpg|thumb|Η Πολυτεχνική Σχολή της Μπίτολα]]
Το Πανεπιστήμιο του Άγιου Κλήμεντος της [[Οχρίδα (πόλη)|Οχρίδας]] των Μπιτόλων (ΣλαβομακεδονικάΣλαβικά:. Универзитет Св Климент Охридски - Битола) ιδρύθηκε το 1979, ως αποτέλεσμα των διάφορων διαδικασιών στον τομέα της εκπαίδευσης τη δεκαετία του 1970 και της αύξησης της ζήτησης εξειδικευμένων επαγγελματιών έξω από την πρωτεύουσα της χώρας. Από το 1994 φέρει το όνομα του επιμορφωτού των [[Σλαβοι|Σλάβων]] [[Άγιος Κλήμης της Αχρίδας|Αγίου Κλήμεντος της Οχρίδας]]. Το πανεπιστήμιο έχει εγκαταστάσεις στη Μπίτολα, την Οχρίδα και το [[Πρίλεπ]] και έδρα στη Μπίτολα. Με τη συμβολή του στον τομέα της εκπαίδευσης και της επιστήμης έχει καθιερωθεί και συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Αγίου Κυρίλλου και Μεθοδίου των [[Σκόπια|Σκοπίων]] και με άλλα πανεπιστήμια στα Βαλκάνια και την υπόλοιπη Ευρώπη.
 
== Αξιόλογοι Μοναστηριώτες ==
Γραμμή 686:
<ref name="Στασινόπουλος">''Λεξικό της Επανάστασης του 1821'' Στασινόπουλου.</ref>
 
<ref name="Makfax">{{cite web|url=http://www.makfax.com.mk/_home/home#2%2F271252%2Fungarija_zainteresirana_za_otvoranje_konzulat_vo_bitola|title=Унгарија заинтересирана за отворање конзулат во Битола|date=11 Νοεμβρίου 2011|publisher=Макфакс|language=σλαβομακεδονικάσλαβικά|accessdate=11 Νοεμβρίου 2011|location=Σκόπια|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120615011554/http://makfax.com.mk/_home/home#2%2F271252%2Fungarija_zainteresirana_za_otvoranje_konzulat_vo_bitola|archivedate=2012-06-15|url-status=dead}}</ref>
 
<ref name="ARoom">{{Citation | last = Room | first = Adrian | title = Placenames of the world: origins and meanings of the names for 6,600 countries, cities, territories, natural features, and historic sites | place = Jefferson, N.C. | publisher = McFarland & Company, Inc. | year = 2006 | edition = 2<sup>η</sup> | page = 60 | isbn = 0-7864-2248-3 }}</ref>
Γραμμή 706:
<ref name = "Ortayli">İlber Ortaylı, ''Son İmparatorluk Osmanlı (The Last Empire: Ottoman Empire)'', [[Κωνσταντινούπολη]]: Timaş Yayınları, 2006, σελ. 87–9, ISBN 975-263-490-7.</ref>
 
<ref name="AStojanovski">{{Citation |last= Stojanovski |first=Aleksandar |author=Aleksandar Stojanovski |title=Makedonija vo turskoto srednovekovie : od krajot na XIV--početokot na XVIII vek |http://books.google.rs/books?id=ND4yAAAAIAAJ&q=&ldquo;Охридски+санџак&rdquo; |accessdate= 24 Δεκεμβρίου 2011 |year= 1989 |publisher= Kultura |location= Σκόπια |language= σλαβομακεδονικάσλαβικά |oclc=21875410 |page= 49 |quote= ОХРИДСКИ САНЏАК (Liva i Ohri): Овој санџак исто така е еден од најстарите санџаци во Румелискиот беглербеглак. Се смета дека бил создаден по загинувањето на крал Марко (1395), ...}}</ref>
 
<!--<ref name="ΙΕΕΕ1987">''«Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρίας της Ελλάδος»'', τόμ. 30-32, [[Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος|ΙΕΕΕ]], 1987.</ref>-->
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Μπίτολα"